Жоспар
Кіріспе
І Бөлім. Аймақтық экономикалық интеграцияның теориялық
Ғаламдану және аймақтық экономикалық интеграция түсініктері
Экономикалық теориядағы интеграциялық үрдістердің зерттелінуі
Аймақтық интеграциялық бірлестіктердің құрылуы мен даму тәжірибелері
ІІ Бөлім. ТМД кеңістігіндегі мемлекеттердің әлемдік ынтымақтастық үрдістерге
2.1 ТМД мемлекеттеріндегі экономикалық реинтеграция мәселелері мен даму
2.2 Қазақстан Республикасының аймақтық интеграциялық топтарға кіруінің алғышарттары
2.3 Еуразиялық экономикалық қауымдастықтың қалыптасуы
ІІІ Бөлім. Қазақстан Республикасының аймақтық интеграциялық топтардағы орны
3.1 ЕурАзЭҚ шеңберіндегі сыртқы сауданы дамыту жолдары
3.2 ЕурАзЭҚ қаржылық интеграциясы және даму болашағы
Қорытынды
Қолданылған әдебиет тізімі
Кіріспе
Дипломдық жұмыстың таңдап алған тақырыбы көптеген себептермен түсіндіріледі,
Біріншіден, қазіргі кездегі әлемдік экономиканың елдері жаһандану әсерінен
ТМД елдерінің қатысуымен орын алған экономикалық интеграция қиын
1994 жылдан бастап Қазақстан Президенті Н.Назарбаев Еуразиялық одақ
Посткеңестік кеңістікте тарихи тағдырлары ортақ, жақын немесе геосаяси
Әлем елдерінің аймақтық интеграциялануға деген жаппай бетбұрыстарын ескерсек,
Екіншіден, бұл мәселені шешудің маңыздылығы бүгінгі таңда қалыптасқан
Үшіншіден, Қазақстан Республикасы Президенті Қазақстан халқына жолдауында «Біздің
Қауіпсіздікті қамтамасыз ету Азия үшін де өзекті мәселе
Интеграциялық үрдістердің дамуы осындай экономикалық, саяси, әлеуметтік мәселелерді
Сондықтан да, ТМД елдері үшін интеграцияның даму сатылары
І Бөлім. Аймақтық экономикалық интеграцияның теориялық
Ғаламдану және аймақтық экономикалық интеграция түсініктері
ХХ ғасыр бойына әлемдік масштабта елдердің экономикалық өзара
Қазіргі заманғы әлемдік экономиканың дамуы өзара қарама-қайшы әрекет
ХХ ғ. басында әлемдік даму ғаламдану процесінің тікелей
«Ғаламдану» терминін әдебиет беттеріне алғаш болып енгізген (1983ж.)
Сыртқы экономикалық түсіндірме сөздіктерде «ғаламдану» терминін келесідей түсіндіреді:
Төмендегідей бірқатар көрсеткіштер әлемдік экономиканың ғаламдануының мәнін ашады:
ұлттық шаруашылық субъекттерінің мүдделерінің ұлттық-мемлекеттік шекарадан шығуы (трансұлттық
ұлттық және «жеке» экономикалық проблемалардың және әлемдік шаруашылық
дамушы және дамыған елдердегі экономикалық жағдайлардың өзара тәуелділігі;
экономикалық және қаржы саясаттарының ұлттық нұсқасын жалпы әлемдік
Экономист-ғалымдар қазіргі уақытта экономиканың ғаламдануының бірқатар бағыттарын атап
қаржылық ғаламдану;
ғаламдық трансұлттық корпорациялардың орын алуы;
әлемдік сауданың қарқын алуы;
экономиканың аймақталуы;
конвергенцияға ұмтылыс.
Дегенмен «ғаламдану әлі де болса шын мәнінде глобалды
Планетаның ауқатты елдерінде тұратын 20% тұрғындарға әлемдік жалпы
Соңғы онжылдықтардағы халықаралық қаржы тасқындарының көлемі мен
Ирак, Иран, Ауғаныстан мемлекеттері, Африка елдері үшін ғаламдану
Дамушы елдер әлемдік өндіріс процесіне ТҰК қызметтері арқылы
Бақылап отырғанымыздай әлемдегі ұлттық экономикалардың әртүрлі нышандағы ұлттық
Сондықтан да ғаламдану процесіне төтеп беру, ғаламдану әсерінен
Ғаламданумен салыстырғанда аймақтану экономиканың қаржы және нақты секторларының
Немістің белгілі саяси қайраткері Г.Геншер былай деп жазады:
Интеграциялық процестердің дамуы тауарлар мен олардың өндіріс факторларының
Кейбір экономикалық әдебиеттерде ғаламдану және интеграция процестерінің байланысына
Дегенмен ғаламдану және интеграция ХХІ ғ. әлемдік экономиканың
Аймақтық экономикалық интеграция – ғаламданудың негізгі құрам бөлігі.
