Мазмұны:
Кіріспе
Коммерциялық банктердің жіктелуі.
Коммерциялық банктердің операциялары және қызметтері.
Коммерциялық банктердің пассив операциялары және
Коммерциялық банктердің актив операциялары және
Коммерциялық банктердің шығындары мен табыстары.
Коммерциялық банктердің несиелік жүйесі.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер.
КІРІСПЕ
Қазіргі коммерциялық банктер – бұл тікелей
Коммерциялық банктер мынадай белгілеріне байланысты
Жарғылық капиталдың қалыптасуына қарай:
мемлекеттік;
акционерлік;
жеке;
пай қосу арқылы (жауапкершілігі шектеулі серіктестік);
аралас (шетел капиталының қатысуымен).
Операцияларының түрлеріне қарай:
әмбебап, яғни экономиканың барлық салаларына
маманданған, яғни бір ғана салаға қызмет
Аумақтық белгісіне қарай:
халықаралық;
мемлекетаралық;
ұлттық;
аймақтық;
Салалық белгісіне қарай:
өнеркәсіптік банктер;
сауда банктері;
ауыл шаруашылық банктері;
құрылыс банктері;
басқа.
Филиалдар санына қарай:
филиалсыз;
көп филиалды.
Акционерлік банктердің жарғылық капиталы шығаратын акцияларын
Жай акция – оның иелерінің сол
Ал артықшылығы бар акция -
Коммерциялық банктердің жіктелуі.
Коммерциялық банктердің ұйымдастырылуы құрылымы банкті басқару
Басқару органы пайда алу мақсатында коммерциялық
Акционерлік коммерциялық банктің ең жоғарғы органы
Акционерлердің жалпы жиналысы жылына бір рет
банктің жарғысына өзгерістер енгізу;
банктің жарғылық капиталын өзгерту;
банктің Кеңесін сайлау;
банктің жылдық есебін бекіту;
банктің табысын бөлу;
банктің құрылымдық немесе еншілес бөлімшелерінқұру және
Екінші басқару органы банктің қадағалау кеңесі
нормативтік актілерді бекітеді;
Басқарма немесе Басқарма төрағасының шешімі
Келесі басқару органы - бұл
Басқарманың міндеттеріне мыналар жатады:
банктің стратегиялық мақсатын анықтау;
банктің саясаттарын жасау;
жетекшілік қызметке кадрлар таңдау;
ссудалық және инвестициялық операцияларға бақылау жасау.
Басқарма төрағасы банктің бірінші жетекшісі болып
банктің қызметіне қатысты барлық мәселелер бойынша
барлық мемлекеттік және басқа да органдарда,
банктің мүлкіне және қаражаттарына ие болу;
банктің штаттық жұмысшыларының саны мен құрылымын
еңбек келісімшарты бойынша банктің лауазымды тұлғаларымен
Ревизиялық комиссия банк қызметіне қаржылық есептің
Несиелік комитет – бұл несиенің берілуіне
Несиелік комитет мынадай міндеттерді орындайды:
несие алуға берген клиенттің өтінішін
несие беру немесе одан бас тарту
несиелік тәуекелдерге байланысты несиелеу формаларын анықтайды;
несие сомасы мен мерзімін анықтап, пайыз
несиені қайтаруды қамтамасыз ету тәсілдеріне талаптар
несиелеу шартынбекітеді (несиелік лимит, несиелік желі);
берілген несиелерге мониторинг жүргізу тәртібін бекітеді;
банктің несиелік стратегиясын жасайды;
несиелеу бойынша бөлімшеердің жұмысын талдайды;
несиелік комитеттің мәжілісінің хаттамаларына қол қояды
Қызмет бөліміне: кадр бөлімі, заң бөлімі,
2. Коммерциялық банктердің пассив операциялары
Банктердің экономикадағы маңызын олардың атқаратын
Пассив операциялары – олар өз қарауына
Пассивтік операциялар негізінде банктің ресурстары жинақталады.
Банк ресурстары пассивтік операциялар нәтижесінде құрылатындықтан,
Пассивтік операциялар көмегімен банктер нарықтан
Пассивтің операцияларына мыналар жатады:
салым қабылдау (депозиттер);
клиенттерге шоттар (оның ішінде корреспондент банктерге)
өзінің бағалы қағаздарын шығару (облишация, вексель,
банкаралық несие алу, оның ішінде
репо операциялары;
еуровалюталық несие алу.
Пассивтік операциялардың мынадай формалары болады:
коммерциялық банктердің бағалы қағаздарды алғашқы
банк пайдасынан капиталдарды немесе қорларды ұлғайту
басқа да заңды тұлғалардан несиелер алу;
депозиттер операциялар.
