Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Ш.Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті
Абенова Аида Абаевна
Тақырыбы: «Өзін - өзі тану тұлғаның
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Мамандығы: – 050103« Педагогика» және
Көкшетау-2011
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Ш.Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті
Білім беру технологиясы кафедрасы
«Қорғауға жіберілді»
Білім беру технологиясы кафедрасының меңгерушісі
___________п.ғ.к. Б.В. Крамаренко
(қолы)
Тақырыбы: «Өзін - өзі тану тұлғаның дамуының
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Мамандығы: – 050103« Педагогика» және
Орындаған:____________________ Абенова А.А.
Ғылыми жетекші:________________ психол.ғ.д., Көкебаева Ә.Х.
Көкшетау-2011
МАЗМҰНЫ
Нормативтік сілтемелер......................................................................................4
Анықтамалар .......................................................................................................5
Кіріспе...................................................................................................................7
1. Қазақстандағы өзін - өзі танудың теория-әдіснамалық
негiздерi................................................................................................................10 1.1 Өзiн-өзi танудың психологиялық көзқарастары........................................ 10
Білім беру жүйесінің дамыту жолдары.......................................................18
«Өзін - өзі» тану бағдарламасының мазмұны ...........................................54
1.4 Оқушылардың бойында қазақстандық патриотизмнің негізгі құндылықтарын
1.5 Өзін-өзі тану кабинетіндегі ұйымдастыру жұмыстары.............................70
2. Өзін - өзі тану тұлғаның эксперименттік
2.1. Өзін - өзі танудың әдістері .........................................................................76
2.2. Өзін - өзі тану арқылы жеке
Қорытынды............................................................................................................82
Қолданылған әдебиеттер......................................................................................87
Қосымша ................................................................................................................89
Нормативтік сілтемелер
- Қазақстан Республикасы жалпы орта білім берудің
- Негізгі ережелер;
- 2.003-2002 ҚР БМЖМБС-на сілтемелер жасалған.
ҰБТ – ұлттық бірыңғай тест
МАБ – мемлекеттік аралық бақылау
МТО – мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту
ШЖМ – шағын жинақты мектептер
ТжКБ – техникалық және кәсіптік білім
ЖОО – жоғары оқу орны
МБЖЖ – мемлекеттік білім берудің жинақ жүйесі
БЖ БАРИ – білім жүйесінің біліктігін артыраттын республикалық
ҰАО – ұлттық ақпаратандыру орталығы
ҚОББЖТОО – қалалар мен облыстардың білім басқармалары жанындағы
ЦБР – цифры білім беру ресустары
Анықтамалар
Батылдық – қимыл, әрекет есебін тәуекелдеумен үйлестіре алушылық.
Ерлік дегеніміз – табиғат сыйы емес, ең алдымен,
Жеке тұлғаның құндылықтық әлеуеті: Жеке тұлғаның бағыттылығы, оның
Қарым- қатынас дегеніміз – бұл адамдарда тану, өз
Моделдеу – бұл өзін-өзі танудың арнайы тәсілі. Мысалы,
Құзірет: Белгілі бір контексте қойылған мақсаттарға қол жеткізу
Құндылық: Ұмтылыстар мен мақсаттардың, ал абсолюттік мағынасында -
Оқушы портфолиосы: Оқытудың күтілетін нәтижелерін бағалаудың тиімді нысаны.
Өзін-өзі тану - адамгершілік, адам, өмір, руханилық, сұлулық,
Өзiн-өзi тану – 1. Бұл өзiнiң потенционалды және
Өзiндiк сана – «Мен» образын тану субьектiсi ретiнде
Өжеттілік, қайсарлық – адамның тіпті мүмкін емес деген
Патриотизм дегеніміз – Отанға деген сүйіспеншілік, жеке адамның
Патриоттық тәрбие - Отан, туған жер, атамекен, туған
Патриотизм – отансүйгіштік, отандас.
Патриоттық сана - сабақта және сабақтан тыс іс-шараларда
Патриоттық іс-әрекет - тұлғаның мұқтаждарын қанағаттандыру мен таным
Рухани-адамгершілік білім беру: арнайы ұйымдастырылған үдеріс:
1) әлемге деген эмоционалдық-құндылық қатынасына негізделген адамзаттың әлеуметтік-мәдени
.
Табандылық – батырлардың қалқаны.
Кіріспе
««Өзін-өзі тану» курсы адамға өзін-өзі
анықтауға, жақсы қасиеттерін ашуға, өзіне
адалдыққа, өзінің абыройын сақтай отырып
үнемі Адам, осы сөздің толық мағынасында,
болып қалуға көмектеседі. Негізінде,
адамзаттың барлық тарихы өзіндік
адамгершілікті үнемі және үздіксіз
жетілдіру процесі»
(С.А. Назарбаева)
Зерттеу жұмысының көкейтестілігі. Қазақстан Республикасы Президенті Н.
Осы талаппен «Өзін-өзі тану» рухани адамгершілік білім беру
Қазақстан Республикасында Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің
Жеті жылдық эксперименттік апробациядан кейін «Өзін-өзі тану» бағдарламасы
Өскелең ұрпаққа адамгершілік-рухани білім беру және тәрбиелеу қазақстандық
Өзін-өзі тану, білім мағынасының құндылығын күшейтуге отырып, жеке
Балалардың құқықтарын қорғау комитеті Ұлттық ғылыми – практикалық,
Өмірдің мағынасы – ол адамның санасындағы субьективті ең
Өзгелермен қарым-қатынас барысында қайталанбас тұлға ретінде қалыптасу, басқалармен
«Өзін-өзі» тану курсы қазіргі таңда ғылыми жаңа бағыт
Тұлғаның өзін-өзі тануының негізгі құрамдас бөліктерін эксперименттік түрде
1. Тұлғаның мотивациялық аумағы: мінез-құлықтың және іс-әрекеттің мотивтері,
2. Белсенділік аумағы: интерналдылық, инициативтілік, өзіне-өзі сенімділік, өзін-өзі
3. Тұлғаның құндылықтық-мағыналық аумағы: құндылықтық бағдарлар, өмірдің мағынасы
4. Тұлғаның этникалық өзіндік санасының аумағы – этникалық
Өзiн-өзi тану сияқты күрделi психологиялық феноменнiң мазмұнына қатысты
Жалпыға міндетті жаңа пән арқылы әрбір адам өзінің
Өзін-өзі тану бойынша сабақтан тыс әрекет күнделікті өмірде
Диплом жұмыстың басты мақсаты: рухани-адамгершілік білім беру,
- өзінің өмірлік позициясын анықтау;
- әр түрлі мәселелерді адамгершілік нормаларға сәйкес сындарлы
- өзіне, адамдарға және қоршаған әлемге ізгілікті қарым-қатынас
- адамдарға қолдан келгенше көмек беру, туыстарына және
- өзімен өзі үндестікте өмір сүру; ойы, сөзі
- жасампаздық белсенділік, азаматтық және отансүйгіштік және толеранттық
- адамгершілік тұрғысынан таңдауға даярлығын таныту және өз
- қоғамға қызмет ету дағдыларын іс жүзінде дамыту.
Зерттеу жұмыстың міндеттері:
оқушылардың өзін-өзі тануда және өзін-өзі іске асыруда шығармашылық
жалпыадамзаттық құндылықтардың негізін түсінуде әлемдік үйлесімділік көрінісін қалыптастыруға
білім беруде және өмірдегі жағдаяттарда адамгершілік мінез-құлық тәжірибесін
Зерттеу объектісі: субъектінің рухани тәжірибені және оқушылар болмысының
Зерттеу пәні: оқушының өмірінің құндылықтық мәнін және оның
Өзін-өзі тану үдерісінде адамның дүниетанымдық және мінез-құлықтық бағдарларын
1) адамның өзін, өзгелерді, әлемді,
2) өзіне, өзге адамдарға, қоршаған әлемге,
Зерттеудің ғылыми болжамы: Егерде оқушыларының психологиялық ерекшеліктерін өзін
Диплом жұмысының ғылыми жаңалығы: оқушылардың қарым –
Зерттеу әдістері (С.А. Назарбаева):
1.«Қарым қатынас деңгейін анықтау»
2.«Өзіңді жақсы көресің бе?»
Зерттеу жұмыстың базасы:
1. Қазақстандағы өзін - өзі тануының теория-әдіснамалық
1.1 Өзiн-өзi танудың психологиялық көзқарастары
Р.С. Немов өзiн-өзi тануды психологиялық бiлiм негiзiнде қарастыра,
1. Қоршаған орта: ата-ана, туған-туыс, достар т.б баланың
2. Адам өз iс-әрекетiн өзгелердiң iс-әрекетiмен салыстыра бағалауы.
3. Өзiн-өзi тану мен өзгенi тану көбiнесе әртүрлi
С.В. Кондратьева бойынша өзiн-өзi тануды зерттеуде әртүрлi бағыттар,
Л.Н. Десен тұлғаның өзiн-өзi тануы мен өзге адамдардың
Ж. Маралов бойынша, «өзiн-өзi тану» - бұл өзiнiң
Өзiн-өзi танудың ғылыми тұрғыдан қарастырғанда, психологияда кеңiнен ашылып
- өзiн-өзi тану – психологиялық кемелдi және iшкi
- өзiн-өзi тану - тұлғаның психикалық және психологиялық
- өзiн-өзi тану - тұлғаның өзiндiк дамуының бiрден-бiр
Классикалық психоанализде өзiн-өзi тану бейсанада ығыстыру ұғымымен сипатталынады.
З. Фрейд шәкiртi австриялық психиатр А. Адлер өзін-өзі
Гештальттерапияда өзін-өзі тану адамның тұлғалық кемелге жетудегі жетістік
1. Басқаларға емес, өзіне демеулік, көмек көрсете алу.
2. Жауапкершілікті өз мойнына алу.
3. Қиын жағдайда өзіндік ресурсын жеделдету.
4. Дағдарыстан шығу үшін тәуекелге бару [10].
Гуманистік психологияда өзін-өзі тану тұлғаның өзіндік даму жағдайымен,
Реалды «Мен» - өзі туралы ой, сезімі, талпынысы
Идеалды «Мен»- адам болашақта қандай болғысы келетiнi, терең
Әлеуметтік орта - бұл басқа адамдардың баға беруi
Реалды «мен» және идеалды мен өзара сәйкес келмеуi
Сонымен, В.Г. Маралов бойынша өзiн-өзi тану - өзiндiк
Позитивтi мәнi – кез келген жұмыс жағдайы, белгiлi
Негативтi мәнi - өзi жайлы жақсы танып бiле
Психологияда өзін-өзі тану саласын алғаш атап көрсеткен американдық
Өзiн-өзi тану аймағы мен саласы жайлы кең түрде
-Мен өзім жайлы жақсы білетінім
-Өзім жайлы білмейтінім
-Мен жайлы өзге адамдардың білуі
-Арена
-Соқыр дақ
-Мен жайлы өзге адамдардың білмеуі
-Жасырын аймақ
-Белгісіз
-Арена - мен өзiм жайлы бiлетiнiм және мен
-Соқыр дақ - мен жайлы басқа адамдардың бiлуi,
Жасырын аймақ - мен өзiм жайлы бiлуiм, бiрақ
- Белгiсiз - мен өзiм жайлы және өзге
Сонымен, өзiн-өзi тану пәнiнiң қорытындысы Арена терезесiн жоғары
Өзiндiк сана – «Мен» образын тану субьектiсi ретiнде
1. Эмоционалды құндылық қатынасы
2. Өзiн-өзi тану
3. Өзiн-өзi реттеу
4. Өзiн-өзi бақылау
5. Өзiн-өзi бағалау
«Мен» субьект ретiнде әртүрлi белсендi iс-ірекеттердiң әсерiнен өзiн-өзi
Өзiн-өзi тану қорытындысында «Мен» образы тұсiндiрiледi және кейде
Отандық психолог В.В. Столин [15] адам ұйымының үш
1. Биологиялық индивид;
2. Әлеуметтiк индивид;
3. Тұлға.
Биологиялық индивид деңгейiнде өзiндiк сана «Мен» физикалық мүмкiндiгiн,
Әлеуметтiк индивид деңгейiнде өзiндiк сана өзгелердiң көзқарасын қабылдау,
Жеке адам деңгейiнде өзiндiк сана өзiндiк әлеуметтiк құндылығымен,
В.Г. Маралов сипаттамасында өзiн-өзi тану – бұл әрекеттiң
Кесте 2 Өзiн-өзi тану үрдістері
1. Өзiн-өзi танудың түсiну және түсiне алмау деңгейi.
2. Мақсаттылық. Жеке адам өз алдына қандайда бір
3. Өзiн-өзi танудың қанығуы әртүрлi өмiрлiк жолдарында кездеседi.
4. Өзiн-өзi танудың аяқталмауы - бұнда ересек адамдардың
5. Өзiн-өзi танудың психологиялық механизмi - ол тұлғаның
С.М. Жақыповтың айтуынша, өзiндiк тану, өзiндiк сана, рефлексия
Өзiн-өзi танытанын тұлғаның негiзгi қасиеттерiнiң бiрi белсендiлiк. К.А.
