КІРІСПЕ................................................................................................................3
1 ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБАЛАРДЫҢ МӘНІ, МАЗМҰНЫ
ЖӘНЕ ТИІМДІЛІГІН БАҒАЛАУ ӘДІСТЕРІ.................................................5
1.1 Инвестициялық жобалардың мәні, мазмұны.............................................5
1.2 Инвестициялық жобалардың тиімділігін бағалау әдістері......................13
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ КОМПАНИЯЛАРДЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ СТРАТЕГИЯСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2.1 Қазақстан республикасындағы компаниялардың инвестициялық
2.2 Қазақстан Республикасындағы компаниялардың инвестициялық стратегиясының қалыптастыру ерекшеліктері.................................................26
ҚОРЫТЫНДЫ.................................................................................................34 ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.....................................................35
КІРІСПЕ
Бұл курстық жұмыстың тақырыбы «Компаияның инвестициялық стратегиясын қалыптастыру».
Кәсіпорынның инвестициялық стратегиясы ұзақ
Бұл тақырыптың өзектілігі – неғұрлым
Инвестициялық стратегияның мақсаты – белгіленген нормаларға және пайда
Бұл курстық жұмыстың міндеті – бүгінгі
3
Курстық жұмыстың құрылымы, яғни
Бірінші бөлімде, Инвестициялық жобалардың
Екінші бөлімде, Қазақстан Республикасындағы
4
1 ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБАЛАРДЫҢ МӘНІ, МАЗМҰНЫ ЖӘНЕ ТИІМДІЛІГІН БАҒАЛАУ
1.1 Инвестициялық жобалардың мәні, мазмұны
Халықаралық тәжірибеде кәсіпорының даму жоспары бизнес-жоспар ретінде көрсетіледі,
Жобаларды әдет бойынша тактикалық және стратегиялық деп ажыратады.
Отандық тәжірибеде жоба түсінігі жаңа түсінік емес. Бұрынғы
Кәсіпорынның нақты бір жобаға қатысты инвестициялық
5
кезеңдерге ие.
1.Жобаның тұжырымдалуы.Бұл кезеңде кәсіпорын жетекшілерінің жоғары құрамы
2.Жобаны дайындау. Жобаның бизнес-
өткеннен кейін, оң немесе теріс деген тиянақты шешім
3.Жобаны сараптау. Жобаны жүзеге асыру алдында оның білікті
6
жұмсауды қалауы мүмкін. Егер кәсіпорын инвестициялық жобаны
өз ақша құралдарының көмегімен іске асыруды
4.Жобаны іске асыру. Бұл кезең бизнес- идеяның
5.Нәтижелерді бағалау. Бұл жобаның соңында, сондай-ақ жобаны
Жобалық талдау тәжірибесі жобаларды әзірлеу тәжірибесін
1.Тұрақты масштабтағы бизнестің табиғи жалғасуы
2.Ағымдағы өндірістік шығындарды азайту мақсатында
7
қондырғыларды ауыстыру. Осындай жобалардың мақсаты – жұмыс істеп
азырақ болады. Жобалардың осы түрі әрбір жекелеген
3.Өнім шығаруды арттыру және қызмет көрсету
4.Жаңа өнім шығару мақсатында кәсіпорынды
5.Экологиялық жүгі бар жобалар. Инвестициялық жобалау барысында
6.Шешім қабылдаудағы маңыздылығы аса жоғары емес
8
Болашақ инвестициялық жобаның бизнес идеясы тұжырымдалғаннан кейін,
жағдайын талдау керек. Талдаудың осы түрі инвестициялық жобаны
саланың пісіп – жетілуі;
кәсіпорынның бәсекеге жарамдылығы.
