Кедендік саясат және Қазақстан Республикасының экономикалық қауіпсіздігі
Кіріспе 3
1-Тарау Экономикалық қауіпсіздігі жүйесіндегі кедендік саясаттың теориялық негіздері 7
1.1. Мемлекеттегі кеден саясатының экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жүйенің
1.2. Экономиканы ашық жағдайға көшіру кезеңіндегі мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігі
2 - Тарау Қазақстан Республикасының кедендік саясатын талдау
2.1. Қазақстан Республикасының сыртқы саясатының кеден бағыты туралы
2.2. Қазақстан Республикасы кедендік саясатының құралдары және оны талдау
3-Тарау. Қазақстан Республикасының кедендік саясатын дамытудың стратегиясы және елдің
3.1. Қазақстан Республикасы кедендік саясатының негізгі басымды бағыттары 48
3.2. Елдің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету жолындағы 52
кедендік саясаттың тиімділігін арттыру жолдары 52
Қорытынды 57
Қолданылған әдебиеттер 59
Кіріспе
Диплом жұмысының тақырыбы: "Кедендік саясат және Қазақстан Республикасының экономикалық
Адамзат қоғамы дами берді. Соған байланысты халықаралық тауар айналымының
Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін АҚШ-тың ұйытқы болуымен өмірге ТСБК
Қазір әлемнің көптеген елдері осы БСҰ-на мүше. Егемендігін жаңадан
Дипломдық жұмыс тақырыбының актуальдылығы елдегі кеден қызметін қалыптастырудың бастапқы
Жоғарыда айтқанымыздай Қазақстанда кеден ісін ұйымдастырушы түгіл, бұл істен
Дипломдық жұмысты жазу барысында аталған мақсатқа сәйкес төмендегі міндеттер
Елдің экономикалық қауіпсіздігі түсінігіне анықтама берді;
Қазақстан Республикасының кедендік саясатының түсінігі, мақсаттары мен міндеттреін анықтау;
Кедендік саясат құралдарының тиімді қолдануына талдау жасау;
Қазақстан Республикасының сыртқы сауда жағдайының ерекшеліктерін анықтау;
Қазақстан Республикасы кедендік саясатының негізгі басымды бағыттарын белгілеу;
кедендік саясаттың тиімділігін арттыру жолдарын анықтау.
Осы жолда шетелдік және отандық ғалым-авторлардың еңбектеріне сүйендік. Сол
Жұмысты зерттеу барысында австриялық экономист-ғалым М.Корденнің, Халықаралық валюта
Диплом жұмысы үш тараудан тұрады.
1-Тарауды елдің экомикалық қауіпсіздігі жүйесіндегі кедендік саясаттын теориялық негіздері
2-Тарауда Қазақстан Республикасының кедендік саясатын талдап, Қазақстан Республикасының сыртқы
3-Тарауда Қазақстан Республикасының кедендік саясатын дамытудың стратегиясы және
1-Тарау Экономикалық қауіпсіздігі жүйесіндегі кедендік саясаттың теориялық негіздері
1.1. Мемлекеттегі кеден саясатының экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жүйенің
Кез-келген мемелекеттің кедендік саясаты оның сыртқы экономикалық байланыстар жөніндегі
Сондықтан да, кез-келген елдің сыртқы экономикалық байланысын және ішкі
Кеден саясаты туралы сөз қозғағанда, импорт пен экспортқа белгіленетін
Енді кеден саясатының дамыған және дамушы елдердің барлығына дерлік
Әр мемелекет әлемдік қауымдастықтың тәуелсіз егеменді субъектісі болғандықтан да,
а) өнеркәсібі дамыған елдердің кедендік саясаты;
ә) дамушы елдердің кедендік саясаты.
