АҢДАТПА
Берілген дипломдық жобада Теңіз кен орнының ұңғы өнімін
Дипломдық жұмыс жеті бөлімге бөлінген.
Геологиялық бөлiмiнде «Теңіз» кенорнының геологиялық зерттелгенi, кен орын
Техника-технологиялық бөлімінде игеру деңгейі ұңғы өнімін жинау және
Экономикалық бөлімінде ұңғы өнімін жинау және дайындау жүйесінің
Еңбек қорғау бөлімінде қауіпті және зиянды өңдіріс факторлары
Қоршаған ортаны қорғау бөлімінде атмосфераны, гидросфераны және литосфераны
АННОТАЦИЯ
В данном дипломном проекте проводится анализ системы сбора
Работа разделена на семь части.
В геологической части рассматривается геологическая изученность, общие сведения
В технико-технологической части отражены состояние разработкии и система
В экономической части приводится сравнение экономической эффективности системы
В части охраны труда дается описание опасных и
В части охраны окружающей среды изложены требования безопасности
ANNOTATION
In the following diploma project considered the analysis
Diploma project is divided into seven parts.
In a geological part is considered the geological
In a technological part reflected a condition exploitation
In economic parts are resulted comparison of economic
Regarding a labor safety is given the description
Calculated of light exposure and artificial ventilation of
Regarding preservation of the environment safety are stated
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
1 Геологиялық бөлім
1.1 Кен орын туралы жалпы мәліметтер
1.2 Кен орынның геологиялық құрылымы
1.2.1 Стратиграфия
1.2.2 Тектоника
1.3 Мұнайгаздылық
2 Кен орындарының игерудің жүйесі
2.1 Ұңғы өнімін игерудің технологиялық көрсеткіштерін талдау
2.1.1 Кен орынның игеру жүйесі
2.2 Мұнай және газ қорларының өндірілуін талдау
2.3 Кен орынның игеру
2.4 01.01.2010ж. Игеру жағдайын талдау
2.4.1 Мұнай мен газды өндіру көлемі
2.4.2 Ұңғылар қорының сипаттамасы
2.5 Ағымдағы игеру жағдайын талдау
2.6 Қабаттық қысымды ұстау жүйесі
2.6.1 Қабатқа әсер ету тәсілдері
2.7 Мұнайбергіштікті арттыру мақсатында қабат қысымын
3 Мұнай және газ өндірудің техникасы
3.1 Ұңғылар қорының және олардың ағымдағы дебиттерінің, игерудің
3.1.1 Кен орынды игерудегі қабылданған нұсқаның немесе таңдалған
3.2 Ұңғыларды пайдалану тәсілдеріндегі көрсеткіштерінің сипаттамасы
3.3 Ұңғымаларды пайдалану кезінде қиындықтың алдын-алу шаралары
және олармен күрес
3.3.1 Коррозия түрлері
3.4 Ұңғы өнімдерін кәсіптік жинау мен дайындау жүйесінің
мен оларға ұсыныстар
4 Арнайы бөлім
4.1 Ұңғы өнімін жинау және дайындау жүйесі.
4.1.1 Жинау және дайындау жүйесінің жалпылама сипаттамасы
4.1.2 Жинау, тасымалдау және мұнай мен газды тауарлық
жүйесіне қойылатын талаптар
4.1.3 Технологиялық құбылыстардың сипаттамалары
4.1.4 Мұнай мен газды тауарлық күйге келтіру технологиясының
4.1.5 Жинау және дайындау жүйелері мен қондырғыларын
4.1.6 Коррозиямен күресудегі жобаланған шешімдер
4.2 Технологиялық есеп
4.2.1 Тік гравитациялық айырғыштардың газ және сұйық бойынша
өткізу қабілетіне есептеу
4.3 Теңіз кен орнындағы мұнайды газдан
4.3.1 Мұнайгаз айырғыштарының мiндетi
4.3.2 Айырғыштардың жіктелуі (классификациясы)
4.3.3 Айырғыштардың конструкциясы мен жұмысы
4.3.4 Айыру сатыларының санын таңдау
4.3.4 Айыру қондырғылары
4.4 Компьютерлік программаны қолдану арқылы есептеу
4.4.1 Delphi тіліндегі есептеу программасы
5 Экономикалық бөлім
5.1 «Теңіз» мұнай газ өндіру басқармасын ұйымдастырудың
сипаттамасы
5.2 Негізгі және қосалқы өндірісті ұйымдастыру
5.3 Мұнай мен газды жинау және тасымалдау
жұмыстарын ұйымдастыру
5.4 Ұңғы өнімін жинау және дайындау жүйесінің 2007
2008 жылдардағы экономикалық тиімділікті есептеу
6 Еңбекті қорғау бөлімі
6.1 Өндірістік қауіпті және зиянды факторларды талдау
6.2 Қорғаныс шаралары
6.2.1 Өндірістік санитария
6.2.2 Қауіпсіздік техникасы
6.2.3 Өрт-жарылыс қауіпсіздігі
7 Қоршаған ортаны қорғау бөлімі
7.1 Негізгі қойылатын талаптар
7.1.1 Ластаушылардың сипаттамасы
7.2 Атмосфераға әсер ету және қорғау шаралары.
7.2.1 Атмосфераны ластау көздері
7.2.2 Атмосфераны қорғау шаралары
7.3 Гидросфераға әсер ету және қорғау шаралары
7.3.1 Гидросфераны ластау көздері
7.3.2 Гидросфераны қорғау
7.4 Литосфераға әсер ету және қорғау шаралары
7.4.1 Литосфераны ластау көздері
7.4.2 Литосфераны қорғау
7.5 Қорғау шараларын ұйымдастыру
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі
Қосымша А
Қосымша Б
Қосымша В
Қосымша Г
Қосымша Д
КІРІСПЕ
Теңіз кен орны 1979 жылы ашылып, 1981 жылы
Технологиялық жобада көрсетілгендей кен орынды игеруді бірінші объект
Теңіз кен орны 1991 жылдың сәуірінде тәжірибелі -
ЖШС «Тенгизшевройл» 1993 жылы 6 сәуірде Қазақстан Республикасымен
Теңіз кен орны дүние жүзіндегі ең ірі мұнай
90-шы жылдары ТШО мұнай кен орнының геолого-физикалық құры-лымын,
Бұл дипломдық жоба Теңіз кен орнының ірі кешені
1 Геологиялық бөлім
Кен орны туралы жалпы мәліметтер
Әкімшілік жағынан алғанда Теңіз кен орны Қазақстан Республикасы-ның
Географиялық жығынан кен орын Каспий маңы бассейнінің оңтүстік
Рельефтің орташа абсолюттік белгілері минус 25 м құрайды.
Шөл далаға лайықты, территория өсімдіктері кедей және тікенекті.
Аймақ климаты күрт континентальді қысы суық (-300С дейін),
Жауын шашынның негізнен көктемгі және күзгі мезгілдерінде жауады,
1.2 Кен орынның геологиялық құрлымы
1.2.1 Стратиграфия
Теңіз кен орнында төрттіктен жоғарғыдевонға дейінгі жастағы шөгін-ділер
Тұзасты шөгінділер негізінен әртүрлі корбанатты жыныстармен көр-сетілген. Керн
Атриндік шөгінділер көбінесе қайта шөккен әктас сынықтары бар
Кунгур жасындағы тұзды шөгінділер сульфатты-галогенді жыныстармен көрсетілген және
Тұзүсті кешені негізінен бүкіл оңтүстік – шығыс Каспий
Теңіз коллекторы үш негізгі блокқа бөлінген: объект 3
Палеозой тобы – Pz
Девон жүйесі D
Теңіз платформасының девон шөгінділері 3 объект ретінде қарасты-рылады.
Теңіз кен орнында девон шөгінділеріне тек қана екі
Т-16 ұңғы бойынша 5009 метрде девон шөгінділерінің жапсарлы
Қанатта орналасқан Т-35 ұңғысында девон жабыны байқалады. Т-35
Таскөмір жүйесі – С
Төменгі бөлім – С1
Турней және Визей ярустары – С1t, C1v
II объект төменде жатқан III объектіге қарағанда жақсырақ
II объектіні сынау платформада орналасқан Т-22 ұңғысымен 420
Каротажды диаграммалар және кернді материал объект ІІ ашылған
Құрылым қанаттарындағы шөгінді жыныстарда орналасқан ІІ объект
Визей, серпухов, башкир ярустары - С1v, С1s ,
Объект І – бұл Визе негізіне шөккен артинск
Визей ярусы - С1v2
Жоғарғы Визе (ок горизонты) ІІ объектіде орналасқан вулкандық
Объект І керн материалына ең байы. Т-8, Т-22,
Карсты беттердің болу мүмкіндігі окск ярусы жабынының маңында
Бұл коллекторды моделирлеу кезінде жоғарғы бергіштікті алу мақса-тында,
Окск горизонтының орташа қалыңдығы 297 метр.
Серпухов ярусы - С1s
Серпухов ярусы негізгі келісімсіздікті көрсететін латеринді тақта-таспен жабылған.
Серпухов аралығы таязсулы криноидты, брахиопоидты және фора-миниферлі пакстоундармен
Серпухов ярусы төрт шөгінді жиналым цикліне сәйкес келетін
Серпухов ярусының орташа қалыңдығы 197 метрді құрайды.
Башкир ярусы - С2b
Башкир аралығының шамамен 100 метрі Теңіз коллекторының жабыны
Башкир аралығының кеуектілігі серпухов және окск шөгінділеріне қарағанда
Шөгінді жиналу циклдерінің жоғары қарай таяздануы керн бойынша
Бастапқыда корреляцияның башкир аралығы деңгейлерінің белгілері ГК шыңдарының
Башкир ярусының қалыңдығы 204 метр.
Перм жүйесі – Р
Теңіз ауданындағы перм жүйесінің қимасы жоғарғы артин ярусастымен
Жоғарғы артин ярусасты. Жоғарғы артин шөгінділері Т-1, Т-2,
Т-15, Т-33, Т-38, Т-39, Т-41, Т-42, Т-43 және
Қалыңдық 10-150 метр аралығында ауытқиды [11,13].
1.2.2 Тектоника
Теңіз кен орнындағы ашылған шөгінді жыныстар қалыңдығы төтртік-тен
Шөгінді қимасында үш ірі литолого-стратиграфиялық кешен бөлінеді: жоғарғыдевон
Максималды ашылған тереңдік 6455 метрді құрайды, ұңғы Т-53.
Төменгі таскөмір шөгінділері қалыңдығы 607 метр (Т-22 үңғысы)
Тұзасты шөгінділермен байланысып анықталған мұнайлылық кеніші шығу тегі
Кунгур жасындағы тұз шөгінділері өте қалың сульфатты-галогенді қалыңдығы
Тұзүсті кешеннің шөгінділері Примор күмбезінің шығыс бөлігіне жата-тын
Осы зонаны біріктіріп тұрған элементі ретінде құрамына девон
Карбонатты шөгінділер жабыны бойынша Теңіз көтерілімі (горизонт II
Қазіргі жағдайдағы Теңіз тұзасты массив құрлымына үш фактор
Құрылым кең жазық күмбез бөлікті және эрозионды жанасу
Екінші объектінің беті туль және девон шөгінділерінен тұрады.
