ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ
Экономика және финанс кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Пәні: экономикалық процестерді моделдеу және болжау
тақырыбы:
Қаржы және инфляция
Орындаған:
Тексерген:
Мазмұны
Кіріспе
1. Инфляция туралы ұғым
Инфляцияның табиғаты
1.2. Инфляцияның қаржымен өзара байланысы
1.3. Инфляция – салықтың ең жаман түрі
2. Банктер туралы жалпы ұғым
2.1. Ұлттық банк қызметі мен саясаты
2.2. Инфляциялық таргеттеу
3. Инфляция туралы түсініктер мен тарихи шолу
3.1. Капиталистік заманға дейінгі кризистер
3.2. Инфляцияға қарсы саясат шаралары
3.3. Гиперинфляция
Қорытынды
Қолданған әдебиеттер
КIРIСПЕ
Қаржы дегеніміз не – ол ең алдымен кез-келген
Нарықтық қатынастардың құрылымында да, мемлекет тарапынан оларды peттey
Қоғамдық өнiмдi бөлумен және осының неriзiнде ақшалай қорланымдарды,
1. Инфляция туралы ұғым
1.1. Инфляцияның табиғаты
Бугiнде инфляция бағaның өcyi натижесiнде ақшаның сатып алу
Инфляңиянын iшкi және сыртқы факторларын (себептерiн) айыра бiлу
Дүниежузiлiк құрылымдық дағдарыстар (шикiзат, энергетика, валюта дағдарыстары), басқа
Сөйтiп, көпфакторлы проңесс ретiнде инфляңия – бұл ақша
белгiлi бiр салық ныcaндapы мен адiстерiн колдану:
инфляңиялық сипаттағы шараларды мемлекеттiк бюджет арқылы каржыландырудың ауқымы;
мемлекеттiк бюджеттiң тапшыығын жабудың адiстерi:
мемлекеттiк берешектiң көлемi.
Нарықтық экономика кезiнде қаржы инфляңиялық проңеске бiрқатар факторлар
Бiрiншi фактор – мемлекет шығыстарының өcyi, бұл ерекше
Екiншi фактор – табысқа (пайдаға) салынатын салықтың кебеюi.
Үшiншi фактор – бюджеттердiң ұзақ уақытты тапшылықтары (өндiрiстiк
Инфляңия каржы катынастарын да өзгерiстерге ұшыратады. Бiрiншiдең инфляңия
Екiншiдең инфляңия қаржы ресурстарын құнсыздандырады және салық түсiмдерiн
Үшiншiдең инфляңиялық проңесс мемлекеттiң берешегi проблемаларын шиеленiстiредi.
1.2. Инфляцияның қаржымен өзара байланысы
Сөйтiп, қаржы мен инфляңия өзара тәуелдi болып келедi
Қаржы қатынастары мен инфляңиялық проңестердiң бiр бағытты келеңсiз
Темен инфляция немесе оның болмауы ұлттық шаруашылықтың түрлi
Инфляңияны бағалау және өлшеу үшiн бағалар uндексiнiң көрсеткiшi
Қазақстанда тұтыну тауарларының бағасы мен қызметтер көрсетудің тарифтерi
1 сызба. Қаржы мен инфляңияның өзара іс әрекеті
Инфляңия қарқыны = Іб1 - Іб0
Іб0
Дүниежүзiлiк практикада егер инфляңияның қарқыны жарты жыл iшiнде
бағалар өcyiнiң қарқыны бойынша:
баяу - баға жылына 10 пайыз өскенде;
сақталады, кәсiпкерлiк тәуекел болмайды;
өршiмелi - баға 100 пайыз шегiнде өскенде; ақшаның
бағалар өcyiнің теңгерiмдiлiк дәрежесi бойынша:
теңдестiрiлген және теңдестiрiлмеген инфляuия;
теңдестiрiлген инфляңия кезiнде әртурлi тауарлардың бағасы бiрбiрiне катысты
болжаулық (болжап aйтyшылық) дәрежесiне қарай:
күтiлгең болжалды және кутiлмеген;
шығy немесе пайда болу орнына қарай:
uмпортталынған және экспортталынған;
сондай-ақ дамудың әркелкiлiriмен сипатталатын сатылы,баға шамалы өскен немесе
Қаржы мен инфляңияның өзара байланысын инфляңияның eкі muni
Бiрiншi жағдайда ол заңи және жеке тұпғалардың ақша
Екiншi жағдайда кесiпорындардың еңбекке акы телеуге, кредиттер бойынша
Нарықтық экономиканың механизмi - басеке мен тиiмсiз касiпорындардың
Монополияландырылған экономикада бұл механизм әрекет етпейді, өйткені өндіруші
Жалпы инфляцuяның себептерi базистiк қатынастардың қарамa-қайшылықтарынан, экономикадағы үйлесiмсiздiктер
Инфляuия сыртқы экономикалық қызмет тарапынан араңдатылуы мyмкiн, бұл
2 сызба. Инфляциялық шиыршық
және т.т.
