Объектілерді конструкциялау бұйрықтары

 МАЗМҰНЫ
Кіріспе 3
1 AutoCAD-ң негізгі құралдары 4
1.1 Түзу сызықты кесінділер 4
1.2 Көмекші құрау сызықтары 6
1.3 Көріністерді басқару құралдары 7
1.4 Қолданушы координаттар жүйесі 8
2 AutoCAD-тағы редакциялау мүмкіндіктері 9
2.1 Редакциялау құралдары 9
2.2 Объектіні таңдау. 9
2.3 Редакциялау құралдарының кеңейтілген жинағы. 10
2.4 Өлшемдерді түзету бұйрықтары 11
2.5 Объектілерді конструкциялау бұйрықтары 13
3 AutoCAD-та мәтінмен жұмыс 14
3.1 AutoCAD-та бір жолды қарапайым мәтін құру 14
3.2 Мәтінді редакциялау мүмкіндіктері 15
3.3 Мәтіндік стильдер 15
3.4 Көпжолды мәтін 15
4 Күрделі объектілерді құру 17
4.1 Поли сызық құру 17
4.2 Сплайндар 17
4.3 Штртихталған аймақтар 18
4.4 Мультисызықтар 19
4.5 Эскизді сызықтар құру 19
5 Формалармен жұмыс 20
5.1 Форма файлдарын құру 20
6 Үшөлшемді көрініс салудағы AutoCAD мүмкіндіктері 21
6.1 Проекциялаудың типтік бағыттары 21
6.2 Сызбаны бояу 21
6.3 3D-Orbit режимін қолдану 22
6.4 Үш өлшемдімодельдердің сызбаларын жинақтау 23
6.5 Типтік үшөлшемді объектілер құрылымы 24
Қорытынды 26
Әдебиеттер 27
Кіріспе
Бүгінгі күндерде AutoCAD 2002 – автоматты проекциялау жүйелері
AutoCAD-ң бірінші версиясы 1982ж. Жарық көрді және ол
Жоғарыда айтылып өткендей, AutoCAD АПРЖ(САПР)-гі қолданымда ең көп
AutoCAD 2002 түрлі техника облыстарында, ерекшеленген АПРЖ-де қолданылады:
Архитектуралық АПРЖ-де;
Машина жасау АПРЖ-де;
Географиялық ақпараттық жүйелерде;
Ресурстарды бақылау автоматты жүйелерде;
Электротехника және электроникада;
Мультимедиа жүйелерінде;
AutoCAD жеңіл көрінуі мүмкін, бірақ бұл программаның да
1 AutoCAD-ң негізгі құралдары
1.1 Түзу сызықты кесінділер
Line(Кесінді): Ең көп орындалатын бұйрық. Ол Draw құралдар
Жаңа версияда AutoCAD-ң мінезі мүлдем өзгерген жоқ. Жағдайға
Бас нүктені енгізгеннен кейін мынадай шақыру шығады: Specify
Минимум екі сегмент құрылғаннан кейін шақыру мәтіні өзгереді:
Егер Line бұйрығының алдында басқа сызу бұйрығы орындалған
Rectang(Тіктөртбұрыш): AutoCAD-та төртбұрыш сызу үшін
Бұл бұйрықты таңдағаннан кейін AutoCAD екі шың жөнінде
Rectang бұйрығы бірнеше параметрге ие. Қосымша редакциялау операцияларын
Rectang бұйрығы полисызық құрады. Яғни Rectang, келешекте бір
Polygon(Көпбұрыш): Бұл бұйрық Draw құралдар панелінде орналасқан. Polygon
Polygon бұйрығын таңдағаннан кейін қабырға саны берілуі
керек, одан кейін келесі белгіленуі керек үш метод
Edge: ол үшін тышқанның оң батырмасын басылғаннан кейінгі
Inscribed in circle: тышқанның оң батырмасын басқаннан кейінгі
Circumscribed about circle: бұл параметрдің таңдау жолы да
Polygon бұйрығы да, соңында бір объект деп қабылданатын
Circle (Шеңбер): Бұл бұырықты Draw панелінен таңдай аласыз.
