МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 8
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 10
1.1 Кен орны жайлы жалпы мәліметтер 10
1.2 Кен орнының геологиялық зерттеу және игеру тарихы
1.3. Стратиграфия 11
1.4 Тектоника 16
1.5 Мұнайгаздылық 19
1.6 Сулылығы 21
2 ТЕХНИКА -ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 23
2.1 Игерудің ағымдағы жағдайының негізгі көрсеткіштері мен олардың өзгеру
2.5 Мұнай эмульсияларының түзелуі мен олардың негізгі қасиеттері 30
2.6 Мұнайды дайындауға арналған блокты автоматтандырылған жабдық 31
2.7 Жетібай кен орнында мұнай, газ және суды дайындаудың
2.8 Мұнай, газ және суды дайындаудың технологиялық үрдісінің сипаты
2.10 Мұнай кен орнындағы құбырлардың жіктелуі 35
2.12 Тік гравитациялық сепаратордың сұйық өткізу қабілетін есептеу. 38
2.13 Кәсіпшіліктегі мұнай өткізгіш құбырларының гидравликалық есебі 40
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 44
3.1 “Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасының ұйымдық сипаттамасы 44
3.2 Негізгі және көмекші өндірісті ұйымдастыру 44
3.3 “Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасындағы еңбек ақы мен
3.4 Еңбекақы қорының есебі 46
3.5 Жылдық өндірістік шығындардың есебі 49
4. ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ 53
4.1 Технологиялық үрдісті жүргізудің негізгі қауіпсіздік ережелері. 53
4.2 Өндірістік басқарманың объектілерін статикалық электр қуаты мен найзағайдан
4.3 Топтап өлшейтін қондырғыларды найзағайдан қорғау 57
4.4 Найзағайдың екіншілік әсерінен қорғау 60
4.5 Жерсіңдіруші құрылғының есебі. 61
5 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ 64
5.1 Атмосфераны, литосфераны, гидросфераны ластану көзі ретінде технологиялық процестерді
5.1.1 Атмосфераның ластану себептері 65
5.1.2 Гидросфераның ластану себептері 66
5.1.3 Литосфераның ластану себептері 66
5.2 Ұйымдастырылған шаралар 66
5.3 Инженерлік қорғау және табиғатты қорғау шаралары 67
5.3.1 Атмосфераны қорғау 67
5.3.2 Гидросфераны қорғау 69
5.3.3 Литосфераны қорғау 70
ҚОРЫТЫНДЫ 73
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 75
КІРІСПЕ
Мұнай өнеркәсібі еліміздің экономикасында басты орындардың бірі болып табылып,
Жалпы, мұнай өнеркәсібі ауыр және жеңіл өнеркәсіптердің, ауылшаруашылығының және
Қазқстан Республикасы - мұнайгаз және газдыконденсат кен орындарына өте
Көп қабатты ірі мұнайгаз кен орны Жетібай 1961 жылы
1972 жылы ІІІ объектінің (ІХб, Х горизонттар) игерілуінің технологиялық
1974 жылы ВНИИ қыртыстың мұнай, сол секілді мұнайгаз аймақтарында
Жоғарыда аталған ескертпелерге сәйкес Жетібай кен орнын барлаудың нақты
Жер қыртыстарының геологиялық сипаттамасы, пайдалану объектілерінің бөлінуі, ұсынылған нұсқаларда
Ендіруге 18 жыл бойы тұрақты өндірумен және бекітілген қорларды
Осы "дипломдық жобаның" негізі болып отырған Жетібай кен орнында
Жазылған дипломдық жұмысым осындай кен орнының негізгі мәселелеріне талдау
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Кен орны жайлы жалпы мәліметтер
Жетібай кен орны Маңғышлақ түбегінің батыс бөлігінде орналасқан және
Географиялық жағынан аудан әлсіз өрнектелген кең (жазық), Оңтүстік-батыс бағытында
Кен орнының өнеркәсіптік мұнай газдылығы 1961 ж. орнықтырылған. Кен
Жалпы ұзындығы 150 км болатын Өзен-Жетібай-Ақтау көлік жолы тартылған.
1.2 Кен орнының геологиялық зерттеу және игеру тарихы
Жетібай кен орны кіретін Оңтүстік-Маңғышлақ иілімінің Солтүстік беті өткен
1962 жылы «Казнефтегеофизика» және «Мангышлак-нефтегеофизика» Жетібай ауданында 1:50000 масштабында
1962-1964 жылдары іле геофизикалық экспедицисымен (А.В. Праршков, В.А. Попов,
Турандық геофизикалық экспедициясымен (Н.Я. Купик, А.О. Урсов, В.О. Быкадоров)
1.3. Стратиграфия
Жетібай кен орнында терең барлау ұңғыларымен жоғарғы триастан неоген-төрттік
Мезазойлық топ - MZ
Триастық жүйе. (Т3)
Жоғарғы бөлім. Ұңғылармен 18, 28, 33, 63, 66, 71,
Аргиллиттер күкірт-сұрлы, алевролитті; каолилит гидроқабатшалы. Тік жарықшақтар кальцитпен көрсетілген.
Жоғарғы триастың ашылған бөлігінде (92 ұңғы) екі бума байқалады.
Юра жүйесі (J1)
Кен орнында юра жүйесінің шөгінділері барлық үш бөлімдермен көрсетілген;
Төменгі бөлім (J1)
Төменгі юраның қимасы құм тастардың, алевриттердің, саз балшықтардың және
Төменгі юралық құмтастар сұр, ашық-сұр, ұсақ-орташа-сирек-ірі түйіршекті, нашар іріктелген
Құмтастар мен алевролиттердің иілімді материал кварцпен, далалық шпатпен эффузив
Саз балшық пен аргиллиттер гидрослюдалы-каолилитті, сұр, қалың-сұр, құмайтты және
Ортаңғы бөлім (J2)
Ортаңғы юра бөлімі аалендік, байостық және баттық ярустармен көрсетілген.
Аалендік ярус (J2 а)
Аалендік ярустық шөгінділері негізінен сазды-алевролитті және аргиллитті жыныстардың бағынышты
Конгломераттар ұсақ, көмірлі, кварц, кремнидің нашар жұмырланған үгінділерімен, эффузивпен
Әлсіз карбонатты, тығыз, бір шама байтылған, өсімдік қалдықтарымен көмірленетін
Ярустық жалпы қалыңдығы 165-200 метрді құрайды. Барлығы құрамында ХІІІ
Байостық ярус (J2 в)
Байостық жыныстар қалыңдығы аудан бойынша ұсталмаған саз балшықтардың, құмтастардың
Құмтастар сұр, сарылау-сұр, бұрыл, ұсақ түйіршікті және сазды-алевролитті, полимикті,
Цемент сазды-хлоритті және сирек-кварцты-регенерациялық. Саз балшықтар негізінен, қанық-сұр, тіпті
Байостық ярусқа ХІ,Х,ІХ,УШ өнімді және сулы горизонттары кіреді, ярустық
Баттық ярус (J2 bt)
Баттық ярус үшін олармен көтерілген саз балшықты қабатшалары бар
Баттық саз балшықтар қанық-сұр, қанық-қоңыр, жасыл-қанық-сұр, тығыз, құмайытты және
Баттық ярусқа VІ,V өнімді және ІV сулы горизонттары жатады,
Жоғарғы бөлім (J3)
Жоғарғы юралық жүйе келловейлік, оксфордтық кимериджтік және титондық
Келловейлік ярус (J3 k)
Келловейлік ярустық шөгінділері бағынышты құмайтты-алевролиттік жыныстардың қабатшасымен көрсетілген, олардың
Келловейлік ярустық құмтастары сұр, жасыл-сұр, ұсақ түйіршікті, күшті алевриттік,
Саз балшықтар жасыл-сұр, қанық-сұр, сирек бұрыл түсті, тығыз, алевритті,
Саз балшықтардың карбонаттылығы мергел қабатшаларының және карбонат сазды құм
Барлық қима бойынша көмірленегн өсімдік қалдықтары кездеседі. Ярустық орталық
Оксфордтық ярус (J3 о)
Оксфордтық ярус үшін қиманың төменгі жақ бөлігінде саз балшықтар
Кимериджтік ярус (J3 km)
Кимериджтік ярустың шөгінділері оксфордтыққа жатады және мергель мен доломит
Бор жүйесі (К)
Тез бұрыштық үйлесімсіз бор шөгінділері юра шөгінділерінің жуылған бетінде
Палеогендік жүйе (P)
Палеогендік шөгінділер лезді бұрыштық неогенмен бор шөгінділерінің жуылған бетінде
Неогендік жүйе (N)
Неогендік шөгінділер бұрышты үйлесімсіз қиманың төменгі жақ бөлігінде терригенді-карбонаттық
Жоғарыда қима бойынша жалпы қалыңдығы 5-10 метрді құрайтын төрттік
1.4 Тектоника
Жетібай кен орны белгілі болғандай, Оңтүстік-Маңғышлақ майысуының шегінде тұр,
Солтүстігінде Жетібай-Өзендік тектоникалық саты тереңдік сынулармен (шығыс жақ бөлігі
І Өзендік-Өзен-Қарамандыбас, Асар-Қарамандыбай, Солтүстік Жетібай құрылымдарымен бірге.
