МАЗМҰНЫ
Кіріспе 3
1 Сығу утилиттері 4
1.1 Wіndows операциялық жүйесіне арналған архиваторлар 4
1.2 Сплиттерлер 6
2. WіnRar-ды пайдалану 9
3 “Профи”: “Архив” және мәліметтерді қалпына келтіру 20
4 WІN – aрхивтеу 23
5 Мәліметтерді қысу әдістері 26
5.1 Қысу процестерінің сипаттамалары 26
5.2 Сериялық кодтау жолымен қысу 27
5.3 Мәліметтерді шығынсыз қысу 28
Қopытынды 30
Пайдаланған әдебиеттер тізімі 31
Кіріспе
Біздің дербес компьютердің қатты дискісінде әдетте өте көп
Қазақстанда осындай ақпараттарды компьютерде сақтамау беріктеу деп саналады.
Үнемі орын ауыстыратын дисктерді иесі жоғалтып алуы мүмкін,
1 Сығу утилиттері
1.1 Wіndows операциялық жүйесіне арналған архиваторлар
Егер сіздер жиырма пайызына толтырылмаған 300 Гбайт “винт”
Ал Dos - бағдарламасының командалық жолымен қиналғысы келетіндер
Әрине архиваторлардың LHA, LZH, PAK, TAR, RAR және
1-сурет. RAR архиваторының терезесі.
Бүгін әр компьютерде белгілі WіnZіp-ті табуға болады. Бұл
Дәл осылай ашу кезінде барлық бағыныңқы катологтардың құрылымының
WіnZіp сызылған файлдардың көп типін аша алады: ZІP,
Интернеттен алынған тестілеу функцияларды қателерді табуға және өздігінен
WіnZіp-тің ең басты бәсекесі ретінде оған қарағанда аз
Әрине, архивті тестілеу, қабықша орнату, шифрлеу функциялары бар.
CAB, ARJ, LZH-пен жұмыс істеу үшін оған да
Егер сіз кез келген архивті болтсыз ашқыңыз келсе,
2-сурет. WіnZІP архиваторының терезесі.
Архиваторларға үлкен файлдарды дискеттен көшіру үшін немесе электрондық
1.2 Сплиттерлер
Сплиттер осындай мәселелерді түгел шешеді – ол үшін
Тегін FіleSplіt бағдарламасы ең күшті сплиттер болып табылады.
Бұл бағдарлама да өзінің бір бөлімшесін файлдардың контекстік
Кейбір кезде қосымша сплиттер бағдарламасын орнату міндетті емес.
Тек қандай да өрлеген компьютер WіnNavіgator, ғана емес
Осылайша деректерді архивтеу үшін пайдаланушыға өзінің компьютерінде қарапайым
WіnZіp барлық архиватор бағдарламаларының ішінде ең танымалы WіnZіp
Интернетте барлық архивтердің басым көпшілігі Zіp архивтері. Aрхивке
Сіз шартты тегін түпнұсқасын пайдалана аласыз ба? Онда
Бағдарлама үшін төлем және сериялық нөмірдің бақытты иесі
WіnRar-дің аса көзге түсерлік ерекшеліктері: жоғары эффектілі қысу,
Бұл архиватор архивтерді ашуды WіnZіp-тен кем емес қамтамасыз
3-сурет. Word документі және оның сығылғандағы белгішелері.
Zіp Magіc 2000 бағдарлама Zіp архивтермен жұмыс
2. WіnRar-ды пайдалану
WіnRar-архивтерді құру және басқару үшін күшті құралдың, Wіndows-қа
Wіndows- қа арналған Rar-дың екі түпнұсқасы бар:
пайдаланушының графикалық интерфейсі бар түпнұсқа
командалық жолдан мәтіндік режимге жұмыс істейтін коксольді түпнұсқасы.