3Р(3 нүкте): бұл параметрді таңдасақ, шеңбердің ортасын, және
2Р(2 нүкте): бұл жерде шеңбердің екі нүктесін ғана
Tan tan radius: бұл параметрді қолдану үшін “t”
Тағы да Donut(Жүзік) бұйрығы бар. Ол бұйрық ортасы
Arc(Доға): Бұл параметрді қолдану үшін Draw құралдар панеліндегі
Angle(орталық бұрыш)
Center(орта)
Endpoint(ақырғы нүкте)
Angle(орталық бұрыш)
Start point
End(соңы)
ARC
2nd point(2ші нүкте)
Angle(орталық бұрыш)
Center(орта)
Endpoint(ақырғы нүкте)
Ellipse(Эллипс): AutoCAD-та эллипстың сызылуы Ellipse бұйрығымен жүзеге асырылады.
Ellipse arc(Эллиптикалық доға): Бұл Draw панеліндегі жаңа бұйрық.
Point(Нүкте): Бұл өте қарапайым, бірақ кең қолданымда болған
Current point modes: PDMODE=34
Specify point:
Мұндағы PDMODE – нүкте салынуының стилінің кодын анықтайды
PDSIZE – нүкте шамасын белгілейді. Бұл айнымалыларды Format(Point
1.2 Көмекші құрау сызықтары
Кей уақыттарда сызбаларда көмекші сызықтардысалуға тура келеді. Олар
XLine: Line бұйрығынан айырмашылығы, ол соңсыз болады. XLine
Бұл бұйрықты таңдағаннан кейін AutoCAD бұйрықтық жолға шақыру
Hor: горизонталь көмекші сызық жасау үшін пайдаланылады. Бұл
Ver: вертикаль көмекші сызыққұрау үшін пайдаланылады. Қолдану үшін
Ang: бұл параметрді қолдану үшін “а” әрпін енгізу
Bisect: бұл параметр оның шыңдары мен бұрыш жақтарында
Offset: бұл параметрдің көмегімен әрбір көрсетілген кесіндісіне және
Базалық түзуден белгілі қашықтықта орналастыру. Ол үшін “o”
“о” әрпін енгізгеннен кейінгі Specify through point:
Ray(Сәуле): XLine-н айыриашылығы, ол бір жағынан шектеулі.
Таңдағаннан кейінгі Specify start point: шақыруына сәуленің бастапқы
1.3 Көріністерді басқару құралдары
Zoom (Көрсет): бұл бұйрық сызба масштабтарын басқаруға арналған.
Window(Терезе): бұл параметрде тіктөртбұрышты терезе белгілеу керек. Бұл
Dynamic(Динамика): бұл параметр бір мезетте масштабтау және “панорамалау”
Панорамалау режимі: “крестикті” терезе құрады. Ол сызбада еркін
Масштабтау режимі: терезенің оң жағында “стрелканың” көрінісі пайда
Scale(Масштаб): таңдалғаннан кейін егер кез-келген сан енгізсек, онда
Center(Орта): бұл параметр экран үстіне шығарылатын сызба аймағы
In(Үлкейту): бұл параметр Scale параметрін 2х шамасымен қайталайды.
Out(Кішірейту): бұл параметр Scale параметрін 5х шамасымен қайталайды.
Extents (Шекаралар): бұл параметр сызбадағы барлық графикалық элементтерін,
1.4 Қолданушы координаттар жүйесі
AutoCAD-ғы геометриялық объектілер глобальді тікбұрышты абсолют координат жүйесіне
Қолданушылар өз қалауларынша меншікті координат жүйесін құрып, сақтай
1.3 – сурет – UCS Icon сұхбатты терезесі
2 AutoCAD-тағы редакциялау мүмкіндіктері
2.1 Редакциялау құралдары
Редакциялау - AutoCAD-та өте маңызды рөл атқарады. Редакциялаусыз
Редакциялау бұйрықтарының көбісі Modify менюінде орналасқан. Ең маңызды
Erase (Өшіру): бұл процесс әрбір сызбада қолданылады. Erase
Move(Жылжыту): объектіні жылжыту үшін Move бұйрығын Modify панелінен
Сору (Көшіру): процесі жылжыту процесіне ұқсас, бірақ көшіруда
Rotate(Бұрылу): AutoCAD объектілерін базалық нүте айналасында, берілген бұрышқа
Scale(Масштаб): бұл бұйрықпен біз жоғарыда танысқан едік. Modify
2.2 Объектіні таңдау.