Пассивтік операциялар айналыстағы ақшалай қаражаттарды
Сонымен банктің ресурстары екі топқа бөлінеді:
банктің меншікті қаражаттары;
банктің тартылған қаражаттары.
Банктің меншікті қаражаттары – банктің
Қазақстанда коммерциялық банктер мынадай екі ұйымдық
пай қосу арқылы, яғни жауапкершілігі шектеулі
акционерлік банк;
шетел капиталының қатысуымен.
Банктің меншікті қаражатының түріне резервтік қор
Резервтік қор – банк қызметінде пайда
Резервтік қор банктің тұрақты қызмет етуін
Банктің өз қаражатына акционерлік және резерв
Бөлінбеген пайда шоты - деген
Басқарылатын ресурстар - банкке
Ағымдағы пассивтер – есептесу, ағымдағы және
Салым - (депозит) –
Ақша қаражаттарын салымға тарту депозиттік операциялар
Мерзімді салымдар - ол салыну
Мерзімдік салымның бір түрі -
Депозиттік сертификат - ол белгілі
Жеке тұлғаларға банктегі салымдарын алу үшін
Қазіргі кезде коммерциялық банктер қосымша ақша
Коммерциялық банктердің пассив операцияларына олардың орталықтанған
Коммерциялық банктердің қаражат тартуының келесі
Еуровалюталық несие – ол шетел банктерінен
Овернайт – банктердің Ұлттық банктегі корреспонденттік
3. Коммерциялық банктердің актив операциялары
Банктің жинақтаған ресурстарын табыс табу және
Актив операциялары негізінен мына топтарға бөлінеді:
несие-есептеу операциясы, оның нәтижесінде банктің несиелік
инвестициялық операциясы, ол инвестициялық портфельдің негізін
кассалық және есептесу операциялары - банктің
депозиттік операциялар;
қаржылық операциялар;
басқа операциялар.
Несие-есептеу операциялары – ол банктің
Коммерциялық банктердің клиенттеріне беретін қарызын біраз
борышқордың типіне байланысты - кәсіпорынға,
пайдаланатын мерзіміне байланысты – қысқа мерзімді
қызмет ету ортасына байланысты - өндіріс
борышқордың қай салаға тиістілігіне қарай -
қамтамасыз етілуі бойынша – кепілді, қорғаулы,
өтеу тәсіліне қарай – бір уақытта
Несиені банктер несиелеудің мына негізгі принциптері
Контокоррентік шот деген несиелік шотпен
Берілетін несиенің көлемі көптеген мемлекеттерде несие
Банктің инвестициялық операциялары - несиелік
Банктің инвестициялық операция жүргізетін бағалы қағаздары
Мемлекетің бағалы қағаздары;
Корпоративтік бағалы қағаздар.
Бүгінгі таңда ҚР –дағы Коммерциялық банктердің
Корпоративтік бағалы қағаздарға мыналар жатады:
акциялар;
облигациялар;
депозиттік және жинақ сертификаттары;
ипотекалық куәліктер;
депозитарлық қолхаттар.
Акция – бұл акционерлік қоғамның жарғылық
Облигация – оның иесінің ақшалай қаражат
Қазақстанда айналыста жүрген облигациялар табыстылығына қарай
Банктің активтік депозиттік операциялары өтімділігі қолдау
Банктің қаржылық операциялары несиелік операциялар типтес,
Лизинг – бұл лизинг берушінің өзіне
Барлық лизингтік операциялар екіге бөлінеді: шұғыл
Коммерциялық банктердің ең көп тараған делдалдық
Факторинг – клиенттің айналым капиталын несиелеумен
Фактор – сөзі ағылшын тілінен «factor»,
Факторинг операциясы – жабдықтаушының жабдықтаған тауары
Факторинг операциясы бүгінгі таңда отандық ақша
«Форфейтинг» сөзі француз тілінде «а forfait»,
Форфейтинг операциясы - форфейтордың,
Форфейтинг мәмілесінде үш қатысушы болады:
Экспортер, тауарды орта мерзімді несиеге беруші;
Импортер, тауарды несиеге алушы;
Форфейтор, мәмілені қаржыландырушы банк немесе арнайы
Форфейтинг операциясының мерзімі 180 күннен
4. Коммерциялық банктердің шығындары мен табыстары
Пассивтік операциялар – бұл нәтижесінде пассивтік
Пассивтік операциялардың мынадай формалары болады:
коммерциялық банктердің бағалы қағаздарды алғашқы эмиссиялауы;
банк пайдасынан капиталдарды немесе қорларды ұлғайту
басқа да заңды тұлғалардан несиелер
депозиттік операциялар.
