МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ......................................................................................................................5
1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ВАЛЮТАЛЫҚ БАҚЫЛАУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ
1.1. Негізгі түсініктер мен валюталық операцияларды
1.2. Қазақстан Республикасының резиденттерінің және
1.3. Валюталық бақылаудың құрылымы, тәртібі және принциптері.................17
1.4. Валюталық заңдарды бұзудағы жүктелетін жауапкершіліктер.....................18
2. ТАУАРЛАР ЭКСПОРТЫН ЖӘНЕ ИМПОРТЫН ВАЛЮТАЛЫҚ БАҚЫЛАУ
2.1. Тауарлар экспортының валюталық бақылаудың мақсаттары және негізгі
2.2. Мәміле төлқұжатын ресімдеу............................................................................22
2.3. Валюталық түсімдердің түсуін кедендік - банктік бақылауы.......................25
2.4. Нормативті – құқықтық актілердегі валюталық заңдарды бұзу
2.5. Тауарлары шет елден Қазақстан Республикасының территориясына әкелудің
2.6. Импорт бойынша мәміле төлқұжаттын ресімдеу.......................................... 31
2.7. Тауаларды төлеу мен әкелулерге кедендік – банк
2.8. Валюталық заңдарды бұзудың импортшылардың жауапкершіліктері.......35
3. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ВАЛЮТАЛЫҚ БАҚЫЛАУ
3.1. Кеден одағына қатысушы – мемлекеттердің ішкі шекаралары
3.2. Қазақстан Республикасындағы валюталық бақылаудың құқықтық негіздері......................................................................................................................41
ҚОРЫТЫНДЫ...........................................................................................................48
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.........................................................53
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне орай еліміздің саяси және әлеуметтік–экономикалық
Сыртқы экономикалық қызметтер біздің мемлекетіміздің басты салаларының бірі, ал
Қазіргі кезде, Қазақстан Республикасында көптеген салалардың мәні, басқару саласының
- қазақстанның толық шынайы егемендік пен тәуелсіздік алуы,
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтің анық бағыты бар саясаты. Әлемдік
Қазақстан Республикасында мемлекеттік және жеке меншікті мойындау және қорғау.
Мемлекеттің сыртқы экономикалық қызметіне монополиялық күшін жою. Сыртқы экономикалық
Қазақстан Республикасының экономикалық егемендігін және экономикалық қауіпсіздігін қорғау, қазақстандық
Бүкіл әлемде болып жатқан инеграциялық процесстер. Сонымен, біз кеден
Кеден құқығы, кеден заңнамалары сандық және тұрғыдан құқықтық өте
С.Т. Әлібеков кеден құқығы мен заңнамаларына байланысты оқулықтар, ғылыми-зерттеу
Кеден құқығы мәселелерімен жан-жақты айналысып жүрген ғалым М.А. Сарсембаевтың
Ғ.С. Сапарғалиевтің редакциялауымен жарық көрген «Қазақстан Республикасы мемлекеті мен
Қазіргі кезде кеден процесстеріне, кеден саясатына, кеден ісінің рөлдері
Қазақстанда кеден ісі саласына қатысты, бірқатар заңдар қабылданды. 12.12.1991
Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының “Валюталық реттеу туралы”
Сонымен, кеден ісінің мемлекет ішінде ғана емес, және Қазақстан
Жоғарыда айтылғандарға байланысты, “Қазақстан Республикасының кеден ісі, сонымен қатар,
Мемлекеттің әдеуметтік – экономикалық өміріндегі кеден ісі мен кеден
Кеден саясаты Қазақстан Республикасы ішкі және сыртқы саясатының құрамдас
Ол ұлттық экономиканың жан-жақты дамуына жағдай жасауға, оны сырттан
Сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар арқылы кедендік – банктік
Валюталық бақылаудың мәні келісімнің құжатын жасау арқылы тауардың қозғалысын
Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты – Қазақстан Республикасындағы
Осы мақсатты жүзеге асыру үшін мен өзімнің алдына
• Қазақстан Республикасында валюталық бақылауды ұйымдастыру
• валюталық бақылаудың құрылымы, тәртібі және
• валюталық заңдарды бұзудағы жүктелетін жауапкершіліктер
• тауарлар экспортын және импортын валюталық бақылау
• тауаларды төлеу мен әкелулерге кедендік – банк
• кеден одағына қатысушы – мемлекеттердің ішкі шекаралары
• Қазақстан Республикасындағы валюталық бақылаудың құқықтық негіздері
1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ВАЛЮТАЛЫҚ БАҚЫЛАУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ
1.1. Негізгі түсініктер мен валюталық операцияларды
жүргізудегі қағидалар
Қазақстан Республикасынының территориясында валюталық операцияларды жүргізу қағидалары мен ережесі,
Қазақстан Республикасынының мемлекеттік валюталық реттеу қызметі уәкілеттенген мемлекеттік
Сыртқы экономикалық қызметтің мүшелерінің валюталық операцияларын мемлекеттік реттеу қызметінің
валюта – оны мемлекет заңды төлем заттары ретінде қабылдаған
ұлттық валюта - Қазақстан Республикасынының валютасы;
шет елдік валюта – шет мемлекеттердің валютасы.
