МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 Сот жүйесін реформалау және сот органдары қызметі
2 Құқық қорғау жүйесін реформалау біздің азаматтарымыздың құқығын
әділ және шынайы қорғауды қамтамасыз ету
3 Қазақстан Республикасында құқық қорғау қызметі мен сот жүйесінің
тиімділігін арттыру жөніндегі шаралар туралы
3.1 Құқықтық және сот реформасы саласындағы тұрақты даму
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Қолданылып жүрген заңдарда «құқық қорғау органдары» деген ұғым жоқ.
Құқық қорғау қызметін құқық қатынастары субъектілерінің санасы мен мінез-құлқына
Құқық қорғау қызметіне тән белгілер:
құқық қорғау міндетінің болуы;
құқық қатынастарының субъектілеріне ықпал етудің арнаулы заңдық шараларын қолдану;
заңмен қатаң түрде регламенттеу;
белгіленген рәсім-іс жүргізу тәртібі болып табылады.
Белгілерін негізге ала отырып, құқық қорғау қызметін басқа қызмет
Құқық қорғау қызметінің мақсаты - құқықпен міндетті қорғау олардың
конституциялық бақылау;
сот төрелігі;
прокурорлық қадағалау;
әділет органдарының қызметі;
қылмыстық қудалау;
адвокатура органдарының қызметі болып бөлінеді.
Конституциялық бақылау елдің бүкіл аумағында Қазақстан Республикасы Конституциясының барлық
Сот төрелігі құқық қорғау қызметі жүйесіндегі іргелі негіз болып
Прокурорлық қадағалау да құқық қорғау қызметінің маңызды нысаны, өйткені
Әділет органдарының қызметін, сөз жоқ, құқық қорғау қызметіне жатқызу
1 Сот жүйесін реформалау және сот органдары қызметі
Қазақстан Республикасының сот жүйесін Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты және
Жергілікті соттарға мыналар жатады:
1) облыстық және оларға теңестірілген соттар (Республика астанасының қалалық
2) аудандық және оларға теңестірілген соттар (қалалық , ауданаралық
3.Қазақстан Республикасында мамандандырылған (әскери, экономикалық, әкімшілік, кәмелетке толмағандардың істері
4. Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты мен жергілікті соттардың Қазақстан
Сот жүйесінің бірлігі
Қазақстан Республикасының сот жүйесінің бірлігі:
1) Конститутцияда , осы Конститутциялық заңда, іс жүргізу және
2) сот билігін барлық соттар үшін сот ісін жүргізудің
3) Қазақстан Республикасының барлық соттарының қолданыстағы құқықты қолданумен;
4) заңдарда судьялардың бірыңғай мәртебесін баянды етумен;
5) заңды күшіне енген сот актілерін Қазақстан Республикасының бүкіл
6) барлық соттарды тек қана Республикалық бюджет есебінен қаржыландырумен
Қазақстан Республикасындағы соттар қызметінің тәртібін және судьялардың мәртебесін белгілейтін
Қазақстан Республикасындағы сот құрылысы мен судьялар мәртебесі , сондай-ақ
2010 жылдың 17 тамызында Ақордада Қазақстан Республикасының Президенті Н.А.
Осы аталған мақсатты жүзеге толығымен асыру үшін Елбасының тапсырмасымен
Күш құрлымдарының қызметіне функционалдық талдау жасалды, проблемалар мен кемшіліктер
Сонымен қатар, игі бастамада Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Төрағасы
«Қазақстан Республикасында құқық қорғау қызметі мен сот жүйесінің
Қазақстан Республикасы Конституциясының 40-бабының 1-тармағына, 44-бабының 3) және 5)
1. Жоғарғы Соттың, жергілікті және басқа соттардың қызметін ұйымдастырушылық
2. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жанындағы Сот әкімшілігі жөніндегі
атқарушылық құжаттарды орындау, жекелеген негіздер бойынша республикалық меншікке айналған
облыстық, аудандық және оларға теңестірілген соттардың қызметін ұйымдастырушылық, материалдық-техникалық
3. Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі:
- мынадай:
қоғамдық тәртіпті бұзушыларды медициналық айықтырғыштарға жеткізу жөніндегі функцияларын қоспағанда,
кәмелетке толмағандарды уақытша оқшаулау, бейімдеу және оңалту орталықтарының қызметіне
- Ішкі істер министрлігінде мемлекеттік техникалық тексеруден уақтылы өтуді