Объектіні таңдау жеңіл көрінгенімен өте жеңіл жұмыс емес.
Window: бұл параметр диагоналінен екі бұрышы көрсетілген терезеге
Last: соңғы құрылған объектіні таңдайды.
Crossing: терезеге толығымен не бөліктеп кірген объектілердің бәрі
Box: бұл Window және Crossing параметрлерінің комбинациясы. Егер
All: бәрін таңдайды.
Fence: уақытша таңдау сынық сызығын құруға мүмкіндік тудырады.
Wрolygon: бұл параметр дұрыс көпбұрыш құрады, және ішіне
CРolygon: дұрыс көпбұрыш жасайды. Ішіне толығымен және бөліктеп
Group: аты бойынша объектілерді таңдайды.
2.3 Редакциялау құралдарының кеңейтілген жинағы.
Mirror(Айна): таңдалған объектінің айналық көрінісін жасау үшін қолданылады.
Аrray (Массив): объект көшірмесінің тікбұрышты және шеңберлі массив
Modify панелінен Array батырмасын таңдау
Шыққан Array терезесінен Polar Аrray белгілеуін таңдау
Егер Array батырмасын басардың алдында, объектілер таңдалған болса,
Массивтің орталық нүктесін белгілеу. (х,у координаттары бойынша) немесе
Ашылған Method терезесінде үш элемент пайда болады:
Total number of Items: басты және көшірілетін объектінің
Angle to fill: массивпен қамтылатын шеңберлі сектор шамасын
Angle between Items : шеңберлі массивтің екі көршілес
Қажетті массив элементінің санын енгізіп, бұрыштарын қалауыңызша таңдап
1.4 – сурет – Array сұхбатты терезесі
Offset (Ұқсас объект құру): Бұл бұйрық арқылы күрделі
● Егер шақыруға арақашықтық енгізсек, онда AutoCAD Select
● Объектіге көрсетілген нүкте арқылы өтетін ұқсас объектілерді
Align (Түзету): Тек бір операция арқылы бір және
2.4 Өлшемдерді түзету бұйрықтары
Trim (Кесу): Сызбаны сызғанда, басында сізге сәйкес объектілердің,
Current settings: Projection = UCS Edge = None
Select cutting edges…
Select objects:
Бірінші қатар кесу процесінің жүйелік айнымалысын қамтиды. Еске
● Егер кесуші мен кесілуші объект қиылысса, онда
● Ал егер қиылыспайтын кесуші және кесілуші объектілермен
Extend (Ұзарту): Бұл бұйрық, Trim бұйрығының қарама-қарсысы болып
Lengthen (Үлкейту): Бұл бұйрық объектілерді үлкейтумен қатар, кішірейте
Lengthen бұйрығын қолдану үшін Modify панелінен Lengthen батырмасын
● Delta – ағындағы және жаңа ұзындық немесе
● Percent – контекстті менюден Percent-ті таңдап, Enter
● Total – Specify total length or [Angle]
● Dynamic – бұл параметр белгіленген нүктеге соңғы
Stretch (Созу): Stretch бұйрығы Modify панелінде орналасқан. Объектіні
Базалық нүкте беруге болады. Specify second point or
Орын ауыстыру шамасын бұйрықтық жолға енгізуге болады. Мысалға
2.5 Объектілерді конструкциялау бұйрықтары
Break (Жару): Кейбір кездерде бірнеше түзуді сызғаннан гөрі
Chamfer (Фаска): Фаска орнату екі қадамнан тұрады. Біріншісі
(Trim mode)
Current chamfer Dist1=0.5000, Dist2=0.5000
Select first line or [Polyline/Distance/Angle/Trim/Method]: шақыруына жауап қайтару
2-ші қатарда, соңғы рет Chamfer бұйрығын қолданғанда қалған
● Екі катеті бойынша фаска құру үшін Distance
● Катет және бұрыш арқылы катет параметрін қолдану
Fillet (Түйіндесу): Бұл бұйрық, екі қиылысушы сызықтың арасында
Параметрлерді енгізу үшін Modify панелінен Fillet бұйрығын таңдау
Select first object or [Polyline/Radius/Trim]:
шақыру шығады. Бірінші қатарда түйіндесу режимінің параметрлері көрсетіледі.
