МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 4
1 ТЕХНИКАЛЫҚ-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 6
1.1 Кен орын туралы жалпы мағлұмат 6
1.2 Кен орынның геологиялық құрылымы 7
1.2.1 Стратиграфия 9
1.2.2 Тектоника 14
1.3 Мұнайгаздылығы 16
1.4 Сулылығы 27
1.5 Кен орнынды жобалау және игеру тарихы 29
1.6 Игеру жағдайы 31
1.6.1 Пайдалану және айдау ұңғысының динамикалық қоры 31
1.6.2 Мұнайды, газды, ілеспе суды қабат қысымын ұстап тұру
1.6.3 Жаңажол кен орындарының ұңғыларының өңдіру тәсілі 35
1.6.4 Ұңғыны газлифтілі пайдалану 36
1.7 Газлифт әдісіне теориялық кіріспе 37
1.7.1 Газлифтілі тәсілмен игерудің принциптері 42
1.7.2 Газлифт клапандары 44
1.7.3 Газлифт тәсілінің жұмыс істеу үрдісі 45
1.7.5 Ұңғыларды газлифтілі тәсілмен пайдалануға аудару 52
1.8 Жаңажол кен орнында газлифтілі әдісін пайдалану 55
1.9 Үздіксіз газлифтілі қондырғының есебі 57
2 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 62
2.1 «Қандыағашмұнай» мұнай-газ өндіру басқармасының ұйымдастыру құрылымы 62
2.2 Техникалық басшылық органдары 66
2.3 «Қандыағашмұнай» мұнай-газ өндіру басқармасындағы еңбек ақы және еңбекті
2.4 Жаңажол кен орнын игеру, пайдаланудың техника экономикалық көрсеткіштерін
2.5 Енгізілген шаралардың және оларды енгізудің қысқаша сипаттамасы 69
2.5.1 Газлифтілі әдісті қолдануды енгізгеннен кейінгі өнім көлемін анықтау
2.5.2 Газлифтілі әдіспен игерген кездегі пайдалану шағындарын анықтау 70
3 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ 75
3.1 Газлифттлік ұңғыларды пайдаланудағы қауіпті және зиянды өндірістік факторларды
3.2 Қорғаныс шаралары 76
3.2.1 Қауіпсіздіктің жалпы шаралары 76
3.2.2 Қауіпсіздік техникасы 78
3.2.3 Санитарлық-гигиеналық шаралар 80
3.2.4 Өртке қарсы шаралар 80
4 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ 81
4.1 Атмосфераны, литосфераны, гидросфераны ластану көзі ретінде қарастыратын технологиялық
4.1.1 Атмосфераның ластану себептері 83
4.1.2 Гидросфераның ластану себептері 83
4.1.3 Литосфераның ластану себептері 84
4.2 Ұйымдастырылған шаралар 84
4.3 Инженерлік қорғау және табиғатты қорғау шаралары 85
4.3.1 Атмосфераны қорғау 85
4.3.2 Гидросфераны қорғау 87
4.3.3 Литосфераны қорғау 88
ҚОРЫТЫНДЫ 90
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 91
АНДАТПА
Дипломдық жоба «Жаңажол кен орнындағы ұңғымаларды газлифтілі әдісімен игеруді
Техника-технологиялық бөлім.
Эконмикалық бөлім.
Еңбек қорғау бөлімі.
Қоршаған табиғи ортаны қорғау бөлімі.
Техника-технологиялық бөлімде Жаңажол кен орын туралы жалпы мағлұматтар берілген,
Экономикалық бөлімде газлифтілі әдіспен игеру кезіндегі пайдалану шығындары анықталды
Ал, қалған екі бөлімдерде Жаңажол кен орнының еңбек қорғау
АННОТАЦИЯ
В предложенном Дипломном проекте рассматривается анализ разработки газлифтным способом
1) Технико-техническая часть.
2) Экономическая часть.
3) Охрана трруда.
4) Охрана окружающей природной среды.
По технико-технологической части приведены общие сведение о месторождении Жанажол.
