ЖОСПАР
Эмбриология негіздері 1
Жыныс клеткалары 1
Жыныс бездерінің құрылысы. 4
Ұрықтану процесі 7
Майдалану процесі 10
Гластуляция процесі 13
Кейбір омыртқалы жануарлардың және адамның дамуы
Эмбриология негіздері
Адамдар мен жануарлардың организімдері мен тканьдерінің
Эмбриология организімнің жеке дамуы жөніндегі ілім.
Жыныс клеткалары
Аталық ж\е аналық жыныс клеткаларының құрылысы.
Организімдердің жеке дамуын зерттеу олардың жыныс
Сперматозоид-өте кіші,жылжымалы клетка. Онда барлық клеткаларға
Шабыртқы тәрізді сперматозойдтар негізінен төрт бөлімнен
Қоянның сперматозоиды 8-12 сағатқа дейін,бұқаның спермасы
Жұмыртқа ол- келешекте ұрықтануға,дамуға бейімделген келетка.
Жыныс клеткаларының дамуы.Жыныс клеткаларының дамуы өте
Сперматогенез.Оның даму циклін сперматогенез деп аталады.(sperma-тұқым,
Өрбу дәуірі.Ядросы мол,хромотиндері бір қалыпты орналасқан
Өсу дәуірінде клетка бөліну қасиетін жойып
Бірінші реттік сперматоциты жұп болып орналасқан
Пісу дәуірі-сперматоциттерден құрылысы күрделі сперматида деп
Қалыптасу дәуірі.Сперматозоидтың қалыптасуы ядроның алдыңғы бөлімге
Овогеноз.Жұмыртқаның даму циклін овогеноз деп атайды.(ovis-жұмыртқа,даму).Бұл
Өрбу кезінде овогония бірнеше рет митозды
Өсу дәуіріндегі клетка бірінші реттік овоцит
Пісу дәуірінде ядро заты редукциялы(азаю)ж\е эквациялы(тең)
Өте ірі екінші реттік овоцит ж\е
ен аяқталады.
Жыныс бездерінің құрылысы
Аталық жыныс безі-жыныс органының күрделі бөлігі.
Мұндай жыныстық продуктілермен қатар жыныстық гормондар
Омыртқалардың көпшілігінің сперматозоидтарының бөлінуі күйіті келуі
Аналақ жыныс безі.Аналық жыныс безінің құрылысы
Кейбір жануарлардың жұмыртқасы осмос жолымен қоректенеді.Жұмыртқаның
Нутриментарлы әдісте жұмыртқа қоректенуші клетканы ақыр
Мысалы, насекомдарда фолликулярлы клеткалар овоциттың үстіңгі
Жақсы дамыған фолликульдер қабығы сүтқоректілер мен
Овоциттер қапшықтан босап, жыныс безінің стромасында
Көптеген жануарларда аналық жыныс клеткаларының көбеюі
Ал, сүтқоректілер мен адамдарда жыныс клеткалары
Мысалы:дүниеге келген қыз баланың50-100 мың овоцитінен
Қыздардың жыныс бездерінде алғашқы жыныс клеткалары
Фолликулярлы клеткалар бөлініп, жазық түрінен текше
Сөйтіп овоцит өзін қоршаған фолликулді эпителиймен
Графов сауытының қабырғасы бірнеше қабатты клеткалардан
Граафов сауыты сыртынан дәнекер тканьды қабық-текамен
Граафов сауыты үлкен болады. Сондықтан жыныс
Піскен жұмыртқа жыныс клеткасының жолында шырышты
Жыныс циклі. Жұмыртқаның Граафов сауытынан
Сары денешік гормон шығарып овуляцияны
Аналық жыныс безіндегі циклді өзгерістер Граафов
Сары денешік гармонның әсер етуінен жатынның
Сары денешікті алып тастаса ұрық жүктіліктің
Менструация тоқтаған соң жатынның қабырғасында регенерациялық
Граафов сауытының пісуі және овуляция процестері
Менструация аралығындағы әрбір овуляцияда әрдайым бір
Жұмыртқа нашар қоректенсе, организм уланса, сондай-ақ
Жануарларда овуляция күйіті келу кезеңімен қатар
Ұрықтану процесі
Ұрықтану жынысты көбеюдің негізгі түрі. Барлық
Ұрықтану деп аталық және аналық жыныс
Аналық және аталық жыныс клеткалары организмде
Егер сперматазойд жұмыртқамен қосылса, активтігін тез
Ұрықтану, ұрықтанудың өтетін жеріне байланысты жатында
Жұмыртқаның сперматазойдпен қосылуға әзір болуы бағыттаушы
Мысалы теңіз кірпісінде жұмыртқаға екінші бағыттаушы
Сперматазойд жұмыртқамен қосылғанда қос нәсілді клетканың
Қабылдауыш төмпешіктер қабығы жоқ жұмыртқалардың да
Көптеген жануарлардың жұмыртқалары сперматазойдқа оң хемотоксистік
Ұрықтану тек жыныс клеткаларының қабілетіне ғана
Ұрықтанудың морфологиясы. Ұрықтануды сипаттап жазуда
Қолдан ұрықтандыру. Ұрықтану процесін эксперименталды
Қолдан ұрықтандыру саласындағы алғашқы әрекеттер XVII
Партеногенез. Кейбір жануарларда жұмыртқа ұрықтанбай жынысты
Омыртқалыжануарлардың ішінде партеногенез өте сирек кездеседі.
