ЖҰМЫСТЫҢ ЖОСПАРЫ
КІРІСПЕ
Мемлекеттің құрылымдық-инвестициялық саясатын қалыптастыру негіздері.
Мемлекеттің құрылымдық-инвестициялық саясатын қалыптастыру негіздері.
Мемлекеттің инвестициялық қызметін жүзеге асыру және оның маңызды
22 бет
КІРІСПЕ
Экономикадағы құрылымдық өзгерістерді сипаттайтын көрсеткіштер жүйесі мен деңгейі
Макроэкономикалық тұрғыдан алғанда құрылымдық саясатты қалыптастыру негізіне өзара
Дағдарысты жағдайдан шығу және экономиканы дамыту – ұлттық
Мемлекеттің құрылымдық-инвестициялық саясатын қалыптастыру негіздері.
Мемлекеттің құрылымдық-инвестициялық саясатын қалыптастыру негіздері.
Егер әлемдік шаруашылық байланыстарда өз орнымызды таппасақ, сондай-ақ
Бұл жерде біз халық шаруашылығы салалық құрылымының тиімділігін
Алайда, халық шаруашылығының аймақтық құрылымын ғылыми негіздеуде ерекше
Аталған жағдайдан аймақтық құрылымды қалыптастырудың келесі факторы –
Халық шаруашылығы аймақтық құрылымның өзгерісі көбінесе республиканың әкімшілік
Жоғарыда, мемлекеттің құрылымдық саясаты, ең алдымен макроэкономикалық деңгейде
Инвестициялық саясат маңызды үш бағытта жүргізіледі:
Мемлекеттік бюджеттік қорларды пайдалану арқылы;
Ішкі несие қорлары мен жеке заңды тұлғалардың өзіндік
Шетелдік инвестициялырды тарту мен тиімді пайдалану механизмі арқылы.
Осы бағыттар ішінен басымдысын таңдап алу және халық
Іс жүзінде, белгілі мақсатқа қол жеткізуді көздейтін мемлекеттің
Ал бұл, өз кезегінде, мүдделер, ресурстық база, механизмдер,
1-сурет. Экономиканы реттеу жөніндегі мемлекет шараларының өзара байланыстылығы
Жоғарыдағы өзара байланысты матрицалық модель түрінде көрсетуге болады.
Өндіру Тұтыну Күрделі қаржы жұмсау Басқа елдер Ұлттық
Өндіру
Тұтыну
Күрделі қаржы жұмсау
Басқа елдер
Ұлттық санақ жүйесі
Болашаққа әзірленген, мақсаттары мен әдістерін ескере отырып салалық
Ал егер, ел экономикасында құрылымдық дағдарыс орын алып,
Осылайша, қазіргі кезеңде республика экономикасындағы құрылымдық дағдарысты жою
Қазіргі жағдайларда ҚР Үкіметінің құрылымдылық саясаты біздің ойымызша
дайын өнім шығару арқылы экспорттық әлуметті арттыратын салалар
ішкі нарық талаптарын қанағаттандыратын және ипортты алмастыратын өнім
негізінен отандық өндрісі есебінен халық шаруашлығы барлық салаларының
халық қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған салалар дамуын қамтамасыз ету;
эканомиканың аграрлық секторының дамуын тездетуге бағытталған қаржы және
Жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келе келесідей негізгі тұжырым жасауға
Макроэканомикалық деңгейде оны жүзеге асырудың шешуші механизмі-басымды салалар
Құрылымдық – инвестициялық саясатты жүзеге асырудың маңызды механизмдерінің
Мұндай қызмет жеңілдікпен несие беру механизмі мен салықтық
Егер отандық және шетелдік инвесторлар басымды салалар объектілеріне
- қалдықсыз және экономикалық жағынан тиімді технологияларды қолдануға
Егер кәсіпорындар мен инвестициалық жобаларды шикізатпен, техникамен, құрал
Қорыта келе айтарымыз, жоғарыда аталған механизмдер ұзақ
Мемлекеттің инвестициялық қызметін жүзеге асыру және оның маңызды
Экономикалық әдебиетте инвестиция түсінігіне анықтама беру жөнінде көп
Кейбір әдебиеттерде инвестицияны күрделі қаржы ретінде қарастырады. Мұндай
Олар төмендегідей инвестициялық сфераларды жүзеге асырылады: а) күрделі
Инвестициялардың күрделі қаржыдан тағы бір айырмашылығы, олар материялдық
Инвестицияларды әр түрлі меншік түрлеріндегі кәсіпорындардың айналым активтеріне
Инвестициялау жөнінде шешім қабылдауға негізгі мәселе-инвестициялық жобаларды объективті
Бұндай есептеулер не үшін қажет? Өйткені, ақшаның қазіргі
Бұл есептеудің дисконттау деп аталатыны белгілі, және ол
Sd =
Бұл жерде:
Sd – дисконттау мөлшерлемесі немесе ақшаның қазіргі
mt - ақшаның келешектегі құны;
a - пайданың талапты нормасы немесе ақшаның
n – ақша құнының өсуі байқалатын жылдар саны.