По экономической части определено эксплутационные затраты при газлифтном способе
По остальным частям дается анализ состояния охраны труда и
КІРІСПЕ
Қазақстанның батыс бөлігі яғни толығырақ айтқанда оңтүстік батыс пен
Жер қойнауынан мұнай шығаруды арртырумен қатар бұл саланы дамытудың
1970-ші Ембі ауданынан мұнай іздеудің мүмкіншігі туып, көптеген жаңа
Жаңа кен орындарының Орал-Ембі аудандарының әр тұстарының әр тұстарынан
1970-ші жылдардың соңы мен 80-ші жылдардың басында жүргізілген іздеу-барлау
Тұз астының стратиграфиялық бағасында төмендегі пермнен бастап девонды қоса
Каспий маңы ойпатының оңтүстік-шығыс бөлінігіндегі тұз астындағы әктасты
Жаңажол кен орны 1980-ші жылдардан бері өндіріліп келеді. Кен
1994 жылы газлифт тәсілін қолданыла басталды. 2002 жылдың тамыз
1 ТЕХНИКАЛЫҚ-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Кен орын туралы жалпы мағлұмат
Жаңажол кен орны Орал үстірті аймағындағы Мұғаджар тауымен Ембі
Жергілікті жер рельефі дөңес қыраттардан, сайлардан құралған және плюс
Аудан климаты құрғақ, кенеттен өзгермелі. Сондықтан қатар ылғалдылығы өте
Аудан аз қоныстанған. Ең жақын елді мекендеріне кен орынның
Атырау-Орск мұнай құбыры 100 шақырым жерден өтеді. Жақын темір
«CNPC Ақтөбемұнайгаз» акционерлік қоғамының базалық орталығы – Жаңажол кен
Ақтөбе аудандық орталықтан Жаңажол кен орнына дейін шамамен 240
1.2 Кен орынның геологиялық құрылымы
Ауданның геологиялық құрылымы туралы алғашқы мәліметтер Е.К. Ковалевский және
Жұмыс қорытындысына геологиялық карта және территорияның тектоникасы мен стратиграфиялық
1949-ы жылы В.И. Сомодуров және И.В. Иванов 1:200000 масштабында
1952-1954 жылдар аралығында ауданды 1:500000 масштабында карталық бұрғылауды А.С.
1960-ы жылы Жаңажол ауданында Ақтөбенің геофизикалық экспедициясы толқынның шағылу
1961-ші жылы Жаңажолдың тұзасты құрылымында жобаланған 3200 метр тереңдіктегі
1976-шы жылдан бастап іздестіру жұмыстарын «Ақтөбемұнайбарлау» экспедициясы, ал, 1978-і
Алғашқы өндірістік мұнай ағыны 1978-і жылы наурыз айында №4
1981-ші жылдан бастап Жаңажолдағы барлау ұңғыларын бұрғылау жұмыстарын 1981-ші
1981-ші жылдан бастап СССР мұнай өндірісінің министрлігінің бекітуімен «Ақтөбемұнай»
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының «Ақтөбемұнайгаз» акционерлік қоғамының «Октябрскмұнайгаз» мұнай-газ
Қазіргі уақытта кен орын толығымен қытайлықтардың қолына өтіп, одан
Кен орында 90-ы жылдардың орта кезінен бастап, фонтанды әдістен
1.2.1 Стратиграфия
Жаңажол кен орнындағы барлау жұмыстары арқылы төменгі таскөмір және
КТ-І өнімділік қабатынан мұнай-газ қоры анықталғаннан кейінгі уақыттың ішінде
Қарастырылып отырған кен орынның анықталған қимасы жыныстардың төрттік, төменгі
Төменде кен орынды құрастыратын бөлімдердің және жүйелердің анықтамалары келтірілген.
PZ – тобы
С – таскөмір жүйесі
СІ – төменгі бөлім
Жаңажол орны көлемінде анықталған барынша ерте шөгінді жыныс болып
Осы жыныстар №1-С ұңғының 4190-4200 метр аралығында кездесті.
Терригенді шөгінділер қимасының жоғарғы бөлігі карбонатты қабатпен ауысады. Олардың
С2 – ортаңғы бөлім
Ортаңғы карбон жыныстары башкирский және москвалық ярус құрамында аршылды.