- аса маңызды стратегиялық объектілерді күзету жөніндегі функцияларды қоспағанда,
4. Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы көлік прокуратурасы жүйесін өңірлік
5. Қазақстан Республикасының Үкіметі:
1) мыналарды:
Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Тергеу комитеті мен Криминалдық
Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Есірткі бизнесіне қарсы күрес
Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Көші-қон полициясы комитетін құруды;
Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің арнаулы қабылдау орындарында әкімшілік
2) Қазақстан Республикасы құқық қорғау органдарының штат санын қысқарту
3) тиісті мемлекеттік органдардың орталық және облыстық буынының басқарушы
4) көліктегі ішкі істер органдары жүйесін көліктегі өңірлік үш
5) Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің ведомстволық оқу орындарының
6) сот сарапшыларын кәсіби даярлау жүйесін жетілдіру мен сараптамалық
7) 2010 жылдың соңына дейін осы Жарлықтың талаптарынан туындайтын,
қолданыстағы заңнаманы 1984 жылғы 10 желтоқсанда қабылданғанБҰҰ-ның Азаптауларға және
қылмыстық заңнаманы ырықтандыруға және қоғамға үлкен қауіп туғызбайтын қылмыстарды,
шетелдік озық тәжірибенің негізінде құқық тәртібі мен қоғамдық қауіпсіздікті
қылмыстық жазасын өтеген адамдарды әлеуметтік бейімдеу мен оңалтуды ұйымдастыру
бас бостандығынан айыруға байланысты емес жазаларды, оның ішінде айыппұл,
қылмыстық істер бойынша сотқа дейінгі іс жүргізуді одан әрі
қылмыстық сот ісін жүргізуде бітімгерлік рәсімдерді кеңейтуге, оның ішінде
мемлекетке зиян келген жағдайда, тараптардың бітімге келуіне байланысты адамдарды
жолын кесу шаралары ретінде үйде қамау немесе ешқайда кетпеу
прокуратура органдарының құқық қорғау қызметіне қатысты үйлестіруші функциясын күшейтуге;
құқық қорғау органдары қызметкерлерінің және судьялардың қызметтік жағдайын пайдалана
балама тергеу нұсқаларын барынша азайтуға, қылмыстық істер бойынша бұл
құқық қорғау органдарының шаруашылық жүргізуші субъектілердің қызметіне негізсіз араласу
бизнес пен меншікті заңсыз тартып алуға (рейдерлікке) қарсы іс-қимыл
құқық қорғау, өзге де әлеуетті және арнайы органдардың негізгі
құқық қорғау, әлеуетті және арнайы органдардың негізгі міндеттер мен
осы Жарлықтың қолданылу аясына түсетін адамдар үшін зейнеткерлікке шығу
тиісті әскери және арнайы атақтар, сыныптық шендер үшін объективті
құқық қорғау және арнайы органдардың орталық және аумақтық бөлімшелеріндегі
құқық қорғау қызметін өткерудің бірыңғай құқықтық стандарттары мен нормаларын,
құқық қорғау органдарының басшы құрамын жүйелі кадрлық ротациялау арқылы
қылмыстың алдын алу, азаматтардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын, қоғам
құқық қорғау органдарының азаматтық қоғам институттарымен ынтымақтастығының түрлі нысандарын
азаматтардың және ұйымдардың, сондай-ақ мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделерін
сот төрелігін іске асырудың негізгі принциптерін сақтай отырып, соттарға
азаматтық-құқықтық дауларды сотқа дейін реттеу саласын және оларды шешудің
судьялар мен судья лауазымына кандидаттар үшін көтеріңкі өлшемдер мен
8) облыстардың, астананың және республикалық маңызы бар қалалардың әкімдерімен
құқық тәртібі мен қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің, қылмыс жасауға
құқық бұзушылықтардың алдын алу және құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету
9) құқық қорғау органдары мен соттар қызметінің қолжетімділігін және
10) мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесіп Республикада жеке детективтік қызмет
11) Қазақстан Республикасының таратылатын және қайта ұйымдастырылатын мемлекеттік органдарының
6. «Қазақстан Республикасында қылмысқа және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті
5-тармақтың 1) тармақшасы алып тасталсын.