Осындай есептеулердің нәтижесінде инвестициялық жобалар таза қазіргі құнын
Сонымен, мемлекет тарапынан инвестициялық шешімдерді қабылдау және жүзеге
Біздің ойымызша, кәсіпорындардың инвестийиялық қызметінің жалпы қабылданған
Стратегиялық жоспарлау
Идеяны іздестіру Жобаларды анықтау және алғашқы таңдау Қаржылық
Бақылау
Еңбек ресурстары
Инвестициялық үрдіс моделі
Кестеде көрсетілгендей, стратегиялық жоспарлау және еңбек ресурстарымен қамтамасыз
Күрделі құрылысқа жұмсалған инвестициялар нақты бағамен, млн тенге
Жылдар Күрделі құрылысқа жұмсалған инвестиция Одан
Мемлекеттік кәсіпорындар мен ұйымдарға Мемлекеттік емес кәсіпорындар мен
Млн тенге % Млн
тенге % Млн
тенге % Млн
тенге %
1990* 13059 100 12541 95,3 383 2,9 225
1995* 148590 100 66780 44,9 80029 53,8 1781
2000** 404175 100 53755 13,3 342188 84,6 8232
* млн сом.
** оперативтік мәліметтер.
Кесте мәліметтерінен байқайтынымыз, соңғы он жылда күрделі құрылысқа
Енді қаржыландыру көздері бойынша күрделі құрылысқа инвестицияларды бөлу
Қаржыландыру көздері бойынша күрделі құрылысқа инвестицияларды бөлу.
1990 1995 2000*
Күрделі құрылысқа инвестициялар, барлығы
100,0
100,0
100,0
Бюджеттік қаржылар 38,9 5,0 10,0
Соның ішінде:
Республикалық бюджеттің ... 3,5 3,2
Жергілікті бюджеттің ... 1,1 6,8
Бюджеттен тыс қаржылардың есебінен
...
0,4
-
Кәсіпорындар мен ұйымдардың өз қаржылары
59,4
92,3
49,4
Жеке құрылыс салушылар 1,7 1,2 2,0
Шет ел инвестициялары - 1,5 38,6
* Оперативтік мәліметтер
Күрделі құрылысқа жұмсалған инвестициялардың көлемінде бюджеттік қаржылардың үлесі
Мемлекеттік инвестициялық қызметін реттеуде шетел инвестицияларын тарту мен
Шетел инвестицияларында жетекші орындарында Жапония, АҚШ, Ұлыбритания, Оңтүстік
Отандық және шетелдік инвесторлар үшін инвестициялық қызметтің, оның
Шетел инвестицияларын тартудың тағы бір негізгі қағидасы –
Біздің жағдайымызда, шетелдік инвестициялық қорларды пайдаланудың маңызды қағидасы
Маңызды қағидалардың бірі – елдердің инвестициялық келісімдері мен
Егер қағидалар инвестициялық қызметті дұрыс басқару үшін қажет
Соңғы кездері, өндіргіш қондырғыларды және экологиялық таза технологияларды
Несиелер мен займдар де шетелдік инвестициялар тартудың формасы
Шетелдік инвестицияларды тартудың келесі бір формасы – концессиялық
Жоғарыда келтірілген кестеде көрсетілгендей, мемлекеттің инвестициялық жобаларды бағалауы
Бұл шетел капиталының құйылымын ынталандыру мен тиімді пайдалану
Шетелдік инвесторлардың қызметі мен тартылған инвестициялық қорларды пайдалануға
Сол себептен, біздің ойымызша, мемлекеттің инвестициялық қызметінің негізгі
шетел инвесторларына кепілдік беретін құқықтық, қаржылық, сақтандырушылық т.б.