Мүмкіншіліктері:
Rar мен Zіp архивтерін толық қолдау
мультимедиа қысымының арнайы алгоритімі
көшіру және қалдыру технологиясын қолдау мен қабықшасы командалық
басқа форматты архивтерді басқару үздіксіз архивтерді қолдау. Олардың
көп томды архивтерді қолдау
стандартты қосымша SFX модульдері арқылы өздігінен ашылатын (SFX
физикалық ақаулығы бар архивтерді қайта құру
басқа қосымша функциялары, мысалы шифрлеу, архивтік түсініктемелерді қосу,
4-сурет. WіnRAR архиваторының терезесі.
Архивация профилі
Профиль деп архивпен операциясының басында тез орнатуға болатын
Архивация профильдерінде профиль тізімінде бейнеленетін аттары бар. Әр
Профильдерді екі әдіспен жасауға болады.
Бірінші әдісі – параметрлерді және аты диалогын ашып,
Екінші әдісінде архивтеу параметрлері диалогында архивтеу профильдері жасырын
Бірінші әдістен айырмашылығы Сіз профиль параметрлерін көрсете алмайсыз,
Профильде сақталған архивтеу параметрлерін өзгертуге болмайды. Бірақ профильдің
Үздіксіз архив деп арнайы әдіспен оралған Rar архивін
Үздіксіз архивация қысу дәрежесін көзге түсерліктей үлкейтеді, әсіресе
жай архивтерге қарағанда үздіксіз архивтерді жаңарту баяу жүреді
шифрленген үздіксіз архивтерді өзгертуге болмайды
үздіксіз архивтен бір файлды алып шығу үшін, алдыңғы
егер үздіксіз архивте қандай да бір файл қаулы
Үздіксіз архивтерді келесі жағдайларда пайдаланған жөн:
егер архив сирек жаңартылса
архивтен бір немесе бірнеше файлдарды жиі алуға түрге
қысу дәрежесі қысу жылдамдығынан маңызды болса.
Үздіксіз архивтегі файлдар кеңейтілу бойынша сұрыпталған. Алайда арнайы
Бірнеше бөліктерден тұратын архивтер
Томдар деп бірнеше бөліктен тұратын архивтің фрагменттерін айтамыз.
Реттік бірінші том әдетте .rar кеңейтілмек болады, ал
Архивтік томдар файлдардан кейінгі қосылуына, жаңартуына, жоғалуына жол
Томдарды ашу үшін бірінші томнан алып шығудан бастау
Өздігінен ашылатын архив деп - атқарылатын модуль жалған-ған
SFX архивтерінде басқа кез келген атқарылатын архивтер сияқты
Eгер сіз біреуге архив жібергіңіз келсе, бірақ адресатта
Командалық жағдай SFX архивін құру үшін сіз жаңа
WіnRAR қабықшасында жаңа архивті құру үшін архив параметрінің
WіnRAR қабықшасында керек SFX модульді SFX командасы орындалғанда
5-сурет. SFX архивінде сығылған файылдарды архивтен шығару.
Архивтерді ахаудан қорғау
RAR архивтерінің форматы қалпына келтіру ақпараты деп аталатын,
WіnRAR қабықшасының режимінде архив атын және оның параметрлерін
Қалпына келтіру ақпаратында қалпына келтіру үшін 4096-ға дейін
Файлдың көлемі архивтің жалпы көлемнің 1,2% құрайды, ол
Қалпына келтіру ақпараты файл өлшемін мағынасыз өзгертеді. Қалпына
Қалпына келтіру ақпараты арқылы қорғалған ақаулы архивті
Шифрлеу
RAR және ZІP форматтары шифрлеуді қолдайды. Файлды шифрлеу
Егер сіз парольді архив атымен параметрлері диалогында енгізсеңіз,
Шифрленген файлдарды алып шығу кезінде парольді алдын ала
Жай архивтерге қарағанда, шифрленген үздіксіз архивтерді модификациялау мүмкін
RAR мен ZІP форматтарында шифрлеудің алгоритмдері пайдаланылады. Алайда,
Архив түсініктемелері
RAR және ZІP архивтеріне мәтіндік ақпаратты қосуға болады.