А.А.Тихомиров тәжірибие арқылыалды. Ол жібек көбелегінің
Осы кезде жасанды партонегенезді сүтқоректілердің өзіне
Жұмыртқаның ұрпағынддай дамуына түрткі болатын жайттер
Майдалану процесі
Жұмыртқада сарыуыз әр түрлі мөлшерде болады.Осыған
Алециталды-сарыуызы жоқ жұмыртқа,көптеген сүтқоректілердің жұмыртқасы.
Гомолециталды-сарыуызы аз,протоплазмада біркелкі орналасқан жұмыртқалар ланцетниктерндің
Телоциталды-сары уңызы орташа орналасқан (амфибилердің)немесе сары
Цетролециталды-сары уызы көп жеріне орналасқан жұмыртқалар,насекомдардың
Толық біркелкі емес майдалану-Бұдан амфибиді мысалға
Толық емес майдалану-Мұндай майдалану кезінде жұмыртқаның
Дискойдалды жолмен сүйекті балықтардың, құстардың және
Ал, сары уызы жоқ цитоплазмалы бөлігі
Тек сол жері ғана бөлінетіндіктен дискалы
Бірінші майдаланудан кейін клеткалар ұзарады да,
Беткейлік майдалану. Беткелік жолмен центролециталды жұмыртқалар
Майдалануды сипаттауда сары уызбен қатар бластомерлардың
Радиалды майдалану. әрбір жоғарғы бластомері төменгі
Спиральді майдалану. Майдаланудың бұл түрі көптеген
Билатеральды майдалану.Майдаланатын зиготаның үстінен екі жағына
Бластула және морула.Барлық жануарлардың зиготасы майдаланғанда
Сол саңыцлау майдалануға барған сайын сұйық
Бластулалардың типтері.Бластулалардың бірнеше түрі бар.
Целобластула-бластоцелі үлкен,қабырғасының жуандығы біркелкі бір қабаты
Амфибластула-Қабырғасы бірнеше клетка қатарынан тұрады.Бластоцель анималь
Стерробластула-қабырғасы бір қатарлы болып келетін үлкен
Дискабластула-іші сары уызға толы,қуысы жоқ бластула.Бластамерасы
Сыртқы ортаның майдалануға тигізетін әсері.Майдалануға сыртқы
Майдалану кезінде ұрық ортаның өзгерістеріне онша
Гластуляция процесі
Гластрулалардың түзілуі.Майдалану арқылы түзілген бластуладан не
Қос қанатты ұрық дәуірі көп клеткалы
Иммиграция әдісінде бластуланың қабырғасынан жеке клеткалар
Қабаттарға бөліну. (Деляминация) әдісі кейбір медузаларда
Екінші деляминация әдісі морула және стерробластула
Сыртқа бөлінген клеткалар эктодерманы, ал іште
Гластруляция кезінде түзілетін этодерма майдаланудың қуысын
Мезодерманың тұзілуі. Гаструляция процесінде үшінші ұрық
Ұрықтың жапырақшалардың ерекшеленуі. Гаструляция процесіәнде түзілетін
Ал,эктодерманың клеткалары дұрыс орналасқан біркелкі болады.
Сөйтіп ұрықтық материалдардың келешекте органдар түзіп
К.Ф. Вольф келешекте белгілі органдар түзілетін,
Ұрықтық жапырақшаларының түзілу процесін органдар дамуының
Ұрықтық жапырақшалардың пайда болуы морфологиялфқ ерекшеленудің
Кейбір омыртқалы жануарлардың және адамның дамуы
Ұрықтану және майдалану. Ланцетниктің эмбриологиясын толық
Сегізінші бөлінуге өтерде (128 бластомералы кезеңнен
Келешек мезодерманың клеткалары тез қарқынмен бөлініп,
Гаструляция. Ланцепниктің гаструляциясы ішке қарай ұзарып
Гласмтуланың вегетативтік бөліміндегі клеткалардың ауысуы бластоцельді
Осы кезде ұрықтың екі қабаты болады,
Ол клеткалар ұрықтың бластула күйінде арқалыықытың
Сонымен келешек ішкі орагндар түзетін материалдар
Білікті ограндардың қалыптасуы.Гаструляциядан соң ұрықтың дамуының
Хордалы жануарлардың денесі үзынша екі жақты
Білікті органдар қалыптасатын кезеңді нерула деп
Нерв түтігінің қалыптасуымекн бір кезде ұрықтың
Хоррданың түзілуімен қатар мезодерманың бөліктенуі ішкі
Мезодерманың бөліктенуі мен оның сегменттерге бөлінуі
Ланцетниктегі самиттердің ерекшеленуін омыртқалылардан ерекше