ЖОСПАР
КІРІСПЕ-------------------------------------------------------------------------------------2
1.CАЯСИ ПАРТИЯ ҰҒЫМЫ.---------------------------------------------------------3
1.1 Саяси партия ұғымының түсінігі----------------------------------------------------3
1.2 Саяси партиялардың қоғамдағы орны----------------------------------------------6
2. САЯСИ ПАРТИЯЛАРДЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ ,ҚҰРЫЛЫСЫ.---------10
2.1 Саяси партиялардың пайда болуы, мәні, белгілері----------------------------10
2.2 Саяси партиялардың негізгі қызметтері------------------------------------------13
3.ҚР партиялық жүйесі-----------------------------------------------------------------17
3.1Қазақстандағы көппартиялылық----------------------------------------------------17
ҚОРЫТЫНДЫ---------------------------------------------------------------------------27
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР----------------------------------------------28
КІРІСПЕ
Зерттеу жұмысының өзектілігі: Қазақстан Республикасы заң-құқық ұлттық жүйесінің
Партиялық жүйе - азаматтармен, мемлекетпен, өзара және басқа
Сонымен, партия – қоғамның ұйымдық құрылымды объективті
Зерттеу жұмысының мақсаты.
Партиялық жүйемен толығымен танысу .Оның құрылымындағы негізгі ерекшеліктерімен
Зерттеу жұмысының құрылымы: Берілген жұмыс кіріспеден, үш
1.CАЯСИ ПАРТИЯ ҰҒЫМЫ.
1.1 Саяси партия ұғымының түсінігі
1. Азаматтардың, әртүрлi әлеуметтiк топтардың мүдделерiн мемлекеттiк билiктiң
2. Саяси партияның халық атынан билiк жүргiзуге құқығы
Қазақстан Республикасының саяси партиялар
туралы заңдары
1. Қазақстан Республикасының саяси партиялар туралы заңдары Қазақстан
2. Саяси партиялар заң алдында бiрдей.
Саяси партияларға бiрiгу құқығы
1. Қазақстан Республикасы азаматтарының саяси партияларға бiрлесу бостандығына
2. Қазақстан Республикасының азаматы тек бiр саяси партияға
3. Саяси партияға мүше болу Қазақстан Республикасы азаматының
4. Әркiм өзiнiң қандай партияға жататынын көрсетуге немесе
Саяси партиялардың құрылу және қызмет ету
негiздерi
1. Саяси партиялардың қызметi ерiктiлiк, тең құқықтылық, өзiн-өзi
2. Саяси партиялардың қызметi адам мен азаматтың Қазақстан
3. Саяси партиялар Қазақстан Республикасының саяси партияға мүше
4. Саяси партиялардың ұйымдық құрылымы аумақтық принцип бойынша
5. Саяси партиялар мен олардың құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары
6. Қазақстан Республикасының аумағында басқа мемлекеттердiң саяси партияларының
7. Мақсаттары немесе iс-әрекеттерi Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысын
8. Азаматтардың кәсiби, нәсiлдiк, ұлттық, этникалық және дiни
9. Әскерилендiрiлген саяси партиялар, сондай-ақ саяси партиялар жанынан
10. Бiлiм беру ұйымдарының оқу процесiнде саяси партиялардың
Саяси партияны құру
1. Саяси партия саны бiр мың адамнан кем
2. Азаматтардың саяси партия құру жөнiндегi бастамашы тобының
3. Құрылтай съезiн (конференциясын) әзiрлеу және өткiзу үшiн
4. Құрылтай съезiнде (конференциясында) саяси партияны құру, оның
5. Саяси партия жарғылық қызметiн мемлекеттiк тiркеуден өткеннен
Саяси партияның атауы мен рәмiзi
1.2 Саяси партиялардың қоғамдағы орны
1. Саяси партияның атауында "саяси партия" немесе "партия"
Саяси партияның толық және қысқартылған атауы мен оның
2. Саяси партияның атауында ұлттық, этникалық, дiни, аймақтық,
3. Саяси партияның өз рәмiзi ретiнде Қазақстан Республикасының
4. Саяси партия рәмiз ретiнде эмблемаларды, туларды, гимндердi,
5. Саяси партияның рәмiзi Конституцияға қарсы және заңға
6. Саяси партия рәмiзiнiң сипаттамасы мен эскиздерi жарғыда