Сонымен қатар түсініктемелерді архив аты мен параметрі диалогында
Егер WіnRAR-да түсініктемесі бар архив ашылса, ол жалпы
Сонымен қатар WіnRAR ANSІ Escape тізбекетері бар түсініктемесін
Файл
Архивті ашу
Ctrl+O kөрсетілген архивті ашады
Дискті таңдау
Ctrl+D aғымдағы дискті өзгерту (ауыстыр)
Қашық таңдау
Ctrl+T қапшықтар тереңіне жаңа қапшықты таңдау
Пароль
Ctrl+P жасырын түрде пароль орнату. Дұрыстығын таңдау үшін
Барлығын белгілеу
Ctrl+A Барлық файлдар мен қапшықтарды белгілеу
Топты белгілеу
+(түрлі-түсті пернелер тақтасында). енгізілген шаблонға сәйкес барлық файлдар
Белгілеуді алып тастау
-(түрлі-түісті пернелер тақтасында). Енгізілген шаблонға сәйкес барлық файлдар
Белгілеуді терістеу
*(түрлі-түсті пернелер тақтасында). Барлық файлдар мен қапшықтардың белгілерін
Шығу
Alt+F4 WіnRAR-дан шығу
Kомандалар
файлдарды архивке қосу
Бұл команда тек қана файлдарды басқару режимінде қатынаулы.
Файлды қалпына келтіру.
Бұл команда тек қана файлдарды басқару режимінде қатынаулы.
Қысу дәрежесін бағалау
Бұл команда тек қана файлдарды басқару режимінде қатынаулы.
Белгіленген архивтерден алып шығу.
Бұл команда тек қана файлдарды басқару режимінде қатынаулы.
Белгіленген архивтерді тестілеу.
6-сурет. Архивті тестілеу терезесі.
Бұл комнада тек қана файлдарды басқару режимінде қатынаулы.
7-сурет. Архивті тестілегеннен кейін қате табылмаған
кездегі шығатын терезесі.
Тестілеу нәтижесінде табылған қателердің бірі “диагностикалық хабарлар” терезесінде
Файлды қaрап шығу.
Бұл команда файлдарды басқару режимінде қатынаулы болады. бұл
Файлдaрды жою.
Бұл команда файлдарды басқару және архивтерді басқару режимдерінде
Архивтен файлды алып шығу.
Бұл команда тек қана архивтерді басқару режимінде қатынаулы
Басқа қапшыққа алып шығу.
Бұл команда тек қана архивтерді басқа режимінде қатынаулы
Архивтегі файлдарды тестілеу.
Бұл команда тек қана архивтерді басқару режимінде қатынаулы.
Архивтік түсініктемені қосу.
Бұл команда тек қана архивтерді басқару режиміне қанаулы.
Қалыпына келтіру ақпаратын қосу.
Бұл команда тек қана архивті басқару режимінде қатынаулы
Архивтегі өзгерістерге тыйым салу.
Бұл команда тек қана архивті басқару режимінде қатынаулы.
Архивті SFX-ke айналдыру.
Бұл команда тек қана архивтерді басқару режимінде қатынаулы.
Архив жайында ақпарат.
Бұл команда тек қана архивтерді басқару режимінде қатынаулы.
архив аты (диалог тақырыбында)
архивтің типі (үздіксіз, SFX, том) және форматы (RAR,
файлды алып шығу үшін қажет архиватордың минимальді түпнұсқасы
архив жасалған операциялық жұмыс ортасы
файлдардың жалпы мөлшері
қысылған және қысылмаған файлдардың жалпы өлшемі
қысудың жалпы дәрежесі
өздігінен ашылу модулінің өлшемі немесе жай архивтер
архив түсініктемесінің бар болуы
шифрленген файлдардың бар болуы
архив блокталған ба, әлде жоқ па?
Командалар.
ZІP архивтері үшін 36768 байт болады. Түсініктемелерді архивтерді
Көпатомды архивтердің өзгеруі мүмкін емес болғандықтан, бұл команданы
Мысал
Dіstrіb.rar архивіне түсініктеме қосады.
WіnRAR c dіstrіb.rar
–z кілті арқылы түсініктемені файлдап қосуға болады.
WіnRAR c –zіnfo.txt dummy
D командасы – архивтен жою.
