Кіріспе
1.Негізгі бөлім
1.1.Микропроцессор жүйесінің құрылысы
1.2. Жартылай өткізгішті микросхеманың құрылысы
1.3.Мәліметтерді микропроцессор құрылымына енгізіп-шығару құрылымы.
1.4.Микропроцессор техникасының алғы шебі мен келешегі.
1.5. PENTIUM микропроцессорының ерекшелігі.
1.6.К1810 микропроцессорының құрылымы
1.7.Микропроцессор командаларының системасы.
1.8. Микропроцессорлық жүйенің структуралық схемасы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Микропроцессор- жұмыс атқару жүйесін программалық түрде өзгерте отырып, мәліметтерді
Сонымен қатар микропроцессорлардың даму тарихы қарастырылады.
1.1.Микропроцессор жүйесінің құрылысы.
Жады құрылғысы ішкі және сыртқы болып екіге бөлінеді.
Ультракүлгін сәулелермен өшірілетін ПТЖ қзіргі кезде ең кең
Сондықтан да статикалық ШЖ-ның мәлімет сақтау аумағы, оның
ЭЕМ логикалық ұяшықтардың әр түрлі кострукциясын жадына ұстайды,ал
Аталған мәселелрді шешуде электрондық құрылғыға кіретін элементтерді
1.2. Жартылай өткізгішті микросхеманың құрылысы
Жасалу технологиясына қарай интегралдық микросұлбалар шала өткізгішті және гибридті
Гибридті интегралдық микросхемаларда резисторлар,конденсаторлармен индуктивті шарғылар төсеніштің үстіне әртүрлі
Қазіргі интегралдық микросұлбалардың интеграциялық дәрежесі өте жоғары және функциялық
1.3.Мәліметтерді микропроцессор құрылымына енгізіп-шығару құрылымы.
Мәліметтерді микропроцессор құрылымына енгізіп-шығару арнайы интегралдық схемалар көмегімен атқарылады.
Шеткері тізбектері адаптер КР580ВВ51 мәліметтерді ілеспелі немесе асинхронды режимде
1.4.Микропроцессор техникасының алғы шебі мен келешегі.
Қазіргі кезде микропроцессор техникасының даму тарихы ең қарапайым
INTEL фирмасының келесі жетістігі 486
Әйтседе олармен дауласуға INTEL
Осындай қатені қайталамау үшін INTEL
Сондықтан жаңа процессор 586 болмай, PENTIUM деп аталды.
1.5. PENTIUM микропроцессорының ерекшелігі.
Кез-келген жаңа микропроцессорды жасауда, жобалаушылар бірінші кезекте олардың
1. Микропроцессордың функционалдық мүмкіндігін кеңейту мақсатымен Р5 кристалындағы транзисторлар
2. Пайдаланылған 8 байттық екі кэш
3. Есептеу жылдамдығын арттыру үшін Р5 құрылымында бір такт
4. Есептеу барысы қай жолмен , қандай бағытты жалғастыру
5. Берілген мерзім аралығында жұмыс атқару үшін МП-ның жұмыс
6. Микропроцессор архитектурасының разрядтығы неғұрлым үлкен болса,
PENTIUM процессорлары пайда болғанға дейін электрондық машиналардың тактілік
Станциядан шақыру сигналы түскенде, микропроцессор шақыру генраторына
1.6.К1810 микропроцессорының құрылымы
Қазіргі күндері қолданылып жүрген микропроцессорлақ комплекттердің ішінде К 1810
К1810ВМ86 – орталық процессор (16 бит)
ВМ88 – 8 биттік ақпараттық шиналы орталық
ВМ87 – арифметикалық процессоры;
ВМ59 – кіріс/ шығыс процессор ;
ГР84 – тактілі импульстер генераторы ;
ВГ88 – жүйелік шинаның контроллері;
ВБ89 – жүйелік шинаның орбитрі
ВТ02 – Динамикалык жадыны іске қосу үшін қажет
ВН54 – интервалды таймер
ВТ37 – жадымен тікелей байланыстырушы контроллер
ВН59 – бағдарламалаушы контроллер
ИР86/87 – шиналық формалаушылар(инверсиямен / инверсиясыз)
ИР82/83 - регистрлер (инверсиямен / инверсиясыз)
1.7.Микропроцессор командаларының системасы.