Экспортталатын инфляция тауарлар мен Қызметгер керсетуге экспорттық бағаның
Инфляцuяның көpiну нысаны - ақшаның құнсыздануы мен өнiмгe,
Инфляцияның табиғаты ақшаның онымен салыстырмалы тұлғaланатын тауар ауқымынан
Р х Q = М х V,
мұндаrы сол жақ бөлiri қоғамдық өнім құның, ал
Баска нысандары да бар: шетелдiк валюта баraмдарының көтсрiлуi
Ұлттық өндiрiстiң артуы жағдайында ұдайы өндiрiс процестерінде материалдық
Қазiргi мемлекет қаржы қаражатының, бiрақ өзiнiң неriзгi бөлiriнде
Туралаушы экономикада мұндай шараларды қаржыландыру ушiн шаруашылық журriзушi
Өндiрiстiк емес сфераны қаржыландыру мiндеттiлiктермен қатар мемлекет дағдарыс
Инфляция өндiрiстiк сфераға, халықтың көптеген жiгiнiң материалдық жағдайына,
Инфляцияның класикалық көзi – мемлектгiк бюджет тапшылығы қазақстан
Инфляциянық дамуына инфляциялық нәтиженi тудырған жаңа салықтарды -
Инфляцияның дамуының қосымша факторы пайдаланылатын кредиттер бойынша пайыздарды
Айтылган факторлар өңдiрiс шығындарын - өндiрушiлер инфляциясын арандатушы
Бағалардың артуы жағдайында хaлықтың. әcipece жеке кәсіптік және
1.3. Инфляция – ең жаман салық түрі
Инфляция – бұл өзінше бір салық түрі, мемлекет
Қазнаның қайнар көзін толтыра алмауы (тура және жанама
2. Банктер туралы жалпы ұғым
2.1. Ұлттық банк қызметі мен саясаты
Ұлттық банктiң неriзгi мiндетi ретiнде бағалардың тұрактылығын қамтамасыз
Австралия, Канада, Финляндия, Жаңа Зеландия, Испания, Швеция, Ұлыбритания
Ұлттық банк рыноктық мөлшерлемелердi репо мелшерлемесiмен айқындaйтын кейбiр
2.2. Инфляциялық таргеттеу
Казiргi уақытта инфляuиялык таргеттеудi еңгiзуге дайындык шеңберiнде мынадай
Инфляциялық таргеттеуге көшуге қажеттi база жасау, үшiн ұлттық
ашық рынок операцияларын кең ауқымды көлемде журriзуге көшу
өзiнiң бағалы кағаздар портфелiн ұлғайту;
бағалы кағаздардың кайталама рыногын дамыту;
трансмиссиялық тетіктің үлгісін яғни репо мөлшерлемесі өзгерiсiнiң инфляция
инфляциялық таркеттеудегі пайдалана отырып, шешім қабылдау қағидаттарын іске
3. Инфляция туралы түсініктер мен тарихи шолу
3.1. Капиталистік заманға дейінгі кризистер
Капиталистік заманға дейінгі мемлекеттерде инфляциямен сипатталатын кризистердің басты
а) қазнаны соғыстарға байланысты әскер бағуға, мемлекеттік аппарат
б) бірнеше жыл бойы қатарымен өнім шықпауы
Осы кризистер мемлекет бюджетінің дефициттілігінен және халық шаруашылығының
Тауарлар, капиталдар, еңбек рыноктары құрылғаннан кейін ғылыми
3.2. Инфляцияға қарсы саясат шаралары
Инфляция өрістеп, күшеюі экономикалық және әлеуметтік қарама қайшылықтарды
Инфляция кезiнде мемлекет ic – қимылының eкi нұсқасы
1) бейiмделу саясатын жүргiзу немесе инфляцияға бейiмделу;
бұл кезде табыстарды, жалақыны, пайыздық өлшерлемелердi, инвестицияларды индекстеу
компаниялар мен фирмалар қысқа мерзiмде жобаларды өткiзедi, жеке
2) инфляцияны темендету немесе басу жөнiңде uнфляцuяға
қарсы шаралардың кешенiн жүргiзу.
