Жоспар
Кіріспе 3
I. Оқушыларға ұлттық тәрбие беру педагогикалық мәселе ретінде.
1.1 Оқушыларға ұлттық тәрбие берудің мәні,маңызы. 8
1.2 Оқушыларға ұлттық тәрбие берудегі халықтық педагогиканың рөлі
1.3 Оқушыларға ұлттық тәрбие беру тәжірибесі (жолдары) 21
Қорытынды 33
Пайдаланған әдебиеттер тізімі: 34
Кіріспе
Зерттеудің өзектiлiгi. Ғаламдық жаһандану жағдайындағы жаңа қоғамда орын алған
Егемендi елiмiзде соңғы жылдар тiзбегiнде жүргiзiлiп келе жатқан бiлiм
Ел Президентiнiң сөйлеген сөзінде: “..Барлық дүние мектептен басталады.
Осы уақытқа дейiнгі тәрбие мәселесімен байланысты зерттелген еңбектерді
- тәрбие теориясына қатысты еңбектер (Қоянбаев Ж.Б., Болдырев Н.И.,
- қазақ этнопедагогикасындағы ұлттық тәрбие мәселелерi (Жарықбаев Қ.Б., Қалиев
- ұлттық тәрбиенiң моделі мен терминологиясы жөнiнде (Бөлеев Қ.,
- оқушылар ұжымындағы тәрбие мәселелерi (Коротов В.М, Сабитова
- ұйымдық тәрбиенiң теориялық аспектiлерi (Көпжасарова М.Д., Байназаров Р.,
- оқушыларға сыныптан тыс тәрбие берудiң әдiстемелерi (Құнантаева К.Қ.,
- оқушылардың қоғамдық бiрлестiктерiндегi тәрбие жұмыстары (Иржанова
- балалар ұйымдарының дамуы мен қалыптасуының тарихи-педагогикалық аспектілері (Алиева
- халық педагогикасы материалдары негiзiнде оқушыларға ұлттық тәлiм-тәрбие беру
- жаһандану жағдайындағы балалар қозғалысының даму тенденциясы және социокинетикалық
Еліміздің егемендік алуына байланысты соңғы жылдардағы педагогикалық зерттеу
Бертін келе мектептегі тәрбие жұмысының өзекті саласы оқушылар ұжымы
Ғасырлар өткен сайын ұрпақ тәрбиесі туралы пікірлер
Ұлттық тәрбие жалпы тәрбие теориясының негізгі саласы, құрамдас
Жоғарыда аталған ғалымдардың еңбектерінде ұрпақ тәрбиесіндегі халықтың
Қазіргі нарықтық қатынастарға көшуге байланысты қоғамдағы болып жатқан өзгерістерді
Зерттеудің мақсаты: Оқушыларға тәрбиенің ұлттық демократиялық тәрбие беруге негізделген
Зерттеу нысаны: мектептегi оқу-тәрбие үрдісі
Зерттеу пәнi: оқушыларға ұлттық тәрбие берудің мазмұны, әдіс-тәсілдері
Зерттеудің мiндеттерi:
–жаһандану жағдайында оқушыларға ұлттық тәрбие берудегі халықтық педагогиканың ғылыми-әдістемелік
–Оқушыларға ұлттық тәрбие берудің психологиялық-педагогикалық ерекшеліктерін анықтау;
–Оқушыларыға ұлттық тәрбие берудің үлгісін жасау;
–мектептің тұтас педагогикалық процесінде оқушыларға халықтық педагогика құралдары арқылы
Зерттеудің теориялық әдіснамалық негіздері: философия, мәдениеттану, этнология, педагогика және
Зерттеу әдістері: қазақ этнопедагогикасының жетістіктері мен озық тәжірибені зерттеп
Зерттеу көздерi: Педагогика тарихы мен теориясы, философия, психология, этнопедагогика
Зерттеу жұмысының құрылымы.
Курстық жұмыс кiрiспеден,бір бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тiзiмiнен тұрады.
Кiрiспеде зерттеудiң өзектiлiгi, мақсаты мен мiндеттерi, зерттеу нысаны мен
“ Оқушыларға ұлттық тәрбие беру педагогикалық мәселе ретінде
Қорытынды бөлiмiнде тарихи-педагогикалық теориялық тәжiрибелер және ғылыми-эксперименттiк көрсеткiштерге негiзделген
I. Оқушыларға ұлттық тәрбие беру педагогикалық мәселе ретінде.
1.1 Оқушыларға ұлттық тәрбие берудің мәні,маңызы.