Интеграциялық үрдісті зерттеуші ресейлік Ю.В.Шишковтың айтуы бойынша, ғаламдану
Шаруашылық өмірдің интернационализацияның «ғаламдану» және «аймақтық интеграция» үрдістерін
Ғаламдану үрдісін тұтастай әлемде орын алып отырған объективті
1-кесте. «Ғаламдану» және «интеграция» құбылыстарының негізгі ұқсастықтары мен
ХХ ғ. екінші жартысынан бастап алдыңғы қатарлы индустриалды
Тауар бағасындағы пайда ұлттық шегаралар шеңберімен қоса шет
Экономикалық интеграция өзара әрекет етуші жақтар үшін қолайлы
Ғаламдану парадоксы, қоғамның ішкі байланыстары неғұрлым ауқатты және
Халықаралық экономикада, әсіресе дамушы елдерде интеграциялық топтар кездейсоқ
Елдердің өзара әрекет етуі мен жақындасуына әкелетін нарықтық
Қатысушы-елдер шаруашылықтарының бірігуі алдағы уақытта перспективті өз дамуын
Аймақтық интеграциялық топтардың әсер ету мүмкіндіктері мен күштерінің
Экономикалық теориядағы интеграциялық үрдістердің зерттелінуі
ХХ ғасырдағы әлемдік өркениеттің дамуының жетекші тенденцияларының бірі
Қазіргі кездегі мемлекеттердің халықаралық ынтымақтастығының маңызды аспектісі -
Экономикалық интеграцияға беталыс қазіргі кездегі халықаралық өмірге тән
Егер де экономикалық әдебиеттердегі талдауға назар аударсақ, мынаны
Халықаралық экономикалық интеграцияның туындауы мен дамуын И.Кант, А.Сен-Симон,
Ғаламдық мағынада, осы тектес идеяларды болжай отырып, хх
Бүкіләлемдік шаруашылықтың біртұтас қағидалары мен ережелерінің таратылу
Интеграцияның планетарлық масштабта дамуын теріске шығармай-ақ бір қатар
Айта кететін жайт, бұл экономисттердің интеграцияға философиялық-экономикалық түсініктеме
Халықаралық экономикалық интеграция теориясының дамуына Б.Бэлаш қомақты үлес
- біріншіден, қатысушы елдер арасындағы саудада тарифтер мен
- екіншіден, үшінші елдермен сауда жасау кезінде ортақ
- үшіншіден, «ортақ нарық» құру, онда тауарлар саудасында,
- төртіншіден, экономикалық одақты құру, онда жоғарыда аталғандармен
- бесіншіден, толық экономикалық интеграция, ол ұлттық экономикалық
Бүгінгі таңда экономикалық әдебиетте ХЭИ-ның теориялық негіздемесіне қатысты
Өткен ғасырдың 50-ші және 60-шы жылдары жақсы қарқын
Дәстүрлі теорияның өкілдері ХЭИ-ны кедендік одақ шеңберінде құрылатын
Басқа теориялық мектеп өкілдері ХЭИ-ның басымды артықшылықтары ретінде
Қазіргі кезеңде басқа көзқарас қалыптасты, оны жақтаушылар ХЭИ-ның
Соңғы уақытта жаңа теория пайда болды, оған сәйкес
Е.Ф.Борисов және Ф.М.Волков өздерінің «Экономикалық теория негіздері» атты
Олардың пікірінше, экономикалық интеграция - бұл қазіргі кездегі
М.Н. Чепурин және Е.А.Киселеваның редакциясындағы экономикалық теория
Интеграция түсінігін А.С.Булатовтың «Экономика» атты оқулығында келтірілген анықтамамен
Осының барлығын қорыта келе мынаны атап өту керек,
«Интеграция» категориясы мынаны көрсетеді, яғни экономикалық интеграцияның табиғатын
Оған әр түрлі құралдар мен әдістер кіреді: айырбас
1) экономикалық байланыстарды реттейтін мемлекетаралық органдар жүйесін құру;
еркін сауда аймағын, кедендік одақтарды, ортақ нарықтарды құру;
3) макроэкономикалық процестерге мемлекетаралық араласу, бұл процестер өндірістің
микродеңгейдегі келісімдер мен байланыстарды кең көлемде қолдану; кәсіпорындар
интеграциялық механизмдердің қызметі ерекше заң жүйелерімен, атап айтқанда
Сонымен, интеграция өзінің айырықша категория ретінде қарастырылуымен бірге,
Интеграцияның мақсаты - ұлттық экономикаларды жақындастыру және экономикалық
Интеграциялық үрдістердің кезеңдеріне келетін болсақ, онда төмендегілерді айтуға
Американдық экономист Б.Бэлаш бірінші рет интеграцияға екі түрлі
Интеграция ұғымы - күрделі, жан-жақты дамудың қарапайым түрінен
Сонымен Бэлаш интеграцияның бес кезеңін анықтайды: І. Бірінші
Бірінші кезеңнің алдында мемлекеттер жақындасуға бет алған, олардың
Көп жағдайларда, еркін сауда аймағының талаптары ауыл шаруашылық
Еркін сауда аймағын құруда артықшылықтар мен қатар кемшіліктер
Мемлекеттің қолдауынсыз, шетелдік өндірушілер қорғану шараларына қарамастан ішкі
Еркін сауда аймағы мен кеден одағы арасындағы баста
Тарифтер қалыптаусының екі варианты бар: кеден одағының сыртқы
Кеден одағының құрамында бір немесе екі ірі державаның
Біріншіден, бірдей кедендік баждарға ауысу, әр елдегі ұлттық
Интеграциялық процестің үшінші кезеңі - ортақ нарық -
Кеден одағының ортақ нарыққа өтуі экономикалық факторлармен қатар,
Ортақ нарық құру үшін алты-жеті ірі міндеттерді орындау
Экономикалық одақтың қазіргі кезде қызмет етуі схема түрінде
Б.Бэлаш батыс экономика ғылымының беделді экономисті ретінде кеден
Бұл жерде экономика ғылымдарының классиктері (А.Смит, Д.Рикардо, Д.С.Миль,
Көптеген интеграциялық топтар бірдей технологиялық байланыстардан еркін сауда
Кеден Одағына және Орталық Азия экономикалық қауымдастығына мүше
Сонымен посткеңестік кеңістікте мемлекетаралық деңгейде құрылған одақтар қалыптасу
Аймақтық интеграциялық бірлестіктердің құрылуы мен даму тәжірибелері
Әлемдік экономика өмірінде аймақтық интеграциялық топтардың құрылуы мен
Кейіннен Еуропалық одақ болып қайта құрылған Еуропалық экономикалық
Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Батыс Еуропа елдерінің алдында
Еуропадағы интеграциялық бірлестік Еуропалық болат пен көмір бірлестігін
а/ қатысушы елдер келіскен жақтар ретінде сақтауы қажет
б/ ұлттық заңдарды сәйкестендіру және қажетті ережелер енгізу
Жалпы Еуропалық қауымдастық ортақ нарықтарын құруда мынадай негізгі
09.04.1950ж. ұлт үстінен басқаратын Болат пен көмірдің Еуропалық
18.04.1951ж. Болат пен көмірдің Еуропалық одағын құру
01.01.1957ж. Еуропалық экономикалық қауымдастықты (ЕЭҚ) ұйымдастыратын, алты ел
01.01.1959ж. «алтылықтың» арасындағы өзара саудада бірінші рет кедендік
01.07.1968ж. ЕЭҚ-тың Кеден одағының құрылуы аяқталды. Өзара
10.03.1979ж. ЕЭҚ-тың Валюталық жүйесі іске қосылды (бір есеп
14.02.1984ж. Еуропалық одақты құру туралы Келісімді Еуропалық парламент
01.01.1987ж. - 31.12.1992ж. қарай Біртұтас ішкі нарықтың құрылғанын
07.02.1992ж. Маастрихтта Еуропалық одақ (ЕО) туралы келісімге қол
01.01.1993ж. тауарлардың, қызмет көрсетулердің, капиталдың және жұмыс күшінің
1994-1998 ж.ж. Еуропалық валюталық институт құрылды және макроэкономикалық
1999 ж. бастап валюталар бағамы өзара тұрақталды, содан
2000 ж. Еуропалық Одақтың ортақ валютасы – евро
Бұл Одақтың құрылғаннан бергі интеграциясының тереңдеуі реттеулердің кеңеюімен
Еуропалық Одақ аумағында аймақтық шаруашылық комплекстерді құру мен
Еуропалық Одақтың валюталық жүйесінің даму тенденциясы, бірдей қаржы-несие
Бұдан басқа заң және сот интеграциялық органдары құрылды.