А.А. Бодалев белсендiлiк және оның құрамдас бөлiктерi тұлғаның
Бiрақ, алғашында ол психокоррекция мәселелерiмен байланысты зерттелiндi. Өзiне
Жеке адамның қайнар көзiнiң белсендiлiк көзi - қажеттiлiк.
Өзiн-өзi тану процесi ретiнде көрiнiс бередi және оның
Өзiн-өзi сыйлауға деген қажеттiлiгi адамның өз талаптарына және
Барлық қажеттiлiктер бiр-бiрiмен тығыз байланысты және бiр-бiрiн толықтырып
Мұндай қажеттiлiктiң қанағаттандырылуы өзiндiк дамуымен байланысты. Өзiңдi бiлу
С.М. Жақыпов жек мағыналық құрылымдарды емес, тұлғаның танымдық
А.А. Бодалев өзін-өзі танудың оптимальді мүмкіндігі адамдармен қарым-қатынас
Өзін-өзі тану процесі - өзін тану, білу мақсатына
Өзін-өзі талдау, өзін-өзі бақылау арқылы және бақылаудың соңында
Моделдеу – бұл өзін-өзі танудың арнайы тәсілі. Мысалы,
В.Г. Маралов бойынша өзін-өзі тану нәтижесінің негізі -
Өзін-өзі тану нәтижесі ретінде өзіне деген эмоционалды құндылық
А.А. Крылов бойынша, тұлға өзін жоғары бағалауы, өзіне
Американ психологы У. Джеймс жеке адамның талаптануы мен
Табыс неғұрлым жоғары болса, талаптану соғұрлым төмен болады
Өзін-өзі сыйлау қоршаған ортадағы адамның дәлме-дәлдігімен анықталады. Егер
Н.В. Крогус бойынша өзін өзге адамдармен салыстырса, субьект
С.В. Кондратьева субьект өзге адамдармен қарым-қатынаста өзін-өзі тануымен
Австриялық ғалым К. Лоренц адамның өзін тануға қалауының
1. Талдау, бағалау, қабылдау әрекеттерінің қалыптасуынан, ұқсастыру мен
2. Өзін тануда қорқыныш сезімнің болуы, қоршаған ортаның
Аталған кедергілерді жеңуде адамның бойындағы үрейді, қорғаныс және
Қорыта айтқанда, өзін-өзі тану – бұл өзін тану
Өзін-өзі тану өзіндік сана құрылым компонент ретінде әрекет
1.2 Білім беру жүйесінің дамыту жолдары.
Мемлекет басшысы Н.Ә.Назарбаевтың “Жаңа онжылдық –жаңа экономикалық өрлеу
Бұл жоба Қазақстан Республикасының Үкіметі әзірлеген төрт басым
Мемлекеттік бағдарлама жобасының мақсаты – экономикалық өсім және
Бұдан бұрын Мемлекеттік бағдарламаның жобасы Қазақстан Республикасы Премьер-Министрдің
Қазақстан Республикасы Премьер-Министрі К.Қ.Мәсімовтің тапсырмасына сәйкес Мемлекеттік бағдарламаның
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің баспасөз
Бағдарламаның атауы Қазақстан Республикасындағы білім беруді дамытудың
Мақсаты Экономиканың және азаматтардың әл-ауқатының тұрақты дамуын қамтамасыз
Міндеттері - жан басына шаққандағы қаржыландыру әдістемесін әзірлеу
- білім берудегі менеджментті жетілдіру
- педагог мамандығының мәртебесін көтеру
- оқу үрдісін автоматтандыруды енгізу
- мектепке дейінгі ұйымдардың желісін арттыру
- 12 жылдыққа көшу
- шағын жинақты мектептердің санын қысқарту
- мектептерде инклюзивті білім беруді жетілдіру
- техникалық және кәсіптік білім беруді еңбек нарығының
- еліміздің индустриалды-инновациялық даму жобаларын жоғары және жоғары
- еуропалық аймаққа жоғары білімнің кірігуін қамтамасыз ету;
- білім және ғылымның кірігуін қамтамасыз ету
- интеллектуалды меншік өнімдерін коммерциализациялау үшін жағдайлар жасау.
Іске асыру мерзімдері 2011 – 2020
-Бірінші кезең - 2011 – 2015 жылдар;
-Екінші кезең - 2016 – 2020 жылдар.
Мақсатты: Орта білім беру ұйымдарында жан басына индикаторлар
қамтумен қамтамасыз етіледі 2020 жылы 12 жылдық мектепке
2020 жылға дейін жекеменшік мектепке дейінгі оқыту мен
Білім беру ұйымдарына бірыңғай электронды оқыту жүйесін енгізіледі
Қаржыландыру көздері Бағдарламаның бірінші кезеңін жалпы қаржыландыру
Халықаралық тәжірибе ерте балалық шақтан ересек жасқа дейінгі
Бай минералды ресурстар, қолайлы жағдайлар, нарықтық қарым-қатынастарды дамыту
Алайда, үнемі өзгеріп отырған экономикалық жағдайлар ұлттың ұзақ
Экономикалық гүлденудің ұзақ мерзімді негізі және өмір сүру
Адам капиталына инвестиция бөлу тез өзгеретін әлемге бейімделе
Білім беру мен экономикалық дамуды байланыстырушы көптеген дәлелдер
- макро және микроэкономикадағы халықаралық зерттеулер білім беру,
- зерттеулер білімді экономика тұрақтырақ болатынын, білім беруді
Осыған орай жаңа ұлттық көзқарас ұсынылады: 2020 жылға
Қазақстанға білім беруді түбегейлі модернизациялау қажет: ауқымды және
Экономикалық табыстармен қатар білім беру басқа да әлеуметтік
Білім беру қызметінің барлық спекторының алдағы дамуы пайдасының
Қазақстандық білім беруді жаңғыртуды жалғастыруды қамтамасыз ететін Қазақстан
Бағдарлама білім беру жүйесіндегі мемлекеттік саясаттың ұйымдастырушы негізі
Аталған элементтердің әрқайсысының автономды дамуы білім беру жүйесінің
Одан басқа, Бағдарлама шараларын жүзеге асыру салааралық мазмұнға
Білім беру жүйесінің ағымдағы жай-күйін талдау
Қазақстан Республикасындағы мемлекет басшылығының адам капиталын дамытудың маңыздылығы
Білім беру ұзақ мерзімді “Қазақстан - 2030” Стратегиясының
Жаңа мақсаттарды шешу үшін Қазақстан Республи-касындағы білім беруді
Қазақстан Республикасы Президентінің жас дарынды қазақстандықтарға әлемдегі үздік
Қазақстан қазіргі уақытта білім беру, адам мен бала
Қазақстанның 2010 жылы Еуропа Ынтымақтастығы мен Қауіпсіздігі Ұйымына
2020 жылға дейінгі елімізді дамытудың Стратегиялық жоспарының жоғары
Ақпараттың, интеллектуалды өнімнің және идеялардың еркін қозғалысы жаһандандырудың
БҰҰДБ мәліметі бойынша Қазақстандағы сауатты тұрғындар 99,6 %-ды
Жеке тұлғаның дамуының, мәдениаралық алмасулардың, пікірін еркін білдірудің,
Еліміздің қазіргі әлемдегі орны адам капиталының сапасымен, білім
Қазіргі заманғы технологиялар ақпараттарды жылдам және сапалы беру
Қазіргі кезеңде елімізде жаңа инновациялық инфраструктураны құру, сонымен
Үлкен ара қашықтық секілді кедергіні жеңетін, ақпаратты көпшілік
Бүгінде Қазақстан Республикасындағы білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға
Білім беру сапасын бағалаудың ұлттық жүйесі құрылды. Ол
Барлық облыстарда білім беру сапасын бағалаудың облыстық жүйесі
Білім берудің барлық деңгейлерінің материалдық-техникалық базасы нығайтылуда.
Білім беру сапасы арттырылуда: ҰБТ-ң нәтижелері жақсаруда, халықаралық
Инклюзивті білім беру даму үстінде.
Балаларды ыстық тамақпен қамту және тасу мәселелері шешілуде.
Жыл сайын жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі
Білім беруді ақпараттандыруды іске асырылуда. Білім берудің мазмұны
Жаратылыстану және математикалық білім сапасын арттыру бойынша өнімді
Үш тілде оқытатын дарынды балаларға арналған арнайы мектептердің
Білім және ғылым саласы бойынша 130 халықаралық келісім
Сөйте тұра қазақстандық білім беру саласы әлі де
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту (бұдан
Мектепке дейінгі білім беру уақыты бала дамуының анағұрлым
Сапалы мектепке дейінгі тәрбие және оқыту балалардың әлеуметтік
Қазіргі кезде Қазақстанда мектепке дейінгі тәрбие және
Туу деңгейінің артуына байланысты балабақшалардағы орын тапшылығы елімізде
Балабақшаларда орта есеппен 100 орынға 111 баладан
Елімізде, жекеменшік балабақшалардың желісі дамымаған, олардың үлесі балабақшалардың
Мектепке дейінгі тәрбиеге кететін және оқытуға кететін мемлекеттік
Орта білім
Орта білім Қазақстанның адами капиталын қалыптастыруда басты рөл
Орта білім сапасына қойылатын қазіргі заманғы талаптар білім
Дарынды балаларға арналған 107 білім беру ұйымдары әртүрлі
Қазақстандық оқушылар халықаралық олимпиадалар мен ғылыми жарыстардан табыспен
Елбасы тапсырмасын орындау шеңберінде жаратылыстану-математика бағытындағы оқыту бағдарламаларын
Сонымен қатар орта білім беру жүйесінде материалдық-техникалық, оқу-әдістемелік
Қазіргі уақытта республикада 7576 күндізгі мемлекеттік жалпы білім
Республиканың көптеген мектептерінде жалпы орта білім беру
Қазақстандық білім беру жүйесінің ерекшелігі – шағын жинақты
Қазақстанның 7576 жалпы орта білім беретін ұйымының 4288-і
Соңғы 15 жылда негізгі ШЖМ-ның саны 2 есеге
Мүмкіндіктері шектеулі балалар саны ұлғаюда. Егер 2002 жылы
Қазіргі заманғы білім беру жүйесін құру, оқытудың инновациялық
Республиканың жалпы білім беретін мектептерінде 274914 педагог еңбек
2009 жылғы 1 қаңтардан бастап 2008 жылғы
Мемлекеттік білім беру ұйымдардындағы педагогикалық қызметкерлерді азаматтық
2008 жылдан бастап білім беру ұйымдарының бастауыш сынып
Қала жағдайында педагогтік қызметпен айналысатын педагог қызметкерлердің ставкаларымен
Педагогикалық қызметкерлердің мәртебесін арттыру үшін бірқатар іс-шаралар жүргізілуде.
Сонымен қатар, әрбір бесінші мұғалім 50 және одан
Гендерлік сәйкессіздік, мамандықтың феминизациясы (83,1 % мұғалім әйелдер)
Білім беру саласындағы мемлекеттік саясаттың басым бағыты жеткіншек
Республикадағы орта білім берудің сапасы мен тиімділігіне кері
Осылайша бар мәселелер орта білім беру жүйесін
Техникалық және кәсіптік білім (бұдан әрі -
Қазақстан Республикасында 882 ТжКБ оқу орындары бар, оның
ТжКБ оқу орындарында 609,0 мың адам, оның ішінде
Техникалық және қызмет көрсету білікті мамандарын даярлау 177
Мамандарға қойылатын ескірген біліктілік талаптары бойынша кадрларды даярлау
Қолданыстағы инфрақұрылым және материалдық-техникалық жарақтандыру ТжКБ жүйесінде кадрлар
ТжКБ жүйесінде оқыту жастар үшін тартымсыз және беделсіз
Инженер-педагогикалық қызметкерлердің мәртебесінің төмен болуы жоғары білікті кадрларды
Қаржыландыру көлемінің төмендігі мен тиімсіз басқару сақталып отыр.
Жоғары, жоғары білімнен кейінгі білім және ғылым
Жоғары оқу орнының саясаты халықаралық білім стандарттарына сәйкестендіретін,
Қазақстанның жоғары мектебі дүние жүзілік білім деңгейіне жетуге
Астана қаласында әлемдік деңгейдегі “Назарбаев Университеті” сияқты беделді
“Назарбаев Интеллектуалдық мектеп”, мектепке дейінгі және орта білім
Білім беру процесін және оның құрамын қатаң тәртіпте
Қазіргі кезде оқу бағдарламалары мазмұнын анықтауда жоғары оқу
Жұмыс берушілердің көпшілігі жоғары оқу орындары түлектерінің, мамандардың
Қазақстандағы барлық жоғары білім жүйесін қамтитын негізгі жабық
Жоғары оқу орындарын кадрлық қамтамасыз етуде келеңсіз жағдайлар
Қазақстандағы жоғары оқу орындарының материалдық-техникалық ресурстары жаңартылмайды. Гуманитарлық
Студенттердің академиялық ұтқырлығы өсуде. Республикадағы жоғары оқу орындарында
Қазіргі кезде білім беру қызметін қаржыландырудың қолданыстағы мемлекеттік
Осыған байланысты несиелік білім беру жүйесі жоғары білім
Ғылым саласында ұзақ уақыт бойы қарастырылмаған бірқатар өзекті
Ғылымды басқару жүйесін одан әрі жетілдіру қажет. Ғылымның
Ғалымның мәртебесі төмен болып қалуда, ал бұл талантты
Қазіргі кезде жоғары оқу орындары зерттеулер жүргізуге қарағанда
Ғылым саласындағы басқару принципі орталықтандырылатын және нарыққа бағытталатын
Міндетті түрде өмір бойы оқуға көңіл бөлу қажет.