Бүгінгі таңда жас ұрпақты өз халқының тарихын, тегін, салт-дәстүрін,
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы жас ұрпаққа жан- жақты
Қазақ мәдениеті – ғасырлар бойы қалыптасқан ұлттық мәдениет. Ол
Сонымен, ұлттық салт-сананың өмірдегі қолданбалы көрністері: діни уағыздар, сенімдер,
Әрбір мәдениетті, білімді адам өзінің дүниетанымдық, кәсіптік деңгейін ұлттық
Оқушылардың ұлттық құндылық қасиеттерін қалыптастырып дамыту негізінің бірден
Ұлттық идеяны қазіргі Қазақстанда бір ғана ұлттың мүддесінен туындатып
Мәселен, ресейлік ғалымдар бұл идея адамдардың, әлеуметтік топтардың арасындағы
Саяси құндылықтардың ішіндегі ең маңыздысы – еліміздің тәуелсіздігі. Өйткені
Ұлттық тәрбие өркениеттік құндылық ретінде қарастырылып, өтпелі қоғамда трансформациялық
- әлеуметтік теңдік пен әділдікке негізделген деп қабылданып келген
- ұлттық құндылықтардың;
- батыстан енген құндылықтардың ара-салмағының қай дәрежеде екендігін саралауға
- Ұлттық тәрбие арқылы қазақ халқының мәдениеті – оның
- Ұлттық тәрбиенің мәдени феномен ретіндегі негізгі міндеттерінің
- Қазақтың ұлттық тәрбиесін сипаттайтын ұғымдардың мәні ғылыми
- Қилы-қилы тарихи жағыдайда (көшпенділіктің жалпы дағдарысы, отаршылдықтың әсері,
- ХХ ғасырда бірнеше түбегейлі өзгерістерді бастан кешірген, айтулы
- Дәстүрлі құндылықтар мен жаңа нарықтық құндылықтардың қақтығысы барысында
- Ұлттық тәрбиенің өркениеттік құндылықтарды қалыптастырудағы рөлін ашып көрсетуі.
Адам қолымен жасалған әлем шексіз мүмкіндіктер мен өзара байланыстылық
Сондай-ақ, әрбір халықтың өзінің тарихи, рухани және мәдени төлтума
Ұлттық тәрбие мақсаты – ұлттық құндылықтар мен жалпыадамзаттық болып
1.2 Оқушыларға ұлттық тәрбие берудегі халықтық педагогиканың рөлі
Бүгінгі білім саласындағы өзгерістер,бірнеше ойдан таралған аса бай мұраларды
Оқыту мен тәрбие бүгінгі өмірмен ғана астасып қана жатқан
Еліміздің болашағы әлеуметтік тапсырыстың табысты орындалу деңгейіне байланысты.
Халықтық педагогика отбасылық тәрбиеден басталып, ел – жұрт, ауыл
Халық педагогикасы – халықтардың ғасырлар бойы тәрбиелеу тәсілдеріне негізделген
Халық тәрбиешілері үйрену, оқуды адам бүкіл жаңаны ерекше қабылдағыш
Халық педагогикасының мақсаты: бірнеше ғасырларға созылған халық тәжірибесіне сүйене
Бүгінгі таңда облыс орталықтарында «Назарбаев зияткерлік мектебінің » іргетасы
Дарынд ы оқушыға талантты мұғалім қажет. Егер ұстаз өз
«Елiмiздiң, ертеңі-бүгiнгi жас ұрпақтың қолында, ал жас ұрпақтың тағдыры
Бiлiмдi, жан-жақты қабілетті ұрпақ: - ұлтымыздың баға жетпес қазынасы.
Ал, қазақ халқының ұлттық тәжірибелері мен тағылымдарының мол қазынасы
қосылып жүргiзген шараларына байланысты, өйткенi, бiрiншi ұлттық тәрбиені ошағы
Халқымыздың тiлiн, тарихын, ұлттық дәстүрін, ата салтын үмыта бастаған
Жас ұрпаққа сапалы біліммен бірге саналы тәрбие беру қай
Соңғы 20 жыл ішіндегі өзгерістер, шыққан биік, қайта оралған
Рухани тәрбиемен нұрланбаған адам өзінің алған білімін қара басының
Оқу мен тәрбиелеудің үлкен ортасы – мектеп екені белгілі.