Жоғарыда айтылғандарға сәйкес құрлымның платформа бөлігінде және оның
Мұнай кеніші бар Теңіз табиғи резервуары қимасы бойынша
Ауданы бойынша құрылым платформаға бөлінген, ол дегеніміз салыстырмалы
Массивтің орта бөлігіндегі ұңғылармен ашылған қималар Ресей, Қазақстан
ЖШС «ТШО» көрсетілуіне сәйкес жарықтар карбонатты құрылысты солтүстік,
Теңіз кен орнының өнімді шөгінділерін құрайтын жыныстар оргоно-генді,
Теңіз коллекторындағы тектоникалық жарылымдар сейсмикалық және бұрғылау кезінде
Эйфель және ерте фрасний қабатшалы, көлденең дерлік сейсмикалық
Кеш визей ғасырымен кештаскөмір кезеңдері арасындағы (шамамен ерте
Кеш артин ғасырының басталуы алдында тектоникалық қарқынды сығылудың
Сейсмикалық мәліметтерді алғашқы талдау кезінде орта девонның ығысуы
1.3 Мұнайгаздылық
Кен орнындағы орта және төменгі карбон қалыңдығының өзгерісі
Т-10 ұңғысы дәлелденген өндірістік мұнайгаздылықтың төменгі шек-арасын ашты
«Тенгизшевройл» СМЖ белгісі ретінде 5450 м қабылдаған, бұл
Қима бойынша бөлінген барлық есептеу объектілеріне СМЖ бірың-ғай
Жүргізілген зерттеулер көрсетіп отырғандай, туль және ок шөгінді-лерінің
Игерудің І объектісі туралы башкир, серпухов және ок
ІІ объект жеклелеген ұңғылармен ашылған, әрі кейбір ұңғылар
Қабат және газсыздандырылған мұнай үлгілеріне «Гипровостокнефть» институты және
1.1 – кесте
Теңіз кен орны мұнайының қасиеттері
Көрсеткіш Шамасы
Мұнай тығыздығы 797 кг/м3
Бастапқы коллектор қысымы (4250 м) 80,8 МПа
Еріген газ кезіндегі газ факторы 450 м3/м3
Қанығу қысымы 24,7 МПа
Қабаттық көлем коэффициенті 2,306
Мұнай тұтқырлығы 0,22 мПа . с
Қабат мұнайының үлгілерін алу ұңғы сағасында жүргізілсе де,
Қабат мұнайын көптеген үлгілер бойынша зерттеу барысында зерттеліп
Қабат қысымының төмендеуі қабат жүйесінің термодинамикалық тепе-теңдігін бұзады,
Соңғы кездерде еріген газ құрамындағы күкіртсутек көлемінің өсуі
Теңіз кен орнын игеру бірнеше сатыда жүреді, осы
Мұнай мен газдың физико-химиялық қасиеттері. Теңіз кен орнының
Мұнай газының ерекшелігі ондағы күкіртсутек құрамының жоғарылығы, бір
Үлгілерді алу үңғылардың сағалық арматураларындағы лубрикатор арқылы каррозияға
Алынған мұнай үлгілері қазіргі заман технологиялар орталығы «Core
Үлгілерді жоғарғы қысымды қондырғыға салардан бұрын контей-нерлердегі клапанды
Бір сатылы сеперация кезіндегі алынған қабат мұнайының қанығу
Жүйе толығымен қанықпаған жағдай тұр, қабат қысымы (Рпл
Т-5857 ұңғысы бойынша қабат мұнайының кейбір параметрлері:
– қабат қысымы: 74,08 МПа;
– қабат қысымы: 126 0С;
– қанығу қысымы: 25,67 МПа;
– сығылу коэффициенті: 37,0·104 1/МПа;
– қабат флюидінің тығыздығы: 630,8 кг/м3;
– қабат флюидінің тұтқырлығы: 0,173 мПа·с.
Теңіз және Королев кен орындарының қабат мұнайларының қасиеттері
Жоғарыда айтылғанды негіздеу үшін 2002 жылы Теңіз кен
Газ бен қабат флюидтерінің үлгі бойынша компонентті құрамындағы
Жалпы алғанда ілеспе газ және қабат мұнайының алынған
Жарықшақтардың қарқынды дамуы себебінен және жарықшақтар бойынша қуыстардың
Өнімді қабаттың жыныстарының бос кеңістіктері кеуектермен, каверн-дермен және
Мұнай және газ қоры. Теңіз кен орнындығы мұнай,
Мұнай, газ және еріген газдың гоелогиялық қорын есептеу
ІІ және ІІІ объектілердегі қорды есептеу платформа, борт
Есептеудің І объектісі
Кеніштің платформа бөлігінің башкир, серпухов, және ок бөлімдеріндегі
Башкир бөлімшесінің қанат бөлігінің қоры С1, С2 категориясы
Серпухов және ок бөлімшелері бойынша баунстоун 2 зонаға
Баунстоундардың сыртқы зоналарының қоры С2 категориясына жатқызылған. Серпухов
Қор есептеудің ІІ объектісі
ІІ объектінің қимасы мен шөгінділерінің өнімділігі І объектіге
Игерудің ІІІ объектісі
С1 категориясына өндірістік мұнай ағынын берген әр ұңғының
Өндіріліп жатқан қордың 84 % пайызы І объектіде
В+С1 категорияларысына І объект қорының 92 % және
2 Кен орындарының игерудің жүйесі
2.1 Ұңғы өнімін игерудің технологиялық көрсеткіштерін талдау
2.1.1 Кен орынның игеру жүйесі
Теңіз кен орнының мұнайы келесіге жатады:
Класс ІІ- күкіртті;
Типі Т1 - 350оС – 75-80% аралығында қайнайтын
Тобы М4 – базалық май мұнайдың потенциалдық құрамында
Топша И1 – базалық майлардың тұтқырлығының индексі 91-97;
Түрі П2 – мұнайдағы парафин мөлшері – 4,3-5,7%.
Сонымен, Теңіз кен орнының мұнайының индексі: II T1
Жүргізілген зерттеулер бойынша келесідей нәтижелерге келуге болады:
Теңіз кен орнының мұнайы жеңіл, аз тұтқырлы, қату
Зерттелген фракциялардың топтық көмірсутектік құрамына сәйкес теңіздің
Бензиндік фракциялардан автомобиль бензині мен оның компоненттерін алуға
Теңіз кен орнынан алынған керосинді дистилляттар өзінің фотометриялық,
Дизельді дистилляттан МЕСТ 305-82 бойынша Л-0,5-61 маркілі дизельді
Теңіз кен орнынан алынған барлық фракцияларды олардың құрамындағы
Мұнайдың технологиялық классификациясына байланысты, теңіз кен орнындағы мұнайдың
2.1-кесте
Игерудің технологиялық көрсеткіштерін талдау
Көрсеткіштер Өлшемі 2007 2008
Мұнай өндіру, барлығы мың т. 12237,5 12736
Оның ішінде өтпелі ұңғымалар мың т. 12026,9 12510,7
Жаңа ұңғымаларда мың т. 210,6 225,3
Мұнайдың жинақталған өнімі мың т. 87407,2 100143
Бастапқы алынған өнім бойынша % 1,07 1,11
Ағымдағы % 1,15 1,21
Бекітілген қорларды алу % 7,65 8,77
Мұнайбергіштік коэффициенті Бірл үлес 0,039 0,044
Сұйықты өндіру, барлығы мың т. 12238 12736
Сұйықтың жинақталған өнімі, барлығы мың т. 87407 100143
Орташа жылдық сулану (салмақтық) % - -
Жұмысшы агентті айдау (газды), жылдық мың.нм3 0,0 0,0
Жұмысшы агентті жинақтап айдау (газды) мың .нм3 0,0
Пайдаланылатын бұрғылау, барлығы бірл. 2 6
Оның ішінде өндіруші бірл. 1 5
Айдау бірл. 1 1
Девон бойынша бағаланатын бірл. 3 3
Бар ұңғымалардың тереңдетілуі бірл. 2 -
Өндіруші ұңғымаларды енгізу бірл. 2 3
Пайдаланылатын бұрғылаудың ішінен бірл. 1 1
Барланатын бұрғылаудан бірл. 0 0
Консервациядан бірл. 0 0
Өндіруші ұңғымалардың істен шығуы бірл. 7 1
Оның ішінде айдалатын бірл. 0 0
Жылдың соңындағы өндіруші ұңғылардың қоры бірл. 54 56
Жұмыс істейтін бірл. 39 46
Оның ішінде механизацияланған бірл. 0 0
Айдау ұңғымаларын енгізу бірл. 0 0
Айдау ұңғымаларының қоры бірл. 0 0
Бір өндіруші ұңғыманың орташа қоры т/тәу 799 834
Жаңа ұңғыманың мұнай бойынша орташа дебиті т/тәу 1330
Бір өндіруші ұңғыманың сұйық бойынша орташа дебиті т/тәу
Жаңа ұңғыманың сұйық бойынша орташа дебиті т/тәу 1330
Айдау ұңғымаларының орташа қабылдағыштығы м3/тәу 0 0
Мұнай және газ қорларының өндірілуін талдау
Теңіз кен орнындағы мұнайдың, еріген газдың және ілеспе
Еріген газдың, мұнайдың геологиялық қорларының есептемелері игерудің 3
Геологиялық қорлардың категориялылығы зерттелу дәрежелеріне сәйкес: пайдалану мен
Мұнай қорын игерудің I объектісі
Платформа бөлігінде орналасқан мұнай қорының башкириялық, серпухов және
Мұнай қорын игерудің ІІ объектісі
ІІ объекттің түзілімдерінің қимасы мен өнімділігі І объектке
Мұнай қорын игерудің ІІІ объектісі
Мұнайдың өндірістік ағымын берген әрбір ұңғыма айналасынан радиусы
Алынатын қорлардың 84%-ы І объектте орналасқан, олардың 62%-ы
2.2-кесте
Мұнай және еріген газдың қоры
Параметрлер I объект II объект III объект Кен
Мұнайдың бастапқы баланстық қоры, млн.т, оның ішінде:
С1 категориялары бойынша
С2 категориялары бойынша
1936964
256394
316275
510953
7726
267297
2260965
1034644
Мұнайдың бастапқы шығарыл-ған қоры, млн.т, оның ішінде:
С2 категориялары бойынша
1077246
98616
63580
104342
1553
54582
1142385
257540
2.3 Кен орынның игеру режимдері
Теңіз кен орны өзінің аномальды жоғары қабат қысымы
Платформа шегіндегі игерудегі жыл бойынша қабат қысымының
Қабат қысымының түсуінің ең төмен көрсеткіші бортта орналасқан
Қабат қысымының құлауының ең жоғарғы көрсеткіші беткей аймағында
2.3-кесте
Қабат қысымы құлауының фациялдылық көрсеткіштері
2007ж. 2008ж.
Платформа 0,0013 0,00048
Борт 0,0007 0.00036
Беткей 0,0007 0.00136
Газды айдау учаскелері бойынша статикалық градиенттің (SGS) 8
2.4 Игеру жағдайын талдау
2.4.1 Мұнай газды өндіру көлемі
01.01.10 жылы жиналған мұнай өнімі 100143 мың т.
І объект – 90843,6 мың т. өндіруші ұңғылар
ІІ объект – 2234,1 мың т. 1 ұңғының
І+ІІ объектілері – 7065,3 мың т. 4 ұңғының
Өндірістің негізгі үлесі (90 %) І объектіге келеді.