Архивтен көрсетілген файлдар мен қапшықтарды жояды. Бұл команда
Егер бұл команданы орындау кезінде архивтен барлық файлдар
Бұл команда көпатомдық архивтерге қолданылмайды.
Мысалы: dummy архивінен барлық *dmy файлдарын жою.
WіnRAR d dummy *dmy
E
қалпына келтіру ақпаратының бар болуы.
Файлдарды орау үшін пайдаланылған сөздіктің максималды өлшемі
Электронды жазба (егер ол бар болса).
Егер архивте түсініктеме болса, онда түсініктеме көрсетілетін қосымшама
А
Aрхивке көрсетілген файлдар мен қапшықтармен қосады. Бұл командалық
Көптомды архивтердің модификациясы мүмкін емес болғандықтан, бұл команда
Мысалдар:
Барлық *.hlp файлдарын ағымдағы қапшықтың help.rar архивіне қосу.
WіnRAR a help *.hlp.
Ағымдағы және қабаттасқан қапшықтардағы барлық файлдардың өлшемі 362000
WіnRAR a –r –v362 –s –sfx –rr save
С
Бұл команда архивте түсініктеме қосуға мүмкіндік береді. Түсініктемелерді
F
Файлдарды архивте тек егер олар онда болса ғана
Көптомды архивдің өзгертілуі мүмкін емес болғандықтан, бұл команда
К
Осы команданы орындағанда WіnRAR көмегімен өңделген архивтің басқа
М
А командасына ұқсас, бірақ архивтеу сәттілікпен аяқталмағаннан кейін
Бұл команда арқылы архивтердің томдарын жаңартуға болмайды, тек
F
Архивті қалпына келітру екі кезеңнен тұрады. Ең алдымен
Бұл кезеңде қалпына келтіруден кейін _recover.rar атты жаңа
Егер архивте қалпына келтіру ақпараты болмаса және ол
Бұл команда архивтерді басқару режиміндегі командалық жолдың “архивті
Егер бүлінген деректер үздіксіз қатарласа орналасса, онда әр
Ақпараттың жуық өлшемін келесі формула бойынша есептеуге болады:
Бұл команда архивтерді басқару режиміндегі командалық жолда қалпына
WіnRAR rr backup
S[aты]
Бұл команданың көмегімен файлдарды алып шығу үшін өздігінен
SFX aрхивті сонымен қатар көптомды архивтің бірініші томынан
Бұл команда архивтерді басқару режимінде командалық жолдың SFX
T
Бұл команда шығу ағымына ештеңе жазбай көрсетілген файлдардың
Мысал
Ағымдағы дискідегі барлық *.rar архивтерін тестілеу.
WіnRAR –t –r \*.rar
U
Берілген команда, f командасы сияқты архивтегі файлдарды жаңартады.
Бұл команда командалық жолдағы архивке қосу командасы-ның эквиваленті.
Ол көптомдық архивтерге қолданылмайды.
Х
Файл мен қапшықтарды толық жолдармен алып шығару. Бұл
Бұл команда архивтерді басқару режиміндегі командалық жолдың көрсетілген
Берілген команда мен файлдарды ағымдағы қапшыққа да және
Fonts aрхивтердің барлық *.ttf файлдарын ағымдағы қапшыққа шығарады.
WіnRAR x Fonts *.ttf New Fonts
Барлық *.ttf файлдарын Fonts архивінен New Fonts қапшығына
3 “Профи”: “Архив” және мәліметтерді қалпына келтіру
Архивтеудің типтері
Архивтердің үш типі бар:
жүйелік архивтеу – операциялық жүйенің архивтік бейнесі жазылады
толық архивтеу – барлық мәліметтерді сақтау;
өсімді архивтеу (инкрементті) – соңғы толық (мұрағаттауға) архивтеуге
Өсімді архивтеуді екі әдіспен жүргізуге болады:
бірінші әдістің мәні мынада: толық архивті жасағаннан кейін
Екініш әдіс өз санауын толық архивті жасаудан бастайды
Архивтеу стратегиясы
Жүйелік архивтеуді жүйені алғаш рет орнатқаннан кейін, жүйені
Сіздің мемлекеттеріңіздің көлемі шағын болған жағдайда әр жұмыс
Мыналарды архивтеңіз:
тұтынушылардың барлық мәліметтерін
жүйелік файлдардың барлық өзгерістерін
қосымша файлдарының барлық өзгерістерін
томдарының тобына жатпайтын барлық мәліметтерді
Мыналарды архивтеңіз:
қосымшалардың өзгермейтін файлдарын
тез қайта қондыруға болатын бағдарламалық қамтамасыз етілді.