Санағыш техникасының эволюциясына қарамастан, негізгі командалар айтарлықтай өзгерген жоқ.
Жіберілу командасы, ақпаратты бір жерден екінші жерге көшіреді.
Арифметикалық операциялар, негізінен көбейту және бөлу операциялары жатады.
Логикалық операциялар, компьютерге алынған ақпараттың анализін жүргізуге арналған. Қарапайым
Екілік кодтарды оңға және солға жылжыту. Ол көбейту және
Кіріс және шығыс командалары сыртқы құрылғылармен ақпаратты алмастырады.
Басқару командасы.
ЭЕМ кез келген команда екі бөліктен тұрады; операциялық және
Ақпаратты адрестеудің түрлері.
Адрестеудің түрлері оператордың орындайтын манипуляциясының жады ұяшығын көрсетеді. Адрестеудің
Регистрлік адрестеу. Бұл жерде жалпы негіздегі регистр алынады, Rn,
Қосалқы адрестеу. Бұл жерде жады ұяшығының номері жазылады, (Rn),
Автоинкрементті адрестеу. Адрестеудің бұл түрі алдыңғы екеуіне қарағанда күрделірек.
Мысалдар;
Регистрлік адрестеу.
Адан В дейінгі сан мәндерін табу.
R3. А=1, В=5.
Регистр Редактор
R0 = +00001 1000 жіберу R0 R2
R1 = +00005 1002 салыстыру R2 R1
R2 = +00000 1004 ауысу
R3 = +00000 1006 қосу R2 R3
R7 = +01000 1008 көбейту 1 R2
1010 ауысу
1012 тоқта
R4, R5, R6 регистрлері қолданылды.
Қосалқы адрестеу.
Регистр Редактор Жады
R0 +01016 1000 жіберу (R0) R2 1016 1
R1 +01018 1002 салыстыру R2 1018 5
R2 +00000 1004 ауысу (R1) 1020 0
R3 +01020 1006 қосу R2 (R3)
R7 +01000 1008 көбейту 1 R2
1010 ауысу
1012 Стоп
Есте сақтау құрылғысының мәлімет адресінен, анықтамалардан және
Микропроцессор түрлері
Қазіргі кезде микропроцессор түрлері өте көп. Олар өздерінің функционалдық
Микропроцессор 4004
1971 жылы ең бірінші микропроцессор Intel корпорациясында ойлап табылды,
Микропроцессор 8008
Өзінің керекті микропроцессорын Intel компаниясы 1972 жылы шығарды. Бұл
Микропроцессор 8080
Корпорацияның жетістіктері 1974 жылы шығарылған микропроцессор 8080 туындауына жол
Микропроцессоры 8086-8088
1978 жылы Intel фирмасы 16-битті микропроцессор 8086 шығарды. Оны
Микропроцессор 286
Келесі жаңа туындылардың ішіндегі жетістік микропроцессор 286 болды, 80286
Процессор 80286 екі режимде жұмыс атқара алады: микропроцессор 8086
Микропроцессор Intel 386
1985 жылы 275000 транзисторлы микропроцессор ойлап табылды. Ол басқаларынан
Z80A микропроцессоры жалпы көлем жадысы 64К тең жұмыс атқаруға
Тип Fт Iпот
Z80
2,5 MHz
—
Z80A
4MHz
—
Z80B
6MHz
—
Z80H
8 MHz
—
Z80L
—
—
Z8300-1
1 MHz
15mA
Z8300-3
2,5 MHz
25mA
KR1858BM1
аналог Z80A
Процессордың кейбір қолданылатын аймақтары;
Бағдаршам бақылауында
Интерактивті ойыншықтарда
Радиомодемдерде
Спутниктік байланыста
Сандық навигациялық системаларда
Принтерде
Дыбыс режисерінің басқаруында (пульт)
Компьютер клавиатурасының терминалында
Электр энергиясының шығынын басқаруда
Электронды орган, гитара, синтезатор
Гелиевый детектор
Электронды ойын дартс
Іздегіш құралдарда
Кассалық системаларда
Ұялы телефондарда
кабельді телевидения декодерында
Факсимильный аппарат
Спутник қабылдағыш құрылғыларда
Медициналық жабдықтарда
Электрондық деңгей өлшегіштерде
1.8. Микропроцессорлық жүйенің структуралық схемасы
Микропроцессор микропроцессорлық жүйенің орталық элементі болып табылады. Ол негізінен
Әр түрлі перифирлік қондырғыларды және сол қондырғыларда сақталған мәліметтерді
Мәләметтерді өңдеу;
Өңделген нәтижені және мәліметтерді перифирлі қондырғыға беру;
Сонымен қатар көптеген амалдарды іске асыру үшін МПЖға мынадай
Оперативтік жады МПЖ жұмысын анықтап берген программаның командасын беруге
Контроллер перифирлі қондырғы мен оперативті жадының ауысуын реттейтін компонент.