ІІ Жетібайлық-шығыс Жетібай, Ақтас, Оңтүстік-Асарлық құрылымдармен бірге.
ІІІ Теңгелік-Теңге, Тасболат, Тарлы, Атанбай құрылымдармен бірге.
Осы аймақтардың геологиялық құрылыстардың жалпы ерекшелігі Маңғышлақ дислокация аймағына
1- кесте Жетібай кен орнының Тектоникалық сипаттамалары
Құры-лым-дық бет Қабатқа жыныстардың құлау бұрыш-ының орташа
мәні, м Қатпарлы
қабаттар-дың
ампли-тудасы Қатпарлардың
өлшемі, км Иілуді соңғы
нұсқалау,
м
Ұзын өс бойынша Қысқа өс бойынша
Туран
Ауданы*
-290
Құмдық
аудан* 20 *2030/10 115 25,3 4.1/0 -1275
Жамылу* 2040*4010/1030 180 21,1 2,0/4,6 -2230
Үсті-батыс үшін
Асты-шығыс үшін
Кестеде көрсетілгендей тереңдеген сайын қатпарлардың құлау бұрышы өседі, ал
Әр бір қанаттағы көтерілу кеніштен тысқары жерде орналасқан.
1.5 Мұнайгаздылық
Жетібай кен орны субендікті жазықтықты ірі антиклиналдық қатпарға үйлескен.
Терең барлау ұңғыларымен кен орнында жоғары триастықтан бастап төртік
Юра жүйесі төменгі, ортаңғы және жоғарғы бөлімдермен көрсетілген. Юра
Баттық яруста ХІ, V, ІV, ІІІ өнімді горизонттар бөлініп
Газ кеніштері І горизонтта, мұнай кеніштері ІV горизонтта, V
Газ бөлігінің қуыстық көлемі Мпор=0,82; 5,8х1,2 километр және кеніштікі
Б-бумасының «Б», «Б2+Б3» қабатына екі мұнайгазды кеніне байланысты. Олардың
VІІІ горизонт жоғарыда жатқан горизонттан қалыңдығы шамамен 4-17 метр
Горизонт, жалпы қалыңдығы 150-160 метр болатын горизонт бағынышты мәнге
Горизонт астының тиімді қуаттылығы едәуір кең ауқымда толқиды 3,6-дан
Нақтылы корреляциямен кеніштің нұсқа сыртындағы аумағындағы батыс күшклинал (655
2 кесте – Қима мен аудан бойынша қабаттардың құрылысы
Гори-зонт Бума Кеніштер Қабаттар Бірге құйылу
Коэфф-ті
КРД, бірлік Бірге құйылу к.сл, бірлік Горизонт-ң
жату тереңдігі
м,
мөлшері индексі
АА Аа1 11 а1 0,98 0,18 2065
Аа2+а3 22 Аа2+а3 0,90 0,51 2170
Аа4 11 а4 0,63
0,06
ББ ББ1 11 ББ1 0,93
0,05
ББ2+Б3 22 ББ2+Б3 0,98 0,94
1.6 Сулылығы
Гидрохимия мен гидродинамика бойынша материалдардың негізінде Жетібай кен орнының
Юра шөгінділерінің сулары бор шөгінділерінің суларынан ерекшеленеді. Бұлар тығыздығы
XІІ горизонттық табан суы №6 скважинаның ашық фонтандауы мүнаймен
Бор шөгінділері тең, апт және баррем горизонттарының суларың тығыздығы
Жетібай ауданындағы сормат шөгінділерінің сулары тұздылау, арынсыз, тереңдігі 30
Графиктер бойынша иодтың концентрациясы 6-8 мг/дм3 әдетте кездеспейді. Жетібай
Бор ортаңғы юра кешеніндегі сулардың барлық сынамаларынан тадылды. Оның
2 ТЕХНИКА -ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Игерудің ағымдағы жағдайының негізгі көрсеткіштері мен олардың өзгеру
Қазіргі уақытта Жетібай кен орнының қимасында 13 өнімді горизонттар
1976 жылы игерудің кешенді жоспары жасалды. Осыған байланысты скважиналардың
Мұнай өндірудің өсуімен қатар 1972 жылы газ өндіру де
2.1.- кесте. Шикі мұнайдың физика-химиялық қасиеттері
Көрсеткіштер Толқын теңіз кен орны
1) Газ факторы
(сепарация кезіндегі), м3/т
2) 50 оС- дегі тығыздығы ρ Н, г/см3
3) Тұтқырлық µН, π*с
4) Қату температурасы, оС
5) Құрамы, %
күкірт
шайырлар
асфальтендер
парафин
58
0,840
4,9
34
0,11
9,2
1,74
23,6
2.2 Жетібай кен орнында қолданылатын жинау жүйесі
Жетібай кен орнында “Гипровостокнефть” институты жасаған газды жинау жүйесі
максимал қабат қысымы және жазда 45 с-ге, қыста 30
155м/м-ке тең мұнайдың жоғары газ факторы;
мұнайдың сулануы;
құбыр трассаларының созылыңқығы;
суланған өнімін тасымалдануын жақсарту мақсатында жүйеге жоғары қысымның қажеттілігі.
Қабылданған жүйе үлгісі бойынша механикалық әдіспен өндіргенде скважина өнімі
“Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасында 14 скважина қосылатын 3 2/3 типті
- тасымалдауды жақсарту үшін топтық қондырғыларда сұйықты аралық қыздыру;
- “НОРД” немесе “Турбоквант” типті турбинды өлшегіштермен әр топтық
Жетібай кен орнында жинау жүйесін көпжылдық пайдалануда төмендегідей қиыншылықтар
- мұнайды қыздыру пештерінің шар тәріздес құбырларының ирек түтіктерінде,
коррозия салдарынан құбырлардың жарылуы құбырлардың ішкі беттерінде парафин мен
2.3 Кен орнында қолданылатын жеке скважиналардың өнімдерін өлшеу мен
Кен орынның топтау қондырғыларында скважина шығымын өлшеу үшін “Спутник”
Скважинаның көп жүрісті айырып - қосқышы ПСМ-1;
Гидроциклонды сеператор;
Турбинды шығын өлшегіш ТОР-1;
Гидрожетек ГП-1;
Жергілікті автоматика блогы;
КПР-180; КПР-1-150 клапындары.