Саланың пісіп-жетілуін оны даму жағдайының төрт түрінің біреуіне
Кәсіпорынның пісіп- жетілу критерийі мен бәсекелік
Жобаны талдаудың алдан ала кезеңінің соңғы нәтижесі
Талдаудың алдын ала кезеңі уақыт бойынша
9
және алдын ала кезеңінде жасалатын қорытындылар
стратегиялық инвестормен ары қарай қатынас жасау
егер кәсіпорынның басқарушылары талдауға назар
Жобаның көптүрлігіне қарамастан, оларды талдау әдетте
Қағида бойынша, маркетингтік талдаудың мәні екі
1.Жобаны іске асыру нәтижесі болып табылатын
2.Бұдан біз инвестициялық жобаны ақтауға жеткілікті
Соңғы жылдардың статистикалық мәліметтері бойынша, үшінші
10
Маркетингтік талдаудың базалық сұрақтары мынандай:
1.Жоба қандай нарыққа фокусталған? Халықаралық нарық па
2.Жоба халықаралық нарық пен ішкі нарық
3.Егер жоба халықаралық нарыққа бағытталған болса, онда оның
4.Егер жоба ішкі нарыққа фокусталған болса,
5.Егер жоба мемлекеттің саясатымен сәйкес келмейтін болса,
Инвестициялық жобаны техникалық талдау міндетіне мыналар жатады:
1.жоба мақсаттарының көзқарастарына неғұрлым сәйкес
2.жергілікті жағдайларды талдау, оның ішінде шикізатқа, энергияға, жұмыс
3.жобаның іске асуы мен жоспарлаудың потенциалды мүмкіндіктерін
Техникалық талдауды, әдетте, кәсіпорынның жеке сарапшылар тобы
Инвестициялық жобаның қаржылық талдау бөлімінде көлемді
1.Кәсіпорын қызметінің соңғы 3 жыл ішіндегі қаржылық
11
талдау жасау.
2.Инвестициялық жобаны дайындау кезеңіндегі кәсіпорынның қаржылық
3.Негізгі өнім өндірісінің залалсыздығына талдау жасау.
4.Инвестициялық жобаны жүзеге асыру барысындағы пайда
5.Инвестициялық жобаның тиімділік бағасы.
Кәсіпорынның бұдан бұрынғы қызметі мен ағымдағы
басқару тиімділігін, несие қабілеттілігін, өтемпаздығын көрсететін негізгі
Шығынсыздықты талдау негізгі өнімдерді шығару мен өткізудің
Жобаның қаржы бөлімінің неғұрлым жауапкершілігі мол бөлігі
жоба бойынша кәсіпорынның инвестициялық қажеттіліктерін анықтау;
инвестициялық қажеттіліктердің қайнар көздерін белгілеу;
инвестициялық жобаны іске асыру үшін тартылған капиталдың
жобаның іске асуы есебінен түсетін пайда мен ақша
жоба көрсеткіштерінің тиімділігінің бағасы[3].
12
1.2 Инвестициялық жобалардың тиімділігін бағалау әдістері
Қазақстан Республикасы экономикасының дамуы отандық
Жобалық несиелеу – бұл халақаралық және
инвестициялаудың стратегиясын дайындау;
инвестициялаудың белгілі-бір уақытша аясын белгілеу;
инвестициялық приоритетті анықтау;
баламалы нұсқаларды қарастыру;
инвестицияның жүзеге асыру жоспарын дайындау;
бір уақытта бірнеше көздер арқылы
Дұрыс қолданылған инвестициялық жоба жалпы
ұтымды пайдалану есебінен экономикадағы
13
алдымен, бұл болжаудағы,
сонымен қатар нарықтағы әр түрлі
тәуекелдің жоғарлығына байланысты несие бойынша
жобалық несиелеу алдындағы шығындар (техникалық-экономикалық негіздеме дайындау,
несие алуға деген өтініш пен оны несиелеу
қарыз алушының қызметіне банк
бақылаудың қаталдығы (қаржылық, өндірістік, коммерциялық);
кейбір жағдайдағы қарыз алушының өз
Соңғы уақыттарда республикамыздағы екінші деңгейдегі
экономика секторларын несиелеу барысында
Жоба – бұл белгілі-бір бастапқы
14
аймақты дамыту және т.б.
Жобаны бағалауда және оның тиімділігін
инвестициялық шешім қабылдау;
инвестициялау;
жаңадан құрылған объектілерді пайдалануға
Әр кезең шеңберінде көптеген сатыларды көрсетуге
кезеңдердің нақты сатыларға бөлінуі мүмкін емес.
инвестициялауға қажетті қаржы ресурстарын жинақтау;
жобаны алдын-ала дайындау, яғни, оның сметалық құжаттарын
жобаны жасауды аяқтау және оның
жоба бойынша нақты шешімдер
Инвестициялау кезеңі 3 сатыдан тұрады:
келісім-шарт жасау және теңдер жұмыстарын
құрылыс-монтаж жұмыстарын жүргізу;
құрылыс-монтаж жұмыстарын аяқтау.