Әркелкі мемлекеттердің кедендік саясаттарын сараптай қарастыру Қазақстан Республикасы үшін
Мұндайда ең алдымен өнеркәсібі дамыған елдердің кеден саясатына көңіл
а) экономикаға қатысты әкімшілік шектеу. Мұны олар ұлттық қауіпсіздікті
ә) экономикалық дағдарыстан шығуға байланысты (ұлттық өнеркәсіпте айтарлықтай нұқсан
б) шетел тауарларын ұсынушылардың бәсекелестік талаптарына сай емес әрекеттеріне
в) экспорттаушы, импорттаушы елдердің үкіметтері мен фирмаларының өзара келісіміне
Бұл орайда бірде бір шетелдік мемлекеттер осы уақытқа дейін
ұлттық тауарлардың ішкі және сыртқы нарықты бәсекеге төтеп беру
экспорт, импорт көлемінің тепе-теңдігін сақтау;
мемлекеттердің аймақтық — экономикалық блоктар мен халықаралық ұйымдарға қатысуы.
Жоғарыда айтылғандардың барлығын сараптай келе мемлекеттердің кеден саясаты негізінен
Дамушы елдердің кедендік саясаты да Қазақстан үшін маңызды жағынан
/өнеркәсіпті ынталандыру;
/ ұлттық экономиканы ынталандыру;
/дамыған елдер қыспағынан шығу үшін әділетсіз сауда –саттыққа қарсы
Жоғарыдағы жағдайдан туындайтын 2 сұраққа – ұлттық экономиканы дамытудың
С.Т.Алибеков “ҚР-ғы кеден ісі” деген еңбегінеде жоғарыдағы айтылған әрбір
ҚР-ның кедендік саясаты еліміздің ішкі және сыртқы саясаттарының құрамдас
Отандық өндірушілерді қолдап қорғауда, белгілі бір тауар түрін өндіруде
Экспорт тауарларына салынатын кеден салығы мүлде басқа мақсатты көздейді.
Қазақстанның экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін үкіметіміз өндірусшілердің шығарған
Экономикалық қауіпсіздік дегеніміз әрбір елдің әлуметтік, экономикалық және әскери,
Енді ел экономикасының арқа сүйер артықшылықты жақтарына тоқталайық. Бұл
Кедендік саясат ішкі, сыртқы саясаттың қосындысынан туындайтынын ескерсек, біз
1.2. Экономиканы ашық жағдайға көшіру кезеңіндегі мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігі
Қай кезде де, қай ел болмасын оның экономикалық қауіпсіздік
ҚР-ның “Ұлттық қауіпсіздік туралы” заңында “мүмкін болатын қауіп-қатерден елдің
Қазақстан даму институтының вице-президенті, экономика ғалымдарының кандидаты М.У.Спанов өзінің
Ресейдің белгілі академигі Л.И.Абалкин экономикалық қауіпсіздіктің 3 шартын былайша
экономикалық қауіпсіздік;
ұлттық экономиканың тұрақты және ырғақты дамуын қамтамасыз ету;
өз бетінше дамуға ықпал ету .
Экономикалық қауіпсіздік ұғымын Е.Бухвальд та оң бағалайды, өйткені ол
Экономикалық қауіпсіздік дегенде жиі қолданылатын тарихи терминдердің бірі бірі
Ішкі экономика саласында табиғи қорлар мен салалардың техникалық жарақтануына,
Елдің геосаяси жағдайы оның осы заманға экономикалық құрылымдағы орны
Қазақстан даму институтының вице-президенті М.У. Спанов экономикалық қауіпсіздік тұтас
1) технологиялық 6) инвестициялық
2) азық-түліктік 7) энергетикалық
3) қаржы-несиелік 8) көлік-коммуникациялық
өнеркәсіптік
сыртқы экономикалық
Енді экономикалық қауіпсіздіктің осы құрамдас бөліктеріне жеке-жеке тоқталайық.