Өлшеу қондырғысы келесі ретпен жұмыс істейді. Скважиналардың манифольдтары өлшеп-айырып-қосқыш
Сұйық мөлшері ТОР-1 өлшегішінде өлшеніп жалпы коллектормен бағытталады. Өлшенген
Скважинаның газ факторын анықтау мақсатымен мұнайдан газдың бөлінуін өлшеу
градуирлі қондырғының болмауы;
жұмыс жағдайларының (қысым, температура, тығыздық) градуирлі жұмыс жағдайымен сәйкес
Бұл өлшегіштерге өлшеу кезінде газбен бірге сепараторда айырылып үлгермеген
Мұндай жағдайдан шығудың бір жолы газ өлшеу үшін жылжымалы
2.4 Жинау жүйесінің жұмыстарындағы қиыншылықтар және олармен күресу
Жинау жүйесінің жұмыстарында коррозия, парафин және тұздардың шөгуінен қиындықтар
Құрамында елеулі мөлшерде сульфат - иондары бар теңіз суы
Парафинді шөгінділер жоғары молекулалы майлар, сулар, механикалық қоспалар мен
Мұнайда, оны суытқан кезде ерітіндіден түсетін парафиннің қатты бөлшектерінің
құбырда еркін газдың болуы.
Парафин шөгінділерін еріту СНПХ-7р-1, СНПХ-7р-2 типті еріткіштермен, газконденсатпен, бумен,
Жабдықтардың парафинделуін азайтудың тағы бір әдісі салқын мұнайға ыстық
Өндірістік басқармада қолданылатын коррозиядан қорғау әдістерінің реті мынадай:
- ингибиторлеу;
- резервуарлардың ішкі беттерін желімді композициялармен жабу;
- құбырлардың сыртқы беттерін катодты қорғау.
“Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасында мұнайды дайындаудың орталық пунктінен (ЦППН) блокты
- тасымалданатын мұнай эмульсиясының мұнай мен су фазаларына бөлінуі;
- су фазасында еріген күкіртсутектің (10 мг/литрге дейін) болуы;
“канавка” түріндегі электрохимиялық үрдістің күшеюіне әкелетін құбырдың төменгі бөлігіндегі
2.5 Мұнай эмульсияларының түзелуі мен олардың негізгі қасиеттері
Мұнай эмульсиялары дегенде кен орынды игеру үрдісінде көлемдік қатынасы
Терең сораптармен мұнайды өндіргенде мұнайдың эмульсиялануына жағдай жасайтын негізгі
Эйрлифті әдісімен мұнай өндіргенде түзілетін эмульсияның жоғары беріктігі кейін
- механикалық энергия;
- газдың ұлғаю энергиясы;
- ауырлық күшінің әсерінен болған энергия түріндегі энергиялардың әсерінен
Мұнай эмульсиялары келесідей негізгі физика-химиялық қасиеттермен ерекшеленеді: дисперстілігімен, тұтқрлығымен,
2.6 Мұнайды дайындауға арналған блокты автоматтандырылған жабдық
Жетібай кен орнында УДО-2М және УДО-3М типті деэмульсациялаушы
Төменнен жоғары қарай ыстық судың қатпары арқылы өткенде мұнай
2.7 Жетібай кен орнында мұнай, газ және суды дайындаудың
“Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасында мұнайды дайындаудың аралас әдісі қолданылады. Осы
1. “Турбоквант” типті турбинді өлшегіштерден мұнайды есепке алу пункті
2. ОТ-200 тұңдырғыштары 4
3. мұнайға арналған УНС-180(85 сораптары 4 дана
4. мұнайды қыздыру үшін ПТБ-10/64 пештері 3
5. РВС-5000 технологиялық резервуарлары 3 дана
6. РВС-5000 тауарлық резервуарлары
7. РВС-5000 суды дайындауға арналған резервуарлар 2
8. Суды қайта айдауға арналған 8НДВ сораптары 6
ПТБ-10 пештің технологиялық тәртібі
Номиналь өнімділігі — 10000 т/тәул.
Жылулық қуаты — 10 ккал/сағ
Қыздыратын ортасы — мұнай, мұнай эмульсиясы.
Қыздырудың максимал температурсы — 90С-ге дейін.
Ортаның жұмысшы қысымы — 6,4МПа
Отыны — табиғи немесе ілеспе газ.
Отынның шығыны — 1600 Н. м/г.
Электрлі қозғалтқыштың қуаты — 55 квт.
Блоктар саны — 3 дана
ОГ-200 тұндырғышының технологиялық тәртібі
Жұмыс ортасы — мұнай, газ, қабат суы.
Жұмысшы қысымы — 6 МПа
Сынау қысымы — 9 МПа
Ортаның температурасы — 100С-ге дейін
Эмульсияның сулануы — 30 пайызға дейін
Кері мұнайдың сулануы — 1 пайызға дейін
Өнімділігі — 3000-6000 т/тәул
2.8 Мұнай, газ және суды дайындаудың технологиялық үрдісінің сипаты
Шикі мұнай екі кәсіпшілікпен (ЦДНГ-1 және ЦДНГ-2) жинау корректорларымен
Мұнайды есепке алу пункті (ПУН) мен сүзгілердің алаңына өткесін
Жартылай сусыздандырылған мұнай соңғы сепарациялау қондырғысынан кейін технологиялық сораптардың
Ары қарай мұнай 11, 12, 13 РВС-5000 технологиялық резервуарларға
Тұндырғыштар мен технологиялық резервуарлардан бөлінген ағынды сулар РВС-5000
Қондырғыда қазіргі уақытта қондырғыдағы бөшкелерге келіп түсетін “прогалит” реагенттері
2.9 Реагенттер — деэмульгаторлар. Оларды Жетібай кен
Лабораториялық жағдайларда Маңғыстау мұнайларын сусыздандырғанда олардың мүмкіндіктері мен тиімділіктері
1984 жылдан бастап меншікті шығыны 128 г/т болатын әйгілі
2.10 Мұнай кен орнындағы құбырлардың жіктелуі
Мұнай кен орындары алаңдарындағы скважиналардың өнімдері жиналатын және тасымалданатын
тағайындалуы бойынша – мұнай құбыры, газ құбыры, мұнай-газ құбырлары;
сұйық қозғалысының сипатына қарай – мұнай, газ және судың
арын сипатына қарай – арынды және арынсыз;
жұмысшы қысымның шамасына қарай – жоғары қысымды 6,27 МН/м2
төселу әдісіне қарай – жер асты, жер беті, аспалы
қызметіне қарай:
а) скважина сағаларынан топтық өлшеу қондырғыларына дейін созылатын лақтыру
б) мұнай, газ және мұнай – газ – су
в) тауарлы (транзитті) мұнай құбырлары.
Қабат қысымын ұстап тұру мен эксплуатациялық скважиналардың фонтандауын ұзарту
а) өз бастауларын екінші көтерілімнің сорапты стансасынан алатын магистралды
б) магистралды су құбырларынан шоғырлы сорапты стансаларға (КНС) дейін
в) шоғырлы сорапты стансадан (КНС) айдау скважиналарына дейін төселетін
г) жұмыстың гидравликалық үлгісі бойынша тармақталмайтын жай құбырлар және
2.11 Құбырларды жобалаудың негізгі міндеттері.