Кеніштің ауданы бойынша бірнеше максималды мұнай өндіру зоналары
Платформа:
– №11,72,105,106,110,111 ұңғылар ауданы 1424-тен 2361 мың тоннаға
№ 5к,21,15,112,116 ұңғылар ауданы 1326-дан 2345 мың тоннаға
Борт:
– № 44,144, ұңғылар
№ 20,104, ұңғылар ауданы 2300 мың тоннадан астам;
№ 102,103,7,8,1к ұңғылар ауданы 1700-ден 2300 мың тоннаға
№ 9,108,5056,3к,113,118,320 ұңғылар ауданы 1220-дан 3430 мың тоннаға
№ 122, 27,28 3300 мың тоннадан астам.
Қанат:
– № 16,43,1100,42,1101 ұңғылар ауданы 900-ден 2000 мың
2007 жылғы мұнай өнімі 12238 мың т құрады.
2008 жылғы мұнай өнімі 12736 мың т құрады.
1.01.10 жылы жағдайы бойынша Теңіз кен орнының игерілуі
өндірілген мұнай көлемі – 100143 мың т;
бастапқы қордан алу қарқындылығы – 1,11 %;
алынатын қордың өндру дәрежесі – 8,77 %;
ағымдағы мұнай алу коэффициенті – 0,044;
өндіруші ұңғылар қоры – 56,
жұмыс жасап тұрғаны – 46;
консервациядағы ұңғылар қоры – 45,
оның ішіндегі тереңдетілуге мұқтаж – 9,
тізбек аралық қысымымен – 6;
бұрғыланып жатқаны – 4;
ұңғылардың орташа дебиті – 834 т/тәу,
соның ішінде: платформа – 644 т/тәу,
борт – 898 т/тәу,
қанат – 854 т/тәу.
Максималды дебит – 1872 т/тәу (№ 1101 ұңғы),
2.4.2 Ұңғылар қорының сипаттамасы
01.01.2010 жылындағы бұрғыланған қор жағдайы 120 ұңғыны құрады,
№ 100 ұңғы бақылау ұңғысына ауыстарылды. № 5447,
Қазіргі кезде кен орынының бірінші кешендегі ұңғылардың эксплуатациялық
№ 5034 ұңғымасы 2007 жылдың мамыр айында
Ұңғы қорын пайдалану коэффициенті кен орынды эксалуатацияға берілгеннен
Ұңғыларды пайдалану коэффициенті 1993 жылдан бері өсіп келеді
Пайдалану ұңғылардың бүткіл қоры 50 милиметрлі штуцермен жабдықталған
Пайдаланушы 13 және 6 тоқтап тұрған ұңғыларда тізбек
ТШО 2005-2006 жылдар аралық кезеңінде бұрғылауға 11 ұңғыны
Жаңа ұңғылардың кейбіреулері тәжірибелі-өнеркәсіптік газ айдау аймағында бұрғыланған
Барлығы 2006 жылдан 2008 жылға 16 ұңғы бұрғыланып
Төменде құрылым бөліктері бойынша қордың сипаттмалары келтірілген.
Платформа. Бұл кешен 25 ұңғымен игерілуде (кен орнындағы
Борт. Бұл кешен 23 ұңғымен игеріледі (41 %),
Қанат. Бұл кешен 9 ұңғымен игеріледі (16 %),
Жалпы кен орны бойынша алғанда 2008 жылы орта
Екі кешенді біріктіре пайдаланатын ұңғылардағы шығымның максималды шамасы
II кешенде жұмыс істеп тұрған жалғыз № 10
Графиктер мен кестелерде көрсетілгендей шығымдары ең жоғарғы ұңғылар
– платформа бөлігі 644 м3/тәу;
– борт бөлігінде 898 т/тәу;
– қанат бөлігі 854 т/тәу.
Ұңғылар бойынша технологиялық режимдер әр айға бөлек белгіленеді,
2.4 – кесте
Теңіз кен орны ұңғылар қорының 2010 жыдың 1
Категория Өндіруші қор Саны
102 Ұңғылар номері
56
46
2
-
8
-
Жұмыс істеп тұрғандары
1К, 3K, 5К, 4, 6, 7, 8, 9,
Соның ішінде: өндіретіндері
1K, 4, 5K, 6, 7, 8, 9, 10,
ҰКЖ кейін өндірістік желілермен байланысуды тосушылар
15, 6846
күрделі жөндеуді
уақыттша тоқтауда
3K, 14, 21, 102, 111, 123, 124, 317
ҰКЖ тағайындалғандар:
57 ұңғының ТАҚ бар ұңғылар – 13
(7, 9, 10, 16, 21, 44, 106,
2.4 – кестенің жалғасы
Категория Өндіруші қор Саны
102 Ұңғылар номері
46
Консервацияда
2K, 17, 18, 24, 25, 26, 29, 30,
Консервациядағы 46 ұңғының тереңдетілуді күтушілері:
9 ұңғы - 2K, 18, 30, 60, 70,
46 ұңғының ТАҚ бар ұңғылар – 6
Бұрғылануда 3 5447, 5963, 6457
Сыналуда -
Жойылғандары 14 1, 2, 3, 5, 19, 22,
14 ұңғының ТАҚ бар ұңғылар – 0
Арнайы 1 Бақылаушы - 100
Барлығы 120
Таскөмір шөгінділерін 9 ұңғыдан басқасының барлығы ашқан
2K, 60, 101, 211, 430, 456, 470, 5447,
120 ұңғының ТАҚ бар ұңғылар – 19
2.5 Ағымдағы игеру жағдайын талдау
Теңіз кен орны 1991 жылы сәуір айында игеріле
1.07.08 жылдың жағдайына қарай пайдалану қорында 58 ұңғыма
І пайдаланушы объектте 30 ұңғыма, бірігіп отырып, І
І пайдалану объектісі платформалық бөлікке бөлінген, ондағы коллектор
Платформалық бөлікте пайдалану қорының 25 ұңғымасы бар, 13
І объекттің карбонатты бөлігінің жарылымды жеріндегі өндіру ұңғымаларының
Платформалық және жарылымды аймақтардағы өнімділік коэффициенттерінің мәндерін салыстыратын
1.07.08 жылғы жағдайға байланысты мұнай шоғырындағы мұнайды өндіру
2007 жылы кен орыннан 12,318 млн.т мұнай
Сонымен, платформадан бүкіл мұнайдың 38 %-ы, ал
2007 жылдың маусымында платформада орналасқан ұңғымалардағы мұнай көлемі
Тағы да айта кетерлік жайт, ол мұнай шоғырының
Сәйкесінше, 1.07.03 жылғы жинақталған өнім мөлшерінің көлемі өзгереді:
2.6 Қабат қысымын ұстау жүйесі
2.6.1 Қабатқа әсер ету тәсілдері
Теңіз кен орнының игеру технологиясында, соның ішінде 1
Айдауға қолданылатын су сапасына қойылатын талаптар
Теңіз кен орнының өнімді қабаттарына су айдау мына
альбсеноман кешенінің артезиан сулары;
теңіз сулары.
Теңіз кен орнының технологиялық мұқтажының (су айдау жүйесі)
Су айдаудағы жұмыс агентіне қойылатын негізгі техникалық талаптар
айдау ұңғыларының тұрақты сіңірімділігін сақтау;
бейорганикалық тұздардың шөгу себебінен су айдау жүйесінің су
су айдау жүйесінің және ұңғы жабдығының су енгізудің
айдау ұңғыларының түп аймағындағы бактериальды тіршілікті ескерту.
Қабаттық қысымды ұстауда қолданылатын ілеспе газ сапасына
қойылатын талаптар
Ілеспе мұнай газын айдауды жүзеге асыру ЖШС «Тенгизшевройл»
Бірінші кезеңде құрамында күкіртсутексіз газ айдалады. Екінші кезеңде
Екінші кезең Теңіз кен орнының өнімді шөгінділері газбен
Бұл талаптар газ айдауда қабаттың коллекторлық қасиеттері парафин,
Соңғысы келесі шарттардың орындалумен қол жеткізіледі:
Айдалатын газдағы су мөлшері - 0,001 %;
Газдағы ылғалдың конденсациялану температурасы:
- максималды қыстағы - (-10 оС),
- минималды жаздағы - (-3 оС);
Күкіттің жалпы мөлшері – 0,05% аз;
Вобба көрсеткіші – 41,2-54,5 МДж/м3 (МЕСТ 2667-82);
Механикалық қоспалардың мөлшері – 0,001 ppm.
Айдалатын судың құрамы, физико-химиялық қасиеттері және
тұрақтылығы
Теңіз кен орнының маңындағы ауданда өнімді қабатқа су
2.5-кесте
Альбсеноман және теңіз суларының құрамы және физико-химиялық қасиеттері
Су Ионды құрамы, г/л, мг-экв/л Минерализация, г/л
Тығыздық г/см3 рН
Cl- SO42- HCO3- Ca2+ Mg2+ Na++K+
Альбсеноман 0,603
16,99 0,715
14,90 0,189
3,10 0,02
1.00 0,012
0,99 0,786
33,00 2,85
1,001 7,5
Теңіз 5,943
167,6 3,157
65,73 0,244
4,00 0,359
17,96 0,767
63,13 3,590
156,0 14,062
1,0046 8,3
2.6.2 Мұнайбергіштікті арттыру мақсатында қабат қысымын жүйесін жүргізу
Қабатты қышқылмен гидрожару- бұл қарапайым тұз қышқылын немесе
2.6-кесте
Мұнайбергіштікті арттыру тәсілдері
Суды айдау Газды айдау
Құрылымдар
– айдау ұңғымалары;
– ППД жүйесінің құбырлары;
– жоғары қысымды сораптар;
– ППД үшін ақаба суды тазарту құрылғысы
– таңдалған аймақтағы суды дайындау құрылғысы;
– құбырөткізгіш «кен орын-аймақ »– Теңіз – Жанасу;
– Жанасу су өндірмесі (ұңғымаларды салу)
– артезианды суды айдау;
– жұмыс істеп тұрған КТЛ-дағы жоғары, орта және
– ұңғымалардағы сорапты-компрессорлы тізбектерін коррозияға бейім емес құбырларға
–«ЗВП – компрессорлы» құбыр өткізгіші
– сепараторы бар компрессорлар
– жоғары қысымды құбырлар
– газды дайындау құрылғысы
3 Мұнай және газ өндірудің техникасы
3.1 Ұңғылар қорының және олардың ағымдағы дебиттерінің, игерудің
3.1.1 Кен орынды игерудегі қабылданған нұсқаның немесе таңдалған
І пайдалану объектісін игерудің келесі нұсқалары қарастырылған:
Игерудің 1 нұсқасы- серпімді режимде қабат қысымын қанығу
Игерудің 2 нұсқасы- І объекттің платформалық бөлігінде орналасқан
Алдында айтылғандай, жалпы, кен орын бойынша игерудің 4
І пайдалану объектісін игерудің келесі нұсқалары қарастырылған:
Игерудің 1 нұсқасы- серпімді режимде қабат қысымын
Игерудің 2 нұсқасы- І объекттің платформалық бөлігінде орналасқан
Шикі газды айдаудан оң нәтиже алынғаннан кейін, газды
Ұңғымалар типі мен жүйесін орналастыру туралы нақты шешім
3.1 - кесте
Нұсқа бойынша игерудің технологиялық көрсеткіштері
Жылдар нұсқа II нұсқа III, IV нұсқа
Бұрғыланатын ұңғымалар саны Бұрғылау метражы мың.м Бұрғыланатын ұңғымалар
Барлығы Оның ішінде
Барлығы Оның ішінде
Барлығы Оның ішінде
өнд.