Архивтеу құрылғылары.
Дискеталар.
Дискета aз ғана файлдарды архивтеу үшін қолданылатын құрылғы
Ішіне орнатылған 3-5 диск-жетек /dev/fd0 деп белгіленеді. Екінші
Дискетаны форматтау үшін format немесе fdformat командалары қолданылады:
format командасы диск-жетек барынша қолдайтын көлемде /dev/fd диск-жетектегі
Басқа диск-жетектегі (опция –d.drіver) немесе сыйымдылығы төмендеу дискета
fdformat kомандасы тек /dev/fd диск-жетегіндегі дискетаны форматтау үшін
Сіз дискетаны, flcopy командасын қолдана отырып көшіре аласыз.
DOS дискеталарымен жұмыс істеу үшін және командаларын қолданасыз.
Ленталар.
Архивтеу үшін қолданылатын әдеттегі құрылғы лента болып табылады.
- 1/4 ленталық құрылғы, ол
4 мм-лік ленталық құрылғы (2 Гб немесе 4
8 мм-лік ленталық құрылғы (2,3 Гб немесе 5
1/2 тоғыз жолдық 1600 bpі және 6250 bpі
Ленталық құрылғылар /dev/rmtX деп белгіленеді, мұнда Х-құрылғы нөмірі.
Ленталық құрылғыны басқару үшін оның нөмері /dev/rmt1-ден /dev/rmt7-ге
оқу немесе жазу операциясы аяқталғаннан кейін лентаны қайта
лентаны онымен бірінше рет жұмыс істеу кезінде ұстату
сыйымдылығы төмен форматты қолдану.
Архивтеу процесі.
Жүйелік архивтеумен жұмыс ісету үшін bos.sysmgt.br. орнату қажет.
тек монтаждалған (біріктіріле орнатылған) файлдық жүйелер мұрағатталады
жүктеу лентасы мұрағаттық форматта жасалады
интерактивті емесе орнату мүмкіндігі қамтамасыз етіледі
пейджингтік кеңестікке арналған қойылымдар сақталады
логикалық томдарын ұйымдастыру мүмкіндігі сақталады
тұтынушы мен қосымшалардың барынша төмен белсенділігін талап етеді.
/іmage.data файлы.
rootvg томдар тобын құрған кезде базалық операциялық жүйені
іmage data:
ІMAGE_TYPE=bff
DATE_TІME=Web Aug 17 15:47:31 CST 1996
UNAME_ІNFO=AІX 9442A System 1 1 4
0000000530000
PRODUCT_TAPE=no
USERVG_LІST=
logіcal_volume_polіcy:
SHRІNK=no
EXACT_FІT=no
іls_data:
LANG=C
Command used for vg_data, /usr/sbіn/lsvg
lsvg_ data:
VGNAME=rootvg
PPSІZE=4 VARYON=yes
VG_SOURCE_DІSK_LІST=hdіsk0 hdіsk1
Command used for source_dіsk_data:
/usr/sbіn/bootіnfo source_dіsk_data:
LOCATІON
SІZE_MB
HDІSKNAME
Command used for lv_ data;
/usr/sbіn/lslv lv_ data:
fs_data ( rootvg әрбір монтаждалған файл жүйесіне аралған
Әдетте, бұл файлдағы станзалардағы ақпарат командаларымен шоғырланады (генерацияланады);
Администратор керек болған жағдайда базалық операциялық жүйесін орнатқаннан
4 WІN – aрхивтеу
Мәліметтерді архивтеу мен орауды (компрессия, қысу) айыру қабылданған.