олардың инвестициялық келісімдерде көрсетілген міндеттемелерін толық орындауын бақылау;
басыңқы салалар мен аймақтарды артықшылықпен дамыту үшін инвестицияларды
отандық және шетелдік инвесторлардың импортты ауыстыратын өнімді дайындаушы
басыңқы салалардың, әлеуметтік және экономикалық жағынан артта қалған
экономиканың аграрлық және инфрақұрылымдық салаларына қаржы жұмсайтын заңды
Жоғарыда айтылған мемлекеттің инвестициялық қызметінің бағыттары тек негізгі
Құрылыс кешені және оның дамуын мемлекеттік реттеу.
Мемлекеттік құрылымдық саясатын іске асырудың негізін инвестициялық –
мемлекеттік күрделі қаржы көлемінің, әсіресе, өндірістік сфераға –
Инфляцияға және бағаның ырқына жіберілуіне байланысты, жалпы күрделі
Құрылыс өзгерісінің негізгі қорларын ұдайы өндіріп отыруға қаржы
Экономика нарықтық қатынастарға бейімдеу реформалары тыңғылықты зерттеусіз, асығыс
Халық шаруашылығының материалдық, ғылыми – техникалық негіздерін жаңарту
Жоғарыда айтылған тенденцияларды жою үшін, мемлекеттің қазіргі инвестициялық
Екіншіден, осы саясатты жүзеге асыру механизмі күрделі қаржы
Үшіншіден, халық шаруашылығы салаларының өндірістік қорларын тезірек жаңартуға
Төртіншіден, басыңқы салалар мен өндірістерді қаржыландыру республиканың экспортық
Жоғарыда көрсетілген шаралар әлеуметтік – экономикалық дамудың орта
Осы бағдарламаларды жүзеге асыру – халық шаруашылығының маңызды
Инвестициялық – құрылыс үрдісіне мемлекеттің реттеушілік ықпалдары басқару
құрылыс кешенін қаржыландыруды орталықсыздандыру;
құрылыс – ұйымдарының материалдық – техникалық, қаржылық мүмкіндіктерін
құрылыс жұмыстарына тапсырыс берушілер мен оны жүргізуші медігерлердің
медігерлік сауда (тендер) жүйесін қалыптастыру;
құрылыс өндірісін басқаруды орталықсыздандыру арқылы құрылыс ұйымдарына меншік
Дегенмен, қазіргі кездегі осы саланың дамуын зерттеулер нәтижесі
Құрылыс кешенінің дамуын реформалауда мемлекеттің атқаратын рөлі –
Сонымен қатар, мемлекет республиканың ішкі құрылыс нарығын қорғау
Құрылыстық сауда - тендерлерді ұйымдастырудың негізгі қағидалары
медігерлік конкурс пен сауда – тендердің таңдап алынған
үміткер-мердігерлердің меншік түрі мен шаруашылық жүргізу нысандарына,
конкурс барысында ешбір үміткер-мердігерге өз»нің монополиялық мүмкіндіктерінің пайдалануына
мердігерлік конкурстың міндетті шарттарын орындамағаны үшін үміткерлердің
Нарық қатынастарының кеңеюі жағдайында инвестициялық-құрылыс кешенінің дамуын реттеуде
Дегенмен, мемлекеттік сараптаудан өтпеген жобалар бойынша құрылыс жүріп
Осы жағдайлар, орталықта жергілікті жерлерде (облыстарда) кәсіпорындарға (фирмаларға)