Мұнай кен орны алаңын орналастырудың жобасын жасаған кезде ең
Аймақтағы құбырдың жағдайын анықтайтын желі құбырдың трассасы болып табылады.
Егер аймақтың жер бедері мүмкіндік берсе күрделі шығындарды азайту
Сол сияқты кен орында құбырларды жобалау келесідей негізгі сәттерден
1) құбырлардың трассаларын таңдау;
2) құбырдың тік бағытта орналасуын оның кез-келген нүктесінде теңіз
3) құбырлардың есептік диаметрлерін, сонымен қатар құбырлар бойынша мұнай,
4) мұнай-газ-су құбырларының жылулық және механикалық есебі.
Өздігінен ағатын құбырлар қазіргі уақытта қолданылмайды. Әрине бұл құбырлардың
Өздігінен ағатын жинаушы коллектордың трассаларын таңдағанда әдетте мұнай қозғалысының
Арынды - өздігінен ағатын коллектордың трассаларын таңдағанда қабылданған еңістер
Еркін - өздігінен ағатын коллектордың трассаларын жобалағанда мұнайдың қозғалысы
Жобаланатын арынды құбырлардың трассалары неғұрлым қысқа болуы қажет. Бұл
Сораптар арқылы мұнай айдалатын тауарлы мұнай құбырының трассаларын жобалағанда
Мұнайдың жоспарланған тасымалдану көлемін қамтамасыз ететін өздігінен ағатын мұнай
2.12 Тік гравитациялық сепаратордың сұйық өткізу қабілетін есептеу.
Сепаратордың сұйық (мұнай) өткізу қабілетін қадағалағанда негізгі мақсат сұйықпен
Жалпы алғанда сұйықпен ілесетін газ түйіршіктерінің шамасы мына үш
сұйықтың тұтқырлығы;
сепарациялық құбырдағы қысым;
сепаратордағы сұйықтың деңгейінің көтерілу жылдамдығы
Диаметрі Д=1,2м тік гравитациялық сепараторға мұнай-газды қоспа құйылады.
Айырудың термодинамикалық жағдайы мынадай: P= 1,6МПа T= 293
Мұнайдың көлемдік шығымы – qH= 180 т/тәулік, тығыздығы –ρH=
Табу керек: газ ағынындағы мұнай тамшыларының шөгу жылдамдығы, қондырғының
Термодинамикалық жағдайға байланысты газ тығыздығының өзгеруін табамыз.
ρг= ρ0*РТ0/Р0Т*1/z= 1,21*1,6*106*273/0,101325*106*293*1= 17,8 кг/м3
(2.1)
Мұндағы ρ0 - газ тығыздығының стандарттық жағдайдағы мәні, кг/м3.
Cұйық түйіршіктерінің газ ағынында шығу жылдамдығы:
υr=dн2 (ρж –ρг)g/18 μг= (24*10-1)2*(850-17,8)*9,81/18*0,014= 0,000019м/с
Газдың шығу ағынының жылдамдығын табамыз:
υr=υr/1,2=0,000019/1,2=0,000016м/с
Газ өткізетін сепаратордың тәуліктегі өнімділігі:
V0= 86400 υr πD2 PT0/ 4P0T=
86400*0,000016*3,14*(1,2)2*1,6*106*273/4*0,101325*106*293*1=
230м3/тәулік.
Мұнайдың сепаратор ішіндегі деңгейінің көтерілу жылдамдығы, скважинадан өндіретін
υH=qH/86400ρ=180/86400*0,785(1,2)2=0,00184м/с
болып шығады.
Гравитациялық сепараторды есептегенде негізгі шарт болу керек, өйткені сұйықтың
υг=υжа=0,00184*1,2=0,002208м/c
Стокс формуласы бойынша жоғарыдағы алған коэфициентпен
dг= √18 μH υг / (ρH-ρг) g= √18*11*10-3 *0,002208/
(2.7)
2.13 Кәсіпшіліктегі мұнай өткізгіш құбырларының гидравликалық есебі
Құбырлардың гидравликалық есебі төмендегі параметрлердің біреуін анықтауға арналған:
егер құбырдың бастапқы және соңғы геометриялық белгілері ∆z= zк-
соңғы қысым P2, құбырдың ұзындығы L, диаметрі Д, геометриялық
∆z, ∆P, L, ρж, √ж белгілі болғанда берілген Q
Ұзындығы L= 130 км рельефтегі өткізгіш құбыр арқылы QH
Мұнай өткізгіш құбырдың басы мен аяғындағы геодезиялық белгілер zН=
Табу керек: мұнай өткізетін құбырдың диаметрін, сораптың арынын (айдау
Алдымен – кестеден мұнайдың тұтқырлығына, айдау қысымына байланысты
2.3- кесте - Өткізу құбырынан өтетін мұнайдың қозғалу жылдамдығын
оның тұтқырлығы мен сору және айдау қысымына байланысты таңдау.
Мұнайдың кинематикалық тұтқырлығы Ұсынатын жылдамдық, м/с
Сорғанда айдағанда
0,010- 0,115
0,115- 0,277
0,277-0,725
0,725-1,460
1,460- 4,380
4,80- 8,770 1,5
1,3
1,2
1,1
1,0
0,8 2,5
2,0
1,5
1,2
1,1
1,0
Алынған υ жылдамдық бойынша мұнай өткізу құбырының диаметрін табамыз:
υ=QH/F=4QH/3600 πD2, бұдан
D =√4QH/3600πD=√4*240/ 3600*3,14*1,2 = 0,266 м
Мемлекеттік стандарт (2.4-кесте) бойынша тапқан диаметрге жақын құбырдың сыртқы
DВН=DН-2δ=273– 2*12 = 249 мм.
2.4–кесте – Ыстық күйінде бастырған лаксыз құбырдың МЕСТ 8732–78
бойынша кең тараған түрлері
Құбырдың сыртқы диаметрі, мм Қабырғасының қалыңдығына байланысты 1м құбырдың
10 мм 11 мм
76
89
108
133
159
168
219
273
325
377
426 14,87
17,76
21,97
27,52
33,29
35,29
46,61
58,60
70,14
81,68
92,55 16,28
19,78
24,17
30,33
36,75
38,97
51,54
64,86
77,68
90,51
102,59 17,63
21,16
26,31
33,10
40,15
42,59
56,43
71,07
85,18
99,29
112,58
Таңдалған диаметр бойынша қозғалу жылдамдығын қайтадан есептейміз:
4 QH/3600πD2=4*240/3600*3,14* 0,2492 = 1,4 м/с
Рейнольдс санының көмегімен құбыр бойындағы сұйықтың қозғалысының тәртібін анықтаймыз:
R е= υ DВН / √=1,4*0,249/1,26*10–4=2705
Рейнольдс саны Rе > 2300 болғандықтан құбырдағы сұйықтың қозғалысының
λ=0,3164/4√Rе=0,3164/Rе 0,25 = 0,3164/ 27050,25 = 0,0439
Жоғарыда есептелген деректер бойынша орынның үйкелу әсерінен келуін табамыз:
h mp= λ L/DВН*υ2/2 д = 0,0439*130000/0,249* 1,42/2*9,82= 2192
Геодезиялық белгілерді ескерсек,онда:
Hmp=hmp+(zк-zН)=2192+(340-219)=2313м
Осы бойынша тасымалдау қысымын табамыз:
PН=ρждНmp=850*9,81*2313=19,3МПс
Тасымалданатын мұнайдың мөлшері QH=240т/сағ. және қысымы
PН= 19,3МПс болғанда сораптың оны айдау үшін жұмсайтын қуат
N=VжНmpρжд/1000η,
Мұнда Vж – тасымалданатын сұйықтың көлемдік мөлшері, м2/с.