Білім беру жүйесінің одан әрі жетілдірілуі және
Бағдарламаның мақсаты, міндеттері, мақсатты индикаторлары және іске асыру
Басты мақсаты:
білім беру жүйесін түбегейлі жетілдіру үшін азаматтардың әл-ауқатын
Бағдарлама мақсаттары:
қаржыландыруды жетілдірубілім беру жүйесін жоғары білікті кадрлармен қамтамасыз
1 жастан 6 жасқа дейінгі балаларды мектепке дейінгі
Мақсатты индикаторлар: орта білім ұйымдарында 100% жан басы
Мұғалімдердің 70% ваучерлік қаржыландыру бойынша біліктілігін арттырады білім
Тәуелсіз тестілеудің нәтижесі бойынша жоғары оқу орындарына түсу
Мектептерде “Өзін-өзі тану” адамның рухани-адамгершілік бағдарламасы 100%
Алға қойған мақсаттарға жету үшін келесі міндеттерді орындау
жан басына шаққандағы қаржыландыру әдісін өңдеу және оны
Мектепке дейінгі ұйымдардың санын арттыру 12 жылдыққа көшуді
Міндеттерге жету келесі индикаторлармен өлшенетін болады:
-магистр дәрежесі бар жоғары мектеп педагогтарының үлесі –
- оқыту кезінде ағылшын тілін қолданатын педагогтардың үлесі
- жаңа технологияларды зерделеу үшін өндірістік кәсіпорында
- елімізде біліктілік арттыру және қайта даярлаудан өткен
- ЖОО-ларда корпоративті басқару принциптерін енгізу -
- оқытуда ИКТ-ны пайдалану бойынша біліктілік арттырудан өткен
- 1 компьютердегі оқушының саны – 1;
- жалпы мектепке дейінгі ұйымдардан мектепке дейінгі шағын
- топтың жалпы толымдылығының орташа көрсеткіші – 24
-ведомстволық және мемлекеттік балабақшалардың үлесі - %;
-мектептердің жалпы санынан жаратылыстану-математикалық бағыт бойынша бейіндік мектептердің
-мектептердің жалпы санынан жаңа модификациялы кабинеттері (химия, биология,
-мектептердің жалпы санынан апатты жағдайдағы мектептердің үлесі-1%;оқушы орнының
-мектепке және мектептен үйлеріне сапалы және ыңғайлы тасумен
- ресурстық орталықтар саны – 160;
-мүмкіндігі шектеулі балалардың жалпы санынан инклюзивті білім берумен
- табысы аз отбасы балаларының санынан тегін ыстық
- мамандықтардың жалпы санынан кәсіптік стандарттармен қамтамасыз етілген
- ТжКБ оқу орындарында мемлекеттік тапсырыс есебінен
- білім алушылардың жалпы санынан жұмыс
- техникалық және кәсіптік біліммен қамтылған 14-24
- ТжКБ оқу орындарының жалпы санынан қазіргі заманғы
- магистрлар даярлауды жүзеге асыратын ЖОО-лардың үлесі –
- PhD докторларын даярлауды жүзеге асыратын ЖОО-лардың үлесі
- Қазақстан Республикасында кредиттік оқыту технологиясы бойынша кредиттерді
- Шетелдік ЖОО-лармен екі дипломды білім беру бағдарламасын
- “Болашақ” бағдарламасы стипендиаттарының 90 %-ы магистратурада, докторантурада
- ғылыми зерттеулер нәтижесін өнеркәсіпке трансферттеу негізінде білім
- жатақханадағы орынға мұқтаж студенттердің жалпы санынан
- Республикалық ЖОО-аралық электрондық кітапханаға қол жетімділігі бар
- мамандықтар бойынша МЖМБС-да ЖОО-лардың академиялық бостандығын кеңейту-
- танылған агенттіктерде халықаралық мамандандырылған және институционалды аккредиттеуден
жоғары білікті мамандар мен жас ғалымдарды даярлайтын “Назарбаев
- халықаралық стандарттар бойынша тәуелсіз ұлттық институционалды аккредиттеуден
- техникалық ЖОО-лардың жалпы санынан инновациялық құрылым, ғылыми
- бағдарламаны іске асырудың мақсатына, мақсатты индикаторларына, міндеттері
Бағдарламаның негізгі бағыттары, алға қойған мақсаттарына жету жолдары
Білім беруді дамыту мына бағыттарда іске асырылатын болады:
-білім беруді қаржыландыру;
-білім беру менеджменті;
-педагог мәртебесі;
-“e-learnіng” электрондық оқыту;
-мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту;
-орта білім;
-техникалық және кәсіптік білім;
-жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім;
-Білім беру жүйесін қаржыландыру.
Мақсаты: Қаржыландыруды жетілдіру
Мақсатты индикатор: білімді қаржыландыру 2015 жылы 2011 жылмен
Қаржыландыруды жетілдіру мақсатында:
- жан басына шаққанда қаржыландыру әдістемесін әзірлеу
- оқытуға арналған мемлекеттік жеке кредит беру
Білім беру жүйесін қаржыландырудың жаңа тетіктері білім беру
Жан басына шаққанда қаржыландыру әдістемесін әзірлеу және білім
Нәтижеге бағдарланған бюджеттеу орта білім беруде мемлекеттік шығыстарды
2011 жылы бюджеттік шығыстардың тиімділігін арттыруға мүмкіндік беретін
Жан басына қаржыландыру бірінші кезеңде жоғары мектептер үшін
Негізгі және бастауыш мектепте жан басына қаржыландыру жоғары
2015 жылы мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту
Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінде ҮИИД-нің (үдемелі
2011 жылы – Ақмола облысында жанбасына қаржыландыруды енгізу
2012 жылдан бастап ТжКБ-ны жан басына шаққанда қаржыландыру
Одан басқа 2015 жылға қарай жұмыс берушілер, жер
Сонымен қатар, инвесторларға білім беру саласында
Оқуға арналған мемлекеттік жеке кредит беру жүйесін
Білім беру кредитін беру жүйесі екінші деңгейлі банк
Гранттың баламасы немесе екінші деңгейлі банктер беретін оқуға
МБЖЖ “Қазақстанның тұрғын үй құрылысы жинақ банкі” АҚ
Ата-ана Қормен баланы оқытуға жинақтау қоры туралы шарт
Халықтың жинақтық білім беру салымдарына Қор қайта қаржыландыру
Екінші деңгейлі банктер арқылы “Қаржы орталығы” АҚ нысаналы
-пайыздық ставкаларды төмендету арқылы білім беру кредиттерін алуға
-заем алушының міндеттемелерін орындауға байланысты серіктес банктердің қатерлерін
-жаңа серіктес банктерді тарту арқылы білім беру кредиттерінің
Педагог мәртебесі
Мақсаты: Жоғары білікті кадрлармен білім беру жүйесін
Мақсатты индикаторлар:
- Педагогтің орташа жалақысы экономикадағы орташа жалақыға
- Педагогтердің 70%-ы ваучерлік қаржыландыру принципі бойынша біліктілігін
Аталған мақсатқа қол жеткізу үшін мынадай міндеттерді шешу
педагогтерді даярлау және олардың біліктілігін арттыру сапасын қамтамасыз
- педагог кәсібінің беделін арттырукәсіби шеберлік деңгейі бойынша;
- педагогке қойылатын талаптарды арттыру .
Білім сапасы бірінші кезекте сапалы даярланған педагогтермен
Педагогтерді даярлау және олардың біліктілігін арттыру сапасын қамтамасыз
“Болашақ” бағдарламасының шеңберінде ТжКБ және ЖОО-лар үшін
Көптілді білімі бар педагог кадрларды даярлау базалық пән
Педагогтерді, оның ішінде шағын жинақты мектептер (бұдан әрі
Жаңа білім беру бағдарламаларына сәйкес біліктілікті арттыру бағдарламасы
Педагог қызметкерлердің біліктілігін арттыру Білім беру жүйесінің басшы
Осы ретте, барлық педагогтер 12 жылдық білім беру
Даярлауды және біліктілікті арттыруды жүзеге асыратын білім беруді
Жылсайын мектепке дейінгі және орта білім беру жүйесінің
- мектеп жасына дейінгі және мектеп жасындағы балаларды
- оқыту (инклюзивті);даму мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыс;
- білім беру бағдарламаларын іске асыру (жылсайын 18000
Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінде мыналар:
-жылсайын 1000 педагог қызметкерлердің біліктілігін арттыру, білім беру
- шетелде 144 өндірістік оқыту шебері мен
- жылсайын 500 арнайы пәндердің оқытушылары мен
- жыл сайын оқу орындарының 350 басшы қызметкерлерін
Басым бағыттар бойынша алдыңғы қатарлы отандық және шетелдік
Біліктілікті арттыру жан басына қаржыландыру және біліктілікті арттыру
2012 жылы Астана, Алматы, Павлодар қалаларында ваучерлік
Педгог кәсібінің беделін арттыру:
- Педагог кәсібінің беделін арттыру үшін бірқатар іс-шаралар
- 2013 жылдан бастап мектепке дейінгі және
- Педагог қызметкерлердің орташа жалақысы 2015 жылы экономикадағы
2016 жылдан бастап:
- Азаматтық қызметшілер лауазымдарының тізіліміне (G-10-нан G-8-ге дейін)
- Педагог магистрлер үшін шағын жинақты мектептердегі жұмысына,
- мемлекеттік бюджеттен және жұмыс берушілер қаражаттарынан
- жылдар бойы сіңірген еңбегі үшін зейнеткерлікке шығу
Кәсіби шеберлік деңгейі бойынша педагогке қойылатын талаптарды арттыру.
Жоғары білім беру сапасын қамтамасыз ету үшін білікті
2016 жылдан бастап жұмысқа алғаш рет немесе педагог
Жоғары орта мектеп үшін мұғалімдерді іріктеу кезінде
Өздігінен білім алу және өзін-өзі жетілдіру педагогтің
Педагог кадрларды даярлау сапасын бақылау және ынталандыру үшін
Педагогтерді аттестаттау мұғалім білімін тестілеу рәсімінен, қызметі
2016 жылдан бастап математика мұғалімі TEDS-M халықаралық салыстырмалы
Білім беру менеджменті.
Мақсаты: білім беру саясатының барлық субъектілерінің рөлін күшейту
Мақсатты индикатор: білім беру ұйымдарының 90%-ында қамқоршылық кеңестері
Бұл мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді шешу керек:
- білім берудің басқару жүйесін жетілдіру;
- білім беруді дамытудың мониторинг жүйесін жетілдіру.
Білім берудің басқару жүйесін жетілдіру.Еңбек рыногындағы қатаң бәсекелестік
Білім берудің басқару жүйесі қалың қоғамдастығын — педагогтық
Қоғамдастықтың білім беруді басқарудың түрлі деңгейіне қатысуы білім
2020 жылы орта білім беру ұйымдарының 90%-ында қамқоршылық
Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесін басқарудың ашықтығын
Шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік кәсіпорын мәртебесі бар білім
2015 жылдан бастап мемлекеттік мекемелерді және мемлекеттік қазыналық
2013 жылы мемлекеттік ЖОО ректорларын, барлық аккредиттелген ЖОО-да
2011 жылы білім беру ұйымдарында басшылардан және педагогтардан
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың білім беру жүйесінің,
Ұйымдардың басшылығына қосымша білімі бар немесе менеджмент бойынша
Білім беруді дамытудың мониторинг жүйесін жетілдіру.
Білім беруде сапа менеджменті жүйесінің принциптерінің бірі болып
Ұлттық және өңірлік деңгейдегі білім беру нәтижелері мен
Бұл үшін мыналар:
- аудандық деңгейде (ББСБҰ) білім беру сапасын бағалау
- алғашқы деректер негізінде білім беру статистикасының бірыңғай
- білім беру жүйесінің инфрақұрылымдары білім беру
2013-2014 жылдары ББСБҰ-ға толық ену үшін облыстарда Сапаны
Мониторинг нәтижелері бойынша басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін білім
Мониторингтік зерттеулер тиімділігіне педагогтық және кәсіби қоғамдастықпен, жекелеген
2015 жылы қолданыстағы статистикалық деректердің электронды базасы білім
Мақсаты: Білім беру сапасын және басқару тиімділігін арттыру
Мақсатты индикатор: Орта білім беру ұйымдарының 90%-ында электронды
оқу процесін автоматтандыруды енгізу.