Резиденттер:
а) Қазақстан Республикасында тұрақты жері бар, сонымен қатар, уақытша
ә) Қазақстан Республикасынының заңдарына сәйкес құрылған, мекен –
б) Қазақстан Республикасынының территориясынан тысқары Қазақстан Республикасынының дипломатиялық,
Бейрезиденттер: “резиденттер” түсінігіне жатпайтын, жеке тұлғалар, заңды тұлғалар,
Валюталық құндылықтар:
а) шет елдік валюта;
ә) номиналы шет елдік валюта түріндегі құнды қағаздар мен
б) тазартылма алтын құймасы түрінде;
в) резиденттер мен бейрезиденттер арасында жүретін операцияларда қолданатын,
Инвестициялар – бұл ақшалай заттарды, құнды қағаздар, заттарды,
1) инвестициялау объектісінің жарғылық капиталына қатысу;
2) құнды қағаздарды сатып алу;
экспорттық – импорттық келісім – шарттар:
резиденттен бейрезидентке немесе бейрезиденттен резидентке тауарларға иелік құқығын (инвестициға
резиденттің бейрезидентке немесе бейрезиденттің резидентке қызметтер жасауын (жұмыстар жасауын)
резиденттен бейрезидентке немесе бейрезиденттен резидентке
уәкілетті банк - валюталық операцияларды жүргізетін, сонымен қатар,
кейбір банк операцияларын жүргізуге уәкілетті мекемелер - Қазақстан Республикасының
айырбастау пунктілері - Қазақстан Республикасынының Ұлттық банкінің лицензиясына
валюталық операциялар:
меншік құқының валюталық құндылыққа өтуіне байланысты операциялары;
2) кез – келген әдіспен валюталық құндылықтарды Қазақстан Республикасына
Валюталық операциялар ағымдағы операциялар және капиталдарының қозғалысына байланысты операцияларға
Ағымдағы операциялар болып мыналар саналады:
1) экспорт мәмілесі бойынша есеп – айырысуларды орындау үшін,
2) мерізімі 120 күннен аспайтын кредиттерді алу немесе беру;
3) дивидентерді алу немесе беру, сыйақылар немесе салымдар (депозиттер),
4) сауда мәні жоқ, сонымен қатар, гранттар, мұрагерлік сома,
5) берілген Заң капиталдың қозғалысына байланысы жоқ деп белгілеген
Капиталдың қозғалысына жататын операциялары болып, мысалы:
1) инвестицияларды орындау;
2) интеллектуалдық меншік объектілеріне толық құқықты толық беруді қарастыратын,
3) жылжымайтын мүлікке құқықтарды төлеуге арналған аударымдар; экспорттық -
4) мерізімі 120 күннен асатын кредиттерді алу немесе беру;
5) өздері тіркелген мемлекеттің заңдары бойынша, банкілік операцияларды жасау
6) зейнеттік активтерді жинақтауға байланысты мәмілелер бойынша, халықаралық аударымдар;
7) жинақтық мәні бар қамсыздандыру және қайта қамсыздандыру
Валюталық операцияларды жүргізудегі негізгі қағидалар:
Қазақстан Республикасының валюталық операцияларды жүргізудегі негізгі қағидаларды, валюталық реттеу
Заңда келесі мәселелер қарастырылған:
1) Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің нормативті – құқықтық актілері
2) Қазақстан Республикасындағы резиденттер мен бейрезиденттердің барлық шет елдік
3) уәкілеттенген банкілер немесе уәкілеттенген мекемелер, сонымен қатар,
4) резиденттер мен бейрезиденттердің арасындағы операциялар бойынша төлемдер,
5) тауар экспорты мен Қазақстан Республикасынан қызметтер үшін, валюталық
6) банктік төлемдер мен аударымдарды Қазақстан Республикасынан шеттен
7) валюталық құндылықтарды, колма –қол ұлттық валютаны, ұлттық
8) номиналды құны ұлттық валютада есептелетін, құнды қағаздарды
9) құнды қағаздарды шеттен әкелу немесе әкетудің кедендік рәсімдеу
1.2. Қазақстан Республикасының резиденттерінің және
Резиденттер уәкілеттенген банкілерде шет елдік валютадағы есеп – шоттар
Тауарлар мен қызметтерге төленген шет елдік валюта түріндегі төлемдер,
Резиденттер шет ел банкілерінде, Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің белгілеген
Резиденттер мен бейрезиденттердің арсындағы ағымдағы операцияларын орындау үшін жасалатын
Жеке тұлға – резидент, бұрын Қазақстан Республикасының шеттен әкелінген,
Қазақстан Республикасының резиденттерінің валюталық құндылықтарды әкету немесе жіберудін тәртіптерін
Қазақстан Республикасының бейрезиденттерінің валюталық операциялары:
Резиденттер шет ел банкілерінде, Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің белгілеген
Уәкілеттенген банкілердің Қазақстан Республикасының резиденттерінің шет елдік валютасындағы есеп
Бейрезиденттер, кеден тәртіптерін орындай отырып, Қазақстан Республикасының валюталық құндылықтарды
Бейрезиденттер, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген тәртібі бойынша,
Бейрезиденттер кеден ережелерін ұстана отырып, бұрын Қазақстан Республикасының