Массалы шығымды Qж көлемдік шығымға аударамыз:
Vж=Qж/ρж=240*103/3600*850=0,078431
N= 0,078431*2313*850*9,81/1000*0,5= 3025квт
Минимал түп қысымын анықтаудың бағдарламасы
Есептің берілгенін енгізіңіз
Ұңғы тереңдігі (м)
СКҚ ішкі диаметрі (мм)
Сағадағы қарсы қысым (МПа)
Қанығу қысымы (МПа)
Газ факторы (м3/т)
Қабат мұнайының тығыздығы (кг/м3)
Газсыз мұнайдың тығыздығы (кг/м3)
Өнімнің сулануы (%)
Қабат суының тығыздығы (кг/м3)
Ерігіштік коэффициенті ALPHA= 8,99Е – 06
Тиімді газ факторы Gef = %199,9999923702055
Газдысұйық көтерілімінің максимал ұзындығы Hmax= 2020,79
Минимал түп қысымы
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
3.1 “Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасының ұйымдық сипаттамасы
“Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасы жылы ұйымдастырылды. “Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасын бастық
Сонымен қатар “Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасының бастығына бас инженер, құрылыс
Әр орынбасар өз қарамағында сәйкесінше өз бағыттары бойынша тапсырмаларды
“Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасының әкімшілік құрылымы 3.1-суретте көрсетілген.
3.2 Негізгі және көмекші өндірісті ұйымдастыру
“Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасы төрт ұйымдық бөлімшелердің тобынан құралған:
- басқару аппараты;
- инженерлік-техникалық қызмет;
- өндірістік қызмет базалары;
- цехтар мен кәсіпорыдар.
Соңғылары тікелей басқарма басшылығына бағынады.
Кәсіпорында бірлік өндірістік үрдіс негізі және көмекші үрдістерге бөлінеді.
Өндірістік басқарманың негізгі өндірістік үрдістері – мұнай және газ
Көмекші үрдестердің мақсаты-негізгі үрдістер үшін қолайлы
өндірістік жағдай жасау. Оларға мыналар жатады:
- өндіріс құралдарын күту мен жөндеу;
- сумен қамтамасыздандыру;
- энергиямен қамтамасыздандыру;
- материалдық-техникалы жарақтандыру және тағы да басқалар.
Скважиналарды жер асты жөндеу бөлімшелері, мұнайды айдау мен дайындау
Көмекші үрдістер (бөлімшелер мен қызметтер) жұмысшыларды біртекті де қиын
- көтеру және жүктеу жұмыстарындағы немесе еңбек құралдарының орнын
- бақылаушы-топтық қондырғыларда бекітілген талаптарға сай дайындалған еңбек құралдарын
- зерттеу-өндірістік үрдістердің қажетті параметрлері мен жағдайларын
- геологиялық барлау - пайдалы қазбаларды барлау бойынша.
3.3 “Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасындағы еңбек ақы мен
Кез-келген кәсіпорында еңбекті ұйымдастыру, соның ішінде мұнай-газ өндіруші өндірістік
Еңбекті ұйымдастыру құрамына:
жұмыс орнын қадағалау мен ұйымдастыру;
жұмыс тәртібі;
жұмысшы кадрларды орналастыру;
еңбекті қорғау және техникалық қауіпсіздікпен қамтамасыз ету;
жұмысшыларды таңдау, дайындау және квалификацияларын жоғарылату;
жарыстарды ұйымдастыру кіреді;
“Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасы бойынша 2003 жылдың 1 қаңтарындағы
Жұмысшыларға еңбекақы төлеу уақытылы – премиалды, келісімді және
Басқармада соңғы қорытындыларда материалдық қызығушылықты арттыру мақсатында инженерлік-техникалық жұмысшылар,
Өндірістік басқарма бойынша 1 жұмысшының орташа еңбекақысы 2003 жылда
3.4 Еңбекақы қорының есебі
Еңбекақы қорын дұрыс ұйымдастыру кадрлардың мәдениет-техникалық деңгейін арттыруда,
Еңбекақы саны мен сапасына сай еңбек етуші қызметшілер мен
Жоспарлы еңбек ақыны мемлекет бекітеді. Оның жалпы деңгейін, аудандар
Егер кәсіпорындағы жұмысшылардың саны немесе квалификациялары жоғарыласа немесе
Егерде жұмысшылардың саны ғана өзгерсе, онда қызметкерлер категориясына сәйкес
Қазақстан Республикасында минималды жалақы 4200 теңге.
Өнеркәсіптік - өндірістік қызметкерлер (ӨӨҚ) еңбекақының мерзімдік түрінде жұмыс
1 разряд коэффициенті – 2
Қосымша жалақыны ескеретін коэффициентті негізгіден 25 пайыз деп қабылдап,
Қазақстан Республикасында жүріп жатқан территориялық коэффициент - 1,14
Аудандық коэффициент – 1,1
Сонда:
ЕАҚ= Минималды жалақы х тарифтік коэффициент х айлар саны
Басқару аппаратының қызметкерлері үшін:
ЕАҚАБП=4200х9,85х12х1,1х1,14х1,25х5 = 3 890 848,5 тенге
Қызметкерлер үшін:
ЕАҚҚЫЗМ=4200х6,87х12х1,1х1,14х1,25х30 = 16 282 312,2 тенге
Инженер – техникалық қызметкерлер үшін:
ЕАҚИТҚ=4200х7,39х12х1,1х1,14х1,25х148 = 86 406 067,44 тенге
Өнеркәсіптік-өндірістік қызметкерлер үшін:
ЕАҚӨӨҚ=4200х5,95х12х1,1х1,14х1,25х759 = 356 776 982,1 тенге
Шаруашылықтың нарықтық жағдайына көшу барысында көптеген кәсіпорындар еңбекақының тарифсіз
Бұл жағдайда әрбір қызметкерлердің жалақысының нақты көлемі бірнеше факторларға
қызметкерлердің квалификациясына (біліктілігіне) ;
еңбекке қатысу коэффициентіне ;
нақты істеген уақытына.
3.1 – кесте “Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасының 2003 жылғы ЕАҚ
Контингент Айлық, теңге Штаттық бірліктер саны Жалақының жылдық қоры,
1 АБҚ
2 Қызметкерлер
3 ИТҚ
ӨӨҚ
Барлығы
Аудандық коэф.
Негізгі жалақы
Қосымша жалақы
Барлығы 64 847,475
45 228,645
48 652,065
39 171,825
197 900,01
5
30
148
759
942 3 890 848,5
16 282 312,2
86 406 067,44
356 776 982,1
463 356 210,2
4 633 562,102
342 883 595,5
115 839 052,6
463 356 210,2
3.5 Жылдық өндірістік шығындардың есебі
Жаңа техника және әртүрлі енгізілетін техникалық шараларды енгізу әрқашанда
Енгізілетін шара шығындар статьясына әсер етеді десек, онда келесі
Амортизация есебі
Негізгі техника орнына келетін негізгі құралдарға амортизациялық төлемдер “құрал
Ажылд.= Салғ. ŁNат / 100
Мұнда Салғ.- құрал-жабдықтардың алғашқы құны, тг;
Nат – жылдық амортизациялық төлемдер нормасы.
“Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасында скважинаны тұрғызуға Салғ.= 1212 379
(3.2)
(3.3)
Сонымен қатар жұмысы уақытша тоқтатылған 105 скважина іске қосылды.