Саяси партияға мүше болу
1. Қазақстан Республикасының жасы он сегiзге толған азаматы
2. Саяси партияға шетелдiктердiң, азаматтығы жоқ адамдардың мүше
3. Әскери қызметшiлер, ұлттық қауiпсiздiк органдарының, құқық қорғау
4. Саяси партияға мүшелiк ерiктi, жеке және тiркелетiн
5. Саяси партияға қабылдау жазбаша өтiнiш негiзiнде жүзеге
6. Саяси партияға мүше болу кәсiби, әлеуметтiк, нәсiлдiк,
7. Саяси партияның мүшелерi саяси партияның басшы органдарына
8. Қайтыс болу, партиядан шығу, партиядан шығарылу, басқа
Саяси партияның қызметiн тоқтата тұру
1. Саяси партияның қызметi соттың шешiмi бойынша үш
1) Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарын бұзған;
2) саяси партияның жарғысына қайшы келетiн қызметтi үнемi
3) саяси партия басшыларының экстремизмдi жүзеге асыруға бағытталған
4) саяси партия мүшелерiнiң саны осы Заңның 10-бабы
2. Саяси партияның қызметi тоқтатылып тұрған кезеңде партияның
3. Егер саяси партияның қызметiн тоқтата тұрудың белгiленген
4. Саяси партияның орын алған тәртiп бұзушылықты жойғандығы
Саяси партияның құқықтары мен мiндеттерi
1. Саяси партия жарғысы мен бағдарламасында анықталған мақсаттар
1) өзiнiң қызметi туралы ақпарат таратуға және өз
2) ерiктi негiзде қауымдастықтарға (одақтарға), сайлау блоктарына бiрiгуге;
3) Қазақстан Республикасының Президенттiгiне, Қазақстан Республикасы Парламентi Мәжiлiсiнiң
4) өздерiнiң бұқаралық ақпарат құралдарын құруға;
5) жиналыстар, митингiлер мен демонстрациялар, шерулер мен пикеттер
6) осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де
2. Саяси партия:
1) Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарының талаптарын сақтауға;
2) әрбiр азаматтың өз құқықтары мен мүдделерiне қатысты
3) заңды тұлғалардың бiрыңғай мемлекеттiк тiркелiмiне енгiзiлетiн мәлiметтер
4) салық органдарына Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген мерзiмдер
Саяси партияның меншiгi
Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынған объектiлердi қоспағанда, саяси
Саяси партия тұтас алғанда, саяси партия мүлкiнiң, соның
Саяси партияның мүлкi саяси партияның жарғысы мен бағдарламасында
Саяси партияның мүлкi ол таратылған жағдайда оның жарғысына
Саяси партияны қаржыландырудың көздерi
және оның қаражатын пайдалану
1. Саяси партияның қаражаты:
1) мүшелiкке кiру және мүшелiк жарналардан;
2) қайырмалдықтар құжатпен расталып, олардың шығу көздерi көрсетiлген
3) кәсiпкерлiк қызметтен түскен кiрiстерден құралады.
2. Саяси партияға және оның құрылымдық бөлiмшелерiне (филиалдары
1) шет мемлекеттерден, шетелдiк заңды тұлғалардан және халықаралық
2) шетелдiктерден және азаматтығы жоқ адамдардан;
3) шетел қатысатын заңды тұлғалардан;
4) мемлекеттiк органдардан және мемлекеттiк ұйымдардан;
5) дiни бiрлестiктерден және қайырымдылық ұйымдарынан;
6) иесi көрсетiлмеген қайырмалдық жасаушылардан қайырмалдық алуға жол
Осы тармақта көрсетiлген адамдардан келiп түскен қайырмалдықтар соттың
3. Саяси партиялардың ақшасы Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес
4. Саяси партияның ақшасы мен өзге де мүлкi
5. Саяси партияның жылдық қаржылық есебi жыл сайын
2.Саяси партиялардың пайда болуы ,құрылысы.
2.1 Саяси партиялардың пайда болуы, мәні, белгілері.
Партиялық жүйе - азаматтармен, мемлекетпен, өзара және басқа
Партиялық жүйе партиялардың ресми санымен емес, олардың қаншалықты
Саяси партиялардың пайда болуы, мәні, белгілері
Қазіргі типтегі саяси партиялар мен партиялық жүйелердің
"Партия" деген сөз латын тілінен шыққан. бөлу, бөлшек
Қазіргідей нағыз саяси партиялар Еуропада XIX ға¬сырдың екінші
Аристократиялық үйірмелер.
Саяси клубтар.
Көпшілік партиялар.