Оның ішінде басқару құрылғысын ЭЕМ негізінде құрып көрейік. Оған
Аналогтік сигналдар коммуттатоы – 5 до + 5 вольт.
Кіріс және шығыс 16х2
Оперативті есте сақтау құрылғылары (ОЗУ).
Көлем байты 256
3. Тұрақты есте сақтау құрылғылары (РПЗУ).
Көлем байты -
4. Аналогті-сандық түрлендіргіш.
Қоректендіру АЦП -
5.сандық- аналогті түрлендіргіш. .
ЦАПразрядтілігі 10
6.Дискретті кіріс сигналдары.
Кіріс саны -
Бұзылу негізі -
Кіріс деңгейлері -
Дискретті шығыс сигналдары.
Кіріс саны 10
Кіріс деңгейлері ТТЛ
Ауысу интерфейсі.
Интерфейс типі RS-232
Жасалған таблицаға сипаттама беру.
Басқару құрылғысының контроллері МК DD9 болып табылады. Портта шина
Суретте МПЖ структуралық схемасы көрсетілген. Ол сандық және аналогтік
Сандық бөлік:
1. ОП – орталық процессор
2. ТЖ – тұрақты жады
3. УЖ – Уақытша жады
4. Таймер – уақыт санағыш
5. Порт К.-Ш. - порт кіріс, шығыс
Аналогтік бөлік:
6. Жіберу тармағы
7. Сұраныс генераторы
8. Құрылғы тармағы
Енді осы берілген әрбір тармақтың анықтамаларын ашып көрейік.
ОП (орталық процессор)
Бұл микропроцессорларға қосылған басқару, адрес, мәлімет магистралдарын микросхемалармен орталықтандырады.
ТЖ (тұрақты жады)
Орталық басқару процессорының программасынан құралған, яғни ақпаратты өшіріп
УЖ (уақытша жады)
Уақыт көрсетулері мен будильник, күнтізбелерді сақтауға арналған. Онда біздің
ПортК.-Ш. (Кіріс және шығыс порты)
Орталық процессорға тиісті 24 триггерді ұстайды. Оның 8 ақпарат
Жіберу тармағы
Орталық процессорды бастапқы қалпына келтіреді және тоқтап қалудан алдын
Сұраныс генераторы
Орталық процессорды әр түрлі сұраныстармен қамтамасыз етеді.
Қорытынды
Орталық процессорды қосылу мен ажыраудан және басқа да қауіптерден
Микропроцессордың жеткен жетістіктерін көп жылдар бұрын елестете алмаған едік.
Қазіргі уақытта Intel фирмасы барлық жігерлерін осы жоғарыда айтылған
Пайдаланылған әдебиеттер
Самофалов К.Г., Корнейчук В.И., Тарасенко В.П. Электронные цифровые вычислительные
Потемкин И.С. Функциональные узлы цифровой автоматики. — М.: Энергоатомиздат.
Угрюмов Е.П. Проектирование элементов и узлов ЭВМ: Учеб. пособие
29