Ал, ең соңғы инвестициялық
қысқаша түрде былай сатылауға
15
монтаждау;
жөндеу;
өндіріс;
жобаны аяқтау және оны пайдалануға беру.
Әрбір кезеңнің сатыланып бөлінуінен-ақ әр
-әрекеттер рет-ретімен жүзеге асырылатыны көрініп
Несие беруші мен қарыз
1.Жобалқы цикл қарыз алушы үшін едәуір
2.Қарыз алушы мен несие беруші
- жобаны іске асырудағы барлық шығындар мен
- жобаны іске асыруда пайда болатын
- жобаны іске асыруда өз
Айта кететін жайт, жобалық циклдың
16
болуы мүмкін. Мысалы, ХҚДБ мамандарының сараптауы
Жобаларды таңдау;
Жобаларды дайындау;
Жобаларды бағалау;
Келіссөздер жүргізу және жобаны бекіту;
Жобаны жүзеге асыру және оны
Жобаның нәтижелерін бағалау.
Инвестициялық жобаларды қаржыландыруға маманданған
жобалық құжаттар, жоба бойынша
топтауға болады:
жобаның инвестициялық ниетінің қалыптасуы-0,2-1%;
инвестициялық зерттеулер 0.25-1.5%
жобаның техникалық-экономикалық негіздемесі;
шағын жобалар үшін-1,0-3,0%;
ірі жобалар үшін-0,2-1,0%.
Жобалық циклдың алғашқы кезеңінде экономикалық міндеттерге нарықтық
17
сызбаларды таңдау, т.б. факторларды есепке алу арқылы
нарық сұранысына байланысты өндіріс көлемі;
қажетті қаржы көлемі;
материалдық және еңбек ресурстарының жеткіліктілігі;
саяси- ұйымдық және басқарудағы кедергілердің мүмкін
Инвестициялау алдындағы кезеңде, ең алдымен,
Қойылған мақсатқа жету үшін жобалық
1.Іске асырылатын жобалардың іс жүзінде кедергі
2.Жоба бойынша жұмсалатын қажетті ресурстардың көлемін анықтау
3.Жобаның және оны іске асырылу жолдарының
4.Жобаны іске асырудан түсетін табыстарды бағалау
Жобалық талдаудың міндеттеріне инвестициялық жобаның
бағалау және оптимизациялау жатады[6].
Кез келген инвестициялық
18
түріне, сондай-ақ оның мазмұнына
саладағы мамандардың қатысуы талап етіледі. Ондай
Инвестициялық жобаны талдау қаралатын жобаның артықшылықтары
жобаны экономикалық талдау,
жобаны техникалық талдау;
жобаны коммерциялық талдау;
жобаны ұйымдастырушылық талдау;
жобаны әлеуметтік талдау;
жобаны экологиялық талдау;
жобаны қаржылық талдау.
Ал, жобаның соңғы бағасы бірнеше жылдар
Қаржыландыру үшін инвестициялық жобалардың тиімділігіне
Коммерциялық тиімділікті есептеуге капиталдан түсетін пайда деңгейіне
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ КОМПАНИЯЛАРДЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ
2.1 Қазақстан Республикасындағы инвестициялық стратегиясындағы
Инвестиция- Қазақстан экономикасының нарықтық экономикаға өтуі
Инвестиция деп қаражаттарды ұзақ мерзімге
Кәсіпорынның инвестициялық қызметі – бұл
кәсіпорынның өмір сүру циклының сатылары;
20
жалпы даму стратегиялары;
инвестициялық ресурстардың ішкі және
құралдардың салу объектісі ретіндегі
Сонымен, егер бастапқыда инвестицияны жүзеге
оларға жетудің анағұрлым тиімді жолдарын
Кәсіпорынның инвестициялық стратегиясы ұзақ
Кәсіпорынның әр түрлі кезеңдердегі нақтыланған
Кәсіпорынның инвестициялық
21
қабылдауы бесекелік
проблемасына тіреледі және бұл бәсекелік
Инвестициялық қызмет атқарылмаған жағдайда
Кәсіпорынның тұрақты деңгейін ұстап
Ал, табыстылықтың салымның орташа
Тиімді немесе озу стратегиясы
Кәсіпорынның инвестициялық стратегиясын қалыптастыру
басқа түрде алу мүмкіндігі серіктестердің
22
жылы Қазақстан Республикасындағы
нәтижесі-қаржы емес активтерге жұмсалған
Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялар
2001 жылдың деңгейіне қарағанда негізгі
Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардың өңірлік
Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялар
Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардың түрлік
23
Негізгі капиталға жұмсалған басқа
құрайды оның 89,1% геологиялық барлауға
Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялар
дамыту, сумен жабдықтау, экология, әлеуметтік
Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардың
Кең өндіру өнеркәсібінде негізгі капиталға
Өңдеу өнеркәсібі салалары арасында металлургия өнеркәсібінің
тиеді.