Технологиялық қауіпсіздік ғылым мен техниканың бәсекелестікке төтеп беретіндей
Азық-түліктік қауіпсіздік оның табиғи шикізат көзінің мол болуы
Қаржы-несие қауіпсіздігі қаражат жүйесінің және ұлттық валютаның тұрақтылығы мен
өнеркәсіп қауіпсіздігі индустриялдық қаблеттің жоғарғы дәрежесімен ол шығарған
Сыртқы экономикалық қауіпсіздік экономикадағы “ашық есік” жағдайында ішкі нарықтың
Инвестициялық қауіпсіздік елдің инвестициясы қызықтыру мүмкіндігі мен жұмсалған
Энергетикалық қауіпсіздік энергия көздері болып табылатын шикізатты елде өндіру
Көліктік-коммуникациялық қауіпсіздік әлемдік нарыққа кез-келген жағдайда шыға алатындай
Әлеуметтік (әлеуметтік-экономикалық) қауіпсіздік тұрғындардың қалыпты өмір сүруіне жасалынған жағдайы
Автор өз еңбегінде экономикалық қауіпсіздікті 3 дәрежеге бөліп қарастырған:
мемлекеттік экономикалық қауіпсіздік;
аймақтық;
жекеменшік.
Біз осы арада кейбір ғалымдардың мұны: мемлекет - қоғам
Ғалымдар эконмикалық қауіпсіздікте объект, субъект, мүдде, қатер, қорғаныс, деңгей,
Экономикалық қауіпсіздік мәселелерін зерттеуші ғылымдар бұл жолда белгілі бір
В.Д. Марков өзінің “Концепция экономической безопасности РК ” деген
Міне, осындай жағдайларды ескере келіп, Қазақстан үкіметі тарапынан қолданып
Сонымен, мемлекеттің экономиканы “ашық есік” жағдайына көшіру кезеңінде экономикалық
2 - Тарау Қазақстан Республикасының кедендік саясатын талдау
2.1. Қазақстан Республикасының сыртқы саясатының кеден бағыты туралы
Сыртқы сауда кез келген елдің экономикалық және әлеуметтік жағынын
Сыртқы сауда айналымы – белгілі бір кезең ішіндегі экспорт
Тауар экспорты – елден коммерциялық мақсатпен отандық тауарды
Тауар импорты – шетелдік тауарларды коммерциялық мақсаттармен елге әкелу.
Сыртқы сауда тепе-теңдігі (балансы) дегеніміз белгілі бір кезеңде
Статистикалық агенттікте экспорт, импорт саудасы 3 топқа
еркін қозғалыстағы валютаға сатып алынған немесе сатылған тауар-менда
шектеулі валютаға сатып алынған немесе сатылған тауар-мұнда
бартер – экспорттаушы жақ ақшалай есеп айырыспай, тек қана
Біздің елімізде экспорт, импорт кеден қызметінде тіркеліп, жалпы
Экспорт деген ұғымға шетке шығырылатын отандық тауар түрлері
Кеден статистикасына енбейтін тауарлар да бар. Олар төмендегілер:
монетарлы алтындар, бағалы қағаздар, айналымдағы банкноттар
ел территориясы арқылы өтетін транзитті шетел
ел ішіне әкелінбей сыртқа сатылған
қысқа мерзімге елден әкетілген немесе елге әкелінген тауарлар
шетелдік елшіліктер мен консулдықтар қызметінде пайдаланатын ел басшылары мен
мемлекеттен тысқары жерде орналасқан әскери құрамалардың әскери дайындығын
Сондай-ақ сыртқы сауданың географиясы да
тауар қайда экспортталды, импорт қайдан әкелінді деген сұрақтарға жауап
Экспорт тауарларының құны ФОБ немесе ДАФ (келісім-шартқа байланысты,
Жалпы сома АҚШ долларымен есепке алынады. Одан
Экспорт пен импортты есепке алуда 6
Біз жоғарыда экспорт пен импортты есепке алу, тіркеу, сыртқы
Кесте 1.
ҚР-ның сыртқы саудасының нәтижелері (млн. АҚШ $)9
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Тауар айналымы 6962,8 6802 12803,8 10152,1 10797,8 9785,4 9275,0
Экспорт 3277 3240,8 5250 5911 6497 5435,8 5592,3
Импорт 3685,8 3561,2 3806 4241,1 4300,8 4349,6 3682,7
Сальдо -408,8 -330,8 1193,8 1969,1 2091,2 1086,2 1909,5
Жоғарыдағы кестеде көрсетілген мерзім ішінде Қазақстанның сыртқы саудадағы тауар
Азия елдері мен Қазақстанның тауар айналымы 1998 жылы 17,6%-құрады.