Мұнда аристократиялық үйірмелер жер иелерінің мақсатын қорғаса, саяси
Тұңғыш көпшілік партия болып 1861 жылы Ұлыбри¬танияның либералдық
Американың саясаттанушысы Ла Паломбараның айтуынша партиялар мынадай 4
Партия белгілі бір идеологияны қорғайды;
Партия - адамдарды жергілікті ұйымнан бастап , халықаралық
Партияның мақсаты - билікті колға алып. жүзеге асыру:
Әр партия өзіне халықтың дауыс беруінен. Мүше
Партиялардың өмір сүру ұзактығы дау-жанжалдардын тууы мен оларды
1Партия бағдарламасынын болуы;
2. Саяси билік үшін күрестің болуы:
3. Партиялық тәртіптің болуы:
4. Партияға мүшелік ету;
5. Мүшелік жарна төлеу;
6. Партияның жарғысының болуы:
7. Баспа органдарының, болуы;
8. Партия басшылығының көптеген өкілеттігі;
9. Кәсіптік негіздегі партия аппаратының болуы.
Осындай белгілері бар саяси партиялар тапты немесе
әлеуметтік топты ұйымдастырады, жұмысына мақсаттылық-сипат береді, белгілі бір
2.2 Саяси партиялардың негізгі қызметтері
Саяси партиялардың негізгі қызметтері
Поляктың саясаттанушысы А. Боднардың ойынша, қазіргі қоғамда саяси
Саяси идеология мен саяси ілімдерді жасау;
Қоғамның ірі топтарының мақсат-мүдделерін анықтау
Олардың белсенділігін арттырып, жинақтау;
Мемлекеттік билікті іске асыруға қатынасу;
Қоғамдық пікірді қалыптастыру;
Жалпы коғамды. топты саяси тәрбиелеу:
Саяси жүйелерді, онын принциптерін, элементтерін. күрылымдарын калыптастыруға қ
Мемлекетте билік үшін күреске қатынасу және онын жұмысының
Мемлекеттін, кәсіподактарының, коғамдық ұйымдарының аппараты үшін кадрлар даярлау,
Қазіргі демократиялық қоғамдағы партияның маңызды міндеті
Сонымен саяси партиялардың негізгі қызметтері төмендегідей:
Теориялық:
Қоғам дамуының, негізгі салалары бойынша жәңе оның даму
Идеологиялық:
Еңбекші бұқара арасында өз көзқарасын, ізгі мұраттарды тарату,
Қорыта келе, партия деп - мемлекеттік билікті колға
3. Саяси партиялардың жіктелуі, түрлері
Саяси партияларды жіктеп. жүйелеудің көтеген өлшем және белгілері
Француз ғалымы М.Дюверже сайлаушылар мен белсен ділер санына
Кадрлық:
Сайлаушылардың 10 пайызы ғана болатын мүше саны аз,ұйымдастырушылық
Бұқаралық
Сайлаушылары көп, мүшелері белсенділері де көп. Партия¬лық билеті
Сайлаушылар партиясы - бұл партияның, негізгі мақсаты үміткердің
Парламенттік партия - екі қызмет атқарады: парламентке бақылау
Авангардтық партия - орталықтанған өзінің барлық мүшелерінен партиянын
Қауымдастық партиясы - ортак көзкарас, ұқсас мүд-делеріне орай
Коммунистік партиялар — К.Маркстің ілімін басшы-лыққа алады. Тапсыз,
Социал-демократиялық партиялар - бұл партиялар үнемі еңбекші халыктың
Буржуазиялық-демократиялық — билік үшін ашық күрес жүргізеді. Үкіметке
Консервативтік партиялар - ірі буржуазияның мүдде¬сін қорғайды. Тенсіздікті
Фашистік партиялар - адам құқықтары мен бостанықтары шектеледі.
Билеуші партиялар - билік қолға жеткен соң, қоғам
Оппозициялық партиялар - олар басқарушы партияның саясатын сын
Ресми партия - жұмысын ашық жүргізеді. Қоғамдық саяси
Жартылай ресми партия - формалды түрде рұқсат етілген,
Құпия партиялар - заң бойынша тыйым салынған, жұмысын
Бірпартиялық - өзінен баска партияның болғанын қаламайды. Мұндай
Екіпартиялық - мұнда нағыз бәсекелестік ірі екі пар¬тия
Көппартиялылық - мүнда үш немесе одан да көп
Коалиция деп жалпы мақсатқа жету үшін партиялардың жасаған
Парламентке қатысатын партиялардың, ешқайсысы өз алдына бөлек басқара
2. Екіпартия бірігіп үкіметті баскара алатындай уақытта құрылатын
3. Билік үшін бәсеке екі партия одағының
4. Егер дербес|:Партия ұзақ уақыт билік етсе
Барлық саяси партияларын жұмысы Конституцияға қайшы болмауы керек.