7. Қазақстан Республикасының Қауіпсіздік Кеңесі әлеуетті органдардың жұмысын үйлестіруді
8. Қазақстан Республикасының Үкіметі Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігімен бірлесіп,
9. Қазақстан Республикасында әкімшілік реформа
ведомствоаралық комиссия құқық қорғау және сот жүйелерін
10. Осы Жарлық, қажетті заңнамалық базаны мүмкіндігінше қалыптастыру
2 Құқық қорғау жүйесін реформалау біздің азаматтарымыздың құқығын
Елбасы ел халқына Жолдауында құқық қорғау жүйесін жаңғырту міндетін
Бірінші. Реформаның шешуші мәселелерінің бірі құқық қорғау органдарының құзыретін
Бізге аса маңызды жүйелік қадам жасауға – Криминалдық полиция
Трансұлттық есірткі қылмыстарынан басқа барлық есірткі қылмыстарын тергеу ІІМ-ге
Екінші. Құқық қорғау реформасының басқа бір маңызды бағыты құқық
Үшінші. Үкіметке Парламентпен бірлесіп заңнамалық базаны жетілдіру, оны түзету
Құқық қорғау қызметін өтудің бірыңғай құқықтық қалыптары және қызметкерлерді
Төртінші. Мүдделі мемлекеттік органдарға республикада жеке детективтік қызмет институтын
Бесінші. Жергілікті атқару органдары (әкімдіктер) реформадан тыс қалмайды, оларға
Алтыншы. Мемлекеттік комиссия өз жұмысын жалғастырып, аталған Жарлықтың іске
Бұл ретте Парламентке бірқатар өте маңызды заң пакеттерін қабылдауы,
3. Қазақстан Республикасында құқық қорғау қызметі мен сот жүйесінің
тиімділігін арттыру жөніндегі шаралар туралы
Қазақстан Республикасы Конституциясының 40-бабының 1-тармағына, 44-бабының 3) және 5)
1. Жоғарғы Соттың, жергілікті және басқа соттардың қызметін ұйымдастырушылық
2. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жанындағы Сот әкімшілігі жөніндегі
атқарушылық құжаттарды орындау, жекелеген негіздер бойынша республикалық меншікке айналған
облыстық, аудандық және оларға теңестірілген соттардың қызметін ұйымдастырушылық, материалдық-техникалық
3. Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі:
- мынадай:
қоғамдық тәртіпті бұзушыларды медициналық айықтырғыштарға жеткізу жөніндегі функцияларын қоспағанда,
кәмелетке толмағандарды уақытша оқшаулау, бейімдеу және оңалту орталықтарының қызметіне
- Ішкі істер министрлігінде мемлекеттік техникалық тексеруден уақтылы өтуді
- аса маңызды стратегиялық объектілерді күзету жөніндегі функцияларды қоспағанда,
4. Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы көлік прокуратурасы жүйесін өңірлік
5. Қазақстан Республикасының Үкіметі:
1) мыналарды:
Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Тергеу комитеті мен Криминалдық
Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Есірткі бизнесіне қарсы күрес
Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Көші-қон полициясы комитетін құруды;
Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің арнаулы қабылдау орындарында әкімшілік
2) Қазақстан Республикасы құқық қорғау органдарының штат санын қысқарту
3) тиісті мемлекеттік органдардың орталық және облыстық буынының басқарушы
4) көліктегі ішкі істер органдары жүйесін көліктегі өңірлік үш
5) Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің ведомстволық оқу орындарының
6) сот сарапшыларын кәсіби даярлау жүйесін жетілдіру мен сараптамалық
7) 2010 жылдың соңына дейін осы Жарлықтың талаптарынан туындайтын,
қолданыстағы заңнаманы 1984 жылғы 10 желтоқсанда қабылданғанБҰҰ-ның Азаптауларға және
қылмыстық заңнаманы ырықтандыруға және қоғамға үлкен қауіп туғызбайтын қылмыстарды,
шетелдік озық тәжірибенің негізінде құқық тәртібі мен қоғамдық қауіпсіздікті
қылмыстық жазасын өтеген адамдарды әлеуметтік бейімдеу мен оңалтуды ұйымдастыру
бас бостандығынан айыруға байланысты емес жазаларды, оның ішінде айыппұл,
қылмыстық істер бойынша сотқа дейінгі іс жүргізуді одан әрі
қылмыстық сот ісін жүргізуде бітімгерлік рәсімдерді кеңейтуге, оның ішінде
мемлекетке зиян келген жағдайда, тараптардың бітімге келуіне байланысты адамдарды
жолын кесу шаралары ретінде үйде қамау немесе ешқайда кетпеу
прокуратура органдарының құқық қорғау қызметіне қатысты үйлестіруші функциясын күшейтуге;
құқық қорғау органдары қызметкерлерінің және судьялардың қызметтік жағдайын пайдалана