С2В – башкирлік ярус
Бұл жастағы жыныстар №1-С ұңғысының 3892 – 3668 метр
Құрамында сұр және ақшыл-сұр әктастар органогенді-түйірлі, аргиллит аралас массивті
С2МІ – москвалық ярус
Мұның құрамы екі ярусқа бөлінеді. Төменгі москвалық ярусының №1-С
С2М2 – жоғарғы москвалық ярусы
Бұл ярус мячковтық және подольдық горизонттарымен сипатталады. Подольдық горизонтының
С3 – жоғарғы бөлім
Жоғарғы карбонатты қабаттың ортаңғы карбонатты қабатымен шекарасы геологиялық каротаж
С3К – Касимовтік ярус
Жыныс жасы ұңғылардағы фораминиферлердің кешенінен, яғни 5 (2832-2824),(2824-2819), 1
Литологиялық қатынаста ол ауданның көптеген бөлігінде әктастар және доломиттерден
C3g – Гжельдік ярус
Бұл ярус екі бөлімнен тұрады. Төменгі қалыңдығы 53 метрден
Жыныс ішінде сульфатты және карбонатты қабаттар бар. Оның басқа
Қарастырылып отырған гжель ярусы бөлігінің жасы %12-і ұңғыда аралығы
Жоғарғы КТ-І карбонатты қабатында негізінен газоконденсатты қор сақталған. Карбонатты
Р – Пермь жүйесі
Пермь шөгінділері төменгі және жоғарғы бөлімдерден берілген.
Р1 – Төменгі бөлім
Төменгі пермь бөлімі ассельдік, сакмардық, артиндік және кунгурлік ярус
Pla+s – Ассельдік ярус
Ассельдік-сакмарлық терригенді қабат қалыңдығы гжель терригенді карбон қабатымен бірге
Литологиялық байланыста бұл аргилиттер, қыйыршық топырақтар, алевролиттер, жиі-жиі гравелит
Ассельдік ярусының қалыңдығының жасы 1-і ұңғының 2647-2645 және 2498-2495
Сакмарлық ярусында қалыңдыққа байланысты сақталмаған, яғни 5-і ұңғыда кездескен.
РІК – Кунгурлік ярусы
Кунгурлік ярусынан гидрохимиялық шөгінділері жоғарғы карбонат үсті терригенді қабатымен
Кунгурлік ярустың шөгіндісінің төменгі бөлігі сульфатты терригенді-галогенді аргиллит араласқан
Кен орынның кунгурлік ярусының жоғарғы бөлігінде терригенді-сульфатты қабаттар жатыр.
Оның негізгі бөлігі 4 метрден 48 метр қалыңдыққа кездескен
Р2 – жоғарғы бөлімі
Жоғарғы пермь шөгінділері шұбар түсті, қоңыр түсті, құрамында жеке
Жоғарғы пермь бөлігінің қалыңдығы солтүстік төбешіктерімен ұштасқан жерде 633
MZ – мезозой тобы
Т – триас жүйесі
Триас шөгіндісі Т1 төменгі құрамынан бөлініп және литологиялық шұбар
J – Юра жүйесі
Юралық шөгінділер төменгі, ортаңғы және жоғарғы болып құрамдарына
Құрамы: қоңыр сазбалшық, қара-сұр түсті, құм қиыршық топырақтардаң, тығыз
К – Бор жүйесі
Бұл жоғарғы бор, яғни негізгі шөгінді жынысы болып конгломерат
Жоғарғы бөлім қалыңдығы 28-132 метр аралығында өзгеререді. Қалыңдықтың минималды
Q – Антропогенді жүйесі
Бұл жүйенің шөгінділерінің қалыңдықтары онша емес, небары 2 метр
1.2.2 Тектоника
Тектоникалық қатынасқа Жаңажол кен орны каспий маңы ойпатының оңтүстігінде
Геологиялық дамуының бір сипаттық қасиетті ауданның интесивті түсуі және
Тұз асты шөгінділерің жоғарғы ьеті Ащысай бұзындыларына жақын маңда
Аталмыш моноклинал көлемінде екі жақтан алынған тізбек қатарлары бөлінген.