- Еуропалық Кеңес. Оның құрамына мемлекет
- Еуропалық Комиссия – ол одақтың мемлекет үстінен
- Еуропалық Одақтың Министрлер Кеңесі – ол
- Еуропалық парламент 25 елдің тұрғындарының жасырын дауыстарымен
- Еуропалық сот. Оның белгілі бір даулы мәселелер
Осы уақыт аралығында Еуропалық Одақтың кеңеюі жүріп жатты,
Дегенмен, ЕО-тың кеңеюінен кейін оның басты экономикалық көрсеткіштері
Жалпы Еуропалық Одақ шеңберіндегі интегарцияның дамуында, кез-келген тарихи
Бұл үлкен аймақтың үлесіне барлық капитализм әлемінің өндірісінің
ЕО-тың ең құнды тәжірибелері оның құрылуы мен жұмыс
1. Интеграцияның еріктілік сипаты.
2. Ондағы экономиканың саясатқа қарағанда басты роль атқаруы
3. Интеграцияға қатысушы елдердің экономикадағы бөлшектенудің тұғырыққа алып
4. Атқарушы және заң шығарушы өкімет биліктерін үйлестіретін
5. Қабылданған шешімдердің, келісім мен заңдардың орындалуын қатаң
6. Интеграцияланатын экономикалардың бір типтілігі және өзара қарым-қатынастың
7. Үшінші елдерге қатысты келісілген икемді саясат жүргізу
Алдыңғы қатарлы аймақтық бірлестіктердің әлемдік экономикалық көрсеткіштердегі үлес
Кесте 2
Көрсеткіштер НАФТА ЕО АТЭҚ ТМД
Тұрғындар 5 7 34 5
ЖІӨ (сатып алу қабілеті паритеті бойынша) 26 24
Мемлекеттік шығындар 21 40 21 1,5
Экспорт 17 43 25 2
Энергия қуатын пайдалану 30 18 17 12
Инвестиция 19 19 36 3
Аймақтық интеграция жолына Латын Америкасының дамушы елдері де
1995ж. МЕРКОСУР еркін сауда аймағынан кедендік одаққа айналып,
МЕРКОСУР Әлемдік сауда ұйымдарының (ӘСҰ) мүшесі және заңды
1994ж. дүниежүзілік аймақтық интеграциялық топтардың қатарына АҚШ, Канада
2000ж. қарашада Сингапурде АСЕАН мемлекеттерінің басшылары еркін сауда
Оңтүстік Шығыс Азияның алты ең дамыған елдерінің еркін
Егер еркін сауда зонасы туралы келісімді капиталдың және
Африкалық бірлестік ұйымының орнына жаңа мемлекетаралық бірлестік –
Дамушы елдердің ең ірі аймақтық интеграциялық құрылымдарына мыналарды
Аймақтық интеграциялық топтардың тәжірибесін зерттегенде социалистік елдердің 1949ж.
Алайда, шаруашылықты басқару мен өнімдерді бөлу және қажеттіліктерді
Тарихи дамуда шамамен қатар құрылған бұл екі экономикалық
Бұрынғы ыдыраған Кеңес Одағының халық шаруашылығы көп жылдар
Республикалардың өндірістік кешендері әр қайсысы өз бетімен жеке
Кеңес Одағы ыдырап, оның ортақ халық шаруашылық кешені
Осыған байланысты жаңадан тәуелсіздік алған мемлекеттер өздерінің арасындағы
1991 жылдың 8-ші желтоқсанында бұрынғы Кеңес Одағының республикалары
Осы қабылданған құжаттардың барлығы бұрынғы үзілген шаруашылық байланыстарын
Қысқа мерзім ішінде Достастыққа мүше елдер өзара қатынастарында
2000ж. ТМД мемлекеттерінің өкімет басшылықтары Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығын
Жалпы соңғы жылдары ТМД-ға
Осы және т.б. бірқатар маңызды шаралардың іске асуының
Әлемдегі мемлекеттер арасындағы интегрциялық процесстердің даму теориясында ТМД
ТМД мен Еуропалық Одақтың негізгі ерекшеліктері мыналар:
- ЕО-ты тәуелсіз дербес мемлекеттер құрса, ал ТМД-ны
- ЕО-ты нарық экономикалары дамыған (даму деңгейі әр-түрлі
- ЕО-тағы интеграция мемлекеттердің горизонтальды экономикалық байланыстарын барынша
ТМД-ның Еуропалық Одақтан тағы бір айырмашылығын ерекше атап
Осы айтылғандардан басқа Достастық аумағындағы интеграцияның дамуын күрделендіретін
- Достастықты құрған елдердің экономикалық потенциалдары, экономикаларының құрылымдары
- ТМД-дағы интеграция тәуелсіз мемлекеттердің барлығындағы дағдарыстың күшеюі
Жоғарыда келтірілген күрделі жағдайларда құрылып, қалыптасқан ТМД шын
ІІ Бөлім. ТМД кеңістігіндегі мемлекеттердің әлемдік ынтымақтастық үрдістерге
2.1 ТМД мемлекеттеріндегі экономикалық реинтеграция мәселелері мен даму
Посткеңестік кеңістікте интеграция үрдістерін жүзеге асырудың, әр алуан
Өздерінің интеграциялануы жөнінде мәлімдеген, жақындасуға ұмтылатын елдерге Ресей,
1) Беларусь пен Ресей Одағы, 2) Орта азиялық
КСРО-ның экономикасы жоғары интеграцияланған кешен ретінде дамыды, ішкі
Қазір тәуелсіз мемлекеттер Достастығы (ТМД) - ірі аймақтық
ТМД елдері біріккен соң, егеменді мемлекеттер ретінде де
Бірінші кезең егемендік алғаннан кейінгі көтеріңкі көңіл-күймен сипатталғанымен,
ТМД ауқымындағы интеграцияға басқа елдердің позициясын нақты анықтаудың
Ыдыраудың мәжбүрлік және шарасыздық сипатта болғанын атап кете
Саяси декларациялар деңгейінде біртұтас экономикалық кеңістікті сақтау қажеттілігін
ТМД шеңберіне біртұтас экономикалық кеңістікті сақтап қалу әрекеті
Басқа да көпжақты үкіметтік, соның ішінде салалық органдар
Ортақ экономикалық кеңістікті қалыптастыру болашағын 1994 жылдың сәуір
Экономикалық одақ төрт кезеңнен тұратын әрекеттерді үйлестіру және
1994 жылдың көктемінде Қазақстан Республикасының Президенті Назарбаев ұсынған
Біртұтас посткеңестік экономикалық кеңістікті қалпына келтіру бағытындағы келесі
Өкінішке орай, ТМД тарихындағы одан кейінгі екі жыл
1998 жылдың қантар айынан бастап Достастыққа мүше елдердің
Интеграцияны тереңдету жолында бекітілген жүздеген - мыңдаған құжаттар
1. ТМД дағдарысының генетикалық түбірі болды: достастық ыдыраған
2. ТМД-ға біртұтас идеология жетіспейді, ол құндылықтар қауымдастығы
3. Бірігудің белгілі ұйымдастырушылық нысандары жоқ.
