Кіріспе
І. Бөлім. Мемлекеттік басқарудың мәні және оның экономикалық
1.1 Мемлекеттік басқару мәні және оның нысандарын басқару
1.2 Мемлекеттік басқаруды жетілдіру кезеңдері
1.3 Экономиканың мемлекеттік секторын басқарудағы мемлекеттің рөлі
ІІ. Бөлім. Қазақстандағы мемлекеттік басқарудың демократиялық жүйесі.
2.1 Демократияландыру – мемлекеттік басқарудың жаңа жүйесі
2.2 Қ.Р Билік жүйесін демократияландырудың алғы шарттарын жетілдіру
2.3 Жүйелі демократиялық реформаларды жүзеге асыру
ІІІ. Бөлім. Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқаруда демократиялық жүйесін
3.1 Билік жүйесін демократияландырудың қазіргі жағдайы
3.2 Мемлекеттік органдар құрылымын жетілдіру
3.3 Мемлекеттік басқару қызметінің жоғары сапасына қол жеткізу
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Елу жылда – ел жаңа деуші еді бабаларымыз.
Демократиялық жүйе әзірше адам баласы ойлап тапқан, мойындаған,
Қазіргі көптеген демократиялық мемлекеттер - құқықтық мемлекет құру
Мемлекеттік механизм деген – мемлекеттік органдардың мемлекеттік билікті
Реформаға сәйкес, мемлекеттік органдар құрылымдарын жетілдіру, шенеуніктердің жұмыс
1 Мемлекеттік басқарудың мәні және оның экономикалық
1.1 Мемлекеттік басқару мәні және оның
Басқару – мемлекеттік және қоғамдық ұйымдарда, қоғамдық құрылыстың
Сонымен мемлекеттік басқару мәні келесі қағида бойынша айқындалады.
қоғамдық пайдалы қызметтің нақтылы түрімен;
бұл қызметтің атқару өкім ету сипатымен;
арнайы уәкілетті субъектілердің жүзеге асырумен;
күнделіктілігімен және үзіліссіздігімен;
заңға тәуелді сипатымен;
қызметтің әр түрлі нысандарымен;
Мемлекеттік басқару принциптері – оның мән мағынасын
Жалпы мемлекеттік басқару;
Ұйымдастырушылық мемлекеттік басқару;
Жалпы мемлекеттік басқарудың өзі бірнеше топқа бөлінеді:
жалпы демократиялық;
жалпы объективтілік;
жалпы ғылымдық;
жалпы нақтылық;
жалпы шапшаңдық;
жалпы тиімділік;
жалпы жариялылық;
Ал ұйымдастырудың түрлері мыналар:
салалық;
желілік;
аумақтық;
функционалдық;
екі жақта бағалаушылық;
жеке дара басшылық пен олқылықты үйлестіру.
Мемлекеттік басқару ол жүйелі құрастыратын басқару қызметтерден тұрады.
Жоспарлау қызметі – мұнда қандай мақсат қойылуы қажет,
Ұйымдастыру қызметі – адамдарға өкілеттіліктер мен міндеттерді бөліп
Реттеу қызметі – адамдардың белгілі бір ұйым шеңберінде
Қызметкерлермен жұмыс істеу қызметі - әлемдік тәжірибеде бұл
Бақылау қызметі – барлық жоғарыда аталған қызметтердің кері
Мемлекеттік басқару нысаны – атқарушы билік органдарының өзінің
Онтологиялық – мұнда элементтердің табиғатпен байланысын, оның даму
Гносологиялық – қағидалардың негізгі ерекшеліктерін талдау және оларға
Методологиялық – қағидалардың теориялық және іс –
Сонымен қатар мемлекеттік басқаруда келесі қағидаларды қамтиды:
Қоғамдық - саяси - мемлекеттік басқарудың әлеуметтік
Функционалдық - құрылымдық - мемлекеттік басқару органдарының құрылымының
Ұйымдық – құрылымдық - мемлекеттік басқарудың ұйымдастыру құрылымының
Мемлекеттік басқару қызметі - мемлекеттік басқару органдарының басқару
Мемлекеттік басқару әдістеріне – басқару субъектісінің басқару объектісіне
Мемлекеттік қызметтің белгілі бір түрін мақсатты түрде танумен
Басқару қызметі субъектісін объектіге басқару ықпалын білдіреді.