Шығыстан батысқа қарай Жаңажол, Кенкияқ, Қожасайң Шұбарыш қатарларының жүйесі
Жаңажол қатарының бір ерекшілігі құатты карбонат массивтердінің дамуы болып
Сейсмикалық мәлеметтерден бұрғылау жұмыстарының нәтижелерімен салыстырғанда әр түрлі локалды
Құрылым қартасында жоғарғы карбон шөгінділерінің табаны бойыншы екі локалды
Жабық изогипс бойынша дөңес өлшемі 9 х 5
Құрылым картасында жоғарғы желелі қиманың бойынша гжельдік ярусының сульфатты
Жаңажол жөңестері ұзындық ось бойынша 28 шақырым болып, құрайтын
Ол екі локалды дөңестен тұрады. 50-і ұңғы ауданына солтүстік
1982-1985 жылдары аралығындағы ауданды барлау ұңғыларымен бұрлаған кезде төменгі
1.3 Мұнайгаздылығы
Жаңажол кен орны Қазақстандағы өнімділігі карбонатты коллекторларға байланысты алғаш
Жаңажол аймағынының мұнай-газдылығы туралы алғашқы мәлімет 1-ші үңғыда бұрғылау
Кейін 1978-і жылы 31-і шілдеден 2-і тамызға дейінгі аралықта
ҚТ-I бірінші қарбонатты қабаты
Оның 398 метрден /92-і ұңғы/ - 548 метрге /41-і
КТ-I өнімділік қабаты гжель ярусының төменгі жағын, касимов
1982-1985 ж.ж. барлау үңғыларының алаңын бұрғылау процесіндегі төмендегі карбонатты
КТ-I өнімділік қабатының мұнай-газ қорын анықтағаннан кейін кен орының
Жоғарғы айтылған кен орынның мұнай-газдылығы айтылған екі қабаттармен байланысты.
298 /№92-ші ұңғы/ - 548 /№41-ші ұңғы/ метр қалыңдықтарды
Қабат қимасында каротаж қисығы сәнінің сипаты бойынша дыныстардың тығыздығы
Стратиграфиялық тұрғыдан алғанда А өнімділік қабаты гжель ярусының төменгі
Бұл қабаттардың қанығу сипаттамасы олардың көмірсіттектеріне байланысты, яғни
Барлық өнімділік қабаттар өздерінің арасында бір гидродинамикалық системамен бірлескен,
Жаңа ұңғыларды бұрғылағанның нәтижесінде мынандай көсеткіштер пайда болды: 180
СМБ /ВНК/ ең жоғарғы жағдайы батыс қанатта және өңтүстік
СМБ /ВНК/ ЖГҰЗ /ПГИС/ мәліметтері жіне сынау нәтижесі бойынша
Төменде КТ-I карбонатты өнімділік қабатының қысқаша сипаттамасы берілген.