Сонмен қатар мемлекеттік венчурлық бизнестің нормативтік-құқықтық және ұйымдастыру
Дегенмен, инвестициялық-құрылыс кешенінде эканомиканы мемлекеттік реттеудің негізгі
Соңғы кездері күрделі қаржы көлемінде өтілімдік төлемдердің үлесі
Әрине, бұл істегі ең негізгі бағыт-жеке
Күрделі қаржы көлемін қалыптастыру көздерінде эканомиканың мемлекеттік
Күрделі қаржының аймақтық құрылымын талдауда үш
Ғылыми техналогиялық индустриялдық жағынан жоғары дамыған аймақтарда
Табиғат байлығымен және экспорттық әлуметімен ерекшеленетін
Күрделі қаржыны ұтымды пайдалану тұрғысының, оның техналогиялық құрылымын
құрылыс-монтаж жұмыстары, олар негізгі қорлардың ынжық бөлімін
жабдықтар (техника түрлері, технологиялық желілер т.б.) сатып алу
басқа жұмыс түрлері (жобалау - ізденіс қызметі,
Қазақстанда, соңғы 30-35 жыл аралығында, өндірісті қорлардың
Күрделі қаржының көлемін, құрылымдық көрсеткіштерін,
Ал, реттелмелі бағаларға келсек, оларды ырқына жіберу
Инвестициялық-құрылыс кешенінің дамуын реттеуде мемлекет иілігінде қаржылық реттеудің
Жоғарыда аталған механизмдердің барлығын бір мақсатқа қол жеткізуге
Нарық жағдайында орталық жалпы экономикалық мемлекеттік басқару органдарының
ұзақ және қысқа мерзімдерге инвестициялық – құрылымдық саясатты
кешенді бағдарламаларды дайындау және жүзеге асыру;
күрделі қаржының жалпы көлемі мен құрылымын және мемлекеттік
мемлекеттік және муниципалдық маңызы бар объектілердің тізімін қалыптастыру
- республика және оның аймақтары бойынша инвестициялық қызметтің
Жоғарыда жазылған жайыттар инвестициялық-құрылыс кешенінің дамуын жоспарлауға жалпы
күрделі қаржы және мердігерлік жұмыстар көлемдері:
өндірістік қуаттар мен негізгі қорларды іске қосу;
дайын құрылыс өнімі (құрылыс-монтаж ұйымдары үшін).
Өндірістік бағдарламаны негіздеу үшін, жоғарыда аталған көрсеткіштерден басқа,
Күрделі құрылыс жоспарының жобасын әзірлеуде, алдымен барлық қаржыландыру
негізгі қорлар, қондырғылар, өндірістік қуат және күрделі қаржы
жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды техникалық қайта жарақтандыру, реконструкциялау
құрылыс материяларының негізгі түрлерінің баланыстары;
күрделі қаржының технологиялық құрылымының есептері;
сыбағалы күрделі қаржы нормативтері және басқа да
кәсіпорындармен ғимараттар құрылысының ұзақтығы мен заделінің нормалары (мөлшерлері).
Күрделі қаржы көлемі мен оны пайдалану бағыттарын бөлу
Жоспарда көзделген күрделі қаржы көлемі, материялдық өндіріс салалары
а) жұмыс істеп тұрған жалпы мемлекіттік маңызы бар
б) жоспарла кезеңнің аяғында нормативті құрылыс заделін құру;
в) құрылыс сметасына енгізілмеген машналармен қондырғыларды сатып алу.