Бүгінгі таңда ХХІ ғасыр табалдырығын еркін аттаған азат ұрпаққа
Олай болса, басты мақсат – жас ұрпақты ұлттық игіліктер
Ұлттық құндылықтарымызды әлемдік деңгейге шығаруға қабілетті тұлға тәрбиелеу үшін:
- оқушылардың ұлттық сана-сезімін қалыптастыру;
- жас ұрпақ санасына туған халқына деген құрмет, сүйіспеншілік,
- ана тілі мен дінін , оның тарихын, мәдениетін,
- жас ұрпақ бойында жанашырлық, сенімділік, намысшылдық тәрізді ұлттық
Ұлттық тәрбие қазір елімізде орын алып отырған көптеген мәселелерді:
Ұлттық тәлім-тәрбие бастаулары тарихи дәуірлер көшінде заман талаптары мен
М. Қашқаридың: “..Ұлым, менің өсиетіммен жанды аузыңа қаратқын. Ғалым
Ал, халық тәлiмгерi атанған Қайқауыстың “Кодекс куманикус” атты еңбегінде:
А. Йассауи өз өсиетін шын мәнінде шәкірттерге аманат қылу
Асанқайғыдан бастап Абайға дейінгі алып тағылым кеңістігіндегі қазақ ғұламаларының
Ұлы ағартушы, Ы. Алтынсариннің қазақ баласының болашағы үшін бойындағы
ХХ ғасырдағы әлемдегі өркениетке - Ұлы Абай мұралары
Кеңес үкіметі тұсында Қазақстанда қазақтың ұлттық тәрбиесi жөнiнде арнайы
Қазақстанда халық педагогикасына қатысты тұңғыш зерттеулерге А.Х. Мұқамбаева, И.
Сейтен Сауытбековтың “Тағылым тегi” кiтабы оқушыларға ұлттық тәрбие беруде
Қазақ отбасында балаға тілі шығып, анық сөйлей бастаған кезден-ақ,
Қазақ халқының салт-дәстүрінің ұрпақ тәрбиесіне қосар үлесі аса зор,
Қазақ отбасының осындай өнегелері жеке бастың мінез-құлқы мен рухани
Қазіргі кезде халықтық педагогика элементтерін бастауыш сыныптарда қазақ тілі,
Әр мектепте өзінің тәрбие жүйесі бар. Өзінің бағыт бағдары
Ол үшін біз, ұстаздар қауымы оқушыларға салт-дәстүрлерді жай ғана
Өскелең ұрпақ білім мен ұлттық тәрбие негіздерін өзінің ұлттық
Елдің туын көтеріп, тәуелсіздік талаптарын орындау ісіне батыл бетбұрыс
Ұлттық тәрбие – біздің ұрпақтан-ұрпаққа жеткізетін асыл қазынамыз. Ал
Біздің ұлттық өнеріміздің, мәдениетіміз бен дәстүрлеріміздің алдыңғы қатарлы үлгілерін,
Сол себепті, мектебіміздің де күнделікті тыныс тіршілігі әр дайым
Белгілі педагог В. А. Сухомлинскийдің еңбектерінде "мектептік-отбасылық тәрбие" үғымы
Акыл-ой тәрбиесін берудің негізгі құралы — мектептегі оқыту. Өйткені
— оқушыларды қазіргі заман талаптарына сай ғылым негіздерімен терең
— білім беру негізінде оқушыларда ғылыми көзқарасты қалыптастыру;
— баланың таным қабілеттерін дамыту;
— оқушыларды ғылымның кейбір қарапайым әдістерімен таныстырып, өздігінен оқудың
— балалардың білімге қызығуын арттырып, олардың бойында өздігінен білім
— ақыл-ой еңбегінің жалпы мәдениетін арттыру. Бұл міндеттерді отбасы
В.А.Сухомлинский ақыл-ой тәрбиесін дұрыс ұйымдастырудың негізгі мынадай жолдарын атап
Жаңа талпыныс, жаңа ашылған жолдардың бірі — білім берудің
Жастарға білім мен тәрбие берудің негізі болып саналатын жалпы
Жоғарыда аталған құзіреттілік құрамынан әр бастауыш сынып мүғалімі өз
Халқымыздың маңдайына біткен ұлттық құндылықтарымызды, сонау өткен ғасырлардан өшпес