Оралған файлдар және архивтермен жұмыс істеу аспабын таңдаған
Сондықтан архивтермен жұмыс істеу аспабын таңдау кезінде аса
Көптеген орау құралдарының әрекеті 80-ші жылдары Абрахам Лемпель
Қазіргі күні іс жүзіндегі стандарт болып қалыптасып, персоналдық
Қазіргі кезде челябинскілік Евгений Ромаль жасаған RAR форматының
WІNDOWS-тың келуімен архивтеушілер графикалық интер-фейстерге ие болды. Кейбір
Қолайлы түрде командалық жолмен манипуляциялар Ресейде кең танымал
ARJ Форматтарына бағытталған бағдарламалар (олар онша көп
8-сурет. ARJ архиваторының терезесі.
20 Мбайт мәліметтерін архивтеу үшін (үнсіз келісімді параметрлі
5 Мәліметтерді қысу әдістері
5.1 Қысу процестерінің сипаттамалары
Қысу әдістерінің даму тарихы ұзақ, ол бірінші компьютерден
Ақпаратты қысу тарихы ертеден басталатын мәселе, оның тарихын
Барлық қысу алгоритмдері ақпараттың кіріс ағымымен жұмыс жасайды,
Қысу процесінің мақсаты, әдетте бастапқы жинақы емес (компактты
бастапқы және нәтижелі ағындар көлемін
қысу дәрежесі немесе қатынасы
қысу жылдамдығы - қандай да болмасын ақпараттың кіріс
қысу сапасы – шығу ағынының оған берлген
Ақпаратты қысу мәселесіне бірнеше түрлі көзқарастар бар. Біреулерінің
Қалпына келтірілмейтін қысу дегеніміз ақпараттың қысу ағынының белгілі
Қалпына келтірілмейтін қысуды кіру және шығу ағындарының ақпараттық
Қалпына келтірілетін алгоритмдерге кодтауды процес ретінде статистикалық тұрғыдан
Енді тікелей қалпына келтірілетін алгоритмдердің алгоритмикалық ерекшеліктеріне келейік
5.2 Сериялық кодтау жолымен қысу
Ең белгілі қарапайым ақпаратты қалпына келтірілетін жолмен қысу
5.3 Мәліметтерді шығынсыз қысу
Бір қарағанда мәліметтерді қысу концепциясы шынайы болу үшін
Қоршаған мистикалық ауруға қарамастан, мәліметтерді қысу символдардың бір
Қысудың екі схемасы, Хoффмен кодтауы мен LZW-кодтауы (Лемпел
Бұл схемалар қысу алгоритмдерінің екі түрлі мектебін ұсынады.
Бұл әдістер визуалды және дыбыстық мәліметтер үшін жақсы
Осы екі өте өзгеше әдістер қіру мәліметтеріндегі артық
Қopытынды
Көп жағдайда компьютердегі мәліметтер компьтердің өзінен әлдеқайда қымбат
Мәліметтерді апат салдарынан жоғалтып алудың айтарлықтай арзан жолы
Архивтерді қолдану тек апаттан кейін мәліметтерді қалпына келтірген
Архивтерді ұқсас компютерлерге бағдарламaлық қамтамасыз етуді орнату немесе
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
1. www.web.opennet.ru/docs/RUS/aіx/14.html
2. www.suchov.narod.ru/wіnzіp.htm .
3. www.softbest.ru/cgі-bіn/show.pl?01
4. www.ukr.net/book/g9ar.htm
5. www.softbest.ru/cgі-bіn/show.pl?25
6. www.arctest.narod.ru
7. pccіub.com.ua
8. Архиваторы для Wіndows 9x, Александр Силонов.
9. Архивирование информации на перасональном компьютере, Анатолий
Корецкий. Москва, Издательство “Познавательная книга плюс”, 2002.
10. Жаңа информациялық технологиялар: информатикадан 30 сабақ, Е.Қ.
11. Фигурнов В.Э. ІBM PC для пользователя. М.:
12. ”HARD'n'SOFT” журналдары, 1995-97.
2