өнд. айд.
өнд.
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
Бәрі 5
6
7
7
9
5
5
5
5
5
6
4
5
5
9
10
10
22
23
23
23
2
224 5
6
7
7
9
5
5
5
5
5
6
4
5
5
9
10
10
22
23
23
23
2
224 22,5
27
31,5
31,5
40,5
40,5
22,5
22,5
22,5
22,5
27
18
22,5
22,5
40,5
45
45
99
103,5
103,5
103,5
9
1008 5
6
8
9
11
11
9
15
13
16
10
8
10
13
13
13
13
13
13
13
2
224 5
6
7
7
9
8
9
12
10
11
10
8
10
13
13
13
13
13
13
13
2
205
1
2
3
3
3
3
5
19 22,5
27
36
40,5
49,5
49,5
40,5
67,5
58,5
72
45
36
45
58,5
58,5
58,5
58,5
58,5
58,5
58,5
9
1008 5
6
7
7
9
12
11
12
15
12
16
26
26
26
26
26
18
18
18
18
17
8
332 5
6
7
7
9
12
11
12
15
12
16
26
26
26
26
26
18
18
18
18
17
8
332 22,5
27
31,5
31,5
40,5
54
49,5
54
67,5
54
72
117
117
117
117
117
81
81
81
81
76,5
36
1494
Игерудің 3 нұсқасы. Тәжірибелік-өндірістік учаскеде қабатқа шикі
Игерудің 4 нұсқасы 3 нұсқаға әбден ұқсас, бірақ,
3.2 Ұңғыларды пайдалану тәсілдеріндегі көрсеткіштерінің сипаттамасы
Қазіргі уақытта аномальды жоғары бастапқы қабат қысымы
Есептемелер ВНИИнефть әдістемесінің қосымша «FONTAN» бағдарламасы бойынша жасалған.
Егер қабаттағы фильтрация процестерін гидродинамикалық есептеу нәтижесінде динамикалық
Өндіруші ұңғымалардың диаметрі 177,8 мм (7() болып келген
Есептемелер нәтижесі:
− минималды сағалық қысым 7,5 МПа кезінде
− сағалық қысымның 3,5 Мпа-ға дейін төмендеуі (екінші
− Айырғыштың үшінші қадамға өтуі үшінші
− мұнайдың құрамындағы газ көп мөлшерде болса, диаметрі
− өнімнің сулануы жоғары дебиттегі фонтандауға әлсіз әсер
сулану жоғарылаған сайын, қоспа тығыздығы ұлғаяды, ал гидравликалық
Қабат және түптік қысымдар, дебит, сулану, газ факторы
Ұңғымалар бүкіл жобалық мерзімі және оның сепарацияның
3.2-кесте
Өнімнің физика-химиялық қасиеттері
Параметрлер Өлшем бірлігі Көлемі
Сепарацияланған мұнай тығыздығы т/м³ 0,7821
Газ тығыздығы Кг/м³ 1,047
Су тығыздығы т/м³ 1,01
Газ факторы* Нм³/м³ 466
Cепарацияланған мұнай тұтқырлығы (20,7(С) мПа(с 2,6
Тереңдік** М 4500
Температура( (С 110
* Стандарттық шарттағы бір реттік газдан айыру.
** Бұл тереңдікке ұңғымадағы қабаттық және түптік қысымдар
Қарастырылған нұсқа бойынша игеру көрсеткіштерімен сәйкес келтірілген мағлұматтар
3.3-кесте
Пайдаланудың рационалды тәсілдерін анықтауға арналған берілгендер
Параметрлер Өлшем бірлігі Мағынасы
Сұйық дебиттерінң есептік диапазоны м³/тәу 250 –
Есептік түптік қысым МПа әр түрлі
Минималды сағалық қысым* МПа 11,5
Есептік сағалық қысым МПа 1,5 – 10
Өнімнің сулануы бірлік үлес 0,01 – 0,40
Өнімділік коэффициенті М³/тәу(МПа. 10 – 200
3.4-кесте
Сепаратордағы және есептік қысымдар
Сепарация қадамы Қысым, МПа
Сепараторда Ұңғыма сағасында
1 6,3 7,5
2 2,4 3,5
3 0,76 1,5
Сонымен қатар, сағалық қысымдар үшін есептемелер жүргізілген: 25
Теңіз кен орнындағы ұңғымалардың фонтандауы бұл сұйықтың қозғалысымен
3.3 Ұңғымаларды пайдалану кезінде қиындықтың алдын-алу шаралары және
Теңіз кен орнындағы өндіру ұңғымаларының және мұнай мен
Қышқыл газдан тазартуға қолданылатын аминдік және қышқыл сулар,
3.3.1 Коррозия түрлері
Н2( ең агрессивті коррозиялық агент бола алады. Н2(
− питтингтік коррозия;
− кернеу әсерінен күкіртсутектік жарылу;
− сутектік жарылу.
Күкіртсутек СО2-мен және сумен әсерлесуі нәтижесінде коррозия
3.4 Ұңғы өнімдерін кәсіптік жинау мен дайындау жүйесінің
Екінші ұрпақ жобасының (ЗВП) кәсіпшілік кешені флюидті жинау
Мұнай жинау жүйесінен флюид ПВП-ның сепарациялық құрылғысына өтеді.
Ілеспе газдың кей бөлігі кептіріліп, шикі газ айдау
Күкіртсізденген газ дегидраттанып, ары қарай, экспорттық сападағы тауарлық
Қышқыл газ клаустың күкірттен айыру қондырғысы арқылы
Шикі су кешенді технологиялық желілердің бар құрылғыларынан өтіп,
Сұйықтың ұңғымадан көтерілу тәсілдері, өндіру құрылғыларының параметрлері мен
− дебит, булану, өнімнің газ факторының, жобалық түптік
− ұңғыма конструкциясы- пайдалану тізбегінің диаметрі, оқпан қырының
− мұнай, газ, су өнімдерінің физика-химиялық қасиеттері-температура, тұтқырлық,
− күрделі жағдайлардың болу мүмкіндігін бағалау- өнімнің түптен
− формасыз шарттар- табиғи-климаттық шарттар, жөндеу-пайдалану базаларының болуы,
− күрделі жағдайлардың болу мүмкіндігін бағалау- өнімнің түптен
Пайдаланудың рационалды тәсілдерін анықтау үшін өнімнің ұңғыма бойынша
4 Арнайы бөлім
4.1 Қабат қысымын ұстау үшін қабатқа шикі газды
Газды айдау - Бұл тәсіл нашар өткізгішті
Көбік қышқылымен өңдеу әдісі арқылы ұңғы өнімін арттыруҰңғыманың
Жыныс қабатына химиялық әсер етудің келешегі зор бағыттарының
Жыныс қабатының кенөндіру аумағын өңдеу– бұл ҰТА-ның (0.5
Қышқылмен өңдеу нығыздалған құмдарда ұсақ көзді кеңістікті тазалау
Қышқылды өңдеулерді жүргізу бұрғылағаннан кейінгі ұңғымаларды игерген кезде,
4.2 Жұмыстарды жүзеге асыру үшін қажетті техникалық құралдар
Қышқылдарды әзірлеу жөніндегі жұмыстарды өткізу үшін мынадай құрал-жабдықтар
Қышқылды агрегат жоқ болған жағдайдағы ЦА-320 типті сорғы
АзИНМАШ-30А қышқылды агрегаты;
Техникалық суды тасуға арналған АЦН автоцистернасы;
Орташаландырғыш ыдыс.
Қышқылды ерітінділерді әзірлеу үшін қолданылатын реагенттер, сақтау талаптары,
Концентрациялары 31, 27, 24 % болатын тауарлық ингибирленген
40 %-дық концентрациясы бар, тығыздығы 1,15г/см3 еріткіш қышқылды
Аммоний бифторид фториді (БФА) (NH4F*HF+NH4F), оның қышқылдылығы еріткіш
Беттік әрекеттік заттар (БӘЗ), әдетте дисолван, сульфонол, превоцелл,
Сірке қышқылы (CH3-COOH). СКО кезінде жұмыс ерітінділерін әзірлеу
Құрамында 92% белсенді монобензолсульфоқышқыл бар бензолсульфоқышқыл (БСҚ) (C6H6=SO3H).
Химреагенттерді сақтау орындарында тиісті реагенттерді көрсететін белгішелер, және
Жоғарыда аталып өткен барлық заттар жақсы желдетілетін жабық
4.3 Қышқыл ерітінділерін әзірлеу
Ерітіндіні әзірлеуді қышқылды ерітінділерді әзірлейтін жерлерде мынадай тәртіпте
Қышқылды агрегатқа (АзИНМАШ-30А) қажетті концентрациядағы ерітіндіні әзірлеу үшін
Байытылған тұз қышқылы агрегаттың көмегімен ішінде суы бар
Егер тұз қышқылының орнына бензолсульфоқышқыл пайдаланылатын болса, онда
Сазқышқылын әзірлеген кезде тұз қышқылы ерітіндісіне еріткіш қышқылдың
Дайын болған ерітіндіге БӘЗ пен сірке қышқылының қажетті
Рецептуралар, компоненттердің құрамы, жыныс қабатының ашылған қуаттылығының метріне
Рецептура ұңғыма жөніндегі геологтық-техникалық мәліметтерге, тапсырыс-жоспарға сәйкес таңдалып
Дайын болған ерітінді ұңғымаға қышқылды агрегатта тасымалданады, ол
4.4 Қышқылдардың ерітінділерін ұңғымаға айдау
Қышқылдардың ерітінділерін ұңғымаға айдау жөніндегі жұмыстар мұнайгазөндіру кәсіпорны
Қышқылдардың ерітінділерін ұңғымаға айдау кезінде айдағыш желіде кері
Айдағыш желі біржарымеселік күтудегі жұмыс қысымына пресстелуге тиісті.
Айдағыш желілерді гидравликалық сынақтан өткізген кезде, қызмет көрсетуші
Жылжымалы сорғы қондырғыларын ұңғымалардың жиегінен алғанда 10 метрден
Қышқылды жыныс қабатына айдардың алдында жыныс қабатына ашылған
Шөгіндіге темірдің ерімейтін тұздарының түсуіне жол бермеу үшін,
NH4HF2(Y-1) + X HCI → 2HF + (x-1)HC
Қышқыл ерітіндісін айдау ең төменгі жылдамдықта іске асырылады.
Буфер-2 БӘЗ-тың 1%-дық ерітіндісімен өңделген тұз қышқылының судағы
4.4.1 Қабатты көбік қышқылымен өңдеудің негіздемесі
ҒЗИ-да ұңғымаларды қышқылды көбіктермен өңдеудің жаңа тәсілі оң
Қышқылды көбіктерді қолданудың кәдімгі қышқылмен өңдеуге қарағанда мынадай
1) Қышқылды көбіктегі карбонатты материалдың еруі баяулайды, бұл
2) Қышқылды көбіктердің тығыздылығының аз болуы (0,4 –
3) жыныс қабатының кенөндіру аумағының реакция өнімдерінен тазаруы
Ұңғымаға қышқылды көбіктерді айдауға арналған беткі құрылғы қышқылды
Аэрацияның деңгейі, немесе 1 м3 қышқылды ерітіндіге шаққандағы
Көбікті қышқылмен өңдеу кезінде әдетте мынадай БӘЗ қолданылады:
4.4.2 Өнімді қабатқа газды айдаудың технологиялық
Келтірілген технологиялық сұлбада өнімді жыныс қабатын-1 көбік
2-ұңғымаға 4-айдағыш желі арқылы көбіктіқышқыл берілетін СКҚ-3 жіберілген.