1.3 Оқушыларға ұлттық тәрбие беру тәжірибесі (жолдары)
Ұлттық тәлім–тәрбиенің пәрменділігін арттыруда этнопедагогика мен этнопсихологиның теориялық ролін
Көп ұлттық Қазақстан үшін Отан сүйгіштік сезімінің рухани
Қай ғасырда болмасын тәрбие мәселесі назардан тыс
Мәселен, М.Қозыбаевтың дерегі бойынша, қазақ жерінде ХVІІ ғасырдың
Қазақтың ұлан–байтақ даласын біздің ата–бабаларымыз сан ғасыр «Найзаның
Өз ұлытына деген патриоттық сезімді қазақ ағартушылары–Ш.Уалиханов, Ы.Алтынсарин,
Ұлтжандық сезімнің обьектісі мен қайнар көзі–Отан десек, оның
Ендеше, оқушылардың бойына ұлттық сананы қалыпастыруда олардың туған
Соншыма кең далада өмір сүрсе де ата–бабамыз үшін атамекен
«Отанды сүю отбасынан басталады» деп ұққан ата–бабаларымыздың отансүйгіштік
Академик М.К.Қозыбаев халқымыздың ерлік және жауынгерлік дәстүрлеріне тоқтала келе,
Яғни, ер–ар–намысы азаматтық қасиетін үнемі жоғары ұстап, қажетті жерде
Қ.Қабдыразақұлы жас ұрпақты дәстүрлер негізінде тәрбиелеу мәселесін
Алғаш халық мұрасына, салт–дәстүріне, ұлттық ерлік және
«Біраз сөз қазақтың түбі қайдан шыққаны туралы»–Абай айтқан
Абай өзінің отыз тоғызыншы қара сөзінде «Енді жұра ата–бабаларымыздың
Осы айтылғандардың барлығы ұлтжандылық қоғамдық сананың бір формасы, тарихи
Көптеген ғылыми еңбектерді зерделей келе ерлік және ұлтжандылықты қалыптастыруға
«Ұлттық сезім»,–дейді профессор Т.Сәрсенбаев, ұлттық ой–санадан ерекшелеу бұл адамның
Ал ұлттық парыз–Отанға деген сүйіспеншілік сыртқы жаулардан елін, жерін
«Парыз–өзінің мағыналық аясына ақыл–ой, сезм, ерік–жігер,ар–ождан, абырой,әділдік, шындық,сүйіспеншілік сияқты
Парыздан мақты күш жоқ,
Парыздан мықты сауыт жоқ
Парыздан нәзік сезім жоқ
Парыздан қатал қазы жоқ,–дей келе халық батыры Б.Момышұлы,–парыз
Б.Момышұлы «Соғыс психологиясы» атты еңбегінде Ұлы Отан соғңысы кезіндегі
Жоғары сезімдер:парыз, адамгершілік, ержүректілік, ерлік, батырлық, қаһармандық және т.б.
Ұлы Отан соғысы кезіндегі әрбір жауынгердің бойындағы ұрыс
Қазақстан Республикасы Білім министрлігі ұсынған «Тәлім–тәрбие тұжырымдамасында» қазақ
«Халықтық педагогика,–деп жазады Қ.Жарықбаев пен С.Қ.Қалиев,–тәлім–тәрбиелік ой–пікірдің ішкі бастауы,
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстанның болашағы қоғамның идеялық бірлігінде» атты
Қазақ мектептерінің оқушыларына ұлттық тәрбие берудің бағдарлы идеялары мен
Бұл айтылғанның педагогикалық мәні мынада:Бәсекелестік-қашанда дамудың басты құралы,
Жаңа типті мектеп–ол ұлттық мектеп, ал жаңа формациядағы педагог
Ұлттың білімділік деңгейі жоғары болу үшін, дамыған елдердің тәжірибесі
«Ұлттық мектеп қандай болуы керек?» деген проблеманы дүниежүзінің
Орыстың ұлы педагогы К.Д.Ушинский өзінің «орыс мектебін орыс
Міне осындай орыс ғалымдарының зерттеулері негізінде Ресейде орыс
Сонда, ұлттық мектеп дегеніміз қандай мектеп? Онда оқытылатын
Ұлттық мектепте ғана ұлттық білім жүйесі жүзеге асырылады.