4. Қабылданған шешімдері жүзеге асыру механизмдері жоқ.
Посткеңестік кеңістікте құрылған басқа да интеграциялық құрылымдардың да
Бұл қауымдастықта да ТМД шеңберіндегі сияқты интеграция тек
1998 жылдың желтоқсанында өткен Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан және
1999 жылдың бірінші жартысында екі маңызды форум болды:
Интеграцияның бұл жоғары сатысын Президенттер 1999 жылдың 26
ТМД елдерінің екі жақты көп жақты қатынастарын талдау
Қазіргі кезде отын-шикізат салалары басым дамыған өндірістің тиімсіз
Алыс шет елдермен сауда - экономикалық байланыстарды дамыту,
Әлемде экономикасы өзара тиімді сауда-экономикалық байланыстарға бейімделген елдердің
Мысалы, ЕО-тағы ішкі сауданың жалпы экспорт көлеміндегі үлесі
ТМД мемлекеттерінің 1991-1998 жылғы әлеуметтік-экономикалық дамуы қарама-қайшы тенденциялармен
Сондықтан да, өндіріс көлемінің салыстырмалы құлдырауымен қоса сыртқы
Посткеңестік кеңістіктің жаңа мыңжылдыққа қадам басуы жағдайында дамудың
ТМД-ғы ЖІӨ көлемінің (тұрақты бағадағы) индексі, өткен жылға
Ел 1992ж. 1995ж. 2000ж. 2001ж. 2002ж. 2003ж. 2005ж.
Әзірбайжан 77,4 88,2 111,1 109,9 110,6 111,2
Армения 58,2 106,9 105,9 109,6 113,2 113,9
Беларусь 90,4 89,6 105,8 104,7 105,0 107,0
Грузия 55,1 102,6 101,8 104,8 105,5 111,1
Қазақстан 94,7 91,8 109,8 113,5 109,8 109,3 109,4
Қырғызстан 86,1 94,6 105,4 105,3 100,0 106,7
Молдова *71,0 98,6 102,1 106,1 107,8 106,3
Ресей 85,5 95,8 110,0 105,1 104,7 107,3
Тәжікстан *70,0 87,6 108,3 110,2 109,5 110,2 110,6
Өзбекстан 88,9 99,1 103,8 104,5 104,2 104,4 -
Украина 90,1 87,8 105,9 109,2 105,2 109,4
Жалпы ТМД елдерінің экономикасының өсуі, негізінен отын-энергетика кешенінің
Соңғы жылдары әр елдің ұлттық шаруашылығының құрылымында белгілі
ТМД елдері бойынша орташа есеппен алғанда өнеркәсіп өндірісінің
ТМД-дағы өнеркәсіп өнімдері көлемінің индексі, өткен жылға қатысты,
Ел 1992ж. 1995ж. 2000ж. 2001ж. 2002ж. 2003ж. 2005ж.
Әзірбайжан 69,6 78,6 106,3 105,1 103,6 106,1 105,7
Армения 51,8 101,5 106,4 105,3 114,6 115,1 102,1
Беларусь 90,8 88,3 107,8 105,9 104,5 107,1 115,6
Грузия 54,2 86,5 110,8 95,0 107,0 114,8 103,4
Қазақстан 86,2 91,8 115,5 113,8 110,5 109,1 110,1
Қырғызстан 74,2 82,2 106,0 105,4 89,1 117,0 103,7
Молдава 72,9 96,1 107,7 113,7 110,8 115,6 106,9
Ресей 82,0 96,7 111,9 104,9 103,7 107,0 106,1
Тәжікстан 75,7 86,4 109,9 115,0 108,4 109,9 114,3
Түркіменстан 85,1 91,0 - - - - -
Өзбекстан 93,3 100,1 105,9 107,6 108,5 106,2 -
Украина 93,6 88,0 112,4 114,2 107,0 115,8 112,5
Сонымен қатар, экономикалық өсуге ықпал ететін факторлардың арақатынасы
Жалпы жағдайды сипаттай отырып, айта кететін нәрсе, ынтымақтастық
Сонымен, Кеңестер Одағы күйрегеннен кейін-ақ бұрынғы кеңес республикалары
2.2 Қазақстан Республикасының аймақтық интеграциялық топтарға кіруінің алғышарттары
Социалистік жүйеден өтудің әдіснамасы мен теориясының жоқтығына қарамастан,
2003ж. маусымда Калгари қаласында Канада бизнес элитасының алдында
Мемлекет сыртқы сауда қызметінің заңды бастамасын жетілдіруге бағытталған
Экономикалық қатынастар негіздерінің принципті өзгерулеріне және экономиканы реттеуде
15 миллион халқы бар Қазақстан (асимметриялық территориялық орналасуы,солтүстікте
Демек, қарастырылған нарықтар экономикалық потенциалдарды күшейту барысында алда
Бүгінгі таңда Қазақстан қайта құру экономикасымен және белсенді
Реформаларды дәйекті орындау шарты бойынша қажетті құқықтық негіз
Қазіргі кезеңде информациялық технологиялардың жылдам қарқынмен дамуы ғаламдық
Қазақстан өзінің геосаясаттық жағдайының күшінде Еуропа мен Азия
Қазақстанның мүдделері ірі еуроазиялық мемлекеттер сияқты жан-жақты өзгешелікті
ТМД, ЕурАзЭҚ, БЭК, ОАҚ, ШЫҰ, ЭЫҰ аймақтық бірлестіктердің
Қазақстанның басқа ЕурАзЭҚ қатысушы елдермен қарым-қатынаста ДСҰ-ға кіру
Осы орайда экономиканың тепе-тең дамуы сатысына енген Қазақстан
Жалпы алып қарағанда негізгі басымдылық ЕурАзЭҚ-на, БЭК-ке және
Еуроазиялық Экономикалық Қауымдастығы (ЕурАзЭҚ). Қырғызстанның 5+N Келісіміне
Еуроазиялық интеграция бойынша Қазақстан Республикасының Президенті Н.