Бейрезиденттер валюталық құндылықтарды әкету немесе жіберудін тәртіптерін Республикасының Ұлттық
1.3. Валюталық бақылаудың құрылымы, тәртібі және принциптері
Қазақстан Республикасының валюталық бақылауды валюталық бақылау органдары мен оның
Қазақстан Республикасының валюталық бақылау органдары – Қазақстан Республикасының заңдарына
Алынған лицензияларына сәйкес, олардың операция барысындағы валюталық заң тәріптерін
Кеден органдарының валюталық бақылау саласындагы уәкілеттіктері “Қазақстан Республикасының кеден
Орталық кеден органы, басқа кеден органдарының валюталық бақылау жұмыстарының
1.4. Валюталық заңдарды бұзудағы жүктелетін жауапкершіліктер
Кеден органдары өз өкілеттерінің шегінде Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы
Қазақстан Республикасының валюталық заңдарын сақтау мақсатында кеден органдары:
1) сыртқы экономикалық қызметке қатысушылардың Қазақстан Республикасының валюталық заңдарының
2) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен келісім бойынша кеден ісі
3) кеден органдары анықтаған Қазақстан Республикасының валюталық заңдарының бұзушылықтар
Қазақстан Республикасының “Валюталық реттеу туралы” Заңына сәйкес, заңды тұлғалар
Банктер – Қазақстан Республикасының резиденттері жүргізген валюталық операциялардың нәтижесін
Қазақстан Республикасының кеден органдарының валюталық операциялар барысында анықталған құқық
Айыппұлдар сомасын өндіріп алу сот тәртбінде, валюталық бақылау органдарымен,
Валюталық заңдарды бұзған заңды және жеке тұлғалар, Қазақстан Республикасының
Заң Қазақстан Республикасының валюталық операциялардың іске асырудың негізгі принциптері
Қазақстан Республикасының валюталық бақылаудың негізгі бағыттары болып, валюталық операциялардың
2 . ТАУАРЛАР ЭКСПОРТЫН ЖӘНЕ ИМПОРТЫН
ВАЛЮТАЛЫҚ БАҚЫЛАУ
2.1. Тауарлар экспортының валюталық бақылаудың мақсаттары
және негізгі құжаттары
Тауарлар экспортын валюталық бақылау – валюталық түсімдердің толық және
Валюталық бақылаудың негізгі бағыты болып, мыналар анықталады:
іске асырылып жатқан экспорттық валюталық операциялардың заңдарға сәйкестігі және
төлемдердің негізделгендігін тексеру;
экспорттық валюталық операциялардың есептерінің толық және объективтілігін тексеру.
Қолданыстағы заңдарға сәйкес, әрбір сыртқы экономикалық келісім – шарт
Валюталық түсімдердің, келісім – шарттарда белгіленген мерізімі бойынша, экспортшы,
Қазақстан Республикасының территориясында тауарларды кедендік ресімдеу күнінен түсімдердің 120
Тауарлар экспортына байланысты, валюталық операциялар бойынша құжаттарды ресімдеу кезінде,
мәміле төлқұжат;
экспорттық мәміле төлқұжатының электрондық көшірмесі;
экспорт бойынша досье;
экспорт жөніндегі іс;
экспорт журналы.
Мәміле төлқұжаты – тауарлар экспортындағы негізгі құжат, төлемдерді ұлттық
Экспорттық мәміле төлқұжатының электрондық көшірмесі – бұл, форматтарға сәйкес
Экспорт бойынша досье – товарларды экспорттау түсімдерінің түсуін
Экспорт жөніндегі іс – товарларды экспорттау валюталық түсімдерінің түсуін
Экспорт журналы – валюталық бақылаудың кіріс және шығыс құжаттарын
2.2. Мәміле төлқұжатын ресімдеу
Экспортер, алдын ала, келісім – шартты жасасқаннан кейін, екі
Мәміле төлқұжаты үш данада толтырылады. Мәміле төлқұжатымен қатар, кеден
Мәміле төлқұжатының бір данасына, кеден органдарының уәкілеттенген қызметкері қолын
Мәміле төлқұжатының екінші данасына негізделіп кеден органдары экспорт досьесын
Мәміле төлқұжатының үшінші данасын кеден органы банкке жібереді, ол
Мәміле төлқұжатын алғаннан және оны тексергеннен кейін, уәкілеттенен банк
Келісім – шарт талаптарына сәйкес міндеттемелердің орындау мерзімі басталған
Бұрынырақта, осы келісім шарт бойынша, кеден органдары мен банк
Мәміле төлқұжатына қосымша құжаттардың әрі қарай рәсімделуі мен пайдалануы
Тауарлар экспортының кедендік ресімделуі:
Келісім – шартқа сәйкес, міндеттемелердің орындау мерзімі басталған жағдайында,
Мәміле төлқұжатына байланысты жақтардың келісім – шартқа өзгертулер немесе
Кеден органдар экспортшының мәміле төлқұжатының көшірмесінің мәліметтердің дәйектілігін,
Жүк кеден мағлұмдамасы келесі ерекшеліктерді ескерумен толтырылады: 9
Бұл графада уәкілеттенген банктегі есеп – шотқа экспорттық түсімдердің
“Қаржылық және банкілік реквизиттер” 28 – графасы
1) мәміле төлқұжатының нөмірі мен датасы;
2) валюталық бақылауды жүргізетін банкінің атауы;
3) банкінің заң мекен – жайы;
4) толтырылмайды.