1 – жыныс қабаты; 2 – ұңғыма; 3
1.4.2 Газ конденсат кен орнын игеруді есептеу
Бастапқы мәліметтер:
Газ қорлары
Бастапқы қабат қысымы
Абсолюттік бастапқы түпкі қысым
Орташа бастапқы жұмыс шығымы
Газ өнімінің тұрақтысы
Фильтрациялық қарсылық коэффициенттері: а=0,7 МПа/(мың м3/тәу)
в=0,0007МПа/(мың м3/тәу)
Қабат температурасы
Ұңғы радиусы
Шартты қорек контурының радиусы
Магистралды газ құбырындағы қысым
Газдың салыстырмалы тығыздығы
Пайдалану құбырының диаметрі
Гидравликалық кедергі коэффициенті
Анықтау керек:
пайдалану режимінің қолдану шартын, газды алу уақытқа байланысты
пайдаланудың режимі үшін уақытқа байланысты газ шығымын Q(t),
компрессорсыз және компрессорлы пайдалану уақытын анықтау, егер магистралдық
пайдалану уақытында ұңғы санын және ұңғы басындағы қысымның,
Кен орнының орталық бөлігіндегі игерудің үшінші объектісіндегі
Негізгі мұнай өрісінің таралу зонасында (солтүстік-шығыс, батыс және
4.5 Шикі газды айдалатын ұңғылардың пайдалану режимдерін
Пайдалану алты режимінің қолдану шартын, газдың алу уақытқа
Пайдаланудың жоғарыда көрсетілген режимдері үшін уақытқа байланысты
Компрессорсыз және компрессорлы пайдалану уақытын анықтау, егер магистральдық
Пайдалану уақытындағы ұңғы санын және ұңғы басындағы қысымның,
Ұңғы жұмысына таңдалған режимге байланысты шығым және түпкі
Технологиялық режим есебі мынадай шарт үшін жүргізіледі: кен
газ алу тұрақты болған жағдайда: Qг=const.
газ алу уақытқа байланысты болып берілген жағдайда: Qг
Кен орнын игеру уақыты 20 жыл, ал максималды
Qгmax= = =11,5 млрд.м3
Q1= = =5,75 млрд.м3
Q2= = =11,5 млрд.м3
Q3= = =17,25 млрд.м3
Q4= = =23 млрд.м3
Q5= = =28,75 млрд.м3
Q6= = =34,5 млрд.м3
Q7= = =40,25 млрд.м3
Q8= = =46 млрд.м3
Q9= = =51,75 млрд.м3
Q10= = =57,5 млрд.м3
Q11= = =63,25 млрд.м3
Q12= = =69 млрд.м3
Q13= = =74,75 млрд.м3
Q14= = =80,5 млрд.м3
Q15= = =86,25 млрд.м3
Q16= = =92 млрд.м3
Q17= = =97,75 млрд.м3
Q18= = =103,5 млрд.м3
Q19= = =109,25 млрд.м3
Q20= = =115 млрд.м3
Содан кейін әрі қарай есептеуге керекті көмекші коэффициенттер
d= = =4,07
Ұңғы басындағы қысымды есептеу үшін , 2S коэффициенттерін
2S= = =0,34;
2S=0,34;
мұндағы, L – ұңғы тереңдігі;
РБ=P гидростатикалық;
яғни L=100* РБ =100*24,5=2450м;
Zopm – орташа қысым мен температура кезіндегі жоғарғы
Topm= = =315,5K;
Pµб – ұңғы басындағы қысым: Pµб=Pт-2=14,5-2=12,5 МПа;
Pорт= (Pт+ )= (14,5+
Ткр=12+238* 0,5 =12+238*0,6 0,5 =196,3 К
Pкр=0,1(55,3-10,4*0,60,5 )=4,72 МПа
Ткел= = =1,6;
Zopm=0,83;
θ=1,377*10-10*λ* (e2s-1)=1,377*10-10*0,015* ( e0,34-1)= =2,15*10-4
Ұңғыма сағасындағы тұрақты қысым режимін анықтау
Рс=const Рс =12,3 МПа
Рт=Рс*es= 12,3*2,710,2=12,3*1,22=15 МПа
Әртүрлі уақыт мәндерін береміз:
t1=1 жыл
t2=2 жыл
t3=3 жыл
t4=4 жыл
Шығынды анықтаймыз:
Q= - + ; мың
Q1= - 363 + =451 мың
Q2= - 363 +
Q3= - 363 + =326,6
Q4= - 363 + =224
Одан кейін қабат қысымын анықтау керек:
Pк=РБ+ ; МПа
Pк1=25- =24,42 МПа
Pк2=25- =23,23 МПа
Pк3=25- =21,6 МПа
Pк4=25- =19,35 МПа
Түп қысымын анықтау:
Рт = ; МПа
Pт1= =15 МПа
Pт2= =14,9 МПа
Pт3= =15 МПа
Pт4= =15 МПа
Ұңғы санын анықтау: n= ;
n1= =12 ұңғы
n2= = 20 ұңғы
n3= = 33ұңғы
n4= =60 ұңғы
Кен орын бойынша тәуліктік дебитті анықтау: Qr=n *
Qr1=12*451*103 =5,4 млн. м3/тәу
Qr2=20*401,1*103=8,03 млн. м3/тәу
Qr3=33*326,6*103=10,8 млн. м3/тәу
Qr4=60*224*103=13,44 млн. м3/тәу
5 Экономикалық бөлім
5.1 «Теңіз» мұнай газ өндіру басқармасын ұйымдастырудың сипаттамасы
Мұнай кен орындарын игергенде қолданылатын негізгі шаруашылық бірлігі
«Теңіз» мұнай газ өндіру басқарма келесі негізгі бөлімшелер
Мұнай мен газды өндіруде негізгі өндірістік звеносы ретінде,
– Мұнайгаз өндіру басқармасының басшысы болып, МГӨБ бастығы
– Бас геолог кәсіпорынның геологиялық қызмет етуінің жұмысын
– Бастықтың жалпы сұрақтар бойынша орынбасары кәсіпорынды қажетті
– Экономикалық–жоспарлау бөлімі алдыңғы қатарлы жоспарды құрып, оның
– Еңбек пен жалақы төлеу бөлімі еңбекті ұйыдастырудың
– Кадрлар бөлімі жұмысшыларды алу, орналастыру және біліктілігін
– Техникалық бөлімі жаңа техника мен технологияны енгізу
– Есепшілер кәсіпорынның бүкіл шаруашылық қызметін есепке алу
5.2 Негізгі және қосалқы өндірісті ұйымдастыру
Өндірістік үрдістер екі топтан тұрады:
1) негізгі өндірістік үрдістер;
2) қосалқы өндірістік үрдістер.
Негізгі өндірістік үрдіске – МГӨБ бойынша, мұнай газ
Мұнай мен газды өндіруде негізгі өндірістік буын ретінде,
Қосалқы өндірістік үрдістер – оларға жабдықты жөндеу, энергия
Қосалқы өндірістің ең маңызды
• негізгі өндірістік қорларды күту
• кәсіпорын мен оның бөліктерін
• керекті шикізат, материалдар мен
• мұнай мен газдың сапасын
Негізгі және жанама үрдістер бір-бірімен тығыз байланыста. Сәйкесінше
5.3 Мұнай мен газды жинау және тасымалдау жұмыстарын
Ұңғы өнімін жинау және тасымалдаумен арнайы цехтар айналысады
– ұңғы өнімін жинайтын құбыр желістері;
– топтық өлшеу қондырғысы, онда әр ұңғы
– мұнай дайындау учаскесі, оған құбырлар, сораптар, резервуарлар,
– автоматтандырылған объектілерді қызмет етудегі апаттық ақпарат-тарды жинау
Мұнай мен газды жинау мен дайындау цехының негізгі
5.4 Теңіз кен орнының қабат қысымын ұстау
Кен орынның 2007 және 2008 жылдарда мұнай өндіру
Есептеуде 1 АҚШ доллары 150 теңге көлемінде қабылданады.
Амортизацияны есептеу
Негізгі техника орнына келетін негізгі құралдарға амортизациялық төлемдер,
Ажыл = Сал ( Nа / 100
мұндағы Сал – құрал-жабдықтардың алғашқы құны, долл;
Nа – жылдық амортизациялық төлемдер нормасы.
5.1- кесте
Амортизациялық төлемдер
№ Обьектінің аталуы Баланысты құны,
млн тг Амортизация нормасы,
%
2007 Амортизация нормасы,
%
2008
2007 Амортизациялық төлемдердің жылдық соммасы,
2008
1 Коллектор құбырлар 10120900 8,3 9,8
2 Топтық қондырғылар 9610000 14,3 14,3
3 Өлшеу қондырғылары 3638950 14,3 15,1
4 Электр желілері 6498000 4,3 5,1
5 Байланыс желілері 2004600 3,6 4,2
6 Телемиханика қондырғысы және автоматика 9747200 8,5 9,6
77 Операторлық 528000 2,2 3,5 11616
88
Басқа жабдықтар 25018400 3 5 7505520 7704485
9 Мұнай дайындаудың орталық пункті 50100640 12,5 13,8
10 Барлығы 79333800
74057662 75441546
Еңбек ақы қорын есептеу
Басты еңбек ақы төлеу шығынындағы өзгеріс тек, егерде
ЕАҚ = minеңбек ақы ( Тк ( Ак
мұндағы minеңбек ақы – ең төменгі жалақы –
Тк – тарифтік коэффициент; жұмысшылардың дәрежесіне байланысты төмендегі
Ак – аудандық коэффициент – 1,1;
Терк – территориялық коэффициент – 1,14;
Қк – қосымша жалақы коэффициенті:
ӨӨП – 1 ( 1.25,
Қ - 1.25 ( 1.75,
ӘБП - 1.75 ( 2.0;
nадам – адам саны;
12 – бір жылдағы айлар саны.
nадам = 165 адам, соның ішінде:
әкімшілік басқару қызметкерлері – 6;
қызметкерлер (бухгалтер, кадр бөлімінің бастығы) – 5;
инженер-техникалық қызметкерлер – 15;
өндірістік өнеркәсіптік персонал – 119;
кіші қызмет атқарушы, соның ішінде күзетшілер – 12,
5.3-кесте
Тарифтік коэффициент
КҚА Ж ИТЖ Қ ӘБҚ
1 2 3 4 5 6 7 8
2.0 2.4 2.69 3.52 3.39 3.81 4.28 4.80
5.4-кесте
Еңбек ақы қоры
Жыл Есептелуі Мәні, млн тг
ӘБП 99,6 ( 13,58 ( 1,1 ( 1,14
Қ 99,6 ( 9,16 ( 1,1 ( 1,14
ИТЖ 99,6 ( 7,39 ( 1,1 ( 1,14
ӨӨП 99,6 ( 5,16 ( 1,1 ( 1,14
КҚА 99,6 ( 3,52 ( 1,1 ( 1,14
Жалпы еңбек ақы қоры:
ЕАҚ = ЕАҚәбп + ЕАҚқ + ЕАҚитж +
ЕАҚ = 244241 + 120107 + 290744 +
Әлеуметтік салықты есептеу
Әлеуметтік салық еңбек ақы қорынан 20% мөлшерінде алынады.