Егер Н.С Трубецкой, П.Н Савицкий, Г.В Вернадский, Л.Н
Еуроазиялық қауымдастықты құру қажеттілігі ТМД елдерінің жаңа даму
Бірлестік - ТМД кеңістігіндегі шынайы экономикалық интеграцияның үлгісі
Бүгінгі таңда, ЕурАзЭҚ елдері үшін кедендік процедуралар ықшамдалған,
Қазіргі кезде интеграцияны басқару органдарының жұмыс істеуі жаңа
Сонымен қатар бірнеше сұрақтар туындайды, төрт елдің Қазақстан,
Тараптар позициясының бір-бірінен әлі алыс екенін және ЕурАзЭҚ
Келесі топ – Біртұтас экономикалық кеңістік (БЭК). Шектеусіз
Қазіргі кезде көпжақты экономикалық ынтымақтастықты тереңдетуге бағытталған шаралар
Топтастық саяси сипаттағы салдарының маңыздылығы және посткеңестік
Негізгі жарғылық құжаты 2002 жылғы 7 маусым ынтымақтастықтың
Территория ауданы бойынша бұл елдер Еуроазияның үштен бес
қатысушы елдер арасында өзара сенімділікті, достықты нығайту;
аймақта тұрақтылық пен қауіпсіздікті және тыныштықты нығайту және
терроризмге, сепаратизмге, экстремизмге, есіртке және қару-жарақты заңсыз түрде
әлемдік экономикаға интеграциялау тәсілдемелерін координациялау; қатысушы елдердің халықаралық
XXI ғасырда Ұйымның қатысушылары алдында пайда болатын мәселелердің
Шанхай ынтымақтастығына мүше елдерінің кеңесінде бұл елдер арасындағы
Бүгінгі күні ЫШҰ үш негізгі мәселені шеше отырып
ЫШҰ аймақтық ұйым ретінде өзара сенімділіктің және аймақтық
ЫШҰ шегінде Ұлы Жібек жолының Еуроазиялық континенталь мосты
Салдарының маңыздылығы боынша келесі орынды ТМД алады.. ТМД
Бірыңғай экономикасымен федеративті мемлекет құруға бағытталған және кешенді
Бұл жерде ЖІӨ өсіміне, экспорт пен импорт көлемінің
ТМД елдерін Еуропалық Одақ, еркін сауда аймағының Солтүстік-американдық
Егер елдер арасында белгілі бір технико-экономикалық даму
Біруақытта ТМД елдері ДСҰ кіру жалпы мақсатының барысында
Бірінші топқа енді түзілген мүшелер – ДСҰ еніп,
Халықаралық сауда одағына кіруді қаламаған, 1999 жылы сәуірде
Қорыта айтқанда, кедендік одақ және еркін сауда аймағын
Экономикалық ынтымақтастықтың ұйымы (ЭЫҰ). ЭЫҰ 1977ж. Измир келісімі
ЭЫҰ негізгі мақсаты – олардың өз ресурстарын пайдалану
Егер XX ғасырдың 90 жылдар басында ЭЫҰ қатысушы
Бірақ, бүгінгі таңда ЭЫҰ қатысушы елдерге өзара экономикалық
ЭЫҰ жасалған транспорт инфрақұрылымын дамыту жоспары өзіне Иранды
ЭЫҰ қатысушы елдердің шетелдік қызмет Министрлердің Қауымының мәжілісі
Бір уақытта ЭЫҰ қатысушы елдердің Афганистанды қайта
Сондықтан ТМД, ЕурАзЭҚ, ЫШҰ және ЭЫҰ қазіргі кезде
Шынайы, бұл мақсаттарда тауар мен қызметтерді өзара еркін
Аймақтық ынтымақтастық саласында Ислам Конференциясы Ұйымының (ИКҰ) саяси
АТМЭӘК (ЭСКАТО) және ЕЭК дайындаған Орталық Азия экономикалары
Сонымен, әлемдік шаруашылықтағы экономикалық қатынастардың құрылымына көңіл аударсақ,
Өз-өзіне жол ашатын екінші тенденция жалпы экономикалық мәселелерді
2.3 Еуразиялық экономикалық қауымдастықтың қалыптасуы мен алғышарттары
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың айтуынша: «...біреулерді жаһандану қайтадан «тас ғасырына»
Қазақстанда, сондай-ақ басқа да жаңа тәуелсіз мемлекеттерде өзінің
1) қол жеткізген егемендігіне және тек өз күшіне
2) көршілес мемлекеттермен өзара ұтымды әрі тиімді интеграциялық
1993-1994жж. ТМД дамуының жаңаша бір жолын іздеу жылдары
Дегенмен ТМД-да дағдарыстың тереңдеуі тоқтаған жоқ, экспортталатын шикізатқа
Тәуелсіз мемлекеттердің бейбіт жолмен құрылуына да ТМД үлкен
Осы тұста Елбасымыздың: «...Достастыққа қатысушы елдердің арасында экономиканы
1994 жылға қарсы ТМД өз қызметін тоқтату немесе
Осындай жағдайларда посткеңестік кеңістік даму перспективасын тұтастай және
- тең құқылы және жауапкершілік ұстанымына негізделген;
- қабылданған мемлекетаралық келіссөздерді міндетті түрде орындау;
- ТМД елдерінің қалыптасқан мемлкеттік-саяси институттарын өзара мойындау;
- шегара бұзылмаушылығын және территориялық тұтастықты мойындау;
- мемлекетаралық қатынастарда экономикалық, саяси және басқа да
- өзара әскери әрекеттерді тоқтату.
Сондықтан да бұл тұрғыда жақын тұрған елдердің алдымен
Еуразиялық Одақ (ЕурАзЭҚ) жобасы осындай жағдайларда ұсынылған болатын.
Бүгінде Еуразия тек өзінің еуразиялық ғана емес, дүниежүзілік
Еуразияның географиялық және этникалық біртұтастығы олардың белгілі бір
Еуразияның нақты геосаяси тұтастығы және үлкен тұрақтылығы алғаш
«Еуразия» түсінігі ең алғаш 1883 жылы австриялық геолог
Ондаған жылдардан кейін посткеңестік мемлекеттер басшыларының бірі
Еуразялық Одақ концепциясына жария ете отырып, автор тек
Бұқаралық баспаларда жарық көрісімен ЕурАзЭҚ жобасы бірнеше ай
1994 жылдың 14 маусымында Ресей СІМ-нің Дипломатиялық Академиясы
ТМД-ң жеткіліксіз қызмет атқаруы мен қабілетсіздігінің экономикалық реформаларға
Осылайша, мәселе бұрынғы КСРО-ның әкімшілдік-әміршілдік экономикасын қайта орнату
Посткеңестік кеңістіктегі жаңа тәуелсіз мемлекеттердің тұрғындары саяси этникалық
Еуразиялық идея – халықтың өзара сенімділігін, қарым-қатынасын тереңдетуге,
Нарықтық реформаны ойдағыдай өткізудің маңызды кепілдерінің бірі –
Жобада ТМД қауіпсіздігі мәселелеріне де көп назар аударылды.