(3.4)
(3.5)
мұнда, мұнай скважиналарының нормативті уақыт мезгілі – 15 жыл
(3.6)
Т- жылдық мерзім
п – скважиналар саны
“Жетібай” кен орнында мұнайды дайындау үшін келесі құрал-жабдықтарды қолданады:
1. Турбоквант типті турбинді өлшегіштерден мұнайды есепке алу пункті
2. ОГ-200 тұндырғыштары
3. Мұнайға арналған УНС-180х85 сораптары
4. Мұнайды қыздыру үшін ПТБ-10/64 пештері
5. РВС-5000 технологиялық резервуарлары
6. РВС-5000 тауарлық резервуарлар
7. РВС-5000 суды дайындауға арналған резервуарлар
8. Суды қайта айдауға арналған 8НДВ сораптары
“Жетібаймұнайгаз” өндірістік басқармасының мұнай өндіру бойынша жылдық амортизациялық
3.2 - кесте. Амортизациялық төлемдер есебі
Құрал-жабдықтар атауы Негізгі қорлардың енгізілген саны Баланстық
құн, долл Амортизация
Нормасы,
% Амор-лық
төлемдердің
жылдық
сомасы, долл
1.Мұнай скважинасы.
Соның ішінде:
а)жұмыс істеп тұрған
ә) енгізілген
2.Құрал-жабдықтар:
Мұнайды есепке алу пункті
ОГ-200 тұндыр-ы
УНС-180х85 сораптары
ПТБ-10/64 пештері
Резервуарлар:
а) технологиялық
ә) тауарлық
б)суды дайындауға
арналған
Суды айдауға арнал-ған 8НДВ сораптары
198
93
105
2
4
4
3
3
4
2
6
643773,249
968690,821
720
426
1286
915
1280
1280
638
521
6,7
6,7
5,2
9,3
43,3
7,2
7,5
7,5
8,6
6,3
4011351,115
6814739,926
74,88
158,472
2227,352
197,64
288
384
109,736
196,938
Барлығы 226 1618250,07
242737510,5 тг
10829728,06
1624459209 тг
4. ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
4.1 Технологиялық үрдісті жүргізудің негізгі қауіпсіздік ережелері.
Топтау қондырғылары - өрт қауіпті өндіріс. Өндіріс едәуір мөлшерде
Топтану қондарғыларында қызмет ететін персонал олардың жүйелері мен барлық
Жұмысты жүргізудің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін негізгі шаралар
Технологиялық тәртіпте жұмыс істеу үрдістің технологиялық картасымен (аппаратурадағы деңгейлер,
Топтау қондырғыларының объектілері мен жабдықтардың жеке түрлерін пайдалану ережелерін
- КИПиА құралдары мен жабдықтарының, барлық аппараттардың дұрыс қызмет
- Жеке қорғау құралдарының жұмыс реті мен дұрыс қолданылуын
- ППР графиктерін, құбырларды, жабдықтарды қарау мен жүйелі сұрыптау
- Қысыммен жұмыс істеп тұрған жабдықтар мен аппараттарда жөндеу
- Газ қауіпті орындарды жөндегенде ұшқын болдырмайтын саймандарды қолдану.
ПТБ-10/64 мұнайды қыздыру пештерін пайдаланғанда төмендегідей үрдісті жүргізуідің қауіпсіздік
- құбырлы алқалардың ирек түтігі, мүржалардың жағдайларын бақылау;
- мүржалардағы үру кезінде жұмыс тоқтатылу керек;
- пештердегі отының жануының қалыпты тәртібін қадағалау қажет. Барлық
- жану камерасын ауамен үрлегенше пештердің форсункаларын от алдыруға
- форсункаларға газбен бірге конденсат келіп түскенде газ беруші
- мұржалар жанып кеткен жағдайда пештерді пайдалануды апатты жою
Газ отынды мұржалы пештерді пайдалануға "газ шаруашылығындағы қауіпсіздік ережелері"
Резервуарлы парктерді пайдаланғанда күтуші персонал құбырлардың және барлық ілмекті
Резервуарлы парктің территориясындағы барлық өрт сөндіруші саймандар әрқашан өздерінің
Оператор өз кезекшілігінде резервуарларды қарап шығыуы керек. Ол ыдыстардың
Резервуар түбінің негізгі металы немесе жапсарларында жырықтар пайда болса
Деэмульгаторларды қолданғана улы заттармен жұмыс істеудің қауіпсіздік ережелерін сақтау
Деэмульгаторларды бөшкелерде сақтағанда
- қатты жабындымен;
- бөшкелерді күн сәулесінен қорғайтын қалқамен;
- бөшкелерді сақтау мен олардың жүйеге деэмульгаторларды бергенде көтерілуі
- жасанды жарықтандырумен;
- құлыппен жабылатын қақпалар және периметрі бойынша тор қоршаулармен
Қоймалардың (аландардың) қақпалары мен қоршауларында осы заттар үшін бекітілген
Деэмульгаторларды бар бөшкелерді ашқанда ұшқын болдырмайтын арнайы кілттер мен
Бөшкелердің саңылаусыздығын үнемі қадағалап, бүтін емес бөшкелерді тез босату
Құбырларды, сораптарды, штангілерді басқа өнімдерді айдауға қолдануға болмайды.
Деэмульгаторлармен жұмыс істегенде жеке бастың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін түрлі
Деэмульгаторларды тағайындалуы бойынша ғана қолдану керек. Деэмульгаторларды беті-қол жуу,
Деэмульгаторлармен жұмыс істейтін адам деэмульгаторлардың қауіпсіздігі мен улылығы туралы
Жұмыс аймағының ауасының құрамында деэмульгаторларды ерітуші булар болса А
4.2 Өндірістік басқарманың объектілерін статикалық электр қуаты мен найзағайдан
Барлық қондырғылар мен объектілерде “химиялық, мұнайхимиялық өндірістерді және мұнай
Адамдардың қауіпсіздігі және ғимараттар мен жасақтардың сақталуы үшін, сонымен
- жерге қосатын сымдардың жалпы кедергілерін азйту үшін өндірістік
- ғимараттардың ішінде, сондай-ақ сыртында орналасқан резервуарлар, газ құбырлары,
- жеке орнатылған аппараттар мен резервуарлардың өз жерсіңдіргіштері болуы
- найзағайдан қорғау мен жерсіңдіруші қондырғылардың журналда жазылған және
- мұнай мен тез тұтанғыш өнімдерді резервуарлар мен
Резервуарларды толтырғанда сұйықтың деңгейіне мән берілуі қажет. Өнім құйылатын
Найзагай ойнағанда мұнай мен тез тұтанғыш өнімдерді құюға, сонымен
4.3 Топтап өлшейтін қондырғыларды найзағайдан қорғау
Топтап өлшейтін-сепарационды қондырғы құрамына топтап өлшейтін қондырғы (ГЗУ), өздігінен
Өз кезегінде, электрлі қондырғылардың құрылғылары ережеерінің (ПУЭ) В-1 және
Топтап өлшейтін қондырғылардың объектілері қосылатын, 1 категорияға жататын ғимараттар
Бұл найзағайдан қорғау қондырғысының категориясын дұрыс анықтау қарастыралатын топтап
Ғимараттар мен жасақтар қорғау аймағын қамтамасыз ететін жеке тұрған
Топтап өлшейтін қондырғының найзағайдан қорғанышын жобалау үшін жұмыстағы ұсыныстарды
І құрылысқа топтап өлшейтін қондырғы мен өздігінен ағатын жинау
Ұсыныстарға сәйкес берілген жасақ кешенін қорғау үшін 2
(4.1)
Берілген жағдайда 1-2 қос қабат стержньді найзағай бағыттауыштың өсі
ІІ қрылыс бөлігіне қатысты 1-найзағай бағыттауыштың оптимал биіктігін анықтаймыз.