Алға қойылған мақсатқа жету оқыту сапасын арттаруға, мектепті
Қажетті нормативтік негізді құру. Электронды оқытуды енгізу бір
2012 жылы толықтырулар:
- электронды оқыту жүйесінде жұмыс жасау үшін кадрларды
- мемлекеттік білім беру ұйымдары қызметкерлерінің үлгілік штатында
- бұдан басқа электронды оқыту жүйесінде, жүйені пайдаланушылардың
Педагогтар құзыретіне АКТ-ны қалыптастыру.Аталған міндеттерді жүзеге асыру үшін
Электронды оқыту жүйесін техникалық қолдау “ҰАО” (Ұлттық ақпараттандыру
2011-2015 жылдарда әрбір педагог білім беруде АКТ-ны қолдану
Қажетті инфрақұрылымды құру. Техникалық инфрақұрылымдарды дамыту білім беру
Кең жолақты қолжетімділікке (КЖҚ-ға) қосылу, электронды білім беру
Білім беру ұйымдарының 90%-ының қажетті оқу ресурстарымен веб-сайты
Ақпараттық-ресурстық қамтамасыз ету, мектептерді әдістемелік қолдау және жедел
Негізгі және жоғары орта мектептерде оқытылатын әрбір пән
Цифрлы білім беру контентпен (қандай да бір ақпараттық
Білім беру ұйымдарынаң цифрлы білім беру ресурстарына, оқушылардың
Оқу процесіне автоматтандыруды енгізу.Оқу процесіне автоматтандыруды енгізу үшін
2011 жылы әкімші, меңгеруші, мұғалім, оқушы, медициналық қызметкер,
Оқушы автоматтандырылған жүйеде жеке портфолиосын, күнтізбесін, күнделігін алып
Оқу процесін автоматтандыру кезең-кезеңмен енгізіледі:
1-кезең – 2011-2013 жылдар,
2-кезең – 2014-2016 жылдар.
Жоба 8157 білім беру ұйымын, оның ішінде 6282
- бірінші кезеңде – 3471 ұйым (Астана қаласы,
- екінші кезеңде – қалған облыстар мен Алматы
Мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқыту. Мақсаты: 1 жастан
Мақсатты индикатор: 100% бала ұйымдастырылған мектепке дейінгі біліммен
Қойылған мақсатты іске асыру үшін мынадай міндеттерді шешу
- мектепке дейінгі ұйымдардың желісін арттыру, мектепке дейінгі
- оқу бағдарламаларын жаңарту және оқу-әдістемелік кешендер әзірлеу;
балалардың мектепке дейінгі ұйымдарын жоғары білікті кадрлармен қамтамасыз
- ата-аналар үшін консультациялық пункттер ашу;
- инклюзивті білім беруді дамытуды қамтамасыз ету.
Мектепке дейінгі ұйымдардың желісін арттыру, мектепке дейінгі ұйымдардың
2015 жылға қарай “Балапан” бағдарламасының шеңберінде мектепке дейінгі
Мектепке дейінгі ұйымдар желісі 6104-тен 7957 бірлікке дейін
187 жекеменшік балабақша ашылады, оның ішінде: 2011 ж.
Мектепке дейінгі білім қызметінің жекеменшік өнім берушілерін көтермелеу
Мемлекеттік мектепке дейінгі білім ұйымдары нормативтік құқықтық актілермен
Жекеменшік мектепке дейінгі ұйымдардың тізбесін конкурстық негізде комиссия
Мемлекеттік білім беру тапсырысы жан басына шағып қаржыландыру
Бір балаға шағып есептеудегі мемлекеттік білім беру тапсырысының
Өңірлердің ерекшеліктеріне қарай мектепке дейінгі ұйымдардың әртүрлі модельдерінің
Оқу бағдарламаларын жаңарту және оқу-әдістемелік кешендерді әзірлеу
2015 жылға қарай МЖБС-тың жетекші білім беру салаларына
Оқу бағдарламаларының әрқайсысы үшін оқу-әдістемелік кешендер әзірленетін болады
Балалардың мектепке дейінгі ұйымдарын жоғары білікті кадрлармен қамтамасыз
2015 жылға дейін жоғары оқу орындарында, кәсіптік және
Мектепке дейінгі ұйымдардың 6595 педагогын қайта даярлау жүзеге
Барлық өңірлерде ҚР БҒМ-ның 2009 жылғы 28 қаңтардағы
Барлық өңірлерде ерте жастағы балаларға түзеу-педагогикалық қолдау көрсету
2020 жылға қарай мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен
Бұл міндет мектепке дейінгі ұйымдардың жалпы санынан жекеменшік
Бүгін 249 246 мүмкіндігі шектеулі балалардың 39218-і немесе
10 оқу бағдарламасы жаңартылатын болады, 30 оқу-әдістемелік
үй жағдайларында баланы тәрбиелеуде әдістемелік және практикалық көмек
Орта білім беру.
Мақсаты: 12 жылдық мектепте интеллектуалды, физикалық және рухани
Мақсатты индикаторлар:
- 2015 жылы 1, 5, 11-сыныптар 12 жылдық
- 2020 жылы 12 жылдық мектепке өту жүзеге
Оқудағы жетістіктері бойынша ең үздік және нашар оқитындар
Мектептердің 100%-ында “Өзін-өзі тану” тұлғаны рухани-адамгершілік тұрғысынан дамыту
Үш тілде білім беретін мектептер саны, 67-ден 1000-ға
Жалпы білім беретін оқу орындарының оқушылары PІSA халықаралық
2020 жылға қарай республикада инклюзивті білім беру
2015 жылға қарай алға қойылған мақсаттарға қол жеткізу
- орта білімнің мазмұнын жаңарту;
мектептердің инфрақұрылымын дамыту және материалдық-техникалық жарақтау;
- шағын жинақталған мектептерде білім беру сапасын арттыру;
- қосымша білім беру желісін дамыту
- инклюзивті білім беруді жетілдіру;
- мектепте тамақтанудың тиімді менеджментін ұйымдастыру.
Орта білім мазмұнын жаңарту.
2012 жылы бастауыш, негізгі орта және жалпы орта
Жалпы орта білімінің МЖБС жоғары білімнің (бакалавриат) МЖБС-не
2013 жылы 12 жылдық оқытудың бағдарламасы бойынша
2014 жылға қарай “Бейіндік мектеп” бейіндік оқыту бағдарламасы
2015 жылы жалпы білім беретін ұйымдардың барлық оқушылары
Өңірлік 16 жоғары оқу орнының базасында “Бейіндік
2015 жылы 12 жылдық білім беру моделіне жүйелі
Жылдар 12 жылдық 11 жылдық білім беру
2015-2016 1,5,11 2,3,4,6,7,8,9,11
2016-2017 1,2,5,6,11,12 3,4,7,8,9
2017-2018 1,2,3,5,6,7,11,12 4,8,9
2018-2019 1,2,3,4,5,6,7,8,11,12 9
2019-2020 1,2,3,4,5,6,7,8,9,11,12
11 жылдық мектептің 9-сыныбынан 12 жылдық мектептің 11
Орта білім беру жүйесінде оқушылардың оқудағы жетістіктерін бағалау
Жаңа бағалаудың 10 балдық жүйесі білім беру нәтижелерін
Оқушылардың оқу жетістіктерін сырттай бағалау жүйесі дамитын болады.
Ұлттық тестілеу бастауыш, негізгі және бейіндік мектепті бітіргеннен
Бастауыш мектепте ол оқушылардың оқудағы жетістіктеріне мониторинг жүргізу
Негізгі мектепте (9 (10) сыныптан кейін) – оқудың
2015 жылы, 2011 жылдан бастап, білім алушылардың біліктіліктерінің
Сыртқы емтихандар компьютерлік тестілеу әдісімен жаңа ақпараттық технологияларды
Республиканың жоғары оқу орындарына түсу емтихандары оқыту бейіні
Қазақ тілін меңгеру деңгейін – Қазтест жүйесі бойынша
“Назарбаев Интеллектуалды мектептері” мектептерінің саны 6-дан
Қазақстан оқушыларының білім сапасын халықаралық зерттеулерге қатысуы қамтамасыз
Жалпы білім беретін оқу орындарының оқушылары PІSA халықаралық
Мектептердің инфрақұрылымын және материалдық-техникалық жарақтандырылуын дамыту
12 жылдық білім беру моделінің талаптарына сәйкес материалдық-техникалық
12 жылдық оқытуға көшу жөніндегі өңірлік жоспарларда ойын
Мектептердің спорт залдарын қазіргі заманғы жабдықтармен жарақтандыру мәселесі
2011 жылы “Бейіндік мектеп” үлгілік жобасы және оларды
Сонымен қатар, мектептердің үш ауысымдығы мен апаттылығын жою
Шағын жинақты мектептердегі білімнің сапасын арттыру
2011 жылы Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім беру
ШЖМ-дағы білім сапасын арттыру проблемасын шешуге мынадай іс-шаралар
- тасымалдауды ұйымдастыру.
Республиканың мектебі жоқ 1 522 елді мекенінде 36
Балаларды мектепке және үйге сапалы және қауіпсіз жеткізуді
2011 жылы “Мектептері жоқ елді мекендерде тұратын білім
- бірнеше жақын жерлерде орналасқан ШЖМ-ны бірыңғай білім
Тірек мектептері – ауылдық кітапханалар, медициналық пункттер, шығармашылық
ШЖМ-ны дамытудың өңірлік бағдарламаларының шеңберінде 160 “тірек мектептері”
- қашықтықтан оқыту
2011 жылдан бастап 10 және одан да көп
2020 жылға қарай шағын жинақты мектептер бастауыш мектеп
Қосымша білім берудің желісін дамыту және мазмұнын жетілдіру
2015 жылға қарай қосымша білім беру желісі 620-дан
Бұл балаларды қосымша білім берумен 21,5%-дан 23%-ға дейін
Шығармашылық құзыреттілікте, үздіксіз білім беру мен тәрбиелеуде, кәсіби
Қосымша білім беретін педагогтерді және аралас мамандықтардың педагог-ұйымдастырушыларын
Құқық бұзушылықтар мен бейәлеуметтік құбылыстардың алдын алу бойынша
Инклюзивті білім беруді жетілдіру.
2015 жылға қарай аталған міндетті шешу үшін қажетті
- инклюзивті білім беру шеңберінде жалпы және арнайы
мүмкіндігі шектеулі балаларды біріктіріп оқытудың модульдік бағдарламалары әзірленді;
- жалпы білім беретін ортада мүмкіндігі шектеулі балаларды
- мүгедек балаларға қашықтықтан білім беруді
Мүгедек балаларға арналған 830 мектепте көтерме құрылғылар, пандустар,
3030 мектепте мүмкіндігі шектеулі балалардың оқуға және тәрбиеленуге
Медициналық қызмет көрсетуді және мектептегі тамақтанудың тиімді менеджментін
2015 жылға қарай мектеп жасындағы балалар, оның ішінде
Денсаулығы нашар 60% бала арнайы медициналық топтарда дене
Диспансерлік есепте тұрған мектеп жасындағы бала-лардың үлесі 70%-дан
2011 жылдан бастап облыстардың, Астана және Алматы қалаларының
2012 жылы Астана қаласында елімізде алғаш энергия сақтайтын
2012 жылы мектеп оқушыларын сапалы мектептегі тамақтанумен қамтамасыз
2014 жылға қарай мектептік тамақтану мен мектептік тамақ
2015 жылы оқытумен қамтылмаған балаларды есепке алу бойынша
2020 жылға қарай:
- барлық мектептерде 12 жылдық білім беру моделі
- 2017 жылға қарай 11-12 сыныптардан кейін оқушыларды
- орта білімнің инфрақұрылымын дамыту жалғастырылады және мектептерді
- ШЖМ бірыңғай ақпараттық желіге қосылады. Педагогикалық жоғары
- қосымша білім беру білім алушылар үшін
- инклюзивті білім беру жүйесі енгізілетін болады;
- инклюзивті білім беру үшін жағдай жасалған мектептердің
- жалпы санынан мүгедек балалар үшін “кедергісіз қол
- даму мүмкіндігі шектеулі балалардың жалпы санынан инклюзивті
Медициналық қызмет көрсету мен мектептегі тамақтанудың тиімді менеджменті
2020 жылға қарай жекеменшік-мемлекеттік әріптестік негізінде облыс орталықтарында
Техникалық және кәсіптік білім (ТжКБ)
Мақсаты: Индустриялық-инновациялық даму талаптарына сәйкес ТжКБ жүйесін жаңғырту.
Мақсатты индикатор: кәсіби даярлық деңгейін және 45%-дан 100%-ға
Бұл мақсатқа қол жеткізу үшін мынадай міндеттерді шешу
- техникалық және кәсіптік білім берудің мазмұнын индустриялды
- индустрия жобалары бойынша мамандарды даярлаудың инфрақұрылымын дамыту;
- ТжК білім берудің мәртебесін көтеру;
- өмір бойы білім алу, жаппай білім беру.
Техникалық және кәсіптік білім берудің мазмұнын индустриялды жобалардың
Біліктіліктің нақты деңгейі және оның сипаттамасы орнатылған
Берілген біліктілікті бітірушілер кәсіптік ассоциацияларда растаулары қажет.