Экологиялық қауіпсіздік мәселесіне де арнайы тоқталған-ды. Ол ТМД
Интеграция жайындағы бұл пайымдау 1994ж. қалыптасса да, жобаның
Біздің ойымызша, ЕурАзЭҚ идеясы алғашында саяси карьерасын бұрынғы
«Ағайынды» елдердегі интеграцияны жақтаушылардың күш-жігерлерінің нәтижесі ретінде 2000
Еуразиялық экономикалық қауымдастық құрылуы 1994ж. наурызындағы Қазақстан Республикасының
Аймақтық бірлестіктердің сәтті қызмет етуі мен экономикалық тиімділігі
ЕурАзЭҚ елдері интеграциясын меңзеген басты алғышарттардың маңыздысы –
Ішкі нарық сыйымдылығының жеткіліксіздігі қазіргі заманғы бәсекелестік қабілетті
ЕурАзЭҚ 1995ж. қалыптасқан ТМД территориясындағы Кедендік одақтың (КО)
Сондай-ақ, «посткеңестік кеңістіктегі интеграциялық үрдістер жалпы қауіп-қатерлердің, мысалы:
1995ж. Кедендік Одақтың құрылуының қайнар көзі, ЕурАзЭҚ идеясымен
1995ж. 6 қаңтарында Ресей Федерациясы мен Беларусь Республикасы,
Кедендік одаққа қатысушы-мемлекеттер Президенттерді 1996 жылдың 29 наурызында
Осы орайда Қазақстан республикасының Президенті Н.Назарбаевтың «Независимая газета»
Барлық орындалған жұмыстар, сондай-ақ 1996ж. 29 наурызындағы келісім-шартты
1996ж. 29 наурызындағы бастапқы келісім-шарттың логикалық жалғасы болып
Сонымен қатар жаңа Келісім-шарт базалық Келісім-шарттағы ортақ экономикалық
Кез-келген халықаралық деңгейде жасалған Келісім-шартқа басқа бір мемлекеттің
Кедендік одақ шеңберіндегі қабылданған барлық келісім-ашрттар және келісімдерде
Кез келген халықаралық ұйым, халықаралық келісім-шарттар мен шешімдерді
2000ж. мамырындағы Минскідегі Мемлекетаралық кеңес отырысында КО-қа қатысушы-мемлекеттер
КО-ң ЕурАзЭҚ айналуы ЕурАзЭҚ қатысуыш-мемлекеттер алдында интеграция жолында
- ортақ экономикалық кеңістікті құруды жеделдету;
- тауар, қызмет, капитал және күшінің ортақ нарығын
- ортақ транспорттық, энергетикалық және ақпараттық жүйелерді қалыптастыру;
- сыртқы саясатты координациялау;
- сыртқы шекараларды бірігіп қорғау;
Сонымен КО-ң қызмет ету жылдарында қандай шаралар жүзеге
Еуразиялық қауымдастық елдерінің арасындағы сауда айналымы 100 млрд.
ІІІ Бөлім. Қазақстан Республикасының аймақтық интеграциялық топтардағы орны
3.1 ЕурАзЭҚ шеңберіндегі сыртқы сауданы дамыту жолдары
ЕурАзЭҚ елдері интеграциясының мақсаты – жиынтық әлеуетті максималды
Ғаламдық масштабта кез-келген аймақтық бірлестіктің сауда еркіндігін шектейтін
Әлемдік тәжірибеден белгілі мысалы, ЕО пен АСЕАН арасындағы
Соңғы жылдары ЕурАзЭҚ елдерінде нарықтық реформаларды жүргізу кезеңдері,
Әрине, жекешелендіру кезеңдерінен бастап қазіргі уақыттардағы әртүрлі реформалық
Дегенмен интеграциялық шешімдерді жүзеге асырулары мен сауда-экономикалық байланыстарының
Елдердің өзара интеграциялық қарым-қатынасқа дайындығын, халықаралық салыстыруларда кең
Ашық экономика – шаруашылық өмірдің кеңейген интернационализациясының дамуы.
2000 жылғы көрсеткіш бойынша ЕурАзЭҚ мүше-елдері ішінде экономикасының
Беларусь Ресеймен айтарлықтай тығыз экономикалық байланыста және бұл
Қазақстанның ЕурАзЭҚ серіктес-еледріне қатысты да экономиканың ашықтық деңгейі
Қазақстан мен Тәжікстан экономикалары көрсеткіштерінде ЕурАзЭҚ елдеріне экспорт
Кедендік одақты қалыптастыру жолдары бойынша, оған кіретін елдердің
Сыртқы экономикалық қызметті еркінсіту, елдердің Кедендік одаққа кіруі
ЕурАзЭҚ-та өзара тауар айналымының соңғы жылдарда анағұрлым өсуі
Еуразиялық экономикалық қауымдастықтың экспорттық импорттық операциялары
2004 2006
Барлы-ғы Оның ішінде Бар-лы-ғы Оның ішінде
ТМД елдері ЕурАзЭҚ елдері әлемнің
басқа елдері
ТМД елдері ЕурАзЭҚ елдері әлемнің басқа елдері
Қазақстан
Экспорт 20096,2 4097,2 3214,5 15999,0 27849,0 4066,7 3329,8
Импорт 12781,2 6117,8 5051,0 6663,4 17352,5 8133,9 6934,9
Сальдо 7315,0 -2020,6 -1836,5 9335,6 10496,5 -4067,2 -3605,1
Беларусь
Экспорт 13773,7 7317,8 6622,2 6455,9 15977,2 7058,4 5914,8
Импорт 16490,8 11882,8 11250,7 4608,0 -716698,7 11117,9 10130,2
Сальдо -2717,1 -4565,0 -4628,5 1847,9 721,5 -4059,5 -4215,4
Қырғызстан
Экспорт 718,8 275,5 249,1 443,3 672,0 303,3 274,8
Импорт 941,0 582,1 503,2 358,9 1101,3 679,6 562,4
Сальдо -222,2 -306,6 -254,1 84,4 -429,3 -376,3 -287,6
Ресей
Экспорт 181662,5 29471,7 16334,6 152191,4 241352,1 32593,6 17257,8
Импорт 75569,4 17713,3 10139,5 57856,1 98505,3 18925,8 9162,3
Сальдо 106093,1 11757,8 6195,1 94335,3 142846,8 13667,8 8095,5
Тәжікстан
Экспорт 914,9 159,2 70,0 755,7 908,7 177,9 106,8
Импорт 1191,3 773,9 430,1 417,4 1329,8 864,1 459,1
Сальдо -276,4 -614,7 -360,1 338,3 -421,1 -686,2 -352,3
Барлығы
Экспорт 217166,1 41320,8 26490,4 175845,3 286759,0 44199,9 26884,0
Импорт 106973,1 37069,9 27374,5 69903,8 134987,6 39721,3 27248,9
Сальдо 110192 4250,9 -884,1 105941 151771 4478,6 -364,9
ЕурАзЭҚ-ң экспорттық-импорттық операцияларын талдау жасай келе Қазақстанның қауымдастық
ЕурАзЭҚ елдерінің өзара саудасының экспорт және импорт көлемінің
Сурет 2. ЕурАзЭҚ елдерінің 2004-2006 жылдар аралығындағы экспорт
2004-2005жж. Қазақстанның қауымдастық елдерімен экспортының үлесі салмағы 2,5%-ға
Сурет 3. ЕурАзЭҚ елдерінің 2004-2006 жылдар аралығындағы импорт