● Radius – бұл параметр, түйіндесу радиусын енгізу
● Trim – AutoCAD автоматты түрде түйіндес кесінділерін
● Polyline – полисызыққа түгелімен түйіндесу жүргізу үшін
3 AutoCAD-та мәтінмен жұмыс
3.1 AutoCAD-та бір жолды қарапайым мәтін құру
AutoCAD-та, бұрыннан белгіленген шрифт пен шрифт биіктігі қабылдап,
Current text style: “STANDARD” Text height: 0.2000 –
Specify start point of text or [Justify/Style]: –
Specify height : – мәтін биіктігін енгізіңіз немесе
Specify rotation angle of text : – мәтіннің
Enter text: – мәтінді енгізіңіз. Енгізгеннен кейін Enter
Enter text: – егер бітірген болсаңыз қайта Enter
DText бұйрығының негатив жері – 1) сөз аралық
% % 0 – мәтін үстін сызу режимін
% % u – мәтін астын сызу режимін
% % d – градус дәрежесін (º) құру
% % p – плюс-минус (±) символдарын құру
% % c – шеңбер диаметрі (ø) символын
Мыс:
35.3 not 35.8 → % % u 35.3%
ø 1.5 → % % с 1.5
3.2 Мәтінді редакциялау мүмкіндіктері
Мәтінді редакциялау, екі тәсілмен асырылуы мүмкін:
Modify панелінен Text бұйрығын таңдап, Select an annotation
Объектіні таңдап, тышқан оң батырмасын басып, Properties батырмасына
3.3 Мәтіндік стильдер
Әрқашанда бір шрифтті қолдану қызықтырмайтыны сөзсіз. Сол үшін
Жаңа мәтіндік стиль құру үшін Format=>Text Style менюын
Style Name – стиль аттарымен жұмыс істеу үшін
Font – бұл аймақта сізге керек шрифт және
Effects – аймағында мәтінге байланысты түрлі әрекеттер жасалуы
Параметрлер енгізіліп біткеннен кейін Array батырмасы басылуы тиіс.
3.4 Көпжолды мәтін
Егер сызбаға аса ұзын жазу енгізу керек болса,
Жаңа жол мәтінін құру үшін Draw панелінен Multiline
Жауап ретінде AutoCAD ағындағы мәтін стилін және биіктігін
Character: мәтін символдарының форматтау атрибуттарын өзгерту үшін қосылады.
Properties: шрифт кескінін түзету атрибуттарын, азат жол енін
Line spacing: бұл салымды мәтіннің жол-аралық интервал баптауын
Find/Replace: мәтінді табу немесе белгіленген мәтінді ауыстыру үшін
Сызбада мәтінді іздеу. Сызбада мәтінді іздеу қызметі өте
1.7 – сурет – Find and Replace сұхбат
Орфографияны тексеру. Орфографияны тексеру Spell бұйрығымен орындалады, ол
1.8 – сурет – Check spelling сұхбатты терезесі
4 Күрделі объектілерді құру
4.1 Поли сызық құру
Поли сызық – сызықтық сегмент пен доғаның қатарласуын
Arc – қосымша параметрлер жиыны көмегімен доға жүргізу
Close – соңғы сегменттің соңғы нүктесімен поли сызықтың
Halfwidth – поли сызықтың бастапқы және соңғы нүктесінде
Length – алдыңғы доғаға жанама немесе алдыңғы сызыққа
Undo – соңғы сегментті өшіреді.
Width – поли сызықтың бастапқы және соңғы нүктесінде
Поли сызықтарды редакциялау болса, Pedit бұйрығы және Properties
4.2 Сплайндар
Сплайн дегеніміз – белгілі мөлшердегі нүктелер арқылы өтетін
Сплайнды сызу үшін Draw құралдар панелінен Spline батырмасына
Close: берілген жанама бағыты бойынша үзіліссіз қисықтың соңғы
Fit tolerance: белгіленген нүктелерге қашықтықта сплайн өтуін енгізу
Start tangent: ең соңында AutoCAD қисықтың бастапқы және
4.3 Штртихталған аймақтар
Hatch(Штрихтау): Draw панелінде орналасқан бұл батырманы басқанда сіз
1.9 – сурет – Quick салымы активтендірілген Boundary
Штрих түрін Type немесе Pattern (немесе”…”) батырмаларына басып
Ең қиыны штрих параметрлерін енгізу емес, штрихталуы тиіс
Boundary Hatch терезесінде штрихтаудың екі амалы берілген: штрихқа
Штрих түрін өзгерту үшін Modify(Object менюінен Hatch бұйрығын
4.4 Мультисызықтар
Мультисызық деп – бір бұйрық арқылы параллель сызықтар
Сақталған мультисызығыңызды қолдану үшін Draw панелінен Multiline
4.5 Эскизді сызықтар құру
Sketch бұйрығының көмегімен эскизді сызықтарды еркінше салуға болады.