А қабаты 650 метр қалың қабаттардаң құралған, гжклдік және
Кеніштің солтүстік бөлігінің шығыс қанат коллекторлары өткізгіштігі жоқ ангидрит
Б қабатында мұнай-газ қабатының үлкен жатыр, ол А қабатынан
В қабаты Б қабатынан 4 – 74 метр төменде
Кеніштің екеуі мұнай кеніші, газ шапкасының биіктігі аса үлкен
В1 қабаты жоғарыда айтылған қабаттардан 350 метр төменірек және
В1 қабатының қоры тек қана солтүстік бөлігінде анықталған, бұл
КТ-II екінші қабаты
КТ-II екінші карбонатты қабатының КТ-I екінші карбонатты қабатынан ацырмашылығын
Игеру объектілеріне бөлу мақсатымен КТ-II өнімділік қабатының қорын бөлек
Стратиграфиялық жағынан алғанда Г қабатының негізгі қималық бөлігі москвалық
КТ-II қабатында тектоникалық блоктардың бұзылуынан түзілген 1-ші және 2-ші
Су-мұнай жапсары /ВНК/ бар кеніштер әр түрлі құрылымды учаскелер
Сонымен, 1-ші блоктың оңтүстік-шығыс бөлігіндегі су-мұнай жапсары /ВНК/ абсолюттік
3-ші блокта газ мұнай жапсары /ГНК/ №36-шы ұңғының нәтижелері
Су-мұнай дапсары /ВНК/ мына абсолюттік белгі бойынша яғни минус
Мұнайлықтың едәуір көп болған кезінде су-мұнай жапсарының блок бойынша
Г қабатының 1 блогы /оңтүстік күмбезі/ тек қана төменгі
Екінші блокта Г өнімділік қабаты жоғарғы Гв- II горизонтымен
III-ші блок қарастылып кеткен алдыңғы екі блокқа қарағанда үлкен
Коллекторлар барлық жерде жоқ: Гв- III жоғырғы горизонты өткізгіштігі
Д қабаты I және III блоктарда орналасқан екі мұнай
Қабаттың I-ші төменгі бөлігінде тығыз жыныстарға толы қабат коллекторлары
Кеніштер күмбезді, тектоникалық шектеулі, литологиялық шектеулі, жоғарғы горизонт массивті,
III-ші блокпен жоғарғы және төменгі горизонттарымен ұштасқан және Д-III
Кеніш өлшемі: мұнайлылық ауданы – 30,4 км.2, биіктілігі –
Жаңажол кен орны үшін су-мұнай зонасы түсінігі шартты болып
Біріші карбонатты қабат /КТ-I/ литологиялық жағынан әктастан, доломиттерден және
КТ-I карбонатты қабат қимасында аздаған құмның қабатшалары кездеседі және
Өнімді қабаттардың коллектордың қасиеттері керн алу әдісі және өндірістік-геофизикалық
А, Б және В қабаттары /пачка/ газ шапкасының гағга
Кеуектіліктін ҰГЗ /ГИС/ нәтижелері бойынша анықталған мәндері А қабатында
Стратиграфиялық жағынан алғанда Г қабаты москвалық ярусының каширлік горизонтымен,
Керн бойынша кеуектілік пен өткізгіштіктің арасында құысты коллекторларды сипаттайтын
Техникалық-экономикалық дәлелдеу бойынша қарастыру кезінде кеуектіліктің төменгі шегі 8,5%-ке
ДВ-І и мәліметтерге Д-ІІІ қабаттарының кеуектілік мәліметтерін талдау кезінде
Проектілеу үшін кеуектіліктің келесі мәндері ұсынылады: Г-І қабаты үшін
Гидродинамикалық есептеу кезінде проектілеу үшін геофизика арқылы кеуектілікке тәуелділігі
Бастапқы мұнайғақанығушылық тек қана геофизикалық зерттеулер нәтижелері бойынша анықталды
Жаңажол кен орнының мұнай және газдың сипаттамасы «Гипровостокнефть» институты
Сатылатын мұнай сипаттама бойынша жеңіл, ал, тығыздығы 809-827 -г/м3
Г және Д қабаттарының мұнайда еріген газы ауыр, яғни
Газ шапкасындағы газ ауыр, яғни этаннан тұрады, көмірсутектер 18,5%,
1.4 Сулылығы
Жаңажол кен орнының қабат қимасында әртүрлі деңгейде төменгі бор