Қазақстанның Азия құрлығының мемлекеттерімен сауда айналымының аздығы Қытаймен шекарадағы
Сыртқы сауда стратегиясын жасаушылар Қазақстанның ең қолайлы
Қазіргі кезеңде Араб теңізінің жағалауындағы Чахбехар
Енді біз Қазақстан тауарларын сатып алушы елдерді қарастырайық
Ал осы мерзімінде ТМД елдерінен импорт жалпы импорттың 50%
Қазақстанның Кеден Одағына қатысушы елдермен тауар айналымы оған қатыспайтын
ҚР-ның Экономика министрлігінің экономикалық зерттеулер институтының ғалымдары М.Хасанова, М.Есіргепова,
Кесте 2
2000-2001 ж.ж. (қаңтар-ақпан) ҚР-сы сыртқы саудасының айсақтық құрылымы, млн.
2000ж. қаңтар-ақпан 2001ж. қаңтар-ақпан өсу қарқыны, % есебімен
құны үлес салмағы, % құны үлес салмағы, % 2001ж.
Экспорт-барлығы 669,3 100 1252,9 100 187,2
Сонымен бірге
ТМД елдері 256,0 38,2 353,8 28,2 138,2
Соның ішінде: КО 227,4 34,0 284,0 22,7 124,9
Ресей 214,0 32,0 263,8 21,1 123,3
Беларусь 1,3 0,2 4,2 0,3 323,1
Қырғызстан 6,2 0,9 8,3 0,7 133,9
Тәжікстан 5,9 0,9 7,7 0,6 130,5
Өзбекстан 11,8 1,8 15,2 1,2 128,8
ЕО елдері
соның ішінде: 114,7 17,1 207,0 16,5 180,5
Германия 26,4 3,9 75,6 6,0 286,4
Италия 45,4 6,8 67,1 5,4 147,8
Нидерланды 11,5 1,7 37,3 3,0 324,3
Ұлыбритания 18,5 2,8 9,9 0,8 5,3
Финляндия 1,9 0,3 5,7 0,5 297,4
Оң.Шығыс
Азия елдері 6,1 0,9 23,6 1,9 386,9
соның ішінде Оң.Корея 1,8 0,3 10,3 0,8 572,2
ЭЫҰ елдері 49,5 1,4 97,8 7,8 197,6
Басқа елдер
соның ішінде: АҚШ 1,1 0,2 44,9 3,6 4081,8
Жапония 3,2 0,5 0,15 0,0 4,7
Қытай 84,8 1,7 84,8 6,8 100
Жоғарыдағы кестеден көрініп отырғандай жалпы сыртқы сауды 2000 жылдың
Енді жоғарыда аталған ғалымдардың 1999-2000 ж-дың қаңтар-ақпан айларындағы импорт
Кесте 3
ҚР-сы сыртқы саудасының 2000-2001 ж.ж. (қаңтар-ақпан) кезеңдегі аймақтық құрылымы
2000ж. қаңтар-ақпан 2001ж. қаңтар-ақпан өсу қарқыны, % есебімен
құны үлес салмағы, % құны үлес салмағы, % 2001ж.