Индустрияландыру картасының жобалары ескерілген индустриялды-инновациялық дамудың барлық бағыттары
- ТжКБ мемлекеттік жалпыға бірдей стандарттарын, арнайы пәндер
бірнеше біліктілік алу үшін мамандықтар бойынша модульдік бағдарламалардың
- Тәжірибелік дағдыларды күшейту үшін оқу жоспарларында
Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде, Қазақстан Республикасының “Жеке кәсіпкерлік
Индустрия жобалары бойынша мамандарды даярлаудың инфрақұрылымын дамыту.
Жастарды Конституциямен кепілденген құқықпен қамтамасыз ету үшін әсіресе
Индустрияландыру жобаларын білікті мамандармен қамтамасыз ету мақсатында гуманитарлық
Атырау қаласында мұнайгаз саласы бойынша, Екібастұзда отын-энергетикалық сала
2015 жылға дейін Индустрияландыру картасы жобалары үшін мамандар
Ауыл жастарын тарту үшін республиканың 15 облысында ТжКБ
ТжКБ оқу орындарының 70%-ы жаңартылады және заманауи оқу-өндірістік
Заманауи құрал-жабдықтарда практикалық дағдыларды пысықтаумен жоғары технологиялық өндірістер
Мамандарды даярлаудың сапасын бақылау және ынталандыру үшін индустриялды
ТжКБ оқу орындарына бизнестің енуін ынталандыру және ҚР
ұлттық холдингтер мен компаниялар жанында ТжКБ;
шетелдік инвесторлар мен трансұлттық корпорациялардың үлесі бар ТжКБ
Құрылған ТжКБ ұйымдары ұлттық компаниялардың балансында қалатын болады.
ТжК білім берудің мәртебесін көтеру
ТжКб жүйесінде білім алудың тартымдылығын және мәртебесін арттыру
- әлеуметтік-педагогикалық қызметтері жоқ 341 оқу орнының
2012 жылға қарай индустриалды-инновациялық дамудың мамандықтары, оның ішінде
Әлеуметтік серіктестік шеңберіндегі индустрияның ғылыми ауқымды жобаларын жоғары
Индустрияландыру картасы жобаларының бос орындар базасымен әрекет
Оқу орындарының бірыңғай түрі – колледж бекітілетін болады.
2020 жылға қарай Индустрияландыру картасы жобаларының және экономиканың
ТжКБ оқу орындарының 90%-ы жаңартылады және заманауи оқу-өндірістік
ТжКБ түлектері жұмыс берушілер мойындаған сертификаттар алатын болады.
Өмір бойы білім алу, жаппай білім беру 2020
Жасына және әлеуметтік жағдайына тәуелсіз білім беру қызметтерін
Адам білім алу процесін жекелендіріп, оқудың түрлерін, қарқынын
Білім алушылардың сертификат берілетін тәуелсіз агенттіктерде алған біліктілігінің
Өмір бойы білім беру формалды және формалды емес
2015 жылға қарай өмір бойы білім беруді іске
Жұмыс берушілер әрбір жұмысшы үздіксіз білім беруге қатыса
1.3 Өзін - өзі тану
Адамның жеке тұлғалық әлеуетін мақсатты түрде және кеңінен
Жеке тұлғаның психологиялық, рухани, тәндік, әлеуметтік және шығармашылық
Болмыстың табиғи және жаратылыс аспектісі тұрғысынан қарастырылатын адам
Бұл нысан өзін-өзі танудың пәндік саласын анықтайды, оқу
Өзін-өзі танудың пәндік саласы әр оқушының ішкі жан-дүниесін
Өзін-өзі тану бойынша білім берудің негізгі мақсат-мүдделері мынадай:
адамның өзіндік бейімділіктерін ашу және оның темпераментін, мінез-құлқын,
оқушылардың өзіне, қоршаған ортаға және бүкіл адамзатқа деген
қоғамға қызмет етуге бағытталған мәселелерді шешуде жеке тұлға
«Өзін-өзі тану» рухани-адамгершілік білім берудің жалпы мақсаттары:
өзінің өмірлік айқындамасын анықтау;
түрлі мәселелерді адамгершілік қағидаларға сәйкес сындарлы түрде шешу;
өзіне, адамдарға және қоршаған әлемге ізгілікті қарым-қатынас жасау;
адамдарға көмек көрсету, туыстарына және жақындарына мейірімді, қамқор
өзімен-өзі үндестікте өмір сүру, ойы, сөзі және іс-әрекеттерінде
жасампаздық пен белсенділік, азаматтылық және елжандылық таныту;
өз ойын, сөзі мен ісін адамгершілік тұрғысынан таңдауға
қоғамға қызмет ету дағдыларын іс жүзінде дамыту.
Мектеп бітірушілердің негізгі біліктері білім беру үдерісіне қатысушылар
Білім берудің бастауыш, негізгі және жоғарғы сатылары үшін
оқушылардың өз-өзіне, адамдарға және қоршаған ортаға деген құндылық
өзін, өзгелерді, әлемді және адамзатты танып-білу, өзінің өмірдегі
өзін дәріптеу, өзіне сену, өз ойы, сөзі және
адам мен ішкі және сыртқы ортаның өзара байланыстылығын,
әлеуметтік айқындамалар мен рөлдердің көп қырлылығы тұрғысынан өзінің
белгілі бір мағынадағы ақпараттарды жинау және оған талдау
күнделікті өмірде нақты мәселелерді шешуде жасампаздық белсенділік таныту;
Өзін-өзі тану пәнінің құрамы мен құрылымы аталған міндеттерді
Өзін-өзі тану пәнінің мазмұны төмендегі дидактикалық негіздемелерге сәйкес
рухани-адамгершілік білім берудің жалпы мақсаты адамның қабілеттіліктерін ашуға,
өзін-өзі тану пәнінің білімдік мақсаттары оқушылардың бойында зияттылық,
күтілетін нәтижелердің көп деңгейлі жүйесі жалпы орта білімнің
Пән мазмұнының логикалық құрылымын өзін-өзі тану бойынша күтілетін
1) жалпыадамзаттық құндылықтар жүйесі:
а) өзін-өзі тануға: махаббат, денсаулық, еркіндік, бақыт, еңбек,
ә) өзгелерді тануға: отбасы, достық, сыйластық, теңдік, бауырмалдық,
б) әлемді тануға: табиғат, Отан, әлем, өмір, Бүкіл
в) адамзаттың рухани тәжірибесін тануға: ақиқат, жер адамзаттың
2) жеке тұлғаның негізгі қасиеттері:
а) өзіне қатысты: махаббат, адамгершілік, жан тазалығы, өзін
ә) өзгелерге қатысты: жауапкершілік, көпшілдік, елгезектік, әділдік, төзiмдiлiк,
б) әлемге қатысты: қамқорлық, білімге құштарлық, танымдық, махаббат,
в) адамзатқа қатысты: елжандылық, оптимистік, дәстүрді жалғастыру, болашаққа
3) адамзат жинақтаған әлеуметтік тәжірибенің құрамдас бөлiктері: әлемдік
Адамның өзін-өзі тануы
Адам және қоғам
Адам және қоршаған орта
Адамзаттың рухани тәжірибесі
тәрізді төрт тарауды қамтитын базалық мазмұн Өзін-өзі тану,
Аталған тараулар өзін-өзі тану үдерісінің түйінді бағыты болып
Бұл тараулар мектептің түрлі сатыларындағы оқыту мазмұнын, оқушылардың
Өзін-өзі тануды жеке міндетті пән ретінде оқыту оқу
Вариативті оқу жүктемесінің 1-2 оқу сағаты бастауыш мектепте
Вариативті, инвариантты бөлімдердегі жүктемеге сәйкес оқу әрекеті және
Бағдарламада жалпы орта мектептегі деңгейлер мен сыныптар бойынша
Сонымен бірге бағдарлама мазмұны өзін-өзі танудың мақсат-міндеттеріне әсер
Бағдарлама өзін-өзі тану пәнінің Мемлекеттік жалпыға міндетті стандартындағы
Мектептің негізгі сатысы (7-8-сыныптар).
Бағдарлама мектептің негізгі сатысында «Өзін-өзі тану» пәні бойынша
Мектептің негізгі сатысында «Өзін-өзі тану» пәнін оқытуда оқу
Пән мазмұны арқылы эстетикалық талғам, қоршаған орта және
Жалпы орта білім беруге арналған өзін-өзі тану бағдарламасы
«Өзін-өзі тану» пәні мектептің негізгі сатысында білім берудің
Пән мазмұны оқушылардың өзара түсінісу білігіне, адамдар арасындағы
Бұл кезеңде адамның жақсылық, сыпайылық, сыйластық, ықылас білдіру,
Мектептің негізгі сатысында рухани-адамгершілік білім берудің маңыздылығы адамның
7-8 -сыныптарда білім беру оқушылардың ұлттық мәдени мұраның
Мектептің негізгі сатысында оқушылардың өзіндік қабілеттерін, адамгершілік қасиеттерін
7-сыныптағы «Өзін-өзі тану» пәнінің білім мазмұны БМЖМС-ына сәйкес
1.Адам болам десеңіз...
2.Адам және қоғам
3.Әлем және адам
4.Адамзаттың рухани тағылымы
8-сыныптың білім мазмұны бұрынғы сыныптармен сабақтасып, келесі тарауларға
1.Таным жолында
2.Адам және қоғам
3.Адам мен әлем тұтастығы
4.Адамзаттың рухани тағылымы
7 -сынып
(аптасына 1 сағат, барлығы 34 сағат)
Сағат саны Тақырыбы Мазмұны
І- бөлім
1-2
Көкірек көзін ашалық! Адамның өзі туралы, өзінің мінез-құлқы
3-4 Сәулесімен санаңның жігерленсін талабың. Өзін-өзі танудың маңыздылығы
5-6
Сыр мен сымбат
Адамның сыртқы тұлғасы мен ішкі жан-дүниесінің үндестігі.Түрлі әрекеттер
7-8
Бақыт құшағында
Рухани және тән саулығы үндестігінің маңыздылығы: кеңпейілділік, ақ
ІІ- бөлім Адам және қоғам
9-10
Қарым-қатынас жарастығы Отбасында, аулада, сыныпта, мектепте, сол сияқты
11-12
Тамырын жайып тереңге Отбасы құндылықтары. Ата-баба дәстүрі,
13-14
Аялай біл сен деп соққан жүректі Жаныңда жүрген
15-16
Адамның азаматтық тұлғасы Жеке тұлғаның қоғам алдындағы
ІІІ- бөлім Әлем және адам
17-18
Алтын бесік Атамекен
Туған жердің, туған елдің адам өміріндегі маңыздылығы. Адамның
19-20
Құдіретті Жер-Ана
Жер - Ананың қадір-қасиетін бағалау. Ауа, су, топырақтың
21-22
Ғажапқа толы ғалам Адамдардың нәсілін, дінін, көзқарасын түсініп,
23-24
Өмір, қымбатсың маған! Өмірге құштарлық, өмірді сүйе білу,
ІҮ- бөлім Адамзаттың рухани тағылымы
25-26
Халық дәстүрі асыл қазына Жалпыадамзаттық құндылықтардың адам өміріндегі
27-28
Ұрпаққа өшпейтіндей із қалдырған Өнер, ғылым, білім, діл,
29-30
Жасампаздық жемісі Адамның шығармашылық қабілеттері. Шығармашылықтың қайнар көзі.
Көркемдік мәдениет және әсемдікті сезіну.
31-32
Жақсылық – жан азығы Адамның әлемге және өзіне
33-34
Қорытынды сабақ Өзін-өзі бағалау, тапсырмаларды орындау, әңгімелесу, жағдаяттарды
Оқушылар 7-сыныптың соңында:
бұрын меңгерген адамгершілік құндылықтар туралы терең түсініктерді және
адам мінезінің жағымды және жағымсыз сипаттарын, әрекеттері мен
қоршаған орта мен адам сұлулығын бағалай алады, өзінің
өзінің және өзге халықтар мәдениеті, дәстүрі, салты және
жағымды қарым-қатынас жасау құндылығын түсінеді, өзін-өзі бағалай біледі
Табиғат құбылыстарының адам өміріне әсерін біледі.
7-сынып оқушыларының білімін бағалау
Оқушылардың «Өзін-өзі тану» пәні бойынша білім сапасын бағалау
Оқушы 7-сынып бағдарламасындағы «Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптардың»
Оқушыға «сынақ/сынақ емес» деген баға қойыларда оның «Өзін-өзі
8 - сынып
(аптасына 1 сағат, барлығы 34 сағат)
№ Тарау атауы Сабақ тақырыбы Мазмұны
Таным жолында 1-2 Сен де бір кірпіш дүниеге...