Ұлттық білім деп білім мазмұнындағы ұлттық дүниетанымды, ал ұлттық
Сонымен, бүгінгі таңда Қазақстанда білім беру саласындағы ең
Қазақ ұлттық мектебін құрудың негізі–сан ғасырлар бойы қалыптасқан халқымыздың
«Қазақ ұлттық мектебі не үшін қажет?». Қазақ ұлттық мектебінің
«Қазақтың ұлттық мектебі қандай болуы керек, онда ұлттық тәрбие
Еліміз егемендік алуымен қоғамның мектепке қатынасы өзгеріп, қазақтың
Ұлттық мектеп жасауға, онда ұлттық тәрбие беруге мемлекет тарапынан
Жоғарыда айтылған қазақ этопедагогикасы ғылымының жетістіктерін, мемлекеттік құжаттар мен
Біздің жалпы білім беретін қазақ мектептерінде оқушыларға ұлттық тәрбие
Ұлтымыздың мәдениетін сақтап, оны келер ұрпаққа жаңа
Қазіргі білім берудің негізгі мақсаты білімін, біліктілігін, дағдысын
Жас ұрпақтың ұлттық тәрбиесі халық қанша өмір сүріп жатса,
Біз өз зерттеуімізде оқушыларға ұлттық тәрбие беру мәселесі мен
Ұлттық тәрбиенің мақсаты жеке тұлғаның сана–сезімін, мінез–құлқын, ар
Түп тамыры халықтық педагогикадан бастау алатын халқымыздың тарихи,
Осындай әлем халқына ортақ адам тәрбиесінің кеңістігі
Сондықтан, қазақ халқының дәстүрлі педагогикалық мәдениетінің дамып, қалыптасу
Қазақ халқының өзіндік бет–бейнесін, ерекшелігін, тегін танытатын баға жетпес
Шыр етіп дүниеге келген періште сәбиге адамдық асыл қасиеттер
Кез–келген халықтың өсіп, өркендеу мен жас ұрпағының
Қазақ отбасы өмірінде көрініс тапқан ұлттық тәрбиеміздің дәстүрлі
Осындай ұрпақтан–ұрпаққа жалғасын тауып келе жатқан, тектілікті танытатын, туыстық
Егемендік алған алғашқы жылдардан бастап елімзде білім
Қоғамның даму, ғылым мен техниканың, ұлттық рухани мәдениетінің өркендуі
Қорытынды
Кезінде қазақтың біртуар азаматы, қаһарман батыры Бауыржан Момышұлы өзінің
«Біріншіден, сәбиіне «Бесік жырын»айтып бере алмайтын аналардың көбейіп бара
Мен жаратылысынан болған көр соқырларды айтып отырғаным
Сондай–ақ туыс, бауыр ел Түріктің көсемі Ататүрік: «Әлем бізді
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
1. Адильбаева Е. «Ұлттық тәрбие берудің маңызы» Бастауыш
-2010.№2.-47-48б
2. Пионер ұйымына - ұлттық ерекшеліктер // Қазақстан
№ 5. – Б.38-41.
3.Ұлттық тәлім-тәрбиеге негізделген «Атамекен» бағдарламасының педагогикалық мұралары // «Халық
4. «Атамекен» бағдарламасы және «Атамекен» қозғалысы туралы ой //
5. Ғаламдық жаһандану кеңістігі һәм ұлттық тәрбие // Современные
5. Ұлттық тәлім-тәрбиенің тарихи кезеңдері // Гуманитарное образование
6. Оқушылар ұйымының тарихы: Скаутизмнен пионеризмге дейін // Білім
7 .Ұлттық тәрбиенің тағдыры һәм болашағы // Қазақстан мектебі.
8. Ғұламалар ғибраты және ұлттық тәрбие // Ұлт
9. Мектептегі оқушылар ұйымының тәрбиелік моделі // Білім беру
10. Абілмажанова Г. «Жеке тұлғаны қалыптастырудағы ұлттық тәрбиенің маңызы.»
11. Айтбаева Н. «Ұлттық тәрбие құндылығы мол дүние» Қазақстан
12. Ақбаева Ү. «Ұлттық тәрбие берудің маңызы» Президент және
13. Алиева Э. Ұлттық тәрбие берудің мазмұны.Бастауыш мектеп. -2008.
№11 -32-33 б.
14. Аманбаева Ғ. « Ұлттық тәрбие –сапалы білім берудің
15. Ахмет М. « Ел болудың бір жолы-ұлттық
16. Әбдешев Б.М. «Ұлттық тәрбие бастауы». Ақиқат -2007. -№4.
3