Импорт-барлығы 595,9 100 580,2 100 97,4
Сонымен бірге
ТМД елдері 289,4 48,6 333,0 57,4 115,1
Соның ішінде: КО 246,1 41,3 291,4 50,2 118,4
Ресей 233,6 39,2 279,9 48,2 119,8
Беларусь 7,1 1,2 5,2 0,9 73,2
Қырғызстан 5,3 0,9 4,5 0,8 84,9
Тәжікстан 0,1 0,0 1,8 0,3 1800,0
ЦАЭС 30,8 5,2 27,7 4,8 88,9
Өзбекстан 25,4 4,3 21,4 3,7 84,3
ЕО елдері
соның ішінде: 154,6 25,9 102,10 17,6 66,0
Германия 37,6 6,3 32,5 5,6 86,4
Италия 15,8 2,7 10,1 1,7 63,9
Нидерланды 13,0 2,2 8,9 1,5 68,5
Ұлыбритания 56,0 9,4 27,6 4,8 49,3
Финляндия 6,9 1,2 6,0 1,0 87,0
Оң.Шығыс Азия елдері 8,4 1,4 11,2 1,9 133,3
соның ішінде Оң.Корея 5,3 0,9 8,9 1,5 167,9
ЭЫҰ елдері 61,9 10,4 52,7 9,1 85,1
Басқа елдер
соның ішінде: АҚШ 33,7 5,7 22,6 3,9 67,1
Жапония 14,2 2,4 7,7 1,3 54,2
Қытай 12,4 2,1 12,5 2,2 100,8
Импорт мөлшері кеміген, бұл арада алыс шетелдерден әсіресе ЕО
Кесте 4
ҚР-нің 2000 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 2001 жылдың қаңтар-ақпанында
2000ж. қаңтар-ақпан 2001ж. қаңтар-ақпан Шығын
млн, $ қосыл
ған шы
ғын
дар
Мөлшері
мың т. құны
млн. $ Бағасы $/т. Мөлшері
мың т. құны млн. $ Бағасы $/т. Баға
Кен және темір қоспалары 223,0 3,6 16,1 751,8 7,2
Көмір 2478 32,7 13,2 35,23 25,6 7,3 -20,88 13,78
Мұнай және газ конден 2847 162,0 56,9 46,48 603,8
қара металл прокаты 388,4 74,6 192,1 523,9 129,7 247,6
Бидай және қарабидай ұны 15,1 2,6 172,2 52,2 6,9
Мақта талшығы 12,2 10,1 827,9 19,7 14,9 756,3 -1,41
Барлығы
454,6
10,36
336,67 245,13 581,80
Кедендік экспорт
610,0
12,52
336,67 245,13 581,80
Жоғарыдағы кестеден мұнай және газ конденсатын сату көлемінің ұлғайғандығын
Жалпы алғанда қазақстанның сыртқы сауда айналымында 1995 жыл ең
Ғалымдардың пікірінше, түсті металл мен рудаға алыс және жақын
Ғалымдар сондай-ақ, шикізат экспортынан түсетін табыс та төмендеуі мүмкін
Әр кезеңдегі жағдайға байланысты үкімет белгілі бір шараларды жүзеге
Тараудың бұл бөлімінде біз ҚР сыртқы сауда қызметінің жағдайы
Қазақстан үкіметі мен оның тиісті қызметкерлері сыртқы саудадағы жағдайға
Қорыта айтқанда, сыртқы сауда ел басшылығының ұдайы назарында болатын
2.2. Қазақстан Республикасы кедендік саясатының құралдары және оны талдау
Бұған дейінгі тараулар мен бөлімдерден байқағанымыздай мемлекет әрқашанда сыртқы
Австралия экономисі Макс Корден бұл жолдарды мынадай топтарға бөледі.
Жалпы мемлекеттер аралық сауда-саттықта еркін сауда және протекционизм деген
селективті протекционизм деген ұғым кедергі белгілі бір мемлекетке немесе
салалық протекционизм – белгілі бір саланың мүдделерін қорғау үшін
ұжымдық протекционизм – белгілі бір елдер тобының келесі бір
жабық протекционизм – ішкі экономикалық саясат жолдарымен жүзеге асырылады.
Кедендік саясатта тарифтік және бейтарифтік шектеулер дейтін ұғым бар.
мемлекеттердің сыртқы сауда операцияларына қатысуын көрсетеді;
импортқа кедендік және әкімшілік тіркеулер, оған кіретіндер: кедендік құнды
қойылатын талаптар мен стандарттар, ұлттық тұтынушылардың қауіпсіздігінің нормасы және
экспорт пен импорттың валюталық және сандық шектелуі;
төлем бойынша қағидаға негізделген шектеулер, шекарадағы салық тәртібі және
Шектеудің туындауының өзін ғалымдар тұтынушы шығыны, өндірісші шығын деп
Халықаралық валюта қоры сарапшыларының зерттеулеріне қарағанда әлемдегі 59 дамушы
Елдердің халықаралық саудасына баға беру үшін экономикалық қарым-қатынас даму
/Сіздер қолданып отырған шаралардың нәтижесінде табатын экономикалық пайдаңыздың мөлшері
/Бұл шаралардан бюджетке түсетін кірістің мөлшері немесе сол шараларды
/қолданып жатқан шаралардың негізінде ішкі баға қаншалықты өседі немесе
/қолданылған шаралардың тиісті нарыққа және ондағы бәсекелестікке ықпалы қаншалықты?