Карбон қабатының сулары 2035-3050 метр аралықтарында аршылып, өте жоғары
Кен орында КТ-І және КТ-ІІ карбонатты өнімділік қабаттарының қабат
Нәтижеге байланысты бірінші және екінші карбонатты өнімділік қабаттарының физикалық-химиялық
КТ-ІІ өнімділік қабатындағы қабат суларының құрамында 3,79-8,7 г/л көп
Сөйтіп барлық объекттердің қабат сулары толығымен В.А. Сулиннің сипаттамасы
Карбонатты қабаттардың суларында бор және бромның микроэлементтері бар. Сонымен
Жаңажол кен орнының карбонатты түзілімдерінің сулары йодтанған сапаға тән,
1 кесте – Карбон суларының газдылығы
Ұңғы
№ Өту
аралығы, м Судың меншікті салмағы, кг/м3 Газдылығы,
м3/т
1-с 3628-3640 1,05∙10-3 1,19∙1012
1 4040-3873 1,07∙10-3 0,18∙1012
9 3452-3396 1,07∙10-3 1,55∙1012
10 2913-2930 1,06∙10-3 2,98∙1012
17 2921-2930 1,06∙10-3 2,49∙1012
26 2865-2930 1,07∙10-3 1,88∙1012
27 2847-2512 1,06∙10-3 1,78∙1012
1.5 Кен орнынды жобалау және игеру тарихы
Жаңажол кен орынның игеру 1984 жылы басталды «Гипровостокнефть» институты
Кен орынның бірінші карбонатты қалыңдығын игеоген кезде КТ-І қалыңдығы
Атекшесіндегі газ кенішіндегі мұнай қалыңдығының биіктігі 203 және 90
Екінші карбонатты қалыңдық КТ-2 үш өнімді қабаттан Г, Дж
Г текшесі газ мұналы кеніш, газ күмбесінің биіктігі 265
Дж және Дт текшелерінің мұнайға қаныққандық қабатты 235 және
Есептеу мен зерттеу қорытындылары бойынша Б текшесіндегі қабат мұнайының
Дифферинциалды газдалғаннан кейін жұмысшы жағдайындағы мұнай тығыздығы 82,7 кг/м3
Өткізетін таза мұнай құрамы, күкірт (82%), шойыр (5,1%), жоғары
1984 жылы кен орны өндірістік игеруге берілді.
Кен орнын игеруге басынан-бастап фонтанды тәсіл қолданды. Бұл тәсіл
Сонымен 1990 жылы маусымда N 724 ұңғы штангілі –
Сол жылдың желтоқсан айында N 332 тағы бір ұңғы
1996 жылы желтоқсанда Дт текшесінде екі ұңғы N 2024
Оларға Қытайда өндірілген «»ROTAFLEX тербермелі станогы орнатылды.
2000 жылы ақпан ШТ-қа Б текшесінен Т352 ұңғы ауыстырылды.
Қазіргі уақытта кен орнындағы 19 ұңғы пайдаланудың тереңдік сорыпты
1.6 Игеру жағдайы
1.6.1 Пайдалану және айдау ұңғысының динамикалық қоры
2003 жылы ұңғы қорлары мынадан тұрады:
Кесте 1.1 Мұнайлы және айдау ұңғыларының динамикалық қоры.
Пайдалану 358
Өнім беруші 315
Тұрғын 25
Айдау 97
Тұрған 3
Меңгерудегі (В)
Бақылаудағы 0
Тоқтап тұрған 12
Жойылған 10
Жабық тұрған 0
Геологиялық себептен 1
Техникалық себептен 1
Мұнайлы ұңғының қоры 1
Пайдалану қоры, барлығы 358
Фронталды ұңғылар 322
ШТС 18
Өнім беруші барлығы 315
Ұңғылар 300
ШТС 15
01.01.2003 жылдың 1-қаңтарындағы күйі бойынша Жаңажол кен орнының ұңғылар
Жаңажол кен орнын жаңа ұңғыларды бұрғылау кезіндегі 17 ұңғыма
Апат жағдайында – 3 ұңғыма №№2213, 2205, 2399
Жойылғаны:
А) Геологиялық себепке байланысты – 7 ұңғыма №№111, 120,
Б) Техникалық себеп жағынан – 7 ұңғыма №№ 164,
Есеп беру мерзімі ішіндегі бұрғылау мекемелері 31 ұңғыма тапсырды.
1. Жұмысқа 31 ұңғыма енгізілді (соның ішіндегі 2002
№№2355, 3315, 3316, 3318, 3319, 3322, 3326, 3327, 3328,
2. Жойылған бақылау ұңғымалары жөндеу: №Г-66, Г-38.
Өндіруден айдауға ауыстырылған ұңғыма саны – 16 ұңғыма: №№2551,
Консервациядан жұмысқа енгізілген – ұңғыма:№№505, 507, 510.