(4.2)
(4.3)
Осылайша 2-найзағай бағыттауыштың және
(4.4)
(4.5)
Типтік конструкциясын бағдарлап бірінші және екінші стерженді найзағай бағыттауыштардың
2-найзағай бағыттауыштың вертикал жазықтығындағы пайда болатын қорғау аймағын тұрғызамыз.
денгейдегі 2-найзағай бағыттауыштың қорғау радиусын аңықтаймыз.
болғандықтан мына өрнекті қолданамыз:
(4.6)
Осы ретпен 1-найзағай бағыттауыштың да қорғау радиусын
(4.7)
Сосын 1-найзағай бағыттауыштың төбесінен 2-найзағай бағыттауыштың пайда болған қорғау
1-найзағай бағыттауыш пен фиктивті найзағай бағыттауыштың қорғау аймағының жоғарғы
- шамасын мына өрнектен табамыз:
(4.8)
Шеңбердің радиусын мына өрнектен аламыз:
(4.9)
Қорғау аймағының ені
(4.10)
Сонымен есептеулер көрсеткендей І және ІІ қорғау жасақтарының барлық
4.4 Найзағайдың екіншілік әсерінен қорғау
Найзағай бағыттауыш қондырғы немесе оған жақын жерлерде найзағайдың тура
Электростатикалық индукциядан қорғау үшін объектінің периметрі бойынша жабдықтың жерсіңдіруші
Құбырлардың элементтері мен қорғалатын жасақта орналасқан басқа да созылған
4.5 Жерсіңдіруші құрылғының есебі.
Жерсіңдіруші найзағай бағыттауыш қондырғының тізбектелген тізбегінің соңғы элементі болып
Тағайындалуы бойынша жерсіңдіршілерді екі түрге бөлеміз:
- найзағайдың екіншілік әсерінен қорғаудың кешеніне және жоғары потенциалдар
- екінші топ үшін өнеркәсіптік жиіліктегі
Жердің мүмкін кедергісін R=4 Ом деп қабылдаймыз.
Көлденең электродтардың өлшемдері мен грунтқа бату тереңдігі t=1,75м; l=2,5м;
Грунттың 10% ылғалдылықта байқалған меншікті кедергісі
Грунттың есептік кедергісін деп қабылдацмыз.
қалыпты ылғалдылықтағы жердің жағдайын ескеретін коэффициент.
(4.11)
Грунтқа батырылған қөлденең стержен үшін грунт кедергісін есептейміз.
(4.12)
Мұндағы көлденең электродтар үшін коэффициент.
қалыпты ылғалдылықтағы жердің жағдайын ескеретін коэффициент.
(4.13)
Бірлік жерсіңдірушілердің кедергілерін анықтаймыз.
а) грунтқа тігінен батырылған стерженді бірлік жерсіңдірушінің кедергісі:
(4.14)
Мұндағы Р=110 Ом- грунттық есептік кедергісі
L=2.5- электродтың ұзындығы
D=10 мм-электродтың диаметрі
t=1.75 м- батырылу тереңдігі
б) грунтқа көлденең батырылған стержньді бірлік жерсіңдірушінің кедергісі:
(4.15)
6) грунттық жерсіңдірушінің кедергісін анықтаймыз.
(4.16)
Мұндағы мен -тік және көлденең
R=1-вертикал электродтардың саны.
Есептеуден алынған грунтық кедергі қабылданған
5 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
Кез келген кен орындағы қолданылып жатқан технологиялық процестер биосфераның
Бұл “қоршаған отаны қорғау” бөлім толығымен мұнай өнеркәсібіне арналып
Объектің негізгі технологиялық процестері: өндіру, кәсіпорынның жинау жүйесіндегі пайлану,
Көпшілік кәсіпорындар қоршаған табиғи ортаны мына себептердің нәтижесінде ластайды:
1. Мұнай және газ кен орындарын өндіру мен игеру
2. Булану аймағына ілеспе қабат суларын төгу;
3. Кен орнын игеру кезінде ұңғы өнімін жер бетіне
Мұнай және газ өнеркәсібінің ірі кешендердің және тұрғылықты жерлердің
Мысалы: газды жағу факелдарын жою үшін көп өндірістерде ілеспе
5.1 Атмосфераны, литосфераны, гидросфераны ластану көзі ретінде технологиялық процестерді
Біздің қарастырып отырған кен орындағы қоршаған табиғи ортаны ластайтын
Ластауға әсер ететін көздердің бірі Жетібай мұнайгаз өңдеу зауыты
Мұнайды 1-ші және 2-ші сатыда сепарациялау;
Мұнайды дайындау қондырғылары;
резервуарлы парктер;
Ілеспе газды қысу;
Моноэтаноламин ерітіндісімен газды күкірт сутек пен көмір қышқылдан тазарту;
Сілті әдісімен гшазды меркаптандардан тазарту;
Газды диэтиленгликолмен кептіру;
Жай күкіртті алу;
газды дайындау қондырғысы.
Кәсіпорынның жинау жүйесіне сепараторлар, факелдар жүйесі, дренажды ыдыстар кіреді,
5.1.1 Атмосфераның ластану себептері
Негізгі ластайтын заттар күкірт сутек, көмір сутек, меркаптандар, күкірт
Мұнай кен орны, пештер және т.б. ластанудың 4-ші категориясына
Атмосфераның ластану көздеріне мыналар жатады: пайдалану ұңғылары, өлшеу қондырғылары,
Негізгі тікелей ластануға қатысы барлар мыналар: газды жағу факелдар,
Ластануға тікелей қатысы жоқ бөлініп шыққан заттар – көмір
5.1.2 Гидросфераның ластану себептері
Мұнай кәсіпшілігі қабат суларына және жер беті суларына үлкен
Мұнай кәсіпшілігінде мынадай ағын сулар пайда болады:
● Мұнай және мұнай өнімдерімен ластанған өндірістік сулар;
● Органикалық заттармен ластанған шаруашылық сулар;
● Қабат және жер беті суларының ластану себептері:
1. Тазаланбаған немесе жартылай тазаланған өндірістік және тұрмыстық ағын
2. Жер беті ағын сулары;
3. Дренажды ағын сулары;
4. Булану аймағына жоғары минералданған ілеспе қабат суының төгіліуі;
5. Құбырлардан, ыдыстардан және басқа да құрылымдардан улы сұйық
6. Ластайтын заттардың атмосфераға түсуі, яғни рельефтер және су
7. Қалдықтар мен материалдарды сақтау орны, тасымалдау алаңы;
8. Төгілген мұнайлар, газ тазарту өнімдері, реагенттер және т.б.
5.1.3 Литосфераның ластану себептері
Литосфераға мұнай өндіру кешендерінің тигізетен кері әсері:
● Ескі нашар цементтелген ұңғылардан күкірт сутегінің жер қабатына
● Мұнайдың жерге төгілуі және материалдар мен қалдықтардың сақталуы.