/қолданылған шаралар болашақта салалық қайта құруды қамтамасыз ете ала
/Сіздер қолданылған шараға қарсы жақтың әсері қандай болды, олар
/қолданылған шараларыңыз екіжақты немесе көпжақты келісім-шарттарда ескерілген бе?
Жоғарыда келтірілген мемлекеттер үкіметіне таратылған сұрақтардан байқағанымыз: ең бірінші
Кеден саясатындағы реттеуші негізгі құрал – кеден бажы болып
Сонымен, кеден тарифі дегеніміз әлемдік нарықпен салыстыра отырып, ішкі
Осы уақытқа дейін экономикалық саясаттың құралы ретінде тарифтерді қолдану
Тарифтердің зияндылығын жоғарыда көрсеттік, дегенмен оны осы уақытқа дейін
Енді біз кеден саясатындағы қолданылатын бейтарифтік құралдарға тоқталайық. Бейтарифтік
Квоталық тәсіл. Квота дегеніміз белгілі бір тауар түрінің импорты
Квота ауқымына қарай глобалды және жекелеген деп екіге бөлінеді.
Бейтарифтік құралдардың келесі бір түрі – лицензиялау. Лицензиялау дегеніміз
Жеке лицензия нақты бір өнімнің түріне бір рет сауда
Глобалды лицензия – белгілі бір тауарды әлемнің кез-келген еліне
Автоматты лицензия – импорттаушы немесе экспорттаушы лицензияға рұқсат сұрған
Бейтарифтік құралдардың тағы бір түрі – демпинг. Демпинг дегеніміз
Демпингке қарсы уақытша салық - өздігінен экспорттаушыларға қолданатын ескерту
Бейтарифтік шектеулердің соңғы бір түрі – субсидия. Егер үкімет
Тікелей субсидиялар экспорт операциясы аяқталған соң тікелей экспорттаушының өзіне
Жаңама субсидиялар экспорттаушыларға салық жеңілдігін жасау, импорт бажын қайтару
Ішкі субсидия сауда саясатындағы импортқа қысым жасаудың ең бүркемеленген
Экспорттық субсидиялар сауда саясатының бейтарифтік қаржылай құралы. Оны қолданған
ҚР-нда тараудың біз талдап отырған бөлімінде мысалға алынған
3-Тарау. Қазақстан Республикасының кедендік саясатын дамытудың стратегиясы және елдің
3.1. Қазақстан Республикасы кедендік саясатының негізгі басымды бағыттары
ҚР-ның “Кеден ісі туралы” заңында кеден саясаты деген терминге
ұлттық дамуына қолайлы жағдай туғызу;
тұрғындарды кеден органдарындағы құқық қорғаушылық қызмет
бюджеттің кіріс бөлігін толтыру.
Қазіргі кезде ел үкіметінің кеден саясатында ұстанып отырған және
ұлттық өндірушілерді шетелдіктермен бәсекеде қолдау,
республикада импортты алмастыратын тауарлар өндірісін дамыту, елге әкелетін
бюджеттің кіріс бөлігін толтыру.