Резервтік қор – банк қызметінде пайда
Бөлінбеген пайда – акциялар бойынша дивиденті
Депозит – бұл клиенттердің (жеке және
Депозиттік емес тартылған қаражаттар – бұл
Қазіргі банктік тәжірибеде салымдардың, депозиттердің және
Экономикалық мазмұнына қарай депозиттерді мынадай топтарға
талап етуіне дейінгі депозиттер;
мерзімді депозиттер;
жинақ салымдары;
бағалы қағаздар.
Талап етуіне дейінгі депозиттер -
Мерзімді салым (депозит) - белгілі
Депозиттік және жинақ сертификаттары – бұл
Депозиттік және жинақ сертификаттары
атаулы сертификаттар;
мәлімдеуші сертификаттар.
Банкаралық несие – бұл коммерциялық банктердің
Овернайт – банктердің Ұлттық банктегі корреспонденттік
Күндізгі заем – банктің жұмыс күні
Бұл аталған несиелер қысқа мерзімді несиелер.
5. Коммерциялық банктердің активтік операциялары
Активтік операциялар – бұл банктердің табыс
Активтік банктік операциялар өзінің формасына және
ссудалық (несиелік) операциялар;
инвестициялық операциялар;
депозиттік операциялар;
қаржылық операциялар;
басқа да операциялар.
Банктің инвестициялық операциялары – несиелік операциялардан
банкке табыс әкелу;
өтімді активтер қатарын толықтыру.
Банктің инвестициялық операция жүргізетін бағалы қағаздары
Бүгінгі таңда ҚР-дағы екінші деңгейдегі банктердің
Сонымен қатар активтерінің бір бөлігін өтімді
акциялар;
облигациялар;
депозиттік және жинақ сертификаттары;
ипотекалық куәліктер;
депозитарлық қолхаттар.
Акция – бұл акционерлік қоғамның жарғылық
Облигация – оның иесінің ақшалай қаражат
Қазақстанда айналыста жүрген облигациялар табыстылығына қарай
Лизинг – бұл лизинг берушінің өзіне
Барлық лизингтік операциялар екіге бөлінеді: шұғыл
Коммерциялық банктердің ең көп тараған
Факторинг – клиенттің айналым капиталын несиелеумен
Фактор – сөзі ағылшын тілінен «factor»,
Факторинг операциясы – жабдықтаушының жабдықтаған тауары
Факторинг операциясы бүгінгі таңда отандық ақша
«Форфейтинг» сөзі француз тілінде «а forfait»,
Форфейтинг операциясы - форфейтордың,
Форфейтинг мәмілесінде үш қатысушы болады:
Экспортер, тауарды орта мерзімді несиеге беруші;
Импортер, тауарды несиеге алушы;
Форфейтор, мәмілені қаржыландырушы банк немесе арнайы
Форфейтинг операциясының мерзімі 180 күннен
Коммерциялық банктердің халыққа көрсететін қызметтері оларға
ҚР-дағы банктік жүйеде 01.07.2003 жылғы статистикалық
Банктердің экономикадағы маңызын олардың атқаратын
6.Коммерциялық банктердің несиелік жүйесі.
Коммерциялық несие – бұл қарыз берушінің
Коммерциялық несие – бұл вексель айналысының
Коммерциялық несиенің банктік несиеден айырмашылығы мынадай:
- қарыз беруші ролінде банктік мекемелер
- коммерциялық несие тек қана тауар
-қарыз капиталы өнеркәсіптік немесе сауда капиталымен
-коммерциялық несиенің орташа құны сол
-қарыз беруші мен қарыз алушы арасындағы
Банктік несие – бұл банктік мекемелерден
Банктік несие - бұл экономикадағы
Несиенің түрлері коммерциялық және
Коммерциялық банктер өздерінің клиенттеріне
І Қарыз алушылар категорияларына қарай:
1.Қаржылық институттарға берілетін несиелер:
- мақсатты қорларға;
-банктерге;
- қаржы несиелік мекемелеріне.
2. Қаржылық емес агенттерге берілетін несиелер:
- өнекәсіп салаларына;
- ауыл шаруашылығына;
-саудаға;
- дайындау ұйымдарына;
-жабдықтау – сату ұйымдарына;
- кооперативтерге;
-жеке кәсіпкерлерге.
3. Тұтыну мақсатына берілетін несиелер.
ІІ. Мерзіміне қарай:
-қысқа мерзімді (1 жылға дейін);
- орта мерзімді (1 жылдан 3-5
-ұзақ мерзімді (5 жылдан жоғары).
ІІІ. Тағайындалу және пайдалану сипатына қарай:
-негізгі қорларға жұмсалатын;
-айналым қаражатына жұмсалатын.