Басқару субъектісінің өз – құқық өкілеттілігін іске асырудың
Тиісті объектіге арналған.
Алға қойылған мақсатына нақты жағдайда қол жеткізудің қолайлы
Белгілі бір мерзімдік шеңберлері болады.
1.2 Мемлекеттік басқаруды жетілдіру кезеңдері
1991 жылы тәуелсіздік алуымызбен Қазақстанда оның тұңғыш Президенті
Дүниежүзілік банк, бірқатар өзге ірі халықаралық ұйымдар мен
Қазақстандық қоғамтанушылар мен заңгер – құқықтанушылар, әдеттеп, жаңа
1991 жылғы желтоқсанда Қазақстанның тәуелсіздік алуымен мемлекеттік басқару
Біз оны өте күрделі жағдайда қолға алдық. Бұл
Жаңа мемлекеттік билік органдарының қалыптасуы КОКП диктатының, жоспарлы
Бұл кезеңде Қазақстанда кеңестік социалистік республика моделінен президенттік
Мемлекеттік органдарды реформалаудың екінші кезеңі конституциялық реформа өткізумен
1995 жылғы Конституция Қазақстан Республикасында Президенттік басқару нысанының
Елдің қолданыстағы Конституциясы бойынша Қазақстанда атқару билігінің жүйесін
Мемлекеттік аппараты реформалау мақсатында осы кезеңде Қазақстан
Мемлекеттік басқарудың реформалаудағы үшінші кезеңнің басталуы 1992
“Қазақстан 2030” стратегиясының негізінде ұзақ мерзімді,
Мемлекеттік басқару органдарына сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес
Қазақстан Республикасы Президентінің бастамасымен саяси партиялар мен үкіметтік
Мемлекеттік басқару жүйесін жетілдіру туралы Президенттің И.Ә.назарбаевтың
Корпоративтік басқаруды жақсарту үшін “Самұрық” құрылды және соған
1.3 Экономиканың мемлекеттік секторын басқарудағы рөлі
Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикадағы мемлекеттік басқарудағы дербестілік саяси алғышарттарының
Қазақстан экономикасы мемлекеттік реттеудің субъектісі болып табылады. Бұған
Әрине, бұл мақсаттарға жетуіміз үшін өзімізден көш ілгері
Бұл ретте, мемлекеттік қызмет саласында сыртқы тәжірибелерді
Қазақстан Республикасы Конституциясының құрамында экономиканы басқаруды ұйымдастырудың қағидалары
Бұл қағидалар Қазақстан экономикасын мемлекеттік басқарудың қазіргі жүйесінің
«Самұрық» мемлекеттік активтерді басқару жөніндегі “Қазақстандық холдингі”. Мемлекеттік
Үкімет басшысын тағайындаған Жарлықтан көп кешікпей Президенттің «Әлеуметтік
Соның біршамасына тоқталсақ:
Біріншісі – отын – энергетика секторының тиімділігін арттыру.
Екіншісі - өнім өндіруші компаниялардың өскелең сұранымы базасында
Үшінші – экономиканың дамуныа елеулі түрде ықпал етуге
Төртінші. Жоғары қосылған құны бар тауарлар экспорты мен
ІІ. Бөлім. Қазақстандағы мемлекеттік басқарудың демократиялық жүйесі.
2.1 Демократияландыру – мемлекеттік басқарудың жаңа жүйесі
1991 жылы барлық кеңестен кейінгі кеңістікте шынайы демократиялық
Еліміздің Тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаев бастаған реформалар бірінші кезекте
Қазіргі кезде билікті бөлу Қазақстанның конституциялық құрылысының негізгі
Біздің ұғымымызда демократияландыру өте ұзақ процесс және оны
Демократия, менің ойымша, ұдайы жетілдіруді қажет ететін үдеріс.