Жоғарыда аталған тұжырымдамада Қазақстанның БСҰ-на мүше болып кіруіне дейін
БСҰ-на мүше болып енушілерге қойылатын басты талап — импорт-тауар
Бүкіл әлемге танымал ғалымдар кеден тарифтері отандық өндірушілерге қолдау
а) сала өмірге жаңадан келген жағдайда оның болашағы тиімді
ә) ұлттық қауіпсіздік тұғысынан алғанды қайта құруға, жаңғыртуға жататын
б) даму мүмкіндігі тиімсіз, дегенмен қазіргі таңда тұрғындардың жұмыспен
Жас егеменді республикамыздың өтпелі кезеңдегі кеден саясатында ұстанатын негізгі
Ел үкіметі БСҰ-на кірер алдында тарифтік құралмен қатар бейтарифтік
Дер кезінде қолданылған экономикалық қауіпсіздік шаралары болмауынан, жеңіл өнеркәсіп
Қазақстанда шетелдік тектес бұйымдарынан сапасы жағынан анағұрлы жоғары өнім
Міне осы соңғы айтылған жағдайларды ескере отырып, БСҰ-на мүше
Еліміз үкіметтің бұл қадамы отандық ішкі нарыққа сапасыз тауарлардың
Импортқа талапты күшейте отырып, республика үкіметі елдің экспорттық мұмкіндігін
Бұл арада ТМД елдеріннің ішінде бірыңғай кеден саясаты одағына
Сонымен, ҚР-сы кеден саясатының негізгі басым бағыттары деп отандық
3.2. Елдің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету жолындағы
кедендік саясаттың тиімділігін арттыру жолдары
2000 жылдың қазан айында Астанада Кеден
ҚР-сы Мемлекеттік Кіріс министрлігінің кеден комитеті елдің экономикалық қауіпіздігін
ҚР-ның сыртқы саудасында бірыңғай автоматтандырылған желі мен кеден статистикасын
халықаралық кеден қызыметімен байланысты дамыту, нығайту;
кеден бақылауы мен кедендік рәсімдеу механизмдерін жетілдіру;
кадр саясатын жетілдіру;
кеден органдарының фискальды экономикалық қызметін жетілдіру.
Осындай кеден саясатындағы басым шараларды жүзеге асыру үшін төмендегідей
а) кеден төлемдерін жинауды сапалық
ә) кеден шаруашылығына қатысты заңды құжаттарды халықаралық қалыптарға
б) кеден қызметінің сыртқы экономикалық қызметті реттеуге байланысты
Жоғарыда көрсетілген шараларды жүзеге асыру үшін
сыртқы экономикалық байланысты реттейтін экономикалық және әкімшілік құралдарды нақтылау,
кеден қызметінің құқықтық жүйесін сапалық жағынан жақсарту;
ел экономмикасына шетелдік инвестициялар мейлінше мол түсетіндей жағдайды қалыптастыру
кадр құрамын нығайту, кеден қызметкерлерінің әлеуметтік
кеден органдарының материалдық техникалық базасын нығайту.
Жоғарыда көрсетілген шаралардың денін ойдағыдай
Кеден шаруашылығының 124 учаскесінде ЖКД-ны қабылдап, сараптайтын арнайы бағдарламалы
2000 жылдың қараша айынан бастап кедендік рәсімдеу бар болғаны
Кеден қызметінің 2000 жылғы жұмыстарына талдай жасай отырып, республиканың
2000 жылы алыс жақын шетел елдердің кеденшілермен байланысты нығайту
Қазіргі кезде кеден қызметінің құрамы сапалық деңгейден жақсарды. Кеден
Жоғарыда келтірілген нақты мысалдардан елдің экономиклық қауіпсіздігін қамтамасыз етуде
/ кеден қызыметін толығымен бүгінгі талапқа сай құрал-жабдықтармен жарақтандыру;
/ қызметтегі кадрлардың біліктілігін арттыру;
/ кеден заңдылықтары жайлы ақпаратты кеңінен насихаттау, тарату;
/ экономикалық қауіпсіздікті қажет ететін өндіріс салаларын анықтау,
/ контрабандамен күресті одан ары жетілдіру;
/кеден қызметіндегі ақпараттарды сараптау орталығын құру.