ӘС = ЕАҚ ( 0,2
мұндағы ӘС - әлеуметтік салық.
ӘС = 1454842 · 0,2 = 290968млн тг
Басқа да шығындар
Бұл шығындар ЕАҚ-ның 25% құрайды.
Шб = ЕАҚ ( 0,25
мұндағы Шб – басқа да шығындар.
Шб = 1454842 ( 0,25 = 363710млн
Электро энергия шығындарын есептеу
Электро энергия шығындары мына теңдеумен есептеледі:
Шэл = Q ( Эмш ( Бэ
мұндағы Q – мұнайдың тоннадағы көлемі;
Эмш – 1т сұйықтық дайындауға қажетті электро
2004 жыл үшін:
Шэл = 11900000 ( 31 ( 0,048 =
2005 жыл үшін:
Шэл = 12799000 ( 31 ( 0,048= 19044912млн
Басты қосалқы-көмекші бөлшектер шығыны
а) Ингибитор шығынын есептеу:
Ши = Qд ( Q ( Қд
мұндағы Qи – 1тонна мұнайға кететін ингибитор көлемі,
Қи – ингибитор құны, млн тг/т.
2007 жыл үшін:
Шд = 0,0001 ( 11900000 ( 28000 =
2008 жыл үшін:
Шд = 0,0001 ( 12799000 ( 28000 =
б) Қосымша қосалқы бөлшектер (жабдықтар, ысырмалар, құбырлар т.б.)
Шққб = Q ( Шн
мұндағы Шн – қосымша қосалқы бөлшектердің нормативті шығыны,
2007 жыл үшін:
Шққб = 11900000 ( 0,168 = 1999200млн тг.
2008 жыл үшін:
Шққб = 12799000 ( 0,168 = 2150232млн тг.
Отындық шығындар
Теңіз кен орнында мұнай дайындаудың технологиялық жүйесінде табиғи
Шо = Q ( Qтг ( Қтг
мұндағы Qтг – табиғи газ көлемі, м3/т.;
Қтг – табиғи газ құны, млн тг/т.
2007 жыл үшін:
Шо = 11900000 ( 0,586 ( 0,128 =
2008 жыл үшін:
Шо = 12799000 ( 0,586 ( 0,128 =
Тасымалдау шығындары
Тасымалдау шығыны мына теңдеумен есептелінеді:
Шт = Q ( Қт
мұндағы Қт – 1 тонна мұнайды тасымалдау құны,
2007 жыл үшін:
Шт = 11900000 ( 0,08 = 952000 млн
2008 жыл үшін:
Шт = 12799000 ( 0,08 = 1023920млн
Жанама мекемелердің өндірістегі қызметінің шығындары
Жанама мекемелердің атқаратын жұмыстары – деоректоскопия, жіберу-жөндеу қызметі,
Шжм = Q ( Қжмқ
мұндағы Қжмқ – жанама мекеме қызметінің құны,млн
2007 жыл үшін:
Шжм = 11900000 ( 1,6 = 19040000млн тг.
2008 жыл үшін:
Шжм = 12799000 ( 1,6 = 20478400млн
Жоспарлы шығындар
Жоспарлы шығындар өзіне барлық қосымша шығындарды, жанама мекемелердің
Шж = Шжжэ . 0,15
мұндағы Шж – жоспарлы шығындар, млн тг.
2007 жыл үшін:
Шж = 152458182 . 0,15 = 22868727
2008 жыл үшін:
Шж = 158221676 . 0,15 = 23733251
Жалпы жылдық эксплуатациялық шығындар
Келтірілген барлық шығындар тізімі бойынша жалпы жылдық өндірістік
Шжжэ = Ажыл + ЕАҚ + ӘС +
мұндағы Шжжэ – жалпы жылдық эксплуатациялық шығындар.
2007 жыл үшін:
Шжжэ = 74057662 + 1454842 + 290968 +363710
2008 жыл үшін:
Шжжэ = 74057662 + 1454842 + 290968 +363710
Меншікті өзіндік құн
Меншікті өзіндік құн жылдық эксплуатациялық шығындардың жылдық өндіру
Қө = Шжжэ / Q
мұндағы Қө – меншікті өзіндік құн, млн тг/т.
2007 жыл үшін:
Қө = 86297909 / 11900000 = 7,25 млн
2008 жыл үшін:
Қө = 95643197 / 12799000 = 7,47 млн
Экономикалық тиімділік
Э = Q . (Бм – Қө),
мұндағы Э – экономикалық тиімділік;
Бм – 1 тонна мұнайдың бағасы;
Қө – 1 тонна мұнайдың өзіндік құны.
2007 жыл үшін:
Э = 11900000 . (400 – 7,25) =
2008 жыл үшін:
Э = 12799000 . (400 – 7,47) =
5.5- кесте
Жинау және дайындау жүйесінің 2007 және 2008 жылдардағы
Көрсеткіштер 2007 жыл 2008 жыл +/- %
Амортизация, млн.тг 74057662 75441546 1383884 0
Еңбек ақы қоры, млн.тг 1911015 1911015 0 0
Әлеуметтік салық, млн.тг 290968 290968 0 0
Басқа да шығындар, млн.тг 363710 363710 0 0
Электро энергия шығындары, млн.тг 17707200 19044912 1337712 7
Басты қосалқы-көмекші бөлшектер (ингибитор) шығыны, млн.тг 35700000 38397000
Басты қосалқы-көмекші бөлшектер (қосымша қосалқы бөлшектер) шығыны, млн.тг
Отындық шығындар, млн.тг 892600 960030 67430 7
Тасымалдау шығындары, тонна 952000 1023920 71920 7
Жанама мекемелердің өндірістегі қызметінің шығындары, млн.тг 19040000 20478400
Жоспарлы шығындар 22868727 23733251 864524 3,6
Жалпы жылдық эксплуатациялық шығындар, млн.тг 175326909 181954927 6628018
Меншікті өзіндік құн 14,73 14,22 – 0,51 3,5
Экономикалық тиімділігі 4584713000 4937598220 352885220 7,15
Кез келген мұнай өндіруші компания пайдаланып жатқан кен
Қарастырылып отырған дипломдық жобаның экономика бөлімінде, Теңіз кен
Электро энергия шығындары 2008 жылы 2007 жылмен салыстырғанда
Басты қосалқы-көмекші бөлшектер шығыны екі тарамнан тұрады. Біріншісінде
Отындық шығындар 2007 және 2008 жылдары 892600 және
Тасымалдау шығындары да 2008 жылы 71920 долларға немесе
Жанама мекемелердің өндірістегі қызметінің шығындары осы жылдары 1438400
Жоспарлы шығындар да өнім өндіру көлемінің артуына байланысты
Жалпы жылдық эксплуатациялық шығындар барлық шығындар жиынтығы болып
Меншікті өзіндік құн 14,73 доллардан 14,22 долларға немес
Экономикалық тиімділігі 2008 жылы 2007 жылмен салытғанда 352885220
Жоғарыда айтылған көрсеткіштерге сүйене отырып Теңіз кен орнының
6 Еңбек қорғау бөлімі
6.1 Өндірістік қауіпті және зиянды факторларды талдау
Теңіз кен орнының ұңғы өнімін жинау және дайындау
Лақтырма желілерінің түйісетін топтық өлшегіш қондырғыларда мұнайға қосуға
Жұмыста негізгі қауіпті көмірсутекті газ құрайды, өйткені аумақтық
Сеператорларда, фонтанды ұңғы сағасында және құбыр желілеріндегі жоғары
Сақтандырғыш клапандардан шығару және жабдықтарды үрлеу жоға-ры және
Жинау және дайындау жүйесінде түнде жүргізілетін жұмыстардың болуынан
Өндірістік үрдісте келесі жарылу және өртену қаупі бар
Мұнайды дайындау және тасымалдау цехы өрт шығу қаупі
6.2 Қорғаныс шаралары
6.2.1 Өндірістік санитария
Жұмыс орнының метерологиялық жағдайын стационарлық және ашық жерде
МОДП цехының территориясында әр түрлі жарықты талап ететін,
Есептеу үшін қарастырылып жатқан жобадағы жағдай үшін прожектордың
Теңдікке келтірейік.
(1)
мұнда –жарықтандыру, және
Берілген нормаланған жарықтандыруды болдыру үшін (жарықтандыру
Еn – нормативті жарықтандыру, Еn =5лк
Прожекторлар тобының ықпал ету бұрышы 0
барлығы, әрбір мачтада прожектор қондырылуы
Р=60000:40000=1,5
6.1- кесте
Қолайлы жарықтандыру кестесі
Прожектор мачталар Мачтадағы есептеу нүктелеріне дейінгі ара қашықтық
Ө=10 Ө=12 Ө=15
А Б В Г А Б В Д
М 170 210 250 240 1,1
М 170 140 120 185 1,1
6.2.2 Қауіпсіздік техникасы
Барлық қондырғылар мен объектілерде «химиялық, мұнайхимиялық өндірістерді және
Адамдардың қауіпсіздігі және ғимараттар мен жасақтардың сақталуы үшін,
– жерге қосатын сымдардың жалпы кедергілерін азайту үшін
– ғимараттардың ішінде, сондай-ақ сыртында орналасқан резер-вуарлар, газ
– жеке орнатылған аппараттар мен резервуарлардың өз жерсің-діргіштері
– найзағайдан қорғау мен жерсіңдіруші қондырғылардың журналда
– мұнай мен тез тұтанғыш өнімдерді
Резервуарларды толтырғанда сұйықтың деңгейіне мән берілуі қажет. Өнім
Найзағай ойнағанда мұнай мен тез тұтанғыш өнімдерді құюға,
Топтық өлшеу қондырғыларын (ТӨҚ) найзағайдан қорғау.
Топтап өлшейтін-сепарационды қондырғы құрамына топтық өлшеу қондырғысы (ТӨҚ),
Өз кезегінде, электрлі қондырғылардың құрылғылары ережелерінің В-1
Топтап өлшейтін қондырғылардың объектілері қосылатын, 1 категорияға жататын
Бұл найзағайдан қорғау қондырғысының категориясын дұрыс анықтау қарастыралатын
Ғимараттар мен жасақтар қорғау аймағын қамтамасыз ететін жеке
Топтап өлшейтін қондырғының найзағайдан қорғанышын жобалау үшін жұмыстағы
І құрылысқа топтап өлшейтін қондырғы мен өздігінен ағатын
Ұсыныстарға сәйкес берілген жасақ кешенін қорғау үшін 2
Берілген жағдайда 1-2 қос қабат стерженьді найзағай бағыттауыштың
ІІ қрылыс бөлігіне қатысты 1-найзағай бағыттауыштың оптимал биіктігін
Осылайша 2-найзағай бағыттауыштың және
Типтік конструкциясын бағдарлап бірінші және екінші стерженьді найзағай
2-найзағай бағыттауыштың вертикаль жазықтығындағы пайда болатын қорғау аймағын
денгейдегі 2-найзағай бағыттауыштың қорғау радиусын аңықтаймыз.