5.2 Ұйымдастырылған шаралар
Қоршаған табиғи ортаны қорғау бойынша өтетін шараның жауаптысы қоршаған
Кәсіпорын аймағындағы экологияның бұзылуының азаюы бойынша ұйымдастырылған шараларға мыналар
● Өндірістегі режимдер мен шикізаттарға бақылаудың автоматты жүйесін енгізу;
● Жұмысшыларды оқыту және үйрету;
● Ортаны және тастанды қалдықтарды бақылау жүйесін құру;
Бақылауды қажет ететіндер:
1. Өндірістің аса тиімді прцестерін, аз қалдықты және қалдықсыз
2. Табиғи қорларды тиімді пайдалану;
3. Жер беті және қабат суларын өндірістік қалдықтармен ластаудың
4. Авариялық ағын суларының алдын алу бойынша инженерлік шараларды
5. Өндіріс өнімдерінің және соған сай ластандырғыш заттардың өндіріс
5.3 Инженерлік қорғау және табиғатты қорғау шаралары
Жобалау және экологиялық тазалау технологиясын енгізуден, жаңа тазарту системасын
5.3.1 Атмосфераны қорғау
Атмосфераның зиянды заттармен ластануын азайту үшін қауіпсіздік техникасын сақтау
Атмосфераның ластануын шектеу бойынша жобада келесі негізгі технологиялық шешімдер
ТУ-39-РК1168001-97 сәйкесінше мұнай өнімінде күкірт сутектің құрамы аса шектеулі
5.1 кестесінде ауа атмосферасында зиянды заттардың ПДК мәні көрсетілген,
1. газды тазарту;
2. ілеспе газдың алдын ала тазартырылуы;
Зауыт тоқтап, қондырғыны ауыстырған кезде газдың күкірт сутегімен бірге
5.1 – кесте
Заттардың атаулары Тұрғылықты жерде Жұмыс зонасында
Азот диоксиді 0,085 // 0,04 мг/м 2,0
Азот оксиді 0,085 // 0,04 мг/м
Аммиак 0,2 // 0,04 мг/м
Бензапирен 0,1 мкг/100м 0,00015 мг/м
Диэтаноламин 0,05 мг/м 5,0 мг/м
Керосин 1,2 мг/м 300,0 мг/м
Салицилді қышқыл 0,01 мг/м
Күкірт қышқылы 0,3 // 0,1 мг/м 1,0
Сірке қышқылы 0,2 // 0,06 мг/м 5,0
Кремний диоксиді 0,02 мг/м 2,0 мг/м
Ксилол 0,2 мг/м 50,0 мг/м
Марганец 0,01 // 0,001 мг/м
Мыс оксиді 0,002 мг/м
Меркаптандар 0,00009 // 0,1 мг/м
Натрий карбонаты 0,04 мг/м 2,0 мг/м
Қалайы оксиді 0,02 мг/м
Органикалық емес шаң тозаң 0,15 // 0,05
Қара күйе 0,15 0,05 мг/м
Күкірт сутек 0,008 мг/м 10,0 мг/м
Қорғасын 0,00033 мг/м 0,01/0,005 мг/м
Күкірт көміртегі 0,03 // 0,005 мг/м
Көміртегі оксиді 5,0 // 3,0 мг/м
Көмірсутегі 1,0 мг/м
көміртегі 1,0 мг/м 10,0 мг/м
Фтор 0,7 мг/м 0,05 мг/м
Ұңғы өнімдерін жер қоймаларына құю рұқсат етілмейді. Ол үшін
5.3.2 Гидросфераны қорғау
Қазіргі жоба бойынша гидросфераны қорғау үшін мыналар қарастырылады:
- Механикалық және биологиялық тазартудың жаңа жүйелері;
- Қабат суларын дайындаудың әлемдік тәжірибесін қолдану;
- Ауамен суыту аппараттарын қолдану арқылы сумен қамту жүйесін
Амин құрамды ағын суларын микробиологиялық тазарту қарастырылған. Ал, техгологиялық
Жобада ағын суларының жер бетіне төгілуін қарастырылмайды.
Жоғары арынды саңылаусыздандырылған жүйенің орынды пайдалануы қоршаған ортаны және
Құбырлардан аққан зиянды сұйық заттармен судың ластануына жол бермес
1. Канализацияның тазарту құрылымынан мұнай өнімдері технологиялық процестеріне оралады;
2. Сусызданған механикалық қоспалар қалдықты залалсыздандыру қондырғысына жөнелтіледі;
3. Қысымның көбейген кезінде жүйеде автоматты түрде мұнайды қондырғыға
4. Егер гидродинамикалық зерттеу, жер асты және күрдеоі жөндеу
5. Қабат суларының ластанған аймағындағы қабат суларының сапасы мен
5.3.3 Литосфераны қорғау
Жер қойнауын ластайтын деңгейді төмендететін шаралар 4-ке бөлінеді.
1. Ұйымдастырылған шаралар;
2. Технологиялық шаралар;
3. Проектілі-конструкциялық шаралар;
4. Санитарлы-эпидемияға қарсы шаралар;
Ұйымдастырылған шаралар: қалдықтармен айналысатын ұйым; кен орын территориясы бойынша
Технологиялық шаралар: Бұрғылау, қондырғыны тасымалдау, техникалық қайта құнарлату кезінде
Проектілі-конструкциялық шаралар: Табиғатты қорғау органдарын бақылайтын игеру жобаларын тексеру
Санитарлы-эпидемияға қарсы шаралар: Тұрмыстық және өндірістік қалдықтарды көметін жерлерді
Қазіргі кезде ауыл шаруашылығында жерді биологиялық қайта құнарландыру экономикалық
● темір-терсек жинау;
● жер бедерін жобалау;
● уақытша су ағындарын реттеу және т.б.;
Қалдықтарды жою және жинауды ұйымдастыру
Қалдықтардың негізгі жиналатын жерлері:
1. мұнай кәсіпшілігі;
2. құрылыс алаңдары;
3. өндірістік базалар;
4. вахталы поселкісі;
Осыдан басқа кішігірім өндірістік, құрылыстық және көмекші алаңдар бар.
Қалдықтарды жою және жинау әдістерін таңдау кезінде келесі факторларды
Литосфераны тиімді қорғайтын мынадай шаралар бар:
● бұрғылау жұмыстары кезінде жерге тиісті шараларды ескеру;
● құм жолдарының санын шектеу;
● жерді құнарландыру шараларын іске асыру;
● жер жағдайына бақылауды ұйымдастыру;
Адамға әсер ететін қоршаған ортаны ластайтын қауіпті заттар шу,
Атмосфераның ластануы құрылыс материалдарының, резиналық, металдық және басқа да
ҚОРЫТЫНДЫ
Тұжырымдар мен ұсыныстар
Жетібай кен орнында мұнайды жинау жүйесі негізінен қабылданған
Қабылданған жинау жүйесі жобада қарастырылған мұнайды жинау мен дайындаудың
Дипломдық жобаның техника-технологиялық бөлімінде жүргізілген есептеулер сепаратор мен кәсіпшіліктегі
Жабдықтар мен техникалық құралдардың кейбір түрлерін қолданудың тиімділігі төмен.
Сондықтан, жинау коллекторларын коррозиядан қорғау үшін құбырлардың ішкі бетін
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Туякбаев С.Т. Геология и разработка нефтяных месторождений на
2. Отчет за 2002 год НГДУ «Жетибаймунайгаз».
3. Муравьев В.М. Эксплуатация нефтяных и газовых скважин –
4. Гиматудинов Ш.К., Дунюшкин И.И. и др. Разработка и
5. Бухаленко Е.И. Нефтепромысловые оборудование: Справочник – 2-е изд.
6. Джиенбаев К.И., Лалазарян Н.В. Сбор и подготовка скважины
7. Уманский Л.М., Уманский М.М. Экономика нефтяной и газовый
8. Юрчук А.С. Расчет нефтегазовых добычи. М. Недра, 1976г.
9. Оркин К.Г. Расчеты в технологии и техники добычи
10. Сулейманов М.М. Охрана труда в нефтяной безопасности. 1985г.
11. Домин П.А. Справочник по технике безопасности. 1985г.