Саяси-ұйымдық көзқарас тұрғысынан бұл мүдделер азаматтардың өңірлік, кәсіптік,
Жергілікті өзін-өзі басқару – демократияның нысандарының бірі, яғни
2.2 Қ.Р билік жүйесін демократияландырудың алғы шарттарын жетілдіру
Билік жүйесін демократияландыру ісіне себі тиетін факторлар, яғни
Отырықшылық цензі де әр елде әртүрлі. Францияда -
Қазақстанда 2005 жылы өткен президент саулауы жоғары деңгейде
Сайлаулар жүйесін жетілдіру ісі :
1.Сайлау комиссиясын дұрыс жасақтау - басты мәселе. Сайлау
2. Сенаторларды облыстық мәслихат депутаттары сайлайды. Келешекте оларды
3. Сайлау туралы заңда депутаттардың жауапкершілігі және оларды
4. Алдын-ала дауыс беруге және қосымша тізім бойынша
5. Партиялар үшін 7 пайыздық кедергі мөлшерін, біздіңше,
Демократияның жарқын үлгісі – сайлау. Орталық сайлау комиссиясының
Бұқаралық ақпарат құралдарының (БАҚ) демократияландыру жолындағы рөлі зерттеліп,
Оңтүстік Астана Тұрғындарын «31-арна» хабарына сенетіндер 47,8%, бұдан
Зерттеулер нәтижесі бойынша мынадай ұсыныстар жасалынған:
1. БАҚ құралдарын тәуелсіз ету үшін оны белгілі
2. Қоғамдық телеарнаның басты мақсаты - халықтың мүддесін
Саяси жүйені демократияландырудағы оппозицияның орны да зерттелінген. Ол
Қазір қалыптасып келе жатқан азаматтық қоғам, мысалы, үкіметтік
Қазір Қазақстанда біртұтас ұлттық идея қалыптасып болған жоқ.
2.3 Жүйелі демократиялық реформаларды жүзеге асыру
Қазіргі уақытта, «Қазақстан 2030» Стратегиясының 10 жылдығында, экономикамыз
Алдағы уақытта орталық мемлекеттік органдардың негізгі міндеттеріне ел
ІІІ. Бөлім. Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқаруда демократиялық жүйесін
3.1 Билік жүйесін демократияландырудың қазіргі жағдайы
Қазақстан Республикасының Президентi Н.Назарбаевтың бастамасымен 2007 жылы жүргiзiлген
Демократия туралы сонау ғасырда Монтескье, Гоббс, Локк, Руссо,
Сонымен, Қазақстан Президенттiк-Парламенттiк Республикаға айналды. Конституцияда азаматтық қоғамның
Конституцияға енгiзiлген демократиялық өзгерiстер халықтың қолдауына ие болды.
Бiз демократия, халықтың еркi мен бостандығы және әйел
Ауыл-елдегi қалыптасқан дәстүр – барлық Конституция мен заңдардан
Сонымен, ұлт тұлғаларының арманы бүгiнде Президент Н.Назарбаевтың бастамашылығымен
Президент Н.Назарбаев ұстанған саяси стратегиялық бағыттың дұрыстығының арқасында
3.2. Мемлекеттік органдар құрылымын жетілдіру
Мемлекеттік биліктің атқарушы бұтағы да реформаланады, жетілдіріле түседі.
Біріншіден, министрліктер мен ведомстволар арасындағы өкілеттілік қағидаттарын заңдық
Осындай негіздегі іс – қимыл тапсырыс беруші
Атқарушы агенттіктер міндетті түрде мамандандырылуы тиіс, яғни нақты
Екіншіден - Орталық деңгейдегі мемлекеттік басқару жүйесін жетілдіру.
Үшінші – Мемлекет органдар құрылымдағы қызметшілер санын біршама
1. Кейбір штаттардағы орынбасарлық лауазымдағы штаттардың қызметі тиімді
2. Мемлекеттік басқару органдарының қысқарту барысы мемлекеттік басқару
3. Ең бастысы қысқарту шаралары ең керекті
Төртіншіден – Мемлекет басқару органдарының қызметкерлерінің айлық
Мемлекеттік органдар мен әрбір қызметкердің жұмыс сапасына бағалау
Саяси мемлекеттік қызметшілер бойынша мемлекеттік органдар қызметін
Сондай – ақ, жыл аяғына дейін жалақы деңгейі
Мұның бәрі кезең – кезеңімен жүзеге асатын болады.