Sketch. Pen exit Quit Record Erase Connect шақыруы
5 Формалармен жұмыс
Егер сізге қарапайым бір объектіні бірнеше рет керек
5.1 Форма файлдарын құру
Форма файлдарына формалармен қатар шрифттер де сақталуы мүмкін.
Enter s or [?]: жауап ретінде форма атын
Specify intersection point: бұл шақыруға енгізу нүктесін белгілеу
Specify height: бұл параметр масштабтау коэфициентін енгізуіне ұқсас.
Specify rotation angle: бұрылыс бұрышын енгізіңіз.
Форманы белгілеу үшін келесі синтаксис қолданылады:
*форма нөмірі, # спец_саны, форма_аты,
спец1, спец2,..., 0.
Бұл жердегі
форма нөмірі – 1-ден 255 аралығында кез-келген сан
# спец_саны – міндетті түрде соңындағы 0-ді қоса
форма_аты – форма аты тек қана бас әріптерден
спец1,... – форманың өзін белгілейтін кодтар.
0 – форма белгіленуі 0 санымен бітуі тиіс.
Форманың белгіленуі үшін екі код жиынтығы қолданылады. Біріншісінің
Бірінші символ 0 саны болу керек. Сөйтіп AutoCAD
Екінші символ ұзындықты анықтайды. Бұл сандар 1-ден F-ке
Үшінші символ, бағыт коды болып табылады. Бірақ тек
Форма үзілмемелі болуы тиіс!
6 Үшөлшемді көрініс салудағы AutoCAD мүмкіндіктері
Үш өлшемді модельдермен жұмыс кезіндегі басты мақсат –
6.1 Проекциялаудың типтік бағыттары
AutoCAD он типтік бағыт ұсынады. Олар View менюінде
Үстіден қарағандағы көрініс
Астыдан қарағандағы көрініс
Сол жағынан қарағандағы көрініс
Оң жағынан қарағандағы көрініс
Алдынан қарағандағы көрініс
Артынан қарағандағы көрініс
Оңт-бат. изометрия көрінісі
Оңт-шығ. изометрия көрінісі
Солт-шығ. изометрия көрінісі
Солт-бат. изометрия көрінісі
6.2 Сызбаны бояу
Егер модельдің көркем көрінісін тез алуымыз керек болса,
Бояуды қолдану үшін View менюінен Shade бұйрығын таңдаңыз
2D Wireflame: қарапайым каркасты объектқұрылады
3D Wireflame: модель көрінісі каркасты бірақ ҚКЖ үш
Hidden: таңдалған кесінділерді көрінбейтіндей жасайды, яғни нақты көріністе
Flat shaded: шек пішінімен шектелген облыстың жартытонды толтырусыз
Gouraud shaded: түрліше ориентацияланған шек арасында жартытонды тегістелген
Flat shaded, Edges on: қабырғасы каркасты болатын Flat
Gouraud shaded, Edges on: бұл параметрде де қабырғалар
6.3 3D-Orbit режимін қолдану
3D Orbit құралы кеңістіктегі модель айналасында қозғалып, модельді
3D Orbit режимін 3D Orbit панелінен іске қосуға
Шеңберлі “стрелка” режимінде курсордың көмегімен бұрылыс. Тышқанның сол
“Сфера және сызықтар” режиміндегі бұрылыста, тышқанның сол батырмасын
Модель көрінісінің вертикаль өс айналасында бұрылуы. Бұл режимде
Модель көрінісінің горизонталь өс айналасында бұрылуы. Осы режим
3D Orbit режимінің қосымша бұйрығы бар. Бұл бұйрық
3D Orbit-пен жұмыс істегеннен кейін модельдің бастапқы көрінісіне
6.4 Үш өлшемдімодельдердің сызбаларын жинақтау
AutoCAD-та үшөлшемді сызбаны жинақтауды үш бұйрық орындайды:
SOLVIEW: көріністі экрандарды және ортогональды проекцияларды перпендикуляр жазықтықтарға
UCS параметрі ағындағы ҚКЖ-н таңдауға мүмкіндік туғызады. ҚКЖ-ні
Ortho параметрі ортогональді проекциялар құрайды. Specify side of
Auxiliary параметрі қиғаш көріністер құрады. Specify first point
Section параметрі көлденең кесік құру үшін жұмыс істейді.