болғандықтан мына өрнекті қолданамыз:
(2)
Осы ретпен 1-найзағай бағыттауыштың да қорғау радиусын
Сосын 1-найзағай бағыттауыштың төбесінен 2-найзағай бағыттауыштың пайда болған
1-найзағай бағыттауыш пен фиктивті найзағай бағыттауыштың қорғау аймағының
шамасын мына өрнектен табамыз:
(3)
Шеңбердің радиусын мына өрнектен аламыз:
Қорғау аймағының ені
(4)
Сонымен есептеулер көрсеткендей І және ІІ қорғау жасақтарының
Найзағай бағыттауыш қондырғы немесе оған жақын жерлерде найзағайдың
Электростатикалық индукциядан қорғау үшін объектінің периметрі бойынша жабдықтың
Құбырлардың элементтері мен қорғалатын жасақта орналасқан басқа да
Жерсіңдіруші құрылғының есебі.
Жерсіңдіруші найзағай бағыттауыш қондырғының тізбектелген тізбегінің соңғы элементі
Тағайындалуы бойынша жерсіңдірушілерді екі түрге бөлеміз:
– найзағайдың екіншілік әсерінен қорғаудың кешеніне және
– екінші топ үшін өнеркәсіптік
Жердің мүмкін кедергісін R=4 Ом деп қабылдаймыз.
Көлденең электродтардың өлшемдері мен топыраққа бату тереңдігі t=1,75м;
Топырақтың 10% ылғалдылықта байқалған меншікті кедергісі
Топырақтың есептік кедергісін деп
қалыпты ылғалдылықтағы жердің жағдайын ескеретін коэффициент.
Топыраққа батырылған қөлденең стержень үшін топырақ кедергісін есептейміз:
(5)
мұндағы көлденең электродтар үшін коэффициент.
қалыпты ылғалдылықтағы жердің жағдайын ескеретін коэффициент.
Бірлік жерсіңдірушілердің кедергілерін анықтаймыз:
а) топыраққа тігінен батырылған стержньді бірлік жерсіңдірушінің кедергісі:
(6)
мұндағы Р=110 Ом- топырақтық есептік кедергісі
L=2.5- электродтың ұзындығы
D=10 мм-электродтың диаметрі
t=1,75 м- батырылу тереңдігі
б) топыраққа көлденең батырылған стерженьді бірлік жерсіңдірушінің кедергісі:
(7)
Топырақтық жерсіңдірушінің кедергісін анықтаймыз:
(8)
мұндағы мен -тік
R=1-вертикаль электродтардың саны.
Есептеуден алынған топырақтық кедергі қабылданған
6.2.3 Өрт-жарылыс қауіпсіздігі
МОДП өндірістік учаскелердегі және цехтың жеке объектілеріндегі өрт
Цехтың әрбір жұмыс орнындағы орнатылған ережелер мен өрт
Цехтың барлық жұмысшылары бекітілген өрт қауіпсіздігі нұсқауларын сақтаулары
МОДП -нің әрбір объектісінде өрт қауіпсіздігіне жауапты адамның
Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуге жауапты адамдар өндірістің технологиялық
Қызмет көрсетушілердің қойылған талаптарды қатаң түрде сақтауын бақылау;
Лауазымы жоғары инженердің немесе объект жетекшісінің жазбаша рұқсатынсыз
Ғимараттарға және құрылыстарға, су көздеріне, өндірістік объектілерге алып
Барлық өрт сөндіру құралдары мен аспаптардың іске жарамдылығын
Анықталған барлық өрт қауіпсіздігі ережелерінің бұзылған жерлері, қондырғылардың
Апаттар немесе басқа себептер салдарынан өрт шыққан немесе
Цехтың өндірістік объектілерінің барлық территориясы және өндірістік бөлмелер
Өндірістік территориялар мен бөлмелердің оңай өртенгіш және жанғыш
Резервуарлардың обваловкасы, жылыту пештеріндегі қоршаулар әрдайым іске жарамды
Өрт гидраттарының жанында, олардың орналасқан жерін тез анықтауға
Жолдардың жеке учаскелерін жабу шаралары (жөндеу жұмыстарын жүргізу
Жолдың бір бөлігін қалдыру мүмкіндігі болмаған жағдайда өрт
Өрт сөндірушілермен ақылдасылған, цех бастығының бұйрығы бойынша рұқсат
Цех қондырғыларының саңылаусыздығына қатаң түрде бақылау орнату керек.
Мұнай сіңіп қалған киімдерді кептіру мақсатында бу жүретін
Тораптар мен резервуарларды табиғи жарықта немесе кернеуі 12В-тан
Апаттан кейін жанғаш заттары бар тораптардың және құбырлардың
Тұндырылған суды тораптардан және резервуарлардан ағызған кезде, жер
Резервуарлардың пайдаланылуы «Метал резервуарларды техникалық пайдалану ережелерімен және
Пештерді пайдалану кезінде газды горелкаға әкелетін жүйе «газ
МОДП-нің барлық объектілерінде шыққан өртті сөндіру үшін келесі
құм, өрт сөндіру құралдарымен жабдықталған өрт қораптары.
Бұдан басқа, цехқа қызмет ететін өрт сөндіру командасында
Өрт сөндіру құралдарының дұрыс сақталуының және әрдайым іске
Цехты телефон байланысымен, электрлік өрт шыққандығы жөнінде белгі
Өрт байланысы және белгі бергіш құралдарының жағдайына бақылау
Қондырғыларда шыққан өрт келесі әдістермен сөндірілуі мүмкін:
Жанғыш заттардың өрт шыққан аймақтан алыстатылуы;
От көзіне оттегінің берілуін тоқтату.
6.2-кесте
Жарылу қауіпі бар қатарына жататын МОДП-нің негізгі құрылғыларының
Өндірістер мен құрылғылар-дың аталуы Өртену қауіпі
бар қатар Жарылу, өртену қауіпі бар қатар Ортаның,
1. Деэмульсация қондырғысы, тұндырғыштар А В–1г Мұнай-газ Тоқтату,
2. Мұнай сораптары:
а) бөлмеде
б) ашық алаңда А
В–1а
В–1а
–II–
–II–
–II–
–II–
3. Пештер алаңы ПТБ-10/64 А В–1а –II– –II–
4. Құдықтар, апаттық ыдыстар, қоймалар А В–1а –II–
5. Реагенттер сораптары А В–1г –II– –II–
6. Шикі мұнай үшін арналған РВС А В–1а
7. Манифольдтер:
а) бөлмеде
б) бөлме сыртында А В–1а
В–1г –II– –II–
8. Компрессорлық қондырғы А В–1г Газ –II–
9. КСУ А В–1г Газ –II–
МОДП объектілерін дұрыс пайдаланудан ауытқуы, құбырлар тораптарының саңылаусыздығының
Электрэнергиясының, жағылатын газдың сөндірілуі, шикізаттың берілуінің тоқтауы және
Канализация жүйесіндегі бұзылыстар;
Өндіріс өнімінің немесе қалдықтарының қабылдануын шектеу немесе доғару;
Жоғалатын газдардың және оңай өртенетін сұйықтықтардың (суық, ыстық)
Адамдар мен қоршаған ортаға қауіп төндіретін санитарлық режимнің
Сақтаулы қоры жоқ негізгі қондырғылардың істен шығуы;
Апаттық тоқтатуды керек ететін есептегіш аспаптар және автоматиканың
МОДП-нің кез-келген объектісі жанар газдың, шикі заттың, электроэнергияның
Апаттық немесе адам өміріне қауіп төндіретін жағдайдың орын
МОДП территориясында өртену немесе жарылу қауіпі бар апат
Өртенулер, жарылыстар және басқа да өрт шығу, жарылу,
Барлық апаттық жағдайларда, сол кезектің технологі міндетті түрде
Апаттар мен өрттерді жою жұмыстарын дұрыс және тиянақты
Апаттық режим тек қана апат орнымен өтетін немесе
Апаттық режимді алып тастау және жұмысты әрі қарай
7 Қоршаған ортаны қорғау бөлімі
7.1 Негізгі қойылатын талаптар
Мұнай-газ өндіретін өнеркәсіп қоршаған ортаны ластайтын құрылымдарының ең
Қоршаған ортаны және жер қойнауын қорғау ҚР-ның күші
ҚР-ның «Жер қойнауы», «Қоршаған табиғи ортаны қорғау туралы»,
7.1.1 Ластаушылардың сипаттамасы
Мұнай газ кен орнындарын өңдеуде гидросфераның (жер асты
Біздің қарастырып отырған дипломдық жобада Теңіз кен орнында
1) ұңғыны жууға арналған сұйықтың буға айналуна байланысты
2) осы сұйықтың жүретін жолдарының ашық тесігінен сыртқа
Осы факторлардың қоршаған ортаға зиянын келтірмеу үшін, біздің
1) Су қоймасынан шықпайтындай етіп бекіту керек;
2) Су жүретін жолдардың ашық тесігі болмас үшін
3) Ұңғыны пайдаланып біткеннен кейін, су қоймасының түбіндегі
Олардың орнын ауданымен бірге ұңғы болмаған уақыттағыдай табиғи
Технологиялық құрал-жабдықтардан (резервуарлар мен аппаратар) зиянды заттардың бөлінуінің
а) фланц қосындысының саңылаусыздығы сақталмауы;
ә) коррозияның нәтижесінде апаттың болуы;
б) құбырлардың жарылуы;
в) жөндеу және алдын алу жұмыстарын кезіндегі ақаулардың
Үстіңгі сусақтағыш қабаттар мұнай өңдіру кезінде мұнаймен және
Жер асты суларының ластануының негізгі көзі болып өндірістік
Мұнай өңдіру кезінде алынған қабат сулары жоғары минералданған
Мұнай жер қойнауы мен өсімдіктерге жағымсыз әсер етеді.
Теңіз кен орындағы кәсіпшіліктің және көмекші объектілердің жинау
7.2 Атмосфераға әсер ету және қорғау шаралары
7.2.1 Атмосфераны ластау көздері
Атмосфераны зиянды заттармен ластау көздеріне мұнайды сақтайтын резервуарлар,
Жұмыс зонасы үшін шекті рұқсат концентрация:
Көмірсутектегі 300 мг/м3, азот оксиді 5 мг/м3, көміртегі
Жоғарыда айтылған обьектілердің барлығы атмосфераны ластаушы көздер болып
Шығарындылар кешенінің құрамына кіретін заттар, атмосферада бірге бар
1) азот екі тотығы + күкіртті ангидрид;
2) күкіртті ангидрид+ күкірт сутек;
3) күкіртті ангидрид + күкірт қышқылының аэрозоль;
4) күкіртті ангидрид + фторлы сутек;
5) фторлы сутек + фторидтер.