3-4 Өнер – өмір өрнегі Адам өміріндегі өнердің
5-6 Мақсат – жетістік желкені Өз болашағының
7-8 Талаптыға нұр жауар Алдына қойған мақсатын,
Адам және қоғам 9-10
Кешірімділік –көңіл кеңдігі
Кешірімділік-адам бойындағы жақсы қасиет. Айнала қоршаған адамдарға кешіріммен,
11-12 Іздегенде табылатын қасыңнан «Дос», «достық»
13-14 Адамзаттың бәрін сүй,
бауырым деп «Махаббат» ұғымының адамгершілік құндылық ретіндегі
15-16 Елім деп соғар жүрегім «Отан», «ел»
Адам мен әлем
тұтастығы 17-18 Адам – әлем бөлшегі «Әлем», «Адамзат»,
19-20 Табиғаттан нәр алып «Табиғат», «Жер», «Су, «Ауа»,
21-22 Табиғат – тал бесігің, аялай біл! Табиғатпен
23-24 Салауаттылық – өмір салты «Салауатты өмір»
Адамзат-тың рухани тағылымы
25 Халық даналығы – рухани байлық көзі Халық
26 Атакәсіп – дәстүрлі өнер Ертеден келе
27-28 Ана тілі – жүрек үні Ананың ұрпақ
29-30 Ізгілік іздеп келемін Ізгілік ұғымы туралы
31-32 Жалын атқан жүрекпен «Өзін-өзін тану» сабағынан өткен
Оқушылар 8-сыныптың соңында:
бұрын меңгерген адамгершілік құндылықтар туралы терең түсініктерді және
өзінің эмоциялық және психикалық жай-күйін басқара алады, жағымсыз
отбасылық дәстүрлерді біледі және құрметтей алады, өзінің отбасындағы
салауатты өмір салтына ықпал ететін түрлі дене әрекеттерін
өз міндеттеріне жауапкершілікпен қараудың мәнін түсінеді, жеке дара
рухани-адамгершілік нормаларға сәйкес жеке мақсаттары мен оларға қол
жағымсыз стереотиптер мен қатерлі әуестікті бағалай алады, жағымсыз
шығармашылықпен жұмыс істей алады;
табиғат байлығының адам өміріндегі маңыздылығын түсінеді және табиғатпен
қоғамда мінез-құлық ережелерін лайықты сақтай алады, өз қылықтары
өзінің әлеуметтік және азаматтық жауапкершілігін сезіне біледі, өз
8-сынып оқушыларының білімін бағалау.
Оқушылардың «Өзін-өзі тану» пәні бойынша білім сапасын бағалау
Оқушы 8-сынып бағдарламасындағы «Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптардың»
Оқушыға «сынақ/сынақ емес» деген баға қойыларда оның «Өзін-өзі
1.3 Оқушылардың бойында қазақстандық патриотизмнің негізгі құндылықтарын
«Қазақ баласын ұлтжандылық, отаншылдық сезімде тәрбиелеу, білім берудің
Кез келген мемлекеттің білім беру жүйесі сол мемлекеттің
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев Қазақстан Республикасының Азаматтарына патриоттық тәрбие берудің
Еліміздің ұлттық білім беру жүйесінде «Қазақстандық патриотизм» ұғымы
Бұл ұғымның педагогикалық жүгіне келер болсақ, ол болашақ
Қазақстандық патриотизм – көп ұлтты Қазақстан халқының өзін-өзі
Қазақстандық патриотизмнің негізгі компоненттері:
Отанға деген сүйіспеншілік;
Отан тағдырына деген жауапкершілік сезімін арттыру;
Отан мүддесіне қызмет етуге дайын болу;
Отанды қорғау;
Отанның қол жеткен жетістіктерін ішкі және халықаралық аренада
Қазақ тілін мемлекеттік тіл ретінде үйрену;
Қазақстанда тұратын ұлт өкілдерінің құқықтарына құрметпен қарау;
Ана тілін білу;
Қазақстанда тұратын ұлт өкілдерінің ұлттық салт – дәстүріне
Қазақстан халықтарының келісімі мен ұлтаралық бірлігін сақтау;
Қазақстандық патриотизмнің негізін қалыптастыру – мемлекеттің және барлық
Халқымыз ғасырлар бойы ұрпағын өз елін сүюге, ізгілікке
Ұлтымыздың патриотизмге бай тарихын, жауынгерлер мен батырлардың ерліктерін,
Қазақ халқының біртуар ұлдары А.Байтұрсынов, М.Жұмабаев, Ш.Құдайбердиев, М.Дулатов,
Отаншылдық сезім – адамға туа біткен қасиет емес.
Қазақ халқы «Отан» деген ұғымды бала
Отан – патриоттық сезімнің қайнар көзі.
Жас ұрпақты патриотизмге тәрбиелеуде мемлекеттік рәміздеріміздің орны ерекше.
Патриоттық тәрбие - Отан, туған жер, атамекен, туған
Отансүйгіштік пен ұлтжандылық - егіз ұғым.
«Патриотизм» ұғымының қазақшасы – отансүйгіштік, гректің патриотес –
Ұлтжандылық - жаңа қоғамдық қарым-қатынастың нәтижесінде туған тарихи
Қазіргі таңда елімізде бұл екі ұғым жаңа мағынада
Өскелең ұрпақты, жастарды, болашақ мамандарды кез-келген жағдайда ерлік,
Жастардың патриоттық іс-әрекетін ұйымдастыру және өзін-өзі тәрбиелеуін, не
Патриоттық сана ұлттық және жалпы адамзаттың мүдделер тұрғысынан
Жоғарыда айтып өткеніміздей ұрпағын өз халқының патриоты етіп
Халық батыры Бауыржан Момышұлы былай деген екен: «Біздің
Олай болса, Отанымыз аумағының бүтіндігін сақтау, халықтың тыныштығын
Бауыржан Момышұлы шығармаларды әскери-патриоттық тақырыптарда жазды.
Ал Бауыржан Момышұлының ерліктері туралы қаншама ақын-жазушылар қолына
Бауыржан Момышұлы «Соғыс психологиясы» [25] еңбегінде патриотизмге төмендегідей
Патриотизм дегеніміз – Отанға деген сүйіспеншілік, жеке адамның
Ерлік дегеніміз – табиғат сыйы емес, ең алдымен,
Батылдық – қимыл, әрекет есебін тәуекелдеумен үйлестіре алушылық.
Табандылық – батырлардың қалқаны.
Өжеттілік, қайсарлық – адамның тіпті мүмкін емес деген
Бауыржан Момышұлының өзі де ұлтжанды азамат екенін артында
Бауыржан Момышұлы туралы айтылған ойлар мен пікірлер оның
Тәрбие үдерісінде жазушы, ержүрек қолбасшы Бауыржан Момышұлы шығармаларын
Білім берудің сапасы жастарымыздың Отан алдындағы азаматтың парызын
Бүгінгі Қазақстан жағдайындағы ұлттық патриотизмнің басты көрінісі -
Өскелең ұрпақ - болашақ Қазақстан азаматы. Олар өзімізді
Жас ұрпақты патриотизмге тәрбиелеу мәселелерін зерттеген ғалымдардың
Қазіргі қоғамның әлеуметтік сұранысын мектепке койып отырған талап
Әрбір оқушы білімді өздігінен ізденіп, ғылыми және техникалык
Ақпараттандыру - бұл адамзат өмірінің барлық жағына ақыл-ой,
Қазақстандық патриотизм өткен замандағы қоғам құндылықтары: тұлға, отбасы,
Отанға деген сүйіспеншілік, туған жерге құрмет, патриотизм -
Біз баршаға мүмкіндік беретін қоғам: әрбір адамның жеке
Бұл - Қазақстанның шынайы патриоттарының басты ісі. Сондай-ақ
Тәрбие жұмыстарын ұйымдастыруда жоспарға сай топта «Қазақстан, мәңгілік
Патриоттық сана - сабақта және сабақтан тыс іс-шараларда
Елімізде болып жатқан шын мәніндегі тарихи өзгерістер, ұлттық
Мемлекеттік рәміздер Ту, Елтаңба, Әнұранда халқымыздың өткен өмір
Баланың әрбір даму кезеңінде жетекші іс-әрекеті болады, мұндай
Патриоттық іс-әрекет - тұлғаның мұқтаждарын қанағаттандыру мен таным
«Бұл дүниеде біздің бір ғана Отанымыз бар, ол
Қазақстандық патриотизм мен ұлтаралық татулықтың әдіснамасы Қазақстан Республикасының
Жас ұрпақтың бойында ұлттық патриотизм сезімін қалыптастыру үшін
1.4. Өзін - өзі тану кабинетіндегі ұйымдастыру жұмыстары
«Өзін-өзі тану» пәнінің мақсаты:оқушыларының ізгілікті дүниетанымын дамыту, олардың
«Өзін-өзі тану» пәнінің міндеттері:
- оқушылардың өзін-өзі тануы мен шығармашылық өзін-өзі іске
- элемнің тұтастық картинасын қалыптастыру, жалпыадамзаттық құндылықтардың мәнін
- оқуда, өмірлік және кәсіби жағдаяттарда адамгершілік сезімін
"Өзін-өзі тану" пәнін оқып үйрену барысында студенттердің меңгеретін
- әлемнің тұтастығын, адам, қоғам және табиғаттың өзара
- адам құндылықтарын, оның өмірі мен қадір-қасиетін, құқықтары
- шын мәніндегі азамат болу, өз Отаны -
- қоғамдағы өз рөлі мен орнын түсініп, білу,
- тарихты, отандық жэне әлемдік мәдени мұраны бағалау;
- әлемді жэне өзін-өзі тануда жасампаздық белсенділік таныту;
- өмірлік және кәсіби жағдайларда адамгершілік критерийлерін басшылыққа
- адамдармен қарым-қатынаста позитивті болып, басқа көзқарастағы және
- адам өміріндегі отбасының құндылығын, мәні мен маңызын
- табиғатқа, қоршаған ортаға жауапкершілікпен қарау;
- салауатты өмір салтын ұстану, өзінің физикалық жэне
«Өзін-өзі тану» пәні Қазақстан тарихымен, философия және экономика
«Өзін-өзі тану» пәнін мектеп оқушылардың оқытудың ерекшеліктерін ескеру
«Өзін-өзі тану» пәнінің технологиясы оқу-әдістемелік кешенде образды, символдық
Ұсынылып отырған оқу-әдістемелік кешенін дайындаушылар оқу үдерісін ұйымдастырудың
Өзін-өзі тану сабақтары аудио- және бейнетехникамен, көрнекі және
Оқу-әдістемелік кешенді дайындаушылар пәннің ерекшелігін ескеретін интерактивтік әдістерді
Өзін-өзі тануды оқыту барысында әдістемелік тәсілдер мен амалдар
«Өзін-өзі тану» пәні мазмұнының даму болашағы. «Өзін-өзі тану»
«Өзін-өзі тану» пәнінің базистік оқу жоспарындағы орны
Базистік оқу жоспарында өзін-өзі тану білімінің «Адам және
«Өзін-өзі тану» пәні бойынша арналған оқу бағдарлама түрлері
«Өзін-өзі тану» оқу пәні шеңберінде негізгі оқу бағдарламасы
Рухани-адамгершілік білім беруді жүзеге асыру бастауыш, негізгі
Оқу жүктемесінің көлемі мен бөлінуі
Өзін-өзі тану пәні оқу жүктемесінің көлемі:
Бастауыш білім беру деңгейінде – аптасына 1 сағат,
Негізі орта білім беру деңгейінде – аптасына 1
Жалпы білім беру деңгейінде – аптасына 1 сағат,
«Өзін-өзі тану» пәні бойынша базалық білім мазмұны
«Өзін-өзі тану» пәнінің базалық мазмұны рухани-адамгершілік қасиеттерін дамытуға,
Оқу бағдарламаларында базалық мазмұн бала дамуының жас ерекшеліктерін
Өзін-өзі тану пәнінің базалық білім беру мазмұны төрт
Адамның өзін-өзі тануы
Адам және қоғам
Адам және қоршаған орта
Адамзаттың рухани тәжірибесі.
Өзін-өзі тану кабинетін безендіру бойынша нұсқаулары.
«Өзін-өзі тану» пәнінің оқу кабинетін безендіру пәндік кабинеттер
«Өзін-өзі тану» пәнінің оқу кабинеті – жалпы рухани-адамгершілік
оқу материалын эмоционалдық-құндылық қабылдауды қалыптастыруға;
тұлға аралық позитивтік қарым-қатынасты қалыптастыруға;
ойлау әрекетін белсендіруге;
оқу сабақтарының дәстүрлі емес түрлерін ұйымдастыруға;
оқытудың мульти-аудио-бейнеқұралдарын, жабдықтарды және дидактикалық материалдарды кешенді
Өзін-өзі тану оқу кабинетіне қойылатын жалпы талаптар:
Сабақ жүргізілетін ортаға балалармен қатар мұғалімдердің де
Гүлдер мен бөлме өсімдіктерінің болуы.
Терезелерде перде немесе жалюздердің, еденде кілем немесе
Кабинетті эргономикалық, физиологиялық, санитарлық-гигиеналық, эстетикалық, психологиялық және педагогикалық
Кабинетті оқытудың мульти-аудио-бейнеқұралдарымен, оқу-анықтамалық әдебиеттермен және қажетті құрал-жабдықтармен
Мектепке дейінгі ұйымдар мен бастауыш мектепте сабақтар үшін
Өзін-өзі тану кабинетіне қойылатын санитарлық-гигиеналық және эстетикалық талаптар.