«CHPC-AMГ» бұйрығы бойынша НГДУ «ОН» балансына бақылау ұңғылары енгізілген
Барлығы НГДУ «Октябрскнефть» қорында 01.01.2004. мерзіміне сәйкес 593 ұңғыма
Кесте 1.2 – 01.01.2003 жылдан бастап 01.01.2004 жылға дейінгі
НГДУ «Октябркнефть»
№
1.1Көрсеткіштері
1.2 Ұңғыма саны
Жал басы Жал соңы
1 2 3 4
Әрекеті фонд
1 2 Барлығы 402 413
Соның ішіндегі фонтанды 288 229
Терең сорапты 33 19
Үздіксіз-дискретті газлифт 46 47
Компрессорлы газлифт 35 95
УЭЙН - 5
Плунжерлі газлифт - 18
2 Бұрғыланудан түскен пайда 37 34
Соның ішіндегі фонтанды 37 34
Айдаушы - -
3 Бақылаушы - -
Терең сорапты - -
Үздіксіз-дискретті газлифт - -
Компрессорлы газлифт - -
Барлау
-
3 Әрекетсізден түскен (ағынды) 7 8
Соның ішіндегі фонтанды 5-(№№179,
2014,108,
176,2429) 6-(№№163,169,
637,642,2232,
2559)
Терең сорапты - 1-№734
Үздіксіз-дискретті газлифт -
Компрессорлы газлифт - 1-№376
УЭЙН -
Плунжерлі газлифт
Айдау -
4 Әрекетсізге шығу 6 19
1.2 кестенің – жалғасы
4 Әрекетсізге шығу 6 19
Соның ішіндегі фонтанды 5-(№№651, 2332,
2559, 2572) 14-(№№419, 620,140, 352, 402, 410, 403, 2142,
Терең сорапты 2- (№№734, 2232) 3-(№489, 2557, 2558)
Үздіксіз-дискретті газлифт - -
Компрессорлы газлифт - -
УЭЙН
-
Плунжерлі газлифт
2-№№400, 197
5 Басқа категорияға ауысу 50 117
Айдауда 2-(№2556, 2800) 16
Соның ішіндегі фонтанды
Терең сорапты
4
Үздіксіз-дискретті газлифт
10
Компрессорлы газлифт
63
УЭЙН
19
Плунжерлі газлифт
5
6 2003 жылы аяғына дейін ұңғы қоры өсу саны
1.6.2 Мұнайды, газды, ілеспе суды қабат қысымын ұстап тұру
Жаңажол кен орнынан алғаш рет 33018, 0,94 м3 тонна
Мұнайды, газды, іліспе суды қабат қысымын ұстап тұру үшін
1.6.3 Жаңажол кен орындарының ұңғыларының өңдіру тәсілі
Өндіру үрдісі кезінде қабаттан өндіруші ұңғының түбіне мұнай флюйдтермен
Жаңажол кен орнының игеру жобасы газлифтілі пайдалану және штангілі
Фонтанды пайдалану әрі қарай газлифтілі пайдалану және штангілі сорапты
Фонтанды пайдалану әрі қарай газлифтті тәсіл жалғастырады, яғни сұйықты
1.6.4 Ұңғыны газлифтілі пайдалану
Кен орында компрессорсыз газлифт қолданылады, яғни компрессорсыз газлифт пайдалануда,
Газлифтілі тәсілдің басқа тәсілден айырмашылығы төмендегідей жабдығы мен қолдануының
Сол үшін ұңғының екі басты коррозияға төзімді етіп жасалған
Ішкі лифтінің үш түрі бар:
1) 48 мм диаметрлі құбыр, (коллона аралығында –
2) 60 мм диаметрлі құбыр, (колонна аралығында қатты
60 мм диаметрлі құбыр, (колонна аралығында қатты дәл –
1.7 Газлифт әдісіне теориялық кіріспе
Газлифтілі мұнай өндіру теориясы негізінде сұйықты бөлу үшін қолданылатын
Газлифтілі әдіспен игеру кезінде ұңғы өнімінің ағынына қабаттан келетін
Мұнай кен орындары сағаға сұйықтарды көтеруін қамтамасыз ететін энергия
Қабаттардың сипатына негізделген маңызды 3 режим бар. Бірінші режимде
Екінші режим де қабаттағы газдың энергиясына байланысты. Кейбір кен
Егер мұнай кеніші бар коллекторының параметрі (кеуектілік) бойынша біркелкі
Мұнай өндіруде 4 негізгі механикалық әдіс бар: штангілі терең
Мұнай өнеркәсібінде газлифт әдісінің екі негізгі түрі қолданылады. Олар:
1.3 кестеде осы жүйелердің әрқайсысының артықшылығы мен кемшіліктерінің салыстырмалы
1.3 кесте – Механикалық әдіспен өндіру жүйелерін салыстыру
Артықшылығы Кемшілігі
Үздіксіз газлифт 1. Қабаттағы газ энергиясының артықшылығы толығымен қолданылады.