Зиянды заттардың максималды шоғырлануы: күкіртсутек, көмірсутектер, азот екі
Ауаның ластануының негізгі көздері. Теңіз кен орнында қолда-нылатын
Технологиялық құрал – жабдықтардың әсерінен ауаның бүліну себептері:
Кен орнын пайдалану кезінде жыл бойына ауаның ластануы
Атмосфераны зиянды заттардан қорғау үшін мына жағдайлар қарастырылуы
- жылу жүйелерінің, газотурбиналық двигатель жұмыстарының оптимальды жинау
- магистральды құбыр өткізгіштерді конденсат жинағыш орнату
- мұнай құбырларын, желілерді, коллекторларды дер кезінде жөн-деуден
- факельден бөлінетін зиянды заттарды 15 % азайтатын
- өндіру техникаларын, мұнай мен газды дайындап, тасымалдауға
Санитарлық қорғау зонасы зиянды заттар көздерімен, тұрған үйлердің
Ауаның ластануын бақылау тапсырыс арқылы арнайы СЭС қызметкерлерінің
Бақылау нүктелері – түтіндік құбырлар, қондырғылардың технологиялық жағдайлары
7.2.2 Атмосфераны қорғау шаралары
Жобада атмосфераның ластануын шектеу
ТУ-39-РК 1168001-97-ге сәйкесті таулық өнімдегі
тауарлық мұнайда 10ррм-нен артық
құрғақ газда 2г/100нм3 шамасында,
меркаптанды күкірт ЖККФ-да 0,025%,
күкіртсутектің мөлшері 0,003%;
этанды фракциялар 0,003%-н артық
тауарлық күкіртте 10 ррт-н артық
Атмосфералық ауадағы зиянды заттардың ШРК мәндері келтірілген,
Атмосферада жайлу жағдайын қамтамасыз ету үшін күкіртті алу
Атмосфераға күкіртті қоспалардың жалпы
Клаус-Сульфрен үрдісі орнына Клаус-Скотт
Зауыттар тоқтап қалғанда және
Жабдықтарды дүркін-дүркін бәсеңдету есептік
Атмосфералық ауаға зиянды заттардың
7.3 Гидросфераға әсер ету және қорғау шаралары
7.3.1 Гидросфераны ластау көздері
Жер бетіндегі және жер астындағы суларға әсерлер келесі
тазартылмаған немесе жеткіліксіз тазартылған өндірістік және тұрмыстық бұралқы
жер бетіндегі бұрамдысулар;
құрғатылған бұрамды сулар;
апаттық лақтырулар және бұрамды сулардың жиналуы;
сыйымдылықтардан, құбыр желілерінен және басқа құрылымдардан сулы сұйық
сулы объектілердің және рельефтердің бетіне тұнатын зиянды заттардың
7) апаттық шығарынды тастау (мұнайдың, газды тазалау өнімдерінің,
реагентердің түгілуі);
8) материалдармен қалдықтарды сақтау орындары, кәсіпорынның
9) ұйымдастырылмаған қалдықтар үйінділері;
Жер бетіндегі және жерасты суларының бүліну көздеріне дұрыс
Сумен қамтамасыз ету көздеріне жерасты сулары жатады. Ішуге
7.3.2 Гидросфераны қорғау
Гидросфераны сенімді қорғау үшін осы жобада келесілер қарастырылған:
1) Өндірістің жоғары тиімді үрдістерін, су қалдықты
2) Су қорларын тиімді пайдалану;
3) Бұралқы суларды тазалау мәселелерінде алдыңғы қатарлы;
4) Өндірістік қалдықтармен грунттық және жоғары бетіне суларды
5) Бұралқы сулардың апаттық тасталуының алдын алу бойынша
6) Өндірістік алаңның жоғарғы бетіне өндіріс өнімдерінің
Жобада қабылданған су қорларын қорғау және тиімді
Бұралқы суларды тазарту үшін қазіргі заманғы механикалық және
Жасанды сұрыпталған, қимылсыздандырылған ыдыратқаш-микро-ағзаларды суда қолдануға негізделген амины
Тазалау технологиясы анаэробты және аэробты микроағзаларды қолдануды
Жобада бұралқы сулардың жер бетіне тасталуы қаралмайды.
Судың ластануының алдын алу
Жоғары арынды саңылаусыздандырылған жүйені қалыпты пайдалану қоршаған табиғи
Жерасты суларын қорғау мақсатында санитарлық қорғау зонасы жұмыс
«Теңіз» МГӨБ өндірісін 4 ұңғы ішетін сумен қамтамасыз
Ішуге жарамды су сумен қамтамасыз ету құралдары арқылы
7.4 Литосфераға әсер ету және қорғау шаралары
7.4.1 Литосфераны ластау көздері
Мұнай газ кен орнын игергенде жер беті мұнаймен,
Бұл процесстер өсімдіктер әлемінің және өнімділіктің нашарлануына әкеліп
Кен орнының топырағы сазды және құмды фракциядан тұрады.
Регионалды сейсмикамен, шөгумен және
Жер бедерінің бүлінуі және оны дұрыс пайдаланбау –
Кен орнын бұрғылау кезінде және игергенде жер бедерінің
Мұнай және газ ұңғыларын қазуда, кен орнын игеріп
Кәсіпшілік аймағында топырақ жабынының
топырақтың әлсіз нашарлануы- 5см тереңдіке профилінің бұзылуы;
топырақтың әлсіз нашарлануы-кенорынның басым бөлігі,
топырақтың өте күшті нашарлануы-көлік жолдары, оларды бұрғылау учаскелері,
Топырақ мұнай өнімдерімен ластанған, әлсіз және
Мұнай кәсіпшілігі Каспий теңізіне әсер
7.4.2 Литосфераны қорғау
Жер ресурстарын қорғау бойынша негізгі шараларға келесілер жатады:
бұрғылау жұмыстарына және сызықтық құрылымдарға жерді бөлу нормаларын
топырақ жолдарының органикалық тораптары;
қалпына келтіру шараларын жүзеге асыру;
топырақ жағдайын бақылауды ұйымдастыру.
Бұзылған жерлерді қайта қалпына келтіру. Қайта қалпына келтіру
Құбыр желілерін төсеу үшін траншеяларды қайтадан ашу. Көлік
Қайта қалпына келтірудің техникалық кезеңіне
ашылған топырақты алу және оны
ұңғыма құрылысында бұрғы аймағын ластанудан, қалдықтардан тазарту, шламдарды,
Желіні төсеудің барлық тереңдігіне пышақты желі төсегішпен қатты
Биологиялық қалпына келтіру бұзылған жерлерді қалпына келтірудің технологиялық
Топырақты эрозияға қарсы бекіту теріскен, сексеуіл, қара сүзгін
Олардың топыраққа терең енетін тамыр жүйесі бар.
Биологиялық қайта қалпына келтіру жүргізіледі:
ұңғыма алаңының периметірінен 100м қашықтағы белдеуде;
орталық манифольдтің қоршалған өлшеу қондырғыларының периметрі бойынша 50м
Ұңғы сағасымен өлшеу қондырғылары алаңының қоршаулары шегінде топырақты
Ұңғы, өлшеу қондырғылары, газ құбырлары, су құбырлары, 5және
Жолдар, карьерлер бауырайларын биологиялық қайта қалпына келтіру үшін
Бөлінетін құмдарды бекіту бойынша эрозияға қарсы шаралар екі
Құм беттерін тұтқыр материалдармен бекіту;
Қайталама тұтқыр материалдармен өңдеп құм бекіткіш өсімдіктерді отырғызу.
Топырақтың ластану деңгейін төмендететін шаралар:
ұйымдастырушылық;
технологиялық;
жобалық конструкторлық;
санитарлық эпидемияға қарсы.
1.Ұйымдастырушылық:
- қалдықтарды басқаруды ұйымдастыру;
- кен орын аймағымен көлік қозғалысын
- қалдықтарды басқару жүйесін бұзатын санкцияланбаған жұмыс жүргізуді
2. Келесі жағдайларда ластанумен байланысты жұмысты жүргізуді мұқият
- бұрғылауда;
- жабдықтарды тасымалдауда;
- жердегі жұмыстар барысында;
- техникалық қайта қалпына келтіру.
3. Жобалық конструкторлық:
СЭС және табиғатты қорғау ұйымдарда жасалған жобаларды сәйкестендіру
топырақтың ластануын төмендетуге бағытталған жобалық конструкторлық шешімдердің тиімдісін
4. Санитарлық – эпидемияға қарсы:
- өндірістік және тұрмыстық қалдықтарды көмуге
- жұмысшыларды аса қауіпті инфекциялардан эпидемияға қарсы
Қалдықтарды жинау және жою принциптері. Қалдықтарды жинау және
қалдықтар жиналуының көздерін анықтау;
жиналатын қалдықтарды анықтау;
қалдықтар түрлерін және олардың қауіптілік категориясын топтастыру.
Қалдықтарды жинау және жою әдістерін таңдауда келесі факторларға
Қалдықтарды жинау және жою варианттары. Жобада ҚР табиғатты
Ауаның және судың эррозиясынан жер бетін қорғау үшін
- сепарация, мұнайды дайындау, жинау және тасымалдаудың герме-
тизациясының болуы;
- апат кезінде ұңғылардың автоматты түрде тоқтауы;
- қабаттық және өндірістік суларды қабатқа айдауға мейлінше
- транспорттың тек автожолдармен жүруін қадағалау.
Жер қойнауын қорғау шараларына мыналар жатады:
Ашық фонтандауды, ұңғы қабырғаларының құлауын, жуу сұйықтығын жұтылуын,
7.5 Қорғау шараларын ұйымдастыру
Қазақстан Республикасында қоршаған табиғи
Жобада қоршаған ортаны қорғауға
Биологиялық қайтадан өңдеу – нақты жағдайлардан және бар
Термиялық қайтадан өңдеу – төмен температурада өңдеу қалдықтардан
Саңылаусыздандыру, тұрақтандыру және қатайту – бірге қарастырылады, себебі
7.1- кесте
Атмосфераға шығарылатын ластаушы заттар мөлері
Ластаушы заттар Құрамы Мөлшері, тонна/жыл
Күкірт оксиді SO2 1972,455
Азот оксиді NO2 32,400
Күкіртсутек H2S 1,570
Көміртегі ІІ оксиді CO 22024,920
Көміртегі ІV оксиді CO2 216,00
Метан CH4 5,400
Меркаптан
0,01
Барлығы
24252,755
ҚОРЫТЫНДЫ
Теңіз –Каспий маңы ойысының оңтүстік шығыс ернеуі маңы
«Техника-технологиялық» бөлімде кен орын геологиясы, мұнайгаздылығы, ұңғы өнімін
Өнімді қабаттардың жату тереңдігі 4500 метр шамасында, жоғары
«Экономика» бөліміндегі есептеулер 2008 жылғы ұңғы өнімін жинау
«Еңбек қорғау» бөлімде өндірістік қауіпті және зиянды факторлар
«Қоршаған ортаны қорғау» бөлімінде атмосфераны, гидросфераны және литосфераны
Дипломдық жобаны қорытындылай келе Қазақстанның қазіргі кезде алдыңғы
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Анализ состояния разработки месторождения Тенгиз. –
2 Гиматудинов Ш.К., Дунюшкин И.И.
3 Джиембаева Қ.І., Насибуллин Б.М. Мұнай кен
4 Желтов Ю.П. Разработка нефтяных месторождений. – Москва:
5 Клеман Г.С. Зашита окружаюшей среды при добыче,
6 Лутошкин Г.С. Сбор и подготовка нефти,
7 Нурбекова К.С. Газ және газдыконденсатты кен орындарын
8 Тайкулакова Г.С. 2001 мамандығының студенттеріне дипломдық
9 Шарипов А.Х., Плыкин Ю.П. Охрана труда в
10 Шуров В.И. Техника и технология добычи нефти.
11 Годовой отчет отдела по исследованию проблем
12 Ф. Шматов, Ю.М. Малышев «Экономика, организация и
13 В.И.Щуров «Технология и техника добичи нефти», -М.:
Годовой отчет НИИ ОАО «СНПС – АТенгиз »
Годовой отчет отдела по исследованию проблем добычи и
«ҚР мұнайгаз өнеркәсіптік қауіпсіздік нормалары» – Алматы,
М. Иванова, И.П. Чоловский, Ю.И.Брагин, «Нефтегазопромысловая геология», -М.:
18. Тяжин Ж.Т «Еңбекті қорғау» әдістемесі. -А.:
19. Х.А.Калабаев «Методические указания к выполнению организационно-экономической