«Қосымша мәлімет / ұсынылған құжаттар” 44 – графа
4 - мәміле төлқұжаты негізделген, келісім – шарттың
2.3. Валюталық түсімдердің түсуін кедендік - банктік бақылауы
Валюталық түсімдерді экспортшының есеп – шотына есепке жатқызу және
Түскен сомаларды идентификациялауды жеңілдету үшін, экспортшы шет елдік төлеушіні
Банк аралық құжатта, түскен қаражатты нақты экспорт бойынша мәміле
Экспортшы пайдасына түсімдердің түскенін және импортшының төлемдерді іске
Кеден органдары есепке дейінгі айдың 5 - күніне дейінгі
Банк ай сайын, айдың 5 - күнінен кеш емес
Кеден органы, банктен, экспорт бойынша валюталық түсімдер туралы, хабарламаны
Егер келісім – шарт бойынша валюта коды төлемдік валюта
Кросс – бағам – валюталар арасындағы қатынас, ол осы
Экспортер тбсытаған есептің негізделмеген деп танылған жағдайында, кеден
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі белгілеген ресми валюталық бағамдары негізінде
Валюталық түсім банкке толық көлемде түспеген жағдайында немесе экспорт
Берілген келісім – шарт бойынша мәміле төлқұжатын ресімдемеген, шет
2.4. Нормативті – құқықтық актілердегі валюталық заңдарды бұзу
Валюталық түсімдердің толық немесе уақытында түспеген жағдайында, кеден органы
Банктің агентік міндеттерін бұзу жағдайлары анықталған кезде, кеден органы
Экспортшы мәміле төлқұжатын қолдан жасағаны үшін және оны растағаннан
Тауар экспортындағы валюталық бақылау - түсімдерді жасырып қалудың алдын
Тауарларды экспорттау кезіндегі валюталық бақылаудың негізгі құжаты болып, мәміле
Бұл әрекеттердің барысында валюталық заңдардың бұзылу жағдайында кеден органдары
2.5. Тауарлары шет елден Қазақстан Республикасының территориясына әкелудің
Тауарларды шет елдерден Қазақстан Республикасының әкелудің валюталық бақылауының масаты
Валюталық бақылауының негізгі бағыты болып мыналар саналады:
іске асырылатын импорттық валюталық операциялардың қолданыстағы заңға сәйкес болуы
төлемдердің негізделгендігін тексеру;
импорттық валюталық операциялардың есептерінің толық және объективтілігін тексеру.
Берілген тәртіптер - ұйымдастыру – құқық формаларына қарамастан,
Тауарларды шет елдерден Қазақстан Республикасының әкелудің валюталық бақылау қызметтері
Импортшы, төленген сомасына сәйкес, Қазақстан Республикасына тауарларды әкелу
Заңды тұлғалар – резиденттер мен бейрезиденттер арасындағы операциялар бойынша
Импортшы болып табылмайтын үшінші тұлғаның импортталатын тауарларға төлемдер жасауы,
Қолданыстағы заңдарға сәйкес, әрбір сыртқы экономикалық келісім – шарт
Тауарлар импортын валюталық бақылаудың негізгі құжаттары:
Тауарлар импортына байланысты, валюталық операциялар бойынша құжаттарды ресімдеу кезінде,
мәміле төлқұжаты;
импорттық мәміле төлқұжатының электрондық көшірмесі;
импорт бойынша досье;
импорт жөніндегі іс;
импорт журналы.
Тауарларды сатып алу – сату сыртқы экономикалық келісімдері бойынша
Мәміле төлқұжаты – валюталық бақылаудың негізгі құжаты болып табылады.