Демократиялық режимде саяси партияларсыз мемлекеттік билікті жүзеге асыру
Мемлекеттік аппаратқа қатысты басқарушы партиялар ерекше рольді атқарады.
Демократиялық мемлекеттердегі екі партиялық жүйені авторитарлы тәртіб жағдайында
Қазіргі уақытта көптеген мемлекеттердің саяси жүйелерінде саяси партиялардың
Партиялық жүйелер, олардың түрлері. Шетел мемлекетеріндегі саяси жүйелер
Партиялық жүйе-бұл қоғамның саяси ұйымын сипаттайтын және партиялармен
3.ҚР партиялық жүйесі .
3.1Қазақстандағы көппартиялылық.
Қазақстанда ең алғаш Ә.Бөкейхановтың бастауымен 1905 жылы желтоқсанда
1917 жылы 21 қазанда Казак газетінде Алаш партиясының
1917 жылы желтоқсанда Орынборда жалпы қазақтың екінші съезі
1917 жылы күзде "Үш жүз" деген партия құрылды.
1986 жылы желтоқсан көтерісінен кейін, "Желтоқсан" партиясы дүниеге
Қазіргі кездегі негізгі мәселе - республикамызда тәу¬елсіз әлеуметтік
Республикадағы барлық партиялар өздерінің бағдарламаларында демократиялык құндылықтарды жақтайтындығын,
Қазақстанда партиялар саны өсуде.
Казаңстан социалистік партиясы (ҚСП)
Республиканың саяси өмірінде бұл партия 1991 жылы 7
Қазір ол 1586 жергілікті партия ұйымдарын, 47 мыңнан
КСП атқарушы органы болып - Политисполком (саяси аткару
Партия Еуразия кеңестігіндегі Одақты конфедеративтік негізде қайта құруға
Партия 1991 жылы 5 қазанда құрылған. Партияның тен
КХК партиясының Солтүстік Қазакстан облысынан баска 18 облыста
Қазақстан халық бірлігі партиясы (ҚХБП)
Қазақстан халык бірлігі одағы 1995 жылы акпан айы-нан
Қазакстан Республикасының партиясы (ҚРП)
Партия өз тарихын 1990 жылдың 1 шілдесінен бастайды.
"Азат" тез қаркынмен дамып көп үзамай-ак респуб¬лика көлемін
1991 жылы 4 кыркүйекте 30 өкіл қатысқан "Азат"
Сонымен енді біртұтас "Азат" қозғалысы екіге "Азат" -Қазақстан
Осы туста бытырап кеткені ұлттык-демократиялық қозғалыстардың басын косып
1992 жылы 11 қазанда біріктіру съезі өз жұмысын
Жаңа республикалық "Азат" партиясынын төрағасы болып Қазақстан Ұлттық
"Алагл" партиясы
1999 жылы қыркүйекте Казакстакнын Республикалық партиясы "Алаш" үлттык
Қазақстан социал-демократиялык партиясы (ҚСДП)
Партия 1990 жылғы 26-27 мамырда кұрылтай-конфе-ренциясында құрылған. Конференцияға
Қазақстан коммунистік партиясы (ҚКП)
1991 жылдың күзінде коммунистердің XIX съезі өтті. Съезде
Қазақстан Компартиясын жандандыру және оның кезек күттірмес мәселелері
Сонғы деректер бойынша компартия катарында 55 мыннан астам
" Желтоқсан" ұлттық-демократиялық партиясы
1992 жылғы қазаннан бері республикалық "Азат" партиясының құрамына
Қозғалыстың басында сазгер Хасен Қожа Ахмет түр-ды. Ол
1990 жылы мамыр айында "Әділет", "Акикат". "Аза-мат", "Жерұйык",
Құрылтай съезіне Алматыдан республиканың бес об-лысынан, Кырғызстан, Өзбекстан,
Партияның лидерлері болып X.Қожа Ахмет пен А. Нәлі-баев
Қазақстан демократиялық прогресс партиясы
Құрылтай конференциясы 1991 жылы 24 қарашада өт-ті. Республиканың
Бұл партиялардан басқа партиялар да бар. Корыта келе
Қазақстанның республикалың Еңбек саяси партиясы
"Қазақстан инженерлер Одағы" қоғамдық саяси қозғалыс негізінде 1996
Халықтық-кооперативтік партия ХКП
Өздерін аса ірі, таптык және әлеуметтік жіктеулерден ада,
Қазақстанның "Дәуірлеу" партиясы
Өздерін парламенттік типтегі партия деп атады. Пар¬тия төрайымы
Қазаңстанның Демократиялык Партиясы
1995 жылдың 1-шілде айында кұрылды. Партияның бастапқы кезеңіндегі
Республикалық социал-демократиялық "Отан" партиясы
1999 жылы акпан айында Алматыда өткен құрылтай съезінде
Құрылтайға 400-ге жуык уәкіл катысты. Бұрынғы экс-перимент С.