Өзін-өзі тану кабинеті:
көлемі 36 шаршы метрден кем болмай
кабинет 2-3 функционалдық зонаға, мұғалімнің және оқушылардың жұмыс
заманауи санитарлық-гигиеналық нормаларға сәйкес болуы керек (жарық,
нақты түстердің үйлесіміне және дизайнына (көркем безендірілуіне) сәйкес
Өзін-өзі тану кабинетін безендіруге қойылатын талаптар:
Өзін-өзі тану кабинетін безендіру үшін мыналар болуы
Рухани-адамгершілік білім беру жобасының авторы С.А.Назарбаеваның қоғамдық
Қабырғаларда – балалардың суреттері немесе туған өлке табиғатының
Балалардың өзін-өзі тану сабақтарындағы іс-әрекетін бейнелейтін суреттер, туған
Өзін-өзі тану кабинетінің қабырғаларын оқушылардың жас ерекшеліктеріне
Мектеп жасына дейінгі және мектепалды топтары үшін «Өзін-өзі
Бастауыш сынып оқушылары үшін сонымен қатар балалардың шығармашылық
«Өзін-өзі тану» рухани-адамгершілік білім беру контексінде ата-аналармен жұмысты
Кабинетте міндетті түрде:
1. Оқушылардың жұмыс істеуі және олардың шығармашылық жұмыстарын
2. Белсенді жұмыс аумағында 4-6 адам үшін дөңгелек
3. Мектеп жасына дейінгі балалар үшін жеңіл
4. Жоғарғы сынып оқушылары мен студенттер үшін жартылай
5.Рухани-адамгершілік білім беру бойынша кітапхана қорын, шығармашылық жұмыстарды,
6. Музыка орталығы, бейнемагнитофон және бейнепроектор, компьютер, сандық
7.Түстерді қолданғанда олардың негізінен ашық және жылы, ашық-сары,
Өзін-өзі тану кабинетінің оқу-әдістемелік жағынан қамтамасыз етілуіне қойылатын
1. Кабинеттің оқу-әдістемелік жағынан қамтамасыз етілуі үшін:
нормативтік-құқықтық құжаттар (ҚР БжҒМ бұйрықтары, пәннің білім беру
көрнекі құралдар (карталар, плакаттар, портреттер, картиналар, т.б.);
рухани-адамгершілік білім берудің барлық деңгейлеріне арналған оқу-әдістемелік кешендер;
сабақ өңдеулерінің папкалары;
үлестірме дидактикалық материалдар;
диагностиканың нәтижелері бойынша аналитикалық есептер;
ғылыми семинарлар, конференциялар және рухани-адамгершілік білім
бейне- және аудиокассеталар, компьютер дискілері және дискеталар;
рухани-адамгершілік білім беру жөніндегі және әдістемелік әдебиеттің болуы
2. Кабинетте сабақ өткізу үшін өзін-өзі тану кабинетін
оқу кабинетінің жұмыс кестесі;
жеке өткізілетін сабақтар, консультациялар, т.б. кестесі.
3. Төмендегі құжаттардың болуы маңызды:
кабинеттегі жабдықтар, әдістемелік құралдар, дидактикалық материалдар т.б.
кабинетте жұмыс істеу қауіпсіздігі техникасының ережелері;
әдістемелік бірлестіктің өзін-өзі тану кабинетінің нақты оқу жылына
Кабинет қызметін бағалау:
Өзін-өзі тану кабинеті басқа пәндер кабинеттерімен бірге кабинеттер
Байқау нәтижелері бойынша қорытынды шығарылып, үздік кабинеттер анықталады.
2. Өзін - өзі тану тұлғаның эксперименттік
Өзін - өзі танудың әдістері
2.1.1 «Қарым - қатынас деңгейін
Мақсаты: өзін - өзі дамытуға және өзін -
қарым – қатынас деңгейін анықтау.
Нұсқауы:
Тапсырмадаға әрбір пікірді оқып шығыңыз, оның нөмерін параққа
Сізді өте күрделі іс күтіп тұр. Бұл сізді
Жиналыста сөз сөйлеуді ұнайтпайсыз ба?
Өзгелермен сырласасыз ба?
Көшеде бейтаныс адам сағат немесе мекен -
«Балалар мен әкелер» мәселесі бар деп ойлайсыз ба
Жолдасыңыздың сізден алған қарызын қайтару қажеттігін айтуға ұяласыз
Асханада сізге дәмсіз ас әкелді, сіз тарелканы итеріп
Таныс кісімен қалғанда әңгімені ол бастағанын қалайсыз ба?
Ұзақ кезек күту сізді қажыта ма?
Сіз өзінің пікірін қабылдай аласыз ба?
Қате пікір айтылып жатқанда үндемей қала аласыз ба?
Біреу сізден көмек сұраса бұл сізді қажыта ма?
А Иә 2 ұпай
Ә Кей кезде 1 ұпай
Б Жоқ 0 ұпай
19 – 24 ұпай. Сіз таныс емес ортада
14 – 18 ұпай. Сіз айналадағылармен тамаша қарым
9 – 13 ұпай. Қарым – қатынаста белсендісіз.
2.1.2 Өзіңді жақсы көресің бе?
Мақсаты: өзін - өзі дамытуға және өзін -
Нұсқау:
Сұрақтарға мүмкіндігінше тез, көп ойланбастан «иә» немесе «жоқ»
Өзіңді осы қалпыңда жақсы сезінесің бе?
Сәтсіздік сені қудалай бере ме?
Шешім қабылдамаса бұрын айналаңдағылардың пікіріне жүгінесің бе?
Ұйықтар алдында осы күнгі барлық қылықтарың мен сөздеріңді
Басқа біреу егер сенің орныңда болса, зін қалай
Өзіңді көзіңше мақтаған кезде ұяласың ба?
Сен ұзақ уақыт жалғыздықта бола аласың ба?
Сенің көңіл күйің материалдық жағдайыңа байланысты ма?
Бір нәрсенің жамандыққа соқтыратынын алдын ала сезесің бе?
Өз сезіміңді айтып жеткізу – саған проблема ма?
«жоқ» деген жауапқа 3- ұпай,
«иә» деген жауапқа – 5 –ұпай.
35 – 50 ұпай
Олар өзіңнің де басқаның абыройын бағалай аласың.
11-34 ұпай
Саған өзіңді жақсы көру туралы тақырыпта ойлану маңызды
0-10 ұпай
Сен өзіңді тіптен жақсы көрмейсің. Жамандық күту –
2.2. Өзін - өзі тану арқылы жеке тұлғанның
2.2.1 Қарым – қатынас деңгейін анықтау үшін біз
№ 1 кесте. «Қарым – қатынас деңгейін анықтау»
жұмысының көрсеткіштері
№ Оқушылардың аты жөні Жинаған ұпай Пайызы
1 Алибеков Ануар 20 100
2 Абенова Айдын 20 100
3 Тлеуов Айтжан 20 100
4 Саткенов Мадияр 18 90
5 Мусулмамбекова Зарина 18 90
6 Бейсенбаев Мурат 18 90
7 Сабитов Олжас 16 80
8 Тыржанов Ринат 16 80
9 Кулушева Алмагүл 10 50
10 Кабылканова Наргиз 10 50
11 Алибекова Қымбат 10 50
12 Құдайбергенова Лаура 10 50
13 Алибеков Данияр 10 50
14 Абенова Айым 13 65
15 Тургунбаев Кенжетай 14 70
16 Нухтаров Асхат 10 50
17 Адильбеков Шернияз 14 70
18 Кабылова Шаризат 16 80
19 Альжапарова Дильназ 16 80
20 Салкенова Анель 14 70
Сонымен 19- 24 ұпай – 3 оқушы, 14-
Содан кейін 7 оқушыға (35 пайыз) орташа
Ең жоғары ұпай 3 оқушыларда байқалды (15 пайыз).
Қорыта айтқанда, экспериментке қатысқан 7-8 сыныптағы оқушыларға
Осы мәліметтерді диаграмма арқылы көрсетуге болады.(№1)
Сонымен 19- 24 ұпай – 3 оқушы, 14-
Диаграмма№ 1 Оқушылардың қарым – қатынас
деңгейін анықтау
2.2.2 Екінші әдіс арқылы біз оқушылардың өзіңе
№2 кесте Оқушылардың өзіңе деген
көзқарастардың көрсеткіштері
№ Оқушылардың аты жөні Жинаған ұпайы Жинаған пайызы
1 Адильбеков Бекнияз 39 80
2 Елубаева Амина 21 70
3 Еркенова Айсара 35 80
4 Дүсенбаева Дарина 41 90
5 Рахметуллинова Мағишат 37 80
6 Тұйжанов Рустам 38 80
7 Шалгумбаев Тамерлан 32 80
8 Құдайбергенова Камила 32 80
9 Фудимовская Алина 35 80
10 Серік Азиза 40 90
11 Сүйінжанов Малик 50 100
12 Байсарин Ерхан 47 100
13 Жанбурина Диана 44 90
14 Тыржанова Бұлбұл 39 80
15 Абенова Айя 22 70
16 Карзакова Сабира 36 80
17 Мамажанова Диана 40 90
18 Жанкабаева Зарина 38 80
19 Жангарашев Думан 39 80
20 Жангарашева Бота 33 80
Талдау кестеге методика арқылы
35 – 50 ұпай – 15 оқушы.
11-34 ұпай – 5 оқушы.
0-10 ұпай – жоқ.
Сондықтан 35 – 50 ұпай –15
Содан кейін 11 – 34 ұпай 5 оқушыға
0-10 ұпай – жоқ. Төмен дәрежеде оқушыларға
Қорыта айтқанда, көбінесе оқушыларға өзі - өзіңе көзқарастын
Өзіңе деген көзқарасын диаграмма арқылы (Диаграмма №2)
Диаграмма №2 Оқушылардың өз - өзіне
көзқарастары.
Диаграммаға талдау: Оқушылардың өз - өзіне деген көзқарастары
Екі әдіс арқылы мынадай қорытындысын жасауға болады. 7-8
Қорытынды
Қорыта айтқанда, өзін-өзі тану – бұл өзін тану
Өзін-өзі тану өзіндік сана құрылым компонент ретінде әрекет
Өзiн-өзi тану қорытындысында «Мен» образы түсiндiрiледi және кейде
Ұсынылып отырған оқу-әдістемелік кешенін дайындаушылар оқу үдерісін ұйымдастырудың
Өзін-өзі тану сабақтары аудио- және бейнетехникамен, көрнекі және
Оқу-әдістемелік кешенді дайындаушылар пәннің ерекшелігін ескеретін интерактивтік әдістерді
Өзін-өзі тануды оқыту барысында әдістемелік тәсілдер мен амалдар
«Бұл дүниеде біздің бір ғана Отанымыз бар, ол
Қазақстандық патриотизм мен ұлтаралық татулықтың әдіснамасы Қазақстан Республикасының
Жас ұрпақтың бойында ұлттық патриотизм сезімін қалыптастыру үшін
Аталған кедергілерді жеңуде адамның бойындағы үрейді, қорғаныс және
Қорыта айтқанда, өзін-өзі тану – бұл өзін тану
Өзін-өзі тану өзіндік сана құрылым компонент ретінде әрекет
Жеке тұлғаның дамуының, мәдениаралық алмасулардың, пікірін еркін білдірудің,
Еліміздің қазіргі әлемдегі орны адам капиталының сапасымен, білім
Қазіргі заманғы технологиялар ақпараттарды жылдам және сапалы беру
Қазіргі кезеңде елімізде жаңа инновациялық инфраструктураны құру, сонымен
Үлкен ара қашықтық секілді кедергіні жеңетін, ақпаратты көпшілік
Жеке тұлғаның дамуының, мәдениаралық алмасулардың, пікірін еркін білдірудің,
Еліміздің қазіргі әлемдегі орны адам капиталының сапасымен, білім
Қазіргі заманғы технологиялар ақпараттарды жылдам және сапалы беру
Қазіргі кезеңде елімізде жаңа инновациялық инфраструктураны құру, сонымен
Үлкен ара қашықтық секілді кедергіні жеңетін, ақпаратты көпшілік
Өзін-өзі танудың пәндік саласы әр оқушының ішкі жан-дүниесін
Өзін-өзі сыйлау қоршаған ортадағы адамның дәлме-дәлдігімен анықталады. Егер
Кабинет арқылы өзін - өзі даму жұмысын ұйымдастыру.
«Өзін-өзі тану» пәнінің өзіне тән ерекшеліктер оқытушыдан шығармашылық
Өзін-өзі тану сабақтары аудио- және бейнетехникамен, көрнекі және
Оқу-әдістемелік кешенді дайындаушылар пәннің ерекшелігін ескеретін интерактивтік әдістерді
Өзін-өзі тануды оқыту барысында әдістемелік тәсілдер мен амалдар
Дипломдық жұмысымызда студенттер психикасына үлкен әсер ететін мазасыздану
1. Константивтендіруші эксперимент кезінде белгілі болғандай, топтағы мазасыздану
2. Колледж студенттерінің мазасыздануын төмендетуге бағытталған психокорреляциялық бағдарламаны
3. Колледж студенттерінің мазасыздануын төмендету динамикасын тексеруге мүмкіндік
Ұсыныстар:
1. Ұсынылып отырған әдістемені өзін
2. Тәрбие процесінде оқушыларының
3. Мұғалімдердің білімін
Көтеріліп отырған мәселенің күрделігіне орай, зерттеу толығымен шешім
Қолданылған әдебиеттер
[1] Н. Ә. Назарбаевтың. Халыққа жолдауы “Жаңа
[2] М.Ж. Жадрина, Ғ.З. Байжасарова, Б.А. Әрінова,
[3] Назарбаева С.А.Бөбек қоры. Өзін - өзі тану.