Көлік және байланыста негізгі капиталға жұмсалған
24
барлау мен іздестіруді жүзеге асыратын кәсіпорындардың үлесіне
Негізгі капиталға жұмсалған инвестицияларды қаржыландыру көздерінің
2002 жылғы инвестициялық мақсаттарға жұмсалған меншікті
2,7 және 0,6% - ға өсті. Шетелдік банк
Жоғарыда айтылғандардың барлығы кәсіпорынның
25
пайдалануға ішкі жинақ ақшаны жұмылдыруға, тікелей
шетелдік инвестициялар түсімін ынталандыруға бағытталған
2.2 Қазақстан Республикасындағы компаниялардың инвестициялық стратегиясының қалыптасу
Макроэкономикалық деңгейдегі инвестициялық стратегия
Кең түсінікте, инвестициялық саланы мемлекеттік реттеуді – жеке
Жалпы жүйелі аспектіде инвестициялық стратегия келесідей
мемлекеттік днңгейде инвестициялық саясаттың концепциясын өңдеуге мүмкіндік
капиталды салулардың және инвестициялардың, құрылыс ұйымдарының
ресурстардың белгілі бір периодта олардың қолданылуда тиімділігін, және
инвестициялар нарығын мемлекеттік реттеудің формалалар және
26
кәсіпорындардың, инвесторлардың және құрылыс комплексінің
- ұйымдарының ұйымдық – құқықтық
Жаңа экономикалық стратегияны немесе оның өзгерісін
кодексін шығару қажетті.
Әрине, инвестициялық стратегиядағы және саясаттағы радикалды
Жекеменшік инвестициялық ресурстардың шектеулілігі
Шетел инвесторлары инвестициялық климатты және капитал
Бұл талаптардың негізгілері келесілер:
заңдылықтың тұрақтылығы, қаржылық, салықтың, кедендік бақылаудың
салықтардың, тарифтердің және жеңілдіктердің бәсекелестікке қабілетті
Қазақстанның өндңрістік күштерінің дамуында проритеттімақсаттарға жетуді
27
шетелдік инвестицияларға қатысты сұрақтарды шешу кезіндегі мемлекеттік органдарының
Қазақстанның инвестициялық нарығының дамығандығынан, шетел капиталы және
Осы мен байланысты, үлкен орын турв инвестицияларға беріледі:
біріншіден, олар әлемдік технологияларды, басқару және маркетинг әдістерін
екіншіден, олар несиелер сияқты елдің ішкі қарызын үлкейтпейді
үшіншіден, олар үлкен өлшемде ұлттық экономиканы әлемдікке
Қазіргі уақытта, елде құрылымдық приоритеттер және инвестициялық
сүруді қамтамасыз теу және қоғамның гормониялық
Осымен байланысты, әдістемелік жоспарды елдің құрамдық саясатының негізін
28
приориттеті бағытын
шаруашылық комплекстерін салаларының, оның ішінле агроөнеркәсіптің, көлік
Қазіргі шарушылықтың дамуының ұзақ мерзімді және приоритетті
Инвестициялық бағдарламаның стратегиясы және оның жүзеге асуының
Компанияның деңгейіндегі инвестициялық саясаттың қатал, инвестиция тарту
Инвестициялық саясат біртұтастық инвестициялық нарықты алмасу
Бірінші факторды дұрыс қрлдану эффекті – бұл
29
ақпарат алумен, байланысты шығындарды, келісім құру үрдісінде болатын
шығынларды атауға болады. Олардың төмендеуі нарықтың
Жалпы жағдайда, инвестициялық нарықты инвестициялық
ресурстармен алмасу инфарқұрылымы ретінде қарастырған жөн. Табиғи ресустарды
ресурстарын тарта алады, егер инвестициялық нарықтың инфарқұрылымы
құрылса және аймақтық құқықтары іске қосылса.