Егер, жұмыс істеп тұрған кәсіпорындар оларды қайта техникалық
Күрделi қаржыға жалпы қажеттiлiк өндiрicтiк жене өндiрiстiк емес
Күрделi қаржынң технологиялық құрылымын жоспарлауда есептелетiн құрылыс-монтаж жұмыстарының
Макродеңгейде құрылыс кешенінің екінші маңызды көрсеткіші ретінде өндірістік
Өндірістік және өндірістік емес мақсаттағы негізі қорлады іске
Есептеулер негізінде негізгі қорлардың балансы жасалады(4-үлгі).
4 – үлгі Толық алғашқы құны бойынша негізгі
Жыл басындағы көлем Іске қосу Істеп шығарылуы Жыл
1 2 3 4 5 6 7
Негізгі қорлар
Оның ішіндегі:
А. Өндірістік қорлар оның ішінде:
Салалар бойынша
Меншік түрлері бойынша
Б. Өндірістік емесқорлар
Оның ішінде:
Салалар бойынша меншік түрлері
бойынша.
Келтірілген баланспен қатар, толық қалпына келтіру құны бойынша
Сонымен қатар, күрделі қаржы балансының да маңызы зор
5 үлгі. Күрделі қаржы балансы.
Жоспарлы
кезеңнің
басында
аяқталмаған
құрылыс
Жоспарлы
Кезеңдегі
Күрделі қаржы көлемі Негізгі қорларды іске қосу Негізгі
пайтын күрделі қаржы Жоспар-
лы кезеңнің
соңындағы аяқ-
талмаған
құрылыс
Барлығы Оның ішінде
өндірістік өндірістік емес
Күрделі қаржы көлемі барлығы
Оның ішінде:
а) салалар
бойынша
ә) меншік түрлері бойынша
Қаржыны ыдыратып алмау үшін, объектілердің дайындық деңгейі бойынша
Сондықтан, күрделі қаржы балансын талдау, аяқталмаған құрылыс объектілерінің
Инвестициялық – құрылыс кешенін ұйымдастыру мен экономикалық басқару
Сондықтан, осы кешеннің тиімділігін есептеу әдістемесіне қысқаша тоқталып
Күрделі қаржының тиімділігін есептеу халық шаруашылығы, оның салалары,
Стратегиялық жоспарлау шеңберінде бұл есептеулер халық шаруашылығының, оның
Іс жүзінде, төмендегі көрсеткіштер арқылы күрделі қаржының жалпы
- халық шаруашылығы бойынша – жоспарлы кезеңдегі ұлттық
Э= Д/К;
жеке салалар, министрліктер, ведомстволар, шаруашылық жүргізуші бірлестіктер, кәсіпорындар
мақсатты кешенді бағдарламалар, жекеленген жобаланушы (құрылғысы жүргізілуші) кәсіпорындар,
Э= Ц – С/ К.
Күрделі қаржының тиімділігін сипаттайтын және бір көрсеткіш ретінде,
Т= К/Д; Т=К/П; Т=К/Ц-С.
Жоғарыда көрсетілген есептеулерде күрделі қаржының тиімділігіне төмендегі факторлардың
өнімнің еңбек шығындылығы, қор шығындылығы мен материал шығындылығының
күрделі қаржының салалық, ұдайы өндірістік, технологиялық құрылымдағы өзгерістер;
құрылыстың сметалық құнының өзгеруі;
құрылыс жүргізу мерзімі мен жобалық іске қосылатын қуаттарды
өнімнің сапасының жоғарлауы.
Кешенді бағдарламаларды жүзеге асыру, құрылысты жүргізу вариантын және
С+Ен.К → min.
Күрделі қаржының көлемдік құрылымдық көрсеткіштерін анықтау және экономикалық
Жалпы алғанда, инвестициялық – құрылыс кешенінің дамуының тиімділігі
Мемлекет және оның қаржы жүйесі
Басқа елдермен салыстыру үшін
Жоспарлау
Бюджет саясаты
Бақылау
Тексеру
Статистика
Ұлттық санақ жүйесі
Күрделі қаржы жұмсау
Өндіріс
Мемлекет
Тұтыну
Басқа елдер