Инфляцияны жою жөнiндегi шаралардың кешенi қоғамның ic-әрекет eтyiнiң
Сұраным инфляциясын жоюға ақша және фискалдық саясатты пайдаланудың
Инфляцияға қарсы саясат - инфляциямен куреске бағытталған экономиканы
Дефляцuялық саясат – мемлекеттiң шығыңдарын азайту, несие
Кipicтep саясаты – бағаға және жалақыға оларды толықтай
Инфляцияға қарсы саясат ақшалай ұсынымды шектеудің әртүрлі әдістерін
Орталық банктің нақты ақша эмиссиясын қысқарту арқылы айналыстағы
Барлық несие ресурстарын қымбаттату және оларға қол жететіндігін
Кредит мулылипликаторын қысу және коммерциялық банктердің кредит экспансиясын
Сондай мақсаттарда Орталық банктің кредиттерін тікелей қысқарту.
Инфляцияға қарсы фискалдық саясат салықтарды көбейту, мемлекеттің шығыстарын
Салық саясаты инфляция жағдайында екі өзара байланысты, бірақ
Біріншіден, мемлекеттік бюджеттің теңдестігіне жету және тапшылығын жою
Екіншіден, экономиканың бастапқы буындарында - өндіріс пен айырбас
Инфляцияға қарсы салық саясаты жанама салық салуды қысқартуда
Үшiншiден, едауiр салық ауыртпалығы, адеттегiдей, салық жуйесiн күрделiлендiретiн
Сондықтан инфляция кезiнде тұтынyғa салық сaлyға акцентпен жеңiлдiктеудiң
Мемлекеттiң шығыстарын қысқарту бұл процестi бюджет сферасына да,
Жалпы мемлекеттiк және жерriлiктi деңгейлердiң бюджет шығыстары жайында
Бюджет шығыстарын шектеуге мыналар арқылы жіктеуге болады:
а) тура адiстермен – шектеумен (рестрикциялармен), яғни заңнамалық
ә) секвестiрлеу адiсiмен – барлық шығыстарды әртүрлi факторлармен
б) қолда бар кiрiстердiң денгейiн бақылаумен;
в) мемлекеттiк бюджет тапшылығының денгейiн шектеумең кез келген
Мыналардың натижесiнде инфляцияның екiншi типiн-шығындардың (өңдiрушiлер инфляциясының) өcyiнeн
1) жалақыны көбейту;
2) ұйымдық сипаттағы себептер бойынша шаруашылық
механизмiнiң бузылуына байланысты еңбек өнiмiнiң төмендеуi;
3) шикiзат және энергетикалық ресурстар иелерiнiң нфляuиялық тосулары,
Өңдiрiс шыrындарымен байланысты болатын инфляцияны жою өзара байланысы
Инфляцияны темендету проблемаларының бiрiншi 6логы экономикалық тұрақтаңдырудың букiл
Бірiншiдең еңбек өнiмлiлiгiнiң үәждемелiк ынталандырмаларын, оның тиiмдi нәтижелерiне
Сауда – делдалдык сфераға карағанда өндiрiстiк сфераның басымдығын
Инфляцияны жеңiп шығy жөнiндегi шаралар жүйесiндегi қажеттi элемент
Бәсеке механизмiн жасау монополияға қарсы шараларды жүргiзумең меншiктiң
Инфляцияға ықпал етудiң ең түбегейлi құралы экономиканы мемлекеттiк