балама тергеу нұсқаларын барынша азайтуға, қылмыстық істер бойынша бұл
құқық қорғау органдарының шаруашылық жүргізуші субъектілердің қызметіне негізсіз араласу
бизнес пен меншікті заңсыз тартып алуға (рейдерлікке) қарсы іс-қимыл
құқық қорғау, өзге де әлеуетті және арнайы органдардың негізгі
құқық қорғау, әлеуетті және арнайы органдардың негізгі міндеттер мен
осы Жарлықтың қолданылу аясына түсетін адамдар үшін зейнеткерлікке шығу
тиісті әскери және арнайы атақтар, сыныптық шендер үшін объективті
құқық қорғау және арнайы органдардың орталық және аумақтық бөлімшелеріндегі
құқық қорғау қызметін өткерудің бірыңғай құқықтық стандарттары мен нормаларын,
құқық қорғау органдарының басшы құрамын жүйелі кадрлық ротациялау арқылы
қылмыстың алдын алу, азаматтардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын, қоғам
құқық қорғау органдарының азаматтық қоғам институттарымен ынтымақтастығының түрлі нысандарын
азаматтардың және ұйымдардың, сондай-ақ мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделерін
сот төрелігін іске асырудың негізгі принциптерін сақтай отырып, соттарға
азаматтық-құқықтық дауларды сотқа дейін реттеу саласын және оларды шешудің
судьялар мен судья лауазымына кандидаттар үшін көтеріңкі өлшемдер мен
8) облыстардың, астананың және республикалық маңызы бар қалалардың әкімдерімен
құқық тәртібі мен қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің, қылмыс жасауға
құқық бұзушылықтардың алдын алу және құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету
9) құқық қорғау органдары мен соттар қызметінің қолжетімділігін және
10) мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесіп Республикада жеке детективтік қызмет
11) Қазақстан Республикасының таратылатын және қайта ұйымдастырылатын мемлекеттік органдарының
6. «Қазақстан Республикасында қылмысқа және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті
5-тармақтың 1) тармақшасы алып тасталсын.
7. Қазақстан Республикасының Қауіпсіздік Кеңесі әлеуетті органдардың жұмысын үйлестіруді
8. Қазақстан Республикасының Үкіметі Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігімен бірлесіп,
9. Қазақстан Республикасында әкімшілік реформа жүргізу жөніндегі
ведомствоаралық комиссия құқық қорғау және сот жүйелерін жаңғыртумен байланысты
10. Осы Жарлық, қажетті заңнамалық базаны мүмкіндігінше қалыптастыру және
3.1 Құқықтық және сот реформасы саласындағы тұрақты даму
7-8 желтоқсанда Берлин қаласында «Қазақстан Республикасының Құқықтық саясат тұжырымдамасы
Бұл оқиғаның бірегейлігі сол, қазақстандық бағдарламалық құжат тұңғыш рет
Конференция жұмысы бес сессия бойынша өтті. Алғашқы сессия кезінде
Жоғарғы соттың төрағасы Мұсабек Әлімбеков Құқықтық саясат тұжырымдамасының талаптарына
Заңдарды жетілдіру ісі ең алдымен азаматтардың гүлденуі мен өркениетті
Жоғарғы соттың басшысы, сондай-ақ, қылмыстық іс жүргізу заңдылығының мәселелерін
тап өткен жоқ. «Қылмыстық іс
жүргізу кодексінде қорғаушының қылмыстық сот өндірісіне қатысуына жаңа бетбұрыс
Бір сөзбен айтқанда, Қазақ-
станда бүгінде сот жүйесі тұрақты түрде жетілдірілу үстінде. Осы
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорытындылай келсем, ең басты мәселе соттың бет-бейнесі болып қала
Сонымен бірге, сот және судьялардың тәуелсіздігін қамтамасыз ету институттық
Менің ойымша, реформада жоспарланған іс-шаралар құқық қорғау органдарының неғұрлым
Парламент Мәжілісінің пленарлық отрысында Елбасының сот жүйесін және
Мәжілісте алдын-ала аталған заңнамаға байланысты құқық қорғау органдарының, прокуратура,
Оның сөзі бойынша заңнама құқық қорғау органдарының қызметкерлерінің құқықтық
Сонымен қатар Мәжілісте сол күні «Құқық қорғау органдарының
Әзірленген заң жобасы тереңінен талқыналуы үшін Парламент сенатына жолданып
Сонымен қатар, сот органдарының қызметін сырттан бағалайтын қоғамдық комиссия
Оралбай Әбдікәрімов - ҚР жемқорлықпен күрес жөніндегі республикалық қоғамдық
«Ең маңыздысы біз мынау қоғамдық пікір туғызамыз. Сотқа ұсынылған
Судьялардың қызметіне сырттай баға беретін қоғамдық комиссияның құрамында тәжірибесі
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