Импорттық мәміле төлқұжатының электрондық көшірмесі – бұл, форматтарға сәйкес
Импорт бойынша досье – товарларды импорттау түсімдерінің түсуін
Импорт жөніндегі іс – товарларды импорттау валюталық түсімдерінің түсуін
Импорт журналы – валюталық бақылаудың кіріс және шығыс құжаттарын
2.6. Импорт бойынша мәміле төлқұжаттын ресімдеу
Мәміле төлқұжатын ресімдеуге қоятын талаптар Қазақстан Республикасының кеден шекарасынан
Импортер, алдын ала, келісім – шартты жасасқаннан кейін, екі
Мәміле төлқұжаты үш данада толтырылады. мәміле төлқұжатымен қатар, кеден
Мәміле төлқұжатының бір данасына, кеден органдарының уәкілеттенген қызметкері қолын
Мәміле төлқұжатының екінші данасына негізделіп кеден органдары импорт досьесын
Мәміле төлқұжатының үшінші данасын кеден органы банкке жібереді, ол
Мәміле төлқұжатын алғаннан және оны тексергеннен кейін , уәкілеттенен
Бұрынырақта, осы келісім шарт бойынша, кеден органдары мен банк
Мәміле төлқұжатына қосымша құжаттардың әрі қарай рәсімделуі мен пайдалануы
Келісім – шартты үшінші тұлға - резиденпен төлеген жағдайда,
Сонымен қатар кеден органы мәміле төлқұжатының данасын банкке бағыттайды,
Тауарлар импортының кедендік ресімделуі:
Кеден органы, банктен есеп – шоты туралы хабарламаны алғаннан
Келісім – шартқа сәйкес, міндеттемелердің орындау мерзімі басталған жағдайында,
Кеден органдар импортшының мәміле төлқұжатының көшірмесінің мәліметтердің дәйектілігін,
Жүк кеден мағлұмдамасын толтыру ерекшеліктері:
Сыртқы сауда келісім – шарттары бойынша Қазақстан Республикасының кеден
9 – гарфа “Қаржылық реттеуге жауапты тұлға”
Бұл графада уәкілеттенген банктегі есеп – шотқа экспорттық түсімдердің
“Қаржылық және банкілік реквизиттер” 28 – графасы
1 - Мәміле төлқұжатының нөмірі мен датасы;
2 - валюталық бақылауды жүргізетін банкінің атауы;
3 - банкінің заң мекен – жайы;
4 - толтырылмайды.
“Қосымша мәлімет / ұсынылған құжаттар” 44- графа
4 - Мәміле төлқұжаты негізделген, келісім – шарттың
Аталған құжаттарда қайшылық болмай, Қазақстан Республикасының кеден заңдарының
Аталған құжаттарда қайшылық табылған жағдайда, тауарлар еркін айналымға жіберілмейді.
2.7. Тауаларды төлеу мен әкелулерге кедендік – банк
Банк ай сайын, айдың 5- күнінен кеш емес мерізімде
Импортшы төлемдер жасалғаннан кейін 120 күн ішінде тауарды әкелуді
Егер келісім – шарт бойынша тауарды бірнеше партиямен әкелу
Импорт бойынша тауарлардың толық көлемде түспеген жағдайында немесе импорт
Кеден органы келісім – шартқа және мәміле төлқұжатына сәйкес,
Кеден органдары есепке дейінгі айдың 5 - күніне дейінгі
2.8. Валюталық заңдарды бұзудың импортшылардың жауапкершіліктері
Импортшы - резиденттер алдын – ала төленген сомалар бойынша
Импортшы қажетті құжаттармен расталған мына жағдайларда, жауапкершілікке тартылмайды:
тауарлар, қатер қазақстан жақтан болған жағдайда, жойылған, жол апаты
шет ел органдардың және уәкілетті қызметкерлерінің құқыққа қарсы әрекеттері
шет ел органдардың және уәкілетті қызметкерлерінің құқыққа қарсы әрекеттері
Импортшы шет ел валютасында төленген тауарларды Қазақстан Республикасының әкелінуін
Тауарларды экспорттау кезіндегі валюталық бақылаудың негізгі құжаты болып, мәміле
Кеден органдары банк растаған, шет елдік мәміле төлқұжатындағы мәліметтердің
3. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ВАЛЮТАЛЫҚ БАҚЫЛАУ
3.1. Кеден одағына қатысушы – мемлекеттердің ішкі шекаралары
арқылы валютаның ауысуы
Ресей Федерациясының Орталық банкі, 2002 жылы 9 қаңтарда Ресей
1998 жылы 24 қарашада қабылданған “Кеден одағына қатысушы -
Келісімнің 8 бабын іске асыру мақсатында, Кеден одағына қатысушы
Келісімнің 9 бабына сәйкес, ақырғысы, өз күшіне енуге қажетті,
Ресей Банкінің қолда бар ақпараттары (Ресей Мемлекеттік Кеден Комитетінің
Осыған орай, 2001 жылдың қыркүйегінде, Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі,
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, Кеден одағына қатысушы – мемлекеттерде
Ресей Федерациясында Протоколдың нормаларына сәйкес болып келетін, 2000
Ресей банкінде Қазақстан Республикасында, Тәжікстан Республикасында, Қырғызстан Республикасында
3.2. Қазақстан Республикасындағы валюталық бақылаудың
құқықтық негіздері
Қазіргі кезде Қазақстан өзінің дамуының күрделі әрі қарама –
Мемлелекеттің экономикалық қауіпсіздігін реттеуші құралдардың бірі болып, валюталық бақылау
Теориялық пікір бойынша, дамыған экономикасы бар әлемде, мемлекеттен мемлекетке,
Әлемдік тәжірибе егер мемлекеттің экономикалық жағдайы тұрақсыз болса, валюталық
Көптеген дамып келе жатқан мемлекеттер, экономикасының түрі ауыспалы болып
Қазақстан Республикасында 1996 жылы қабылданған “Валюталық реттеу туралы”
Кеден органдары үшін валюталық бақылаудың ұйымдастыру сұрақтарына белсенді қатысуының
- 1997 жылдың 1 маусымнан бастап – Алматы қаласы
- 1997 жылдың 1 қазанынан бастап, - бүкіл
Қазақстан Республикасында валюталық бақылаудың ұйымдастыру жүйесі екі деңгейде қызмет
Бірінші мемлекеттік органдарды құрады. Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі, Қазақстан
Сыртқы сауда мен сыртқы экономика қызметін реттеу жөнінде көптеген
Кез – келген шаруашылықтағы субъектіге, сонымен қатар, кәсіпкерлік
Қазақстандық жеке тұлғалар мен заңды тұлғалардың шет елдегі есеп
Жалпы қарағанда, шет елдерге валютаның ағымы капиталдың экспортына ұқсайды.