Жалақыны реттеу бастапқы (қол жеткен) деңгейден еңбек өнiмдiлiгiнiң
Сыртқы экономикалық қызметтi қамтып көpceтeтін төлем балансы тарапынан
Төлем балансының ағымдағы тапшылығын қысқартуға жалпы импортталатын тауарлар
Инфляцияны басқаруды жақсарту және инфляцияға қарсы саясат шараларының
3.3. Гиперинфляция
Кейбір экономисттердің қорқатыны ол – біркелкі сырғымалы инфляция
Қиратушы гиперинфляцияның қайта бөлу зардаптардан басқа экономикалық құлдырауды
Төтенше жағдайларда, бағаның тез және біркелкі емес көтерілген
Қорытынды
Қорыта келе айтарым қаржы туралы гылым оқу курсы
Инфляция өндiрiстiк сфераға, халықтың көптеген жiгiнiң материалдық жағдайына,
Негiзiнен теориялық курс болып табылатын және экономикалық тендер
Осының бәрін жинақтай келе шығаратын түйін ол қаржы
Біздің және басқа мемлекеттердің нарықтық экономикаға өтудегі тәжірибелері
Қолданған әдебиеттер:
1. Салық және бюджетке төленетін басқа да
2. Әмірқанов Р.Ә., Тұрғылова А.Қ. Қаржы менеджменті.
3. Бабич АМ., Павлов Л.Н. Финансы. Учебник.
4. Балабанов А.И., Балабанов И.Т. Финансы. Учебное
5. Дробозина Л.А. Финансы. Учебник для вузов.
6. Соколов О.В. Финансы, деньги, кредит. Учебник.
7. Политическая экономия. Учебник
8. Макконнелл, Брю. Экономикс. Том 1. Москва, Республика,
9. А.Амосов. Инфляция и кризис: пути выхода.М.:
10. С.И.Лушин. Откуда взялась инфляция? Финансы N9, 1992.
11. Д.Воронин. Инфляция - худший из налогов.
12. В.Е.Маневич, В.Л.Перламутров. Об инфляционной политике.
13. Аманов У.Н. “ Коммерческие банки в условиях
14. Афанасьева Г.А. “ Рынок ценных бумаг”
15. Лесинский С.В. “ Финансовые фьючерсы и опционы”
16. Эдвин Дж. Долан, Колин Д. Кэмпбелл, Розмари
“Деньги, банковское дело и денежно кредитная политика”
17.Эдвин Дж. Долан, Дейвид Е. Линдсей “ Рынок:
3
Қаржы
Өндірістік емес қажеттіліктерді шамадан тыс
Жанама салықтардың басым болуы
Мемлекеттік бюджет тапшылығы
Мемлекеттік бюджет тапшылығын ақша эмиссиясымен жабу
Мемлекет кірістерінің көбею
Мемлекеттік борыштың өсуі
ИНФЛЯЦИЯ
Бағалардың өсуі
Қаржы курстарының құнсыздануы
Өндіріс шығындарының өсуі
Кредит үшін пайыздық мөлшерлемелердің көбеюі
Салықтық түсімдердің жетімсіздігі
Ү
Й
Л
Е
С
І
МС
І
ЗД
І
Л
І
К
* 100
Өндірістік құрал жабдықтардың құны
Жалақы
Өнмнің, қызметтер көрсетудің бағасы
Баға
Жалақы
Өндірістік құрал
жабдықтардың құны
Өнмнің, қызметтер көрсетудің
бағасы
Жалақы
Өндіріс факторларының бастапқы жай қүйі