"Қазаңстаннын республикалық Халықтық партиясы"
Оның төрағасы бүрынғы экс-премьер Ә. Кажыгелдин. 1998 жылы
"Азамат" Қазаңстанныц демократиялың партиясы
1996 жылы 20 сәуірде өмірге келген "Азамат" қоғамдық
Әр түрлі қызметтерге ауысуына байланысты партия өз жұмысын
"Азаматтық партия"
Төрағасы Азат Тұрлыбекұлы Перуашов. Ол 1996-1998 жылдары Президент
Еуразиялық энергетикалық корпорациясы кәсіпорындары ұжымдары. Партия әуел бастан
"Қазақстанның демократиялық таңдауы" халықтың партиясы
21 ақпан 2004 жылы бұл партияның күрылтай съезі
"Қазакстан әйелдері үйымдарының саяси бірлестігі" партиясы
1999 жылы маусым айында кұрылтай съезін өткізді. Осы
Қазақстанның "Патриоттар" партиясы (ҚАП)
Басқарушысы - Ғани Есенгелдіұлы Қасымов. Мәжіліс депутаты, бүрынғы
Қазакстаннын Аграрлық партиясы ( ҚАП )
Төрағасы - Ромин Ризүлы Мадинов, Мәжіліс депута¬ты. 1997-1999
"Руханият" қоғамдық бірлестік партиясы
Бұл партияның қүрылтай съезі 2003 жылы 5 сәуірде
Қазақстанның социал-демократиялық «Ауыл» партиясы
2000 жылы 30 қаңтарда өткен құрылтай съезінде құрылды.
Қазақстанның демократиялық «Ақ жол» партиясы.
Партияның құрылтай съезі 2002 жылы 16 наурызда болды.
Тең төрағалары бұрынғы Парламент Мәжілісінің депутаты Болат Мұқышұлы
«Асар» партиясы
«Асар» қозғалысы 2003 жылы 25 қазанда саяси партияға
Қазақстанның демократиялық партиясы
2004 жылы 29 сәуірде «Құқықтық Қазақстан» азаматтық қозғалысы
Қазақстанның партиялық жүйесі қазіргі кезде өтпелі кезеңді бастан
ҚОРЫТЫНДЫ
Тәуелсіз Қазақстанда екі жылдан кейін, 1993 жылғы Конституциясының
Менің пайымдауынша, осындай жағдайдағы Қазақстанда азаматтық қоғамды
ҚР партияларының кемшіліктері:
1.шектен тыс бюрократизм,
2.номенклатура,
3.әсіре науқаншылдық.
4.партия арасындағы жемқорлық,
5.парақорлық
6.қоғамдағы әділетсіздік фактілеріне немқұрайдылық.
7Парламентте плюрализмнің (пікір қайшылығы) бәсеңдігі.
Қазақстан қазір қоғамның барлық тараптарын сапалы терең қайта
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы, 1993
2. Ашитов З.О. Егемен Қазақстанның құқығы -
3. Жоламан, Қ.Д. , Мұхтарова, А.Қ., Тәукелов,А.Н., Мемлекет
4. Қазақстан Республикасының Конституциясы. Алматы – 2001
5. Сапарғалиев Г.С. Заң терминдерінің сөздігі. Алматы, 1996
6. Сапарғалиев Г.С. Мемлекеттік құрылым Алматы, 1997
7. Қазақстан Республикасының Конституциясының түсіндірме сөздігі
8.Амандықова С.К. Қазақстан Республикасының конституциясылық құқығы, Астана –
9. «Нұр Отан»партиялық түсіндірме кітапшасы.Астана,2007
10.ҚР-ның партиялары туралы заңнамалық актілер.
1