IV. Қамтамасыз ету дәрежесіне қарай:
Қамтамасыз етілген:
-кепілхатпен,
- кепілдемемен;
-кепілдікпен;
Сақтандырылған.
Қамтамасыз етілмеген:
-сенім (бланктік) несиесі.
V. Қайтарылу дәрежесіне қарай:
1) Стандартты несие – қайтарылу уақыты
2) Күмәнді несиелер – қайтарылу уақыты
3) Үмітсіз несиелер – қайтару уақыты
VI. Валютамен берілуіне қарай:
ұлттық валютамен;
шетел валютасымен
VII. Берілу шартына қарай:
Тұтыну несиесі – бұл жеке тұлғаларға
Ипотекалық несие- бұл қозғалмайтын мүліктерді (тұрғын
Овердравт несиесі – клиенттінің шотынан қаражатты
Овернайт несиесі - өтімділікті қолдау мақсатында
Онкольдық несие – кредитордың алғашқы талабы
Банкаралық несие - банктердің бір-біріне
Ломбардтық несие – тез іске асатын
Лизингтік несие – құрал-жабдықтарды жалға алумен
Рамбрустық несие - шикізаттарды
Сенім несиесі – банктің сеніміне кірген,
Маусымдық несие – жабдықтаушының қаржыландыру уақыты
VIII. Несиелеу объектісіне қарай:
меншікті айналым қаражаттарын толықтыруға;
материалдық қорлар жиынтығы мен өндіріс шығындарына;
сыртқы экономикалық қызметке байланысты тауарларды
азаматтардың жеке қызметтері үшін шикізаттар, материалдар,
ломбардтық, кепілдік және ссудалық операцияларға;
театрлар және демалыс үйлерінің кірістері
күрделі жұмсалымдарды қаржыландыруға;
тез өтелетін тиімділігі жоғары шараларға.
Сонымен қатар жоғарыдағы банктен тұтыну несиенің
Қарыз алушының анкетасы.
Жеке куәлігі (көшірмесі).
СТТН (көшірмесі).
Соңғы 12 айға бөлініп көрсетілген
Жұмыс стажы туралы жұмыс орнынан анықтама.
Отбасы құрамы туралы анықтама (№3 форма).
Некеге тұрғандығын растайтын құжаттар
Кепілге қоятын мүліктің құжаттары.
Келесі бір дамып отырған несиеге ипотекалық
- Несие мөлшері: жылжымайтын мүліктің
85%-на дейін.
- Бастапқы жарна: жылжымайтын
құнынан 15% - ға дейін.
- Несие үшін төлем:
- Несие валютасы: АҚШ
1 жылдан аспаса).
- Несие мерзімі: 10 жылға
- Қамтамасыз ету
түрі:
Қазақстанда ипотекалық несиенің дамуын қолдау мақсатында
Несие жүйесі – жалпы банктердің (Ұлттық
Несие жүйесі ұғымы банк жүйесіне қарағанда
Ломбардтар – бұл жылжитын мүліктерді кепілге
Тарихта ломбардтар өсімқорлық несие беретін
Несиелік серіктестік - өз мүшелеріне несие-есеп
Несиелік одақтар – бұл белгілі бір
Өзара несие қоғамдары – шағын және
ҚР Ұлттық Банктің 1997 жылғы
Ондай операцияларға мыналар жатады:
ломбардтық операциялар: тез іске асырылатын
Бағалы металдардан (алтыннан, күмістен, платинадан, платина
Сейфтік қызметтер: клиенттердің бағалы қағаздарын, құжаттарын,
Келісімшарт мерзімі ішінде жалға берілген мүлікке
Заң талаптарына сәйкес кепілге алынған
Микрокредиттік ұйымдар – бұл микрокредит берумен
Қорытынды
Сонымен қорыта келгенде коммерциялық банктердің активінің
Қолданылған әдебиеттер
1. Ақша, несие, банктер Ғ.С.Сейітқасымовтың жалпы
2. Банки и банковские операции:
4. Деньги, кредит, банки /Под ред.
6. «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк
7. «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк
8. Мақыш С.Б. Ақша айналысы және
2
ҚР-ның несиелік жүйесі
Банк жүйесі
Парабанк жүйесі
Эмиссиялық
банктер
Эмиссиялық емес банктер
Банктер емес
мекемелер
Пошта-жинақ
жүйесі
Қазақстан Ұлттық банкі
ҚҰБ-ның Алматы
Қалалық филиалы
ҚҰБ-ның облыстық
(14) басқармалары
Ломбардтар
Несиелік серіктестіктер
Сақтандыру
Қоғамдары
Инвестициялық
Компаниялар
Ипотекалық
компаниялар
Екінші деңгейдегі банктер
Қазпошта