Біз студенттік ізденісіміздің жалпы өзегінде әлемдік тәжірбиелерді тұжырымдаған әдебиеттер
Қорытынды
Әлемдік және отандық ғалымдардың
Кедендік саясат ішкі, сыртқы саясаттың қосындысынан туындайтынын ескерсек, біз
Олар, негізінен кеден қызметінің жоғары
Қазақстан Республикасының сыртқы саудасында бірыңғай
халықаралық кеден қызметі мен байланысты
кедендік бақылау мен кедендік рәсімдеу
кадр саясатын жетілдіру;
кеден органдарының фискалды экономикалық қызметін
Елдің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету
а) кеден төлемдерін жинауды сапалық
ә) кеден шаруашылығына қатысты заңды
ТМД елдерінен Евразиялық Экономикалық Қауымдастығына
Қолданылған әдебиеттер
Кодекс Республики Казахстан. Таможенный кодекс Республики Казахстан “Казахстанская
Абишев Н.С. “Таможенная политика Казахстана” проблемы ее развития.
Козырин А.Н. “Таможенное право России” –общая часть –Москва.1995
Мадшерова Д.М. Текенов У.А. Акбаева Б.М. “Международные транспортные
Алибеков С.Т. “Таможенное дело в Республики Казахстан.” Учебное посопбие
Назаренко В.Н. Назаренко К.С. “Таможенное обслуживание внешнеэкономической деятельности
“Основы таможенного дела”. Учебник под общем редактором В.Т. Драганова
Сарсенбаев М. А. “Таможенное право “. Учебник, Алматы-Данекер, 2000
СИТ: “Таможенное регулирование” –Москва ,Благовест: Центр Экономики и Маркетинга”
“Таможенной службе Казахстана 10 лет.” Алматы: Экономика,2002 год.
Периодикалық басылымдар
Арыстанбеков К Анализ экспортных возможностей Казахстана //Аль-Пари-2002-№6-С 3-6
Асабаев Л Развитие и поддержка экспорта //Экономика: современные этапы
Бибичева Вопросы и проблемы экспортных операции // экономика и
Городко Н О мерых защиты внутреннего рынка //Юридический консультант
Джумабаева курс на экспорт //деловая неделя – 2001 –
Инструкция об организации экспортно-импортного валютного контроля РК // Вестник
Киреева Расширение и развитие экспортных производств Казахстана // Транзитная
Выйти на международные стандарты // Казахстанская правда – 2002
Курент Оценка экспортной ориентации, импорто замещающего потенциала и конкурентоспособности
Павенко Н.В Казахстанские экспорты о деятельности международных организаций //Евразия
Родостовец Поддержка экспорто реализация промышленной политики // Казахстанская правда
Алибеков С.Т Перспективы развития таможенной сферы РК //Материалы научн
Байтурсынова А На поступах и стандартам таможенным // Деловая
Джумабаева М стратегический вопрос //Деловая неделя - 2002
Қазақ Экономикалық Университетінің
“Әлемдік экономика және халықаралық қатынастар” факультетінің “Кеден ісінің экономикасы
Рецензия
Дипломдық жұмыстың тақырыбы өте актуальды. Экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету
Студент дипломдық дипломдық жұмыста қазақстандық ғалымдардың пікірлеріне сүйене отырып,
Аналитикалық, суреттеу әдістерін қолдана отырып Қазақстан Республикасы кедендік саясатының
Студент терең экономикалық білімін, аналитикалық қабілетінің жоғары екенін көрсете
Жұмыс барлық талаптарға сәйкес келеді және “өте жақсы” деп
М. Мадиярова. У.А.Текенов, Б.М.Акпаева “Международные транспортные перевозки управление таможенным
С.Т.Алибеков “Таможенное дело в РК”
Закон РК “О национальной безопасности РК”// Казахстанская правда 30июня
М.У.Спанов “Экономическая безопасность: сущность, критерии, формы” // Транзитная экономика.
У.Спанов “Экономическая безопасность: сущность, критерии, формы” // Транзитная экономика.
9 Олег ХЕ «Разработана концепция развития торговли в Казахстане»
10 М.Хасанова, М.Есергепова, С.Акишева “Анализ тенденций внешней торговли за
11 М.Хасанова, М.Есергепова, С.Акишева «Анализ тенденций внешней торговли за
12 М.Хасанова, М.Есергепова, С.Акишева «Анализ тенденций внешней торговли за
13 А.Киреев “Международная экономика” Москва 1998, 1 часть, 206
59