Инвестициялық саясатты қаржыландырудың негізгі көздері:
республикалық жекеменшікке объектілерді приватизациялаудан түскен қаржы;
амортизациялық шығару қорларының қаражаттары,
халықаралық техникалық көмек гранттары және қаражаттары;
республикалық және аймақтық бюджеттің инвестициялық программаларының дамуына
араласқан инвестициялар қаражаттары;
халықтың және аймақ кәсіпорындардың арнайы аймақтың қорлары, банктерде
коммерциялық банктер және халықаралық ұйымдар қаражаттары;
аймақтық бағдарламалардың және жобалардың ірі инвесторларымен тендерліп келісімшарттардан
Аймақ деңгейіндегі стратегиялық сипаттағы инвестицияландырудың міндеттері:
30
аймақтың инвестициялық нарықтың тиімді жұмыс істейтін инфрақұрылымын құру;
төлеуге қабілетті сұраныстары соның ішінде аймақ кәсіпорындарының өніміне
кәсіпорынның ішкі ресурстарын инвестициялауға амортизацияны және пайданы
аймақтық инвестициялық нарықты капиталдың және басқа да
аймақ экономикасына шетел және ішкі инвестицияларды тарту үшін
Аймақ деңгейінде шешілетін стратегиялық міндеттер облыс аймағында және
облыстарда, аймақтарда қолдануға жарамды әмбебап рецепт болуы
Инвестициялау бағдарламасының стратегиялық мақсаттарын және міндеттерін
Программалардың мақсаттарының қалыптасуымен сипатталатын бірінші кезеңде оның
31
Инвестициялық программаны өңдеу – екінші кезеңінде бірінші нұсқалары,
Инвестициялық программаны құру – үшінші кезеңде барлық альтернативті
Инвестициялық программаның қалаптасу соңғы кезеңінде тандалған нұсқаның бөлшектеуі
бөлшектейтін қосалқы прогрммалар құрастырылады.
Қосалқы программаларды құрастыру және іріктеу
- қосалқы программалардың әрқайсысы бойынша
- қосалқы программалардың аймақтық экономикалық және
- автордың сипаты бойынша аймақта жүзеге
1. Өздерінің әлеуметтік, экологиялық немесе қоғамдық пайдалы
32
құрылуымен, сонымен қатар теміржол құрылысымен,
2. Аймақ, облыс әкімшіліктерімен қолданылатын,
ресурстарды және аймақтын, облыстың ғылыми-техникалық потенциалын
3. Аймақ, облыс әкімшіліктерімен қолдау таппайтын,
33
ҚОРЫТЫНДЫ
Сонымен, егер бастапқыда инвестицияны
Кәсіпорынның инвестициялық стратегиясы ұзақ мерзімді
Кәсіпорынның әр түрлі кезеңдердегі нақтыланған ұзақ мерзімді
Кәсіпорынның инвестициялық стратегиясын қалыптастыру кәсіпорынның да, потенциялды
34
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1.Әлжанова Н.Ш. Инвестициялық жобалау. – Алматы: «Қазақ университеті»,
2.Бағдарлама «Инвестицияларды қаржыландыру және несиелеу» Экономика негіздері,№6, 2006.
3.Цхай А.С. «Модели инвестиционного проектирования» Хабаршы-Вестник,№2, 2006.– 50-53
4.Бохаев Д. «Инвестициялық жобалардың тиімділігін бағалау әдістері» Экономика
5.Демесинов Т. «Роль инвестиционного проектирования в финансовом
6.Бохаев Д. «Инвестицияның тиімділігін бағалаудың қарапайым әдістері» Қаржы-қаражат,
7.Әмірқанов Ә., Тұрғұлова А.К. Қаржы менеджменті.Оқу құралы. –
8.Мейірбеков А.Қ., Әлімбетов Қ.Ә. Кәсіпорын экономикасы. – Алматы:
9.Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.т., Жұмағалиева Ж.Г. Кәсіпорынның қаржылық
10.Байсартов Э. «Роль государства в инвестиционной сфере»
11.Супугалиева Г.И. «Банк аясындағы инвестициялау» Хабаршы-Вестник,№3 2004. –
12.Тулеубаева М.К. ҚР-ң инвестициялық қызметінің талдауы. Хабаршы-Вестник, №5
13.Шаханов Т. «Инвестиционная политика коммерческого банка»Экономика негіздері,
35
14.Молдахметова М.Н. «Инвестициялық стратегия механизмін реттеу» АльПари, №4-5
15.Бочаров В.В. Методы финансирования инвестиционной деятелности предприятий.
36