Бесінші – Мемлекеттік аппараттың тұрақтылығын және басқарымдылығын арттыруға
Статс хатшы министрліктің ішкі жұмысына ғана араласып,
Сонымен қатар құрылымдық өзгерісте Мемлекеттік органдардың қызметкерлер деңгейінің
1кесте - Қазақстан Республикасының мемлекеттік құрылымы
2кесте - Мемлекеттік реттеудің тұжырымдамасы
3.3 Мемлекеттік басқару қызметінің жоғары сапасына қол жеткізу
Мемлекеттік органдардың басқару жұмысының сапалық ашықтығы және
Шынын айтуымыз керек, қазіргі уақытта шенеуніктердің көпшілігінің күнделікті
Ашықтықты арттыру;
Шенеуніктер қызметіндегі саяси және әкімшілік салаларды нақты
Шешімдер қабылдаудағы мүдделер қайшылықтарын реттеу;
Егер шенеунік жұмысын жоспарлауды үш деңгейге бөліп қарастырсақ,
Нақ осы деңгейде атқарушы билік арасында қайшылықтардың
Осы мәселелердің қатарына қалыптасқан қағазбастылықтан арылып,
Мемлекеттік органдардың қызметтік сапасына “Электрондық үкімет” бағдарламасы нәтижесінде
Сонымен қатара 4 электронды үкімет алдында түрлі міндеттер
Азаматтар электронды үкіметтің порталы арқылы мемлекеттік басқару
Сонымен “электронды үкімет” құру шаралары интернет арқылы
Қорытынды
Демократия өте ертеден келе жатқан еркіндік, әділеттілік құндылықтар
Демократия үшін күрес БҰҰ-да адам құқы туралы декларация
Қазақстандағы қол жеткен либералдық демократиялық қоғамның жетістіктердің белгілері,
Экономика саласында: меншік түрлерінің әркелкілігі; еңбекке қарай бөлу
Саяси салада: президенттік-парламенттік басқару, саяси пікірдің әртектілігі; көппартиялықтың
Рухани салада: сөз, ұждан бостандықтары; өнер мен мәдениетінің
Әлеуметтік салада: жеке адамның әлеуметтік қорғалуы; әділетсіздіктен қорғау;
Ең бастысы Қазақстанда президенттік-парламенттік басқаруға көшу демократияландыру ісіндегі
Билік жүйесін демократияландыруды жетілдіру барысында, меніңше, мына ұсыныстарды
1. Биліктегі лауазым иелерінің өз кезіндегі демократиялық ережелерді
2. Демократиялық идеологияда ұлттық ерекшеліктерді ескеретін бағытқа басымдық
3. Парламенттің қадағалау құқын кеңейту қажет. Қазіргі кезде
4. Жергілікті әкімдерді және соттарды азаматтардың тікелей сайлау
5. Демократияны өз пайдасына бұрмалайтын олигархтарды ауыздықтайын құқықтық
6. Заң жобасын тек үкімет ғана дайындамай, оған
7. ҰҚК қызметін демократияға қауіп төндірмейтіндей дәрежеде шектейтіндей
8. Демократияға қол жеткізу үшін адамдардың ол жөніндегі
Қорытып айтқанда қазір Президент Н.Ә.Назарбаев ұстанған саяси стратегиялық
Пайдаланылған әдебиеттер
Сапарғалиев Ғ., Ибраева А. Мемлекет және құқық теориясы.
Глущенко Е.В. Теория управления, М: 1992 г.
Егемен Қазақстан № 210. 02.09.06 ж.
Егемен Қазақстан. 15.11.06. “Әлемдік стандартқа сай әкімшілік
Егемен Қазақстан № 184. 04.08.06 ж.
Егемен Қазақстан № 110. 20.05.06 ж.
Егемен Қазақстан 11.08.06 ж. “Қазақстандағы
Егемен Қазақстан 16.12.06 ж. “Алдымен экономика”.
Егемен Қазақстан 26.06.06 ж. “Мемлекеттік қызмет мінсіз
Егемен Қазақстан № 128 . 07.06.06
Егемен Қазақстан 18.10.06 ж. “Жаңа тұрпаттағы басқарушылар”.
Егемен Қазақстан № 94-95. 17.04.07
Егемен Қазақстан 21.02.07 ж. “ Электронды
Казахстанская правда. 25.11.06 г. “Современное управление:
Ішкі саясат. Саясат – Policy № 6.
Президенттің Қазақстан халқына биылғы Жолдауы. “Жаңа әлемдегі
Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік қызмет туралы»
«Мемлекетті басқару теориясы» оқулық, Ихданов Ж., Сансызбаева Ғ.Н.,
«Қазақстан – 2030 » Даму Стратегиясы.
Қазақстан Республикасының Конституциясы.
Республика Президентті
Прокуратура
Конститциялық
Жоғарғы сот
Премьер-
министр
Үкімет
Әкімдер
Парламент
Сенат
Мәжіліс
Мәслихаттар