Exit параметрі SOLVIEW бұйрығының орындалуын аяқтайды.
SOLDRAW: біріншіден бұл бұйрық орындалуы үшін SOLVIEW бұйрығы
Штрихты өзгерту үшін HatchEdit бұйрығын қолдануға болады.
SOLPROF: бұл бұйрық SOLDRAW бұйрығы сияқты. Бірақ оны
SOLPROF бұйрығын қолдану үшін Solids панелінен Setup Profile
Project profile lines onto a plane? [Yes/No]: шақыруына
Delete tangential edges? [Yes/No]: шақыруына жанама шектерді құруға
6.5 Типтік үшөлшемді объектілер құрылымы
Параллелепипед. Жасалу жолы:
Surface панеліндегі Box батырмасына басыңыз.
Specify corner point of box: шақыруына параллелепипед сол
Specify length of box: шақыруына х өсі бойымен
Specify width of box or [Сube]: шақыруына у
Specify height of box: шақыруына z өсі бойынша
Specify rotation angle of box about z axis
“Клин”. Жасалу жолы параллелепипедтың жасалу жолымен ұқсас, тек
Пирамида. Пирамида түрі көп болғандықтан (төртбұрыш табанды, үшбұрыш
Жасалу жолы:
Surfaces панелінде Pyramid батырмасына басыңыз.
Specify first corner point for base of pyramid:
Specify second corner point for base of pyramid:
Specify third corner point for base of pyramid:
Specify fourth corner point for base of pyramid
Егер Tetrahedron параметрі таңдалған болса, Specify apex point
Конус. Жасалу жолы:
Surfaces панелінде Cone батырмасына басыңыз.
Specify center point of cone: шақыруына конус табанының
Specify radius for base of cone or [Diameter]:
Егер сіз кесік конус құрғыңыз келсе, Specify radius
Конус биіктігін Specify height of cone: шақыруынан кейін
Enter number of segments for surface of cone:
Сфера. Жасалу жолы:
Surfaces құралдар панеліндегі Sphere батырмасына басыңыз
Specify center point of sphere: шақыруында сфераның орталық
Specify radius of sphere or [Diameter]: шақыруы шыққанда,
Enter number of longitudinal segments for surface of
“Купол”. Сфераның жартысы болғандықтан, оның жасалу жолымен бірдей.
“Чаша”. Сфераның астыңғы бөлігі. Оның да жасалу жолы
“Тор”. Жасалу жолы:
Surfaces панелінде Torus батырмасына басыңыз.
Specify center point of torus: шақыруына тордың орталық
Specify radius of torus or [Diameter]: шақыруына тор
Specify radius of tube or [Diameter]: шақыруына жауап
Enter number of segments around tube circumference: және
Қорытынды
Әрбір нәрсенің соңы бар демекші, мен де өз
Бұл программа біздің өмірімізде өте қажетті деп, өз
Сонымен AutoCAD-ң негіздерін бітірдік. Бұл жұмыс, AutoCAD программасын
Әдебиеттер
AutoCAD 2002 “Библия пользователя”, Эллен Финкельштейн,
СП 2004
AutoCAD 2002 “Энциклопедия”, Джеймс Лич, СП 2002
AutoCAD 2000 “Практический курс”, А. Федоренков, К. Басов,
М 2000
4. AutoCAD 2000 “Для начинающих”, А. Ярвуд, М
2
Негізгі және қолданушы сөдігіне өзгерістер енгізу үшін басылады
Қате болып саналған сөзді сөздікке қосу үшін басылады