Заңдар рұқсат еткен түрінде, және мемлекет тарапынан бақылау арқылы,
Құқықтық негіздердің жетік болмауы, валюталық бақылаудың әртүрлі органдары мен
Осындай іс – шаралардың бірі болып, басқару жүйесінің құрылымына
Біртұтас Қазақстандық Кеден банкіне негізделген кеден – банктік және
Орны толмайтын табиғат ресурстары, сонымен қатар, сапасыз және зиянды
Стратегиялық маңызды халық шаруашылығын мемлекет тарапынан бақылауды қолға алу
Ғылыми өндірісті құптау;
Отандық экономикаға салынатын инвестициялық салымдарды құптау;
өнім өндірушілер мен делдалдарға салынатын салықтардың тарифтік мөлшерлемесін айырмашылықтандыру.
Осыған орай, кеден және валюталық заңдардың нормаларын ұстанбайдың негізгі
сыртқы сауда келісімдеріндегі ақша мен тауарлар ағымының қозғалысына байланысты,
қаржы дағдарысындағы, саясат жағдайының өзгеруі сияқты, дәйекті және толық
әлемдік және ішкі рыноктардағы баға белгілеу құрылымның өзгеруі;
сенімсіз серіктермен сыртқы сауда келісімдерін жасау;
қаржы заттарының экономиканың көлеңкелі жағына ағымдануы;
валюталық бақылау жүйесін жетілдіру және мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігін нығайту
Біріншіден - Қазақстан Республикасының “Валюталық ретту туралы”
а) экспорттық – импорттық өнімнің құнын сақтандыру;
ә) есеп айырысулардың акредивті түрлерін қолдану;) сақтау кепілдік
Екіншіден - Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі мен Қазақстан Республикасының
Жоғарыда келтірілген мәселелерді шешкен жағдайда, экономиканың көлеңкелі жағы деп
Келтірілген нобай, сыртқы экономикалық істердің қатысушыларының есеп –шоттарына
ҚОРЫТЫНДЫ
Кеден ісі саласында мемлекеттік басқарудың маңызы зор болып табылады.
Кеден ісі саласында негіз қалаушы заңдар актілері – алдымен
Алға қойған мақсаттардың алуан түрлігі және кеден органдарына қойған
Сонымен, заңдарда бейнеленген және кеден қызметі және кеден ісі
Аталған бағыт бұл зерттеулерге сәйкес келеді, соған байланысты, Қазақстан
Кеден ісі, мемлекеттік басқару объекетісі ретінде, мемлекеттің айырылмас монополиясы
1. кеден ісі саласындағы мемлекеттік басқару - бұл, басқару
2. кеден ісі саласындағы мемлекеттік басқару процесстері кеден органдарының
3. кеден ісі саласындағы мемлекеттік басқару сыртқы экономика саласын
Кеденнің тиімді технологиясы заңдастырылған сауданың жағдайын жете жақсартуды қарастырады,
1. әлеуметтік диагностиканың барлық кезеңін технологизациялау мен ақпартаттандырумен қамтамасыз
2. зертеуде анықталған, қолданып жүрген кеден ісі саласындағы мемлекеттік
Басқа әзірлеулер мемлекет қызметтерінің, атқару үкіметі жүйесіндегі мемлекеттік басқарудың,
Бұл дипломдық жұмысты аяқтай отырып, кеден қызметінің басты еңбегі
Қазіргі кезде, кеден органдарының жүйесі алдында, ақырғы жылдар ішінде
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан Республикасының Конституциясы 30 тамыз 1995 ж.
Қазақстан Республикасының Кеден кодексi – Алматы: Юрист, 2004ж.