2001 жылы 31 мамырда Минскіде өткізілген ЕурАзЭҚ елдерінің
Экономикалық мақсаттарды және сыртқы сауда қызметіндегі тарифтік емес
Мұндай құжаттардың іс жүзінде жүзеге асуы ұлттық өндірісті
Аймақтық экономикалық интеграцияны дамытуға бағытталған сыртқы сауда саясатын
Біріншіден, неғұрлым аз шығынды талап ететін өнім шығаруға
Анықтама бойынша, кедендік одақтар және басқа да аймақтық
Халықаралық сауданың экономикалық теориясы бойынша еркін сауда жағдайында
Кедендік одақ серіктес-елдермен еркін сауданы туғызады, ал ол
Дегенмен аймақтық интеграцияның әлеуетті артықшылықтармен қоса салыстырмалы түрдегі
Интеграцияның шығындары мен пайдасының қатысына байланысты ешқандай жалпы
Қазіргі таңда ЕурАзЭҚ шеңберіндегі өзара саудадағы кедендік баж
Ішкі сауда барысында тарифтерді бірыңғайлаудың толыққанды жүруі үшін,
ЕурАзЭҚ қауымдастықтың басқару механизміне келетін болсақ, қауымдастықтың басты
Қоғамдастық шеңберіндегі қолданыстағы шарттардың және ЕурАзЭҚ органдары
ЕурАзЭҚ-ке құру туралы шартта белгіленген жарғылық органдардан басқа
Еуразиялық экономикалық қоғамдастықты құру туралы шартқа қатысушы мемлекеттердің
3.2 ЕурАзЭҚ қаржылық интеграциясы және даму болашағы
Валюта-несие сферасының интеграциялануынсыз, тауар, қызмет, капитал және жұмыс
Интеграция үрдісінде қаржылық және экономикалық әсерді ұлғайту –
Бес елдің Еуразилық экономикалық қауымдастығын құру туралы Келісімдерінде
Қауымдастық бюджетін қалыптастыру процедураларының элементтері, мемлекетаралық мүдделерді үйлестіру
Қауымдастық бюджетінің орындалуындағы бюджетке, сондай-ақ бюджет процесіне
Біріншіден, бюджеттің орындалуына әсер ететін проблемаларға қазіргі кездегі
Екіншіден, Қауымдастық бюджетінің орындалуы барысында, классикалық бюджеттік және
Дегенмен, қауымдастық елдері оның бюджетіне, Еуропалық одақтағыдай, өздерінің
Сонымен қатар, қауымдастық бюджетін қалыптастыру идеясының тәжірибе жүзінде
Қауымдастық бюджеті оған қатысушы-мемлекеттердің жаңа құрылғы және техника
Екіншіден, экономикалық. Қауымдастық бюджеті біріккен ғылыми-техникалық және өнеркәсіптік
Үшіншіден, саяси. ЕурАЗЭҚ-ң біріккен бюджетінің қалыптасуы мемлекетаралық экономикалық
ЕурАзЭҚ-та еуропалық одақтағыдай экономикалық одақ және валюталық одақ
Валюталық одақ құру мынадай тиімділіктермен сипатталмақ:
ЕурАзЭҚ-та елдері экономикаларының гүлдену жолындағы бірден-бір себебін тигізуші
ЕурАзЭҚ ішкі нарығына логикалық қосымша;
қатысушы елдердің ұлттық нарықтарын қалыптастырады;
Құрылымдық реформаларды ынталандыру арқылы ЕурАзЭҚ елдері экономикаларының икемділігін
Тұтастай алғанда ортақ еңбек нарығымен және бірте-бірте қалыптасушы
Бұл процестер барысында мүше-елдердің ресурстық өндірістік және ғылыми-техникалық
Сонымен қатар қаржылық интеграция елдердің шаруашылық механизмдерінің жақындасуына
Сондай-ақ біріккен банктер, ең алдымен еуразиялық даму банкін
Еуразиялық даму банкінің құрылтайшылары ретінде ЕурАзЭҚ елдеріндегі қызмет
Интеграция ауқымында қабылданған ұзақ мерзімді бағдарламаларды заңды тұлға
Еуразиялық агроиндустриалдық корпорациясы – ЕурАзЭҚ елдерінің аграрлық аймақтары
Еуразиялық энергетикалық корпорация – электроэнергетика саласындағы бірлескен жобаларды
Еуразиялық аэрокосмостық корпорациясы – космостық кеңістікті бірлесе игеру
Еуразиялық транспорт корпорациясы – транспорт саласындағы келісілген тарифтік
Еуразиялық әскери-техникалық корпорация - әскери-техникалық
Нәтижесінде Еуразиялық даму корпорациялары түріндегі Еуразиялық даму бюджеті
Сонымен бірге экономиканың нақты секторын қаржыландыруға қабілетті біріккен
Сондықтан да төлем-есеп-айырысу қатынастарын жетілдірудің айқын қажеттіліг туындайды.
Қазақстандағы әрекет етуші ұлттық жүйесі ТМД елдерінің басқаларынан
Осы тұста ЕурАзЭҚ елдері төлем жүйесіндегі шешімін табуы
ЕурАзЭҚ елдерінің коммерциялық банктерін елдердің жалпы төлем жүйесіне
Мемлекетаралық төлемдарді Мемлекетаралық банк арқылы жүзеге асыру.
Қауымдастықтың ақша-несие жүйесін қалыптастыру ары қарай ортақ валютаға
Көптеген «техникалық» сұрақтарды шешу қажет, әрине оларсыз толық
Әрине ортақ ақша-несие саясатын жүргізуге жету үшін, әуелі
орталық банктің нақты тәуелсіздігін қамтамасыз ету;
нарықтық құралдарды пайдалану;
бюджет тапшылығын тікелей қаржыландыруға тыйым салу.
ЕурАзЭҚ үшін критерийлер тізімі келесідей:
орташа жылдық инфляция деңгейі - 5%-дан көп емес;
АҚШ долларына қатысты ұлттық валюта айырбас бағамының жылына
ЖІӨ-ге қатысты мемлекеттік бюджет тапшылығы – 3%-дан артық
Сыртқы мемлекеттің қарыздың ЖІӨ-ге қатысты - 30%-дан артық
Біріккен валюта қатысушы жақтардың экономикалық егемендіктерінен бас тартуларынан
бұл банкке ақша-несие саясатын жүргізу жөніндегі қызметтерді беру;
ЕурАзЭҚ елдері орталық банктерінің жарналары есебінен резерв қалыптастыру;
Валюта саясатын бірыңғай жүргізу;
ЕурАзЭҚ елдері экономикаларының өзара жақындасуы жағдайларында, мәселенің шешімі
Көптеген күш-жігерді, сондай-ақ уақытты талап ететін мұндай процестің
Қазіргі таңда бүкіл әлем бұл процестің дамуын аса
Ортақ валютаның тұрақтылығының басты факторы ең алдымен қатысушы-елдердің
Бірақ тәуелсіз жылдары уақытында жағдай өте көп өзгерді.