[4] Нигметжанова Г.К Тұлғаның өзін-өзі тану
[5] Асеев, В.Г., Мотивация поведения и формирования личности.
[6] Леонтьев А.Н., Деятельность. Сознание. Личность.: третье изд.,
[7] Р.С. Немов Психология (1т) Владос Москва 1998
[8] Л.Н.Десен. Особенности школьников юношеском возросте. 1973.
[9] Маралов В.Г. Основы самопознания и саморазвития. –
[10] З.Фрейд Психоанализ 1896.
[11] .Перлз Ф. Гештальт-семинары.- М.: Институт общегуманитарных исследований,1998.
[12] К.Роджерс.Я концепция.1917.
[13] Ж.Маралов.Психоанализ.1896.
[14] У.Джеймс Беседа с .Бодалев Развитие человека характеристики
[15] Лафта Дж.К., Менеджмент: учеб. пособие, второе изд.,
[16] В.В.Столин.Самопознание личности –М.:1983.
[17] Джакупов .С.М. Психология познавательной деятельности.- А –А,
[18] Абульханова. К.А. Психология познания и сознания личности
[19] Бодалев А.А. Психология о личности . –М.:
[20] Шарипова Р.Д. Духовно – нравственное воспитание школьников//
[21] Н.В.Крогус. Психология межличностного познания – М.:1981.
[22] С.В.Кондратьева. Педагогика и психология.1872.
[23] К.Лоренц.Агрессия.1994.
[24] Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы 2007.
[25] Өзін-өзі тану пәні бойынша жалпыға міндетті мемлекеттік
[26] Б.Момышулы «Психология войны» Алма-Ата «Казахстан», 1990 г.
[27] Алтынсарин Ы. Таза бұлақ/ Ы Алтынсарин –
[28] Адлер А. О нервическом характере. Спб., 1997.
[29] Брунер Д.С., Психология познания: За пределами непосредственной
[30] «Қазақстан мектебі» журналы. №10, 2001 ж.
[31] «Қазақстан мектебі» журналы. №1, 2006 ж.
[32] ДжеймсУ. Психология /предисловие Л.А.Петровской. М., 2011
[33] Немов Р.С. Основы психологии. М., 2003 -
[34] Маралов В.Г. Основы самопознания и саморазвития. –
[35] Абульханова-Славская К. А. Деятельность и психология личности.
Қосымша 1
Сабақтың тақырыбы: Отбасындағы сүйіспеншілік
Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілесің
Мақсаты: “Сүйіспеншілік” ұғымы туралы түсініктерін кеңейту.
Міндеттері:
отбасындағы сүйіспеншілік туралы түсініктерін кеңейту;
сыйластық, сүйіспеншілік сезімдерін дамыту;
сыйластыққа, сүйіспеншілікке тәрбиелеу.
Шаттық шеңбер
Балалар шеңберге тұрып, бір-біріне жақсы сөздер айтып амандасады.
Салеметсін бе, Зарина, сен сүйкімдісін.
Салеметсін бе, Мақсат, сен қайырымдысын.
Салеметсін бе, Динара, сен ақылдысын.
Салеметсін бе, Елжас, сен сабырлысын.
Салеметсін бе, Томирис, сен мейірімдісін.
Әңгімелеу
Балаларға В. Сухомлинскийдің “Бір ананың жеті қызы” әңгімесін
Қыздар анасына өз сүйіспеншіліктерін қалай білдірді?
Сендер аналарына сүйіспеншіліктерінді қалай білдіресіндер?
Балалардың жауаптары тыңдалады.
Менің апам
А. Бақтыгереева
Мені жақсы көреді,
Күндей күліп келеді.
Коп ертегі біледі,
Маган айтып береді.
Мен гүлдерді жұлмаймын,
Торгайларды қумаймын.
Айтқан сөзді тыңдаймын,
Апашымды сыйлаймын.
Кім ойлап тапқан?
Ә. Исқақов
Сөздерді ең аяулы,
Жақсы көріп жаттадым.
Енді білдім оларды
Кімнің ойлап тапқаның.
“Күнім”, “Жаным” дегенді,
“Құлыншағым” дегенді,
“Ботақаным” дегенді,
“Қошақаным” дегенді,
“Айналайын” дегенді,
“Толган айым” дегенді
Ойлап тапқан аналар.
Ойын
Балалар шеңбер бойымен тұрып, мұғалім кезек кезек балаларға
Ойынға төмендегідей сұрақтар қоямын:
Отбасы мүшелерін ата?
Сен отбасында кімді жақсы көресін?
Сен өз отбасына қалай көмектесесін?
Отбасы мүшелерін қалай сыйлайсын?
Кішкентай бөпене қандай көмек көрсетесін?
Ананды қалай мадақтайсын? Қалай жақсы көресін?
Отбасында кімге сыйлық сыйлағын келеді?
Атан мен әжен саган не үйретеді?
Атан мен әжене қандай көмек бере аласын?
Дәйексөз
Отбасы – ол үлкен қуаныш, шаттық, мейірімділік, қамқорлық,
Халықта “Ұяда не көрсен, ұшқанда соны көресін” деген
Өзіммен- өзім
Балалар жайланып отырып, көздерін жұмып өздеріне ең жақын,
Дәптермен жұмыс
Мына суреттердегі бейлелердің қайсысын өз отбасы мүшелеріне теңер
Сергіту сәті
Атамның алып күрегін,
Ауланың қарын күредім.
Әжеме мен құдықтан
Су әкеліп беремін.
Еденгді де жуамын,
Шаң – тозаңды қуамын.
Ғажайып сөздер
Балалар сабақта айтып, үйренген өнегелі сөздерді қайталап айтады.
Отбасы, қуаныш, шаттық, мейірімділік, қамқорлық, сүйіспеншілік.
Қорытындылау
-Балалар, бүгін біз сүйікті отбасы, отбасы мүшелері туралы
Жүректен жүрекке
Балалар шеңберге жиналып, Н. Әлімқұловтың “Балалы үй-базар” өлеңінің
Біздің үйден ән тарап
Думандатар өмірді.
Біздің үйде салтанат,
Біздің үйде көңілді.
Қосымша 2
Сабақтың тақырыбы: Мен бақытты баламын.
Бақыт деген - сенің бала кездерің.
М. Мақатаев.
Мақсаты: “Бақыт”, “қуаныш”, “сүйіспеншілік” құндылықтарының мағынасын түсіндіру.
Міндеттері:
“бақыт”, “қуаныш”,”сүйіспеншілік” туралы түсінік беру;
адами қасиеттерін дамыту;
сүйіспеншілікке тәрбиелеу.
Көрнекі құралдар: дәптер, түрлі түсті қарындаштар.
Шаттық шеңбері
Балалармен бірге Ө. Тұрманжановтың төмендегі өлең жолдарын қайталап,
Кел, балалар, күлейік!
Күлкіменен түлейік!
Қабақ түйген не керек?
Көңілді боп жүрейік!
Әңгімелесу
Балалар! Қалай ойлайсыңдар, “бақытты бала” деп кімді айта
Балалардың жауаптары тыңдалып, тәрбиеші қорытындылайды.
- Дұрыс айтасыңдар! Өз отбасы, достары бар, денсаулығы
Әңгімелеу.
Балаларға Н. Қадырбаевтың “ Бақыт деген не?” әңгімесін
Бақыт деген не?
Н. Қадырбаев
Бақыт, Серік, Ербол – бір көшенің тұрғындары. Үшеуі
Ербол есімі- азамат бол, ер жігіт бол деген
Ал Серік атауы – дүниге келген перзентке серік
Бақыт деген ше? – деді Бақыт қызыққаннан жасыра
Бақыт – бұл әр баланың ой-арманының орындалуы. Қуанышты
Бақыт үйіне келді. Атасынан:
Ата, бақыт деген не? – деп сұрады.
Сенің аман- сау жүргенің – мен үшін бақыт,
Бақыттың үлкені – осы.
- Апай: “ Бақыт деген әр баланың ой
Арманыңа жет, - деді атасы немересінің шын пейіліне
Бақыт үшін осы сәт нағыз бақыт еді.
Бақыттың атасы немересіне “бақыт” деген не? Қалай түсінесіңдер?
Бақытты болу үшін не істеу керек?
Балалардың жуаптары тыңдалады.
Дәйексөз
Балаларға М. Мақатаевтың “бақыт деген- сенің бала кездерің”,-
Бақыт- сенің балалық шағың, денің сау болып, асыр
Жаттау.
Бақыт деген не?
С. Оспанов
Айтшы, білсең егер де,
Папа, бақыт деген не?
Бақыт деген, шырағым,
Мына әсем тұрағың.
Ну ормандар,
Гүл бағы,
Күннің күліп тұрғаны.
Бақыт –дәні далаңның,
Алақаны анаңның.
“Ботам” деуі әжеңнің!
Қайда бақыт мекені,
Қалай оған жетеді?
Адал еңбек етесің!
Сонда ғана жетесің!
Көрінбейтін көзіңе,
Сонда оның өзі не?!
Бақыт деген, сөзім шын-
Айналайын, өзіңсің!
Өзіммен - өзім
Балалар жайғасып отырады. Үнтаспадан жайлы әуен ойналады.
Қане, бәріміз өзіміздің ең бақытты, ең қуанышты
Дәптермен жұмыс
“Мен бақытты баламын, өйткені...” деген сөйлемді толықтырып, гүл
Сергіту сәті
Өлең мазмұнына сәйкес қимыл-қозғалыстар жасалады.
Орнымыздан тұрамыз,
Қолды белге қоямыз.
Бұрыламыз оңға бір,
Бұрыламыз солға бір.
Біз бақытты баламыз,
Гүл-гүл жайнап жанамыз.
Жаттығулар жасасақ,
Жақсы сергіп қаламыз.
Ғажайып сөздер
Балалар сабақта айтып, үйренген өнегелі сөздерді қайталап айтады.
Бақыт-қуаныш.
Бақыт – сүйіспеншілік
Қорытындылау
Бүгінгі сабақта біз бақыт дегеніміз – ой- арманның
Жүректен жүрекке
Балалармен бірге Ә. Дүйсенбиевтің “ Біз - өмірдің
Біз өмірдің гүліміз
Ә. Дүйсенбиев
Зеңгір көктен
Нұрын төккен,
Ортақ біздің күніміз.
Жайнап өскен,
Жайдарлы өскен
Біз өмірдің гүліміз.
Бал достыққа,
Жолдастыққа
Шақырады әніміз.
Тыныштыққа,
Жолдастыққа
Бақыттымыз бәріміз.
Қосымша 3
Сабақтың тақырыбы: Жақсылық жасай білеміз
Жақсылық жасау да- бақыт.
Нақыл сөз.
Мақсаты:”жақсылық” ұғымы туралы түсініктерін кеңейту.
Міндеттері:
“жақсылық” туралы ұғымдарын кеңейту;
жағымды қасиеттерін дамыту;
жақсылық жасауға тәрбиелеу.
Көрнекі құралдар: дәптер, түрлі-түсті қарындаштар.
Шаттық шеңбері
Балалармен төмендегі өлең жолдарын бірге қайталау.
Біздің топта балалар
Тату-тәтті ойнайды.
Дос көңілі әрқашан
Тек жақсылық ойлайды.
Әңгімелеу
“Ақтиін мен қасқыр” мысалын әңгімелеп беру.
Балалардың жауаптары тыңдалады.
Дәйексөз
Балаларға “Жақсылық жасау да – бақыт” деген нақыл
Жақсылық жасау дегеніміз біреуге көрсеткен көмегің, қамқорлығың. Жамандықты
Сергіту сәті.
Өлең мазмұнына сәйкес қимыл-қозғалыстар жасалады.
Көтеріліп шаңырақ
Керегелер керіліп,
Өрімдей боп өріліп,
Уықтар боп иіліп,
Шаңыраққа киіліп,
Бәріміз жүрсек айналып,
Киіз үй боп көрінер.
Дәптермен жұмыс
Суреттер бойынша “жақсылық”, “қамқорлық”, “көмек” сөздерін қатыстырып, әңгіме
Тыныштық сәті
Балалар, денелеріңді түзу ұстап, бастарыңды жоғарыкөтеріп, ыңғайланып тырыңдар.
Ғажайып сөздер.
Балалар сабақта айтып, үйренген өнегелі сөздерді қайталап айтады.
Жақсылық жасау- бақыт, қуаныш.
Қорытындылау.
Бүгін біз жақсылық жасау – бақыт, қуаныш екенін
Жүректен жүрекке.
Балалар бір-бірінің қолдарынан ұстап, шеңбер құрып тұрады. Олардың
89
96
Қабылдау
Бекіту
Талдау
Өзін - өзі тану үрдістері
Анықтау
Баға
«Джогари терезесi»
Өзім жайл білмейтінім
Мен жайлы өзге адамдардың білуі
Арена
Соқыр дақ
Мен өзім жайлы жақсы білетінім
Мен жайлы өзге адамдардың білмеуі
Жасырын аймақ
Белгісіз