Қазақстан Республикасының «Әкiмшiлiк құқық бұзушылық» кодексi 30.01.01 ж. №
Қазақстан Республикасының Салық Кодексi. 12.01.01 ж.
«Экспорттық бақылау» туралы ҚР Заңы- 24.11.2000 ж. № 105-II
«Кедендiк баж және тарифтер» туралы ҚР Заңы
Темір жол көлігі туралы. Қазақстан Республикасының Заңы. Алматы: Юрист,2002-39б.
Закон РК «О ратификации Соглашения о единых условиях транзита
Закон РК О валютном регулировании от 24 декабря 1996
«Қазақстан Республикасының мемлекеттiк шекарасы» туралы ҚР заңы. 15
Қазақстан Республикасының «Лицензиялау туралы» Заңы 1995ж 17 сәуір.
Постановление Правительства РК от 25.03.96 г. N 342 «О
Постановление кабинета Министров Республики Казахстан «О порядке экспорта и
Постановление Правительства РК от 6.06.97 г. N 932 «Об
Постановление Правительства РК от 16.09.99 года N 1716 «Об
Постановление Правительства РК от 13.01.2000 года N 71 «Об
Постановление Правительства РК от 13.03.2000 года N 383 «О
Постановление Правительства РК от 29.11.2000 года N 1787 «О
Постановление Правительства РК от 31.05.01 года N 741 «Об
Сборник нормативных правовых актов по таможенному делу.- Алматы :Изд-во
Сборник нормативных материалов по вопросам перемещения товаров и транспортных
Айтпаев Қ. Қазақстан Республикасының кеден саясатының қалыптасуы. Алматы., 2003ж.
Алибеков С.Т. Таможенное дело в Республике Казахстан. – Алматы:
Әлібеков С.Т. Қазақстан кеден құқығының жалпы және ерекше бөлімі.
М. Байгелиев. Халықаралық экономикалық қатынастар. Алматы: Санат, 1998. –
Габричидзе Б.Н. Таможенное право - М.: 1999 г.
Исингарин Н.К. //Казахстан исодружество: проблемы экономической интеграции. – Алматы:
Инкотермс – 1990. Сыртқы сауда терминдерін түсіндірудін халықаралық ережелері.
Исингарин Н.К. Транспорт-магистраль экономической интеграции в СНГ. Алматы: Атамұра,1998.-256с.
Кеден хабаршысы-Таможенный вестник.-1997.-№47-11с.
Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясы: проблемалар және оларды
Микеев Ю.В. Таможенный валютный контроль. М., 1997г.
Международные договоры, ратифицированные Республикой Казахстан в сфере таможенного законодательства:
Н.Ә. Назарбаев. Қазақстанның болашағы – қоғамның идеялық бірлігінде.
Некрасов Л.А., Джандарбеков И.А. Основы таможенного дела. – Алматы,
Ноздрачев А.Ф.и др.Таможенное право.- М.: Юрист, 1998 г.
Особенности таможенного оформления, Центр дополнительной профессиональной подготовки «ИНФОБИЗНЕС», Москва:
Петров Ю., Кудрявцева И. Практика таможенного регулирования. (пособие).М.: Изд-во
Сапарғалиев Ғ.С. Қазақстан мемлекеті мен құқығының негіздері. – Алматы:
Сарсембаев М.А. и др. Правовое регулирование внешнеэкономической деятельности. –
Сарсембаев М.А. Таможенное право Республики Казахстан, учебник, Алматы:2002 г.
Таможенный вестник №1, 2002 – стр 57 – 59,
Экономикалық саясат. Әлеуметтік саясат. Д.Қ. Қабдиев Т.К. Оралтаев Б.Х.
Қосымша №1
Экспорт бойынша мәміле құжаты №11 (12)________
________ж.
Экспортшының банкілік реквизиттері:
Атауы _______________________________________________________
Филиал ______________________________________________________
Мекен – жайы _________________________________________________
РНН _________________________________________________________
Экспорттердің реквизиттері:
Атауы _______________________________________________________
ОКПО коды___________________________________________________
Мекен – жайы_________________________________________________
банкілік есеп – шоттар нөмірі____________________________________
РНН _________________________________________________________
Салық органының мекен – жайы _________________________________
Басшының құжат мәліметтері ____________________________________
Шет елдік сатып алушының реквизиттері:
Атауы _________________________________________________________
Ел ____________________________________________________________
Мекен – жайы __________________________________________________
Сатып алушының банкілік реквизиттері_____________________________
Реквизиттер және келісім – шарт талаптары:
Нөмір _________
Күні _________
Келісімнің сомы______
Тауар_______________________________________________________
Порты, ст кою _______________________________________________
Келісім бойынша валюта _____ Есеп айырысу
Келісім бойынша валютаның коды ______ Түсімнің
Валюталық ескертпе ___________________________________________
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің лицензиясы
Лицензияны нөмірі___________
Тіркеу куәлігі _________________________________________________
Өкілетті тұлғалардың қолы:
Банктен
Қызметі _______
Фамилиясы (қолы)
Күні ________
Аса белгіленген банктің, кеден органдарың
_______________________________________________________________
Қосымша № 2
Экспорт келісімдері бойынша валюталық түсімдердің түсуі туралы Хабарлама
№ № экспортерлер РНН Келісім Паспорт
мәмілесі Валюталық
пайданың
түскен күні Сомы Төлемші Валюта
Коды Ескертпе
1.