Евроны енгізу кезеңінде донор-елдерге, оның бағамын тұрақты қалыпта
ЕурАзЭҚ-ң даму болашағына келетін болсақ, 2008 жылғы негізгі
Инвестициялық жобалар мен бағдарламаларды қаржыландыру үшін айтарлықтай қаржы
Жалпы алғанда Қазақстан экономикасын дүниежүзілік шаруашылыққа интеграциялау және
Қазақстанның ДСҰ-на мүше болуының артықшылықатары мен ұтысы төмендегідей:
- Қазақстан автоматты түрде ең қолайлы жағдай туғызу
- ДСҰ-на мүше елдердің нарығында ең қолайлы ережелер
- Халықаралық сауданың құқықтық механизмін қалыптастыру жұмыстарына қатысады;
- ДСҰ-на мүше басқа елдер тарапынан мүмкін боатын
- Дүниежүзілік сауданың еркіндігі жөніндегі көп жақты кесіссөздерде
- дамушы ел қатарында техникалық көмектер мен белгілі
- Қазақстандық тауар өндіруші экспортерлер өз өнімдерін басқа
Қазақстанның ДСҰ-на кірудегі ең басты мәселелерінің бірі –
Атап айтқанда ДСҰ-на мүше болу замана талабы екендігін
ҚОРЫТЫНДЫ
Интеграция өзінің табиғатында ерекше категория болуына байланысты халықаралық
Елдердің ұлттық ерекшеліктерінің болуы мемлекеттердің экономикалық бірлестіктерінің әр
Бұл бірлестіктер қатысушылардың саны, жиынтық экономикалық және адамзаттық
ТМД-дағы интеграциялық құбылыстардың қалыптасу диалектикасы мынандай, яғни ол
ТМД-дағы интеграциялық құбылыстардың белгіленген ортақтығы бар, бірақ та
Посткеңестік кеңістік елдер топтастығы да басқа да интеграциялық
Посткеңестік кеңістікте барлық осы факторлардың ықпал етуі тығыз
Бұл жағдайда мыналар тиімді болады, яғни ары қарайғы
Бұл модель ақырындап екінші типке, яғни интеграцияның тікелей
Сонымен бірге ТМД елдері біріге отырып импортты алмастыру
Интеграция шеңберінен тыс Қазақстанда, достастықтан басқа елдер де,
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Послание Президента Республики Казахстан народу Казахстана// Казахстанская правда,
Мировая экономика: Учебник/ Под ред. проф. А.С. Булатова.
Токаев К. Внешняя политика Казахстана в условиях глобализаций.-
Фомишин С.В. Международные экономические отноешния. М., - 2004.-
Экономика: Учебник/ Под ред. доц. А.С.Булатова. 2-е изд.,
Шишков Ю.В. и др. Западно-европейская интеграция. – М.,
Щербанин Ю.А. Международные экономические отношения. Интеграция. – М.,
Авдокушин Е.Ф. Международные экономические отношения: Учебник. - М.,
Фомичев В.И. Международная торговля. Учебник 2 изд.перераб. и
Е.Ф. Борисов, Ф.М. Волков. Основы экономической теории: Учебное
Курс экономической теории/ Под ред. М.Н. Чепурина. –
Шишков Ю.В. Интеграция и дезинтеграция: корректировка концепции// МЭиМЭО.
Экономика: Учебник/ Под ред. А.С.Булатова. – М., -
Шишков Ю.В. Интеграционные процессы на пороге ХХІ века.
Экономика: Учебник/ Под ред. А.С.Булатова. – М., -
Киреев А.П. Международная экономика. В 2-х ч., Ч.1.
микроэкономика: движение товаров и факторов производства: Учебное пособие
17. Холопов А. Теории международной тоговли//МЭиМЭ, 1996, №4.,
18. Миклашевская Н.А., Холопов А.В. Международная экономика: Учебник.
19. Международные экономические отноешния: Учеб. Пособие/ Под ред.
20. Журавская Е.Г. Региональная интеграция в развивающемся мире:
21. В.А. Дадалко. Международные экономические отношения: Учебное пособие.
22. Кудров В.М. Мировая экономика: Учебник. - М.,
23. Топорнин Б.Н. Европейское право: Учебник. – М.,
24. Международные экономические отношения: Учебник/ Под ред. Ливенцева
25. Европейский союз. Прошлое, настоящее, будущее/ Под ред.
26. Евдомиков А.И. Международные экономические отношения. - М.,
27. Дайнеко АЕ., Забавский Г.В. Расширение европейского союза,
28. Договор между Республики Казахстан, Республикой Беларусь,
29. Исингарин Н.К. Казахстан и содружества: проблемы экономической
30. Совместное заявление Глав государств Республики Казахстан, Кыргызской
31. Токаев К.К «Внешняя политика Казахстана в условиях
32. Назарбаев Н.А. Егемен Казахстан от 18
33. Экономическое развития регионов мира. Сборник научных трудов/
34. ТМД мемлектаралық статистикалық комитеті 2004г.
35. Казахстан и страны СНГ // Ежеквартальный журнал,
36. Статистика с стран СНГ //http: //| www.cisstat.c
37. Социально-экономические развитие РК// Ежемесячный информационно-аналитический журнал. Алматы,
38. Основные экономические показатели стран Содружества независимых государств
39. Статистический ежегодник Казахстана: Статистический сборник. / под
40. Внешняя торговля государств Содружеств// Страны СНГ. –
41. Мировая экономика. Экономика зарубежных стран. Учебник /
42. С.В. Фомишин «Международные экономические отношения», 2004. стр.96
43. Договор об учреждении Евразийского экономического сообщества// Дипломатический
44. Халықаралық экономикалық қатынастар/Оқу құралы-Мамыров Н.Қ? Мадиярова Д.М.,
ғаламдану
интеграция
1. Объективті процесс (ұлттық-мемлекеттік институттардан тәуелсіз)
2. Бүкіләлемдік масштабты қамтиды.
3.Өз бастауын алғаннан бастап-ақ халықаралық бизнестің барлық формасын
4. Әлемдік экономиканың барлық субъектілері арасындағы өзара байланыстылық
1. Салыстырмалы түрде субъективті құбылыс (себебі елдер үкіметі
2. Әлемнің жекелеген аймақ елдерін қамтиды.
3. Халықаралық бизнестің барлық формасын толық экономикалық интеграция
4. Жекелеген елдер және олардың субъектілері арасындағы өзара
Импорт 2006
Импорт 2004
жікстан
?
Т
Ресей
ызстан
?
ыр
?
Беларусь
стан
?
аза
?
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
25,5
1,7
33,6
2,1
37,2
1,6
37
1,8
41,1
18,5