2.
3.
4.
Импорт келісімдері бойынша төленген төлемдер туралы Хабарлама
№№ Импортер Үшінші
тұлға РНН Келісім Мәміле паспорты Төлемнің күні Сомы
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Банктің атауы
Басшының қолы және мөрі
Қосымша № 3
Экспорт келісімдері бойынша валюталық түсімдердің түсуі туралы Хабарлама
№ № экспортер Келісім Паспорт
мәмілесі Тауардың жөнелткен күні Валютаның сомы Импортер Код
1.
2.
3.
4.
Импорт келісімдері бойынша валюталық түсімдердің түсуі туралы Хабарлама
№№ Импортер Келісім
Паспорттың мәмілесі Мәміле паспорты Тауардың түсімнің күні Валюта сомы
1.
2.
3.
4.
Банктің атауы
Басшының қолы және мөрі
Қосымша № 4
Банк, кеден органы ___________________________________________
(банктің түгел атауы немесе оны филиалы, кеден органы )
Экспорт бойынша валюталық бақылаудың кіріс және шығыс Журналы 200___ж.
Басталған_______________________________________________________
(берілген календарлы жылдағы бірінші құжаттың тіркелу датасы көрсетіледі)
Біткен_______________________________________________________
(берілген календарлы жылдағы бірінші құжаттың тіркелу датасы көрсетіледі)
Бланк
1. Тіркелген банктің номірі / кеден органы
2. Құжаттың атауы
3. Нөмірі және күні
Кіруі
4. Түскен күні
5. Корреспондент
Шығыс құжаттар
6. Жіберілген күні
7. Корреспондент
8. Тұлғаның қолы, құжатты қабылдаған
Ескертпе: - экспорт бойынша валюталық бақылаудың кіріс және шығыс
Қосымша №5
Импорт бойынша мәміле құжаты №21 (22)________
________ж.
Банкілік реквизиттері:
Атауы _______________________________________________________
Филиал ______________________________________________________
Мекен – жайы _________________________________________________
РНН _________________________________________________________
Импорттердің реквизиттері:
Атауы _______________________________________________________
ОКПО коды___________________________________________________
Мекен – жайы_________________________________________________
банкілік есеп – шоттар нөмірі____________________________________
РНН _________________________________________________________
Салық органының мекен – жайы _________________________________
Паспорттың мәліметтері ____________________________________
Үшінші тұлғаның реквизиттері:
Атауы _________________________________________________________
ОКПО коды ____________________________________________________
Мекен – жайы __________________________________________________
банкілік есеп – шоттар нөмірі____________________________________
РНН _________________________________________________________
Салық органның мекен-жайы _____________________________
Паспорттың мәліметтері ____________________________________
Бейпартнердің реквизитері:
Атауы ____________________________________
Ел ____________________________________________________________
Мекен – жайы __________________________________________________
Банктің бейпартнердің реквизиттері ________________________________
Реквизиттермен келісімнің талаптары:
Нөмірі _________
Күні _________
Келісімнің сомы______
Тауар_______________________________________________________
Порты, ст кою _______________________________________________
Келісім бойынша валюта _____ Есеп айырысу
Келісім бойынша валютаның коды ______ Түсімнің
Валюталық ескертпе ___________________________________________
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің лицензиясы
Лицензияны нөмірі___________
Мерзімін ұзарту_________________________________________________
Тіркеу куәлігі _________________________________________________
Өкілетті тұлғалардың қолы:
Банктен
Қызметі _______
Фамилиясы (қолы)
Күні ________
Үшінші тұлғадан
Қызметі _______
Фамилиясы (қолы)
Күні ________
Аса белгіленген банктің, кеден органдарың
_______________________________________________________________
Қосымша № 6
Банк, кеден органы ___________________________________________
(банктің түгел атауы немесе оны филиалы, кеден органы )
Импорт бойынша валюталық бақылаудың кіріс және шығыс Журналы 200___ж.
Басталған_______________________________________________________
(берілген календарлы жылдағы бірінші құжаттың тіркелу датасы көрсетіледі)
Біткен_______________________________________________________
(берілген календарлы жылдағы бірінші құжаттың тіркелу датасы көрсетіледі)
Бланк
Банктің тіркеу нөмірі/ кеден органы Құжаттың атауы Нөмірі
Күні Кіруі Шығысы
Түскен
күні корреспондент Күні Корреспондент Түлғаның
қолы, құжатты
қабылдаған
Ескертпе: - экспорт бойынша валюталық бақылаудың кіріс және шығыс