2. Өндіру көлемінің жоғарылығы.
3. Қондырғы бір жерден басқарылуы мүмкін.
4. Құм мен батпақтың шығуын тоқтатады.
5. Клапондарды арқанмен немесе құбырлармен шығарады. 1. Өндіру көлемі
2. Газ қорын қажет етеді
Периодты газлифт Үздіксіз газлифтпен салыстырса, бұл газлифтті төмен қысым
Қондырғы бір жерден басқарылуы мүмкін.
Клапондарды арқанмен немесе құбырлармен шығарады. Максималды өндіру көлемі шектелген.
Қадағалау мүмкін емес.
Саға қондырғысын дірілдетеді.
Газ қорын қажет етеді.
Штангілі сораптар Өнімнің толығымен бөлінуі.
Кен орында жүрген жұмысшыларға түсінікті.
Кейбір сораптар құмның шығуын болдырмайды.
Игерудің ең арзан әдісі.
Өндіру көлемі және тереңдігі түсе береді.
Сорапқа газдың келу мүмкіндігі бар.
Қондырғы қолданылған сайын тоза береді.
Сорапты ауыстыру кезінде тізбектің барлығын көтеру керек.
Механикалық өндіру жүйесін жобалау үшін ұңғының жағдайы және оның
Ұңғылардың негізгі параметрлерін қарастырайық. Сол әр түрлі әдістердің негізгі
Ұңғының түп қысымы (РТ) қабат режиміне байланысты статикалық қысым
Температура көтергіш құбырлар тізбегі бойымен ұңғының сағасынан (Тсағ) түбіне
Периодты газлифт үшін құбырлар тізбегі және шегендеу тізбегінің көлемдік
Сұйықтың гидростатикалық деңгейі (Hгс) – бұл сұйықтың жасанды көтерілу
Өндіру ұңғыларының бір-бірінен айырмашылықтары бар. Газлифтілі жобалау кезінде өндіретін
Салыстырмалы тығыздық пен меншікті салмақты анықтау қажет болуы мүмкін.
Газдың сұйыққа қатынасын анықтай отырып, сұйық (Qсұйық) пен газдың
Қалыпты жағдайжа, яғни 200С және 101,32 кПа кезінде газ
Газлифтілі әдістің дұрыс қолданылуы үшін келесілерді қолдану керек:
- Ұңғымен мұнай өндірген кезде флюйдтердің статикалық деңгейге дейін
- Газ қысымы ұңғыға айдау үшін қолайлы болуы
- Газлифт клапонларын өздігінен автоматты түрде ашылып, жабылатын
- Сағаға айдалатын газдың көлемін және уықытын бақылап
1.7.1 Газлифтілі тәсілмен игерудің принциптері
Сұйықты бөлу газлифтілі техникасы үшін ұңғыдағы сұйық ағынының тығыздығын
Газлифтілі әдіспен игеру мұнай өндірудегі тиімді әдіс болып саналады.
- мұнайдың көбісі қабат энергиясының қоры азайып жасанды көтеруді
- көптеген аудандарда газдың коммерциялы бағасы бірнеше есе көбейді.
Газлифтілі әдіс – бұл жоғарғы қысымды газды қабат энергиясын
Мұнай өндірудің негізгі әдісін толықтыру ретінде газлифт мынадай келесі
- Ұңғыларды меңгеру, содан кейін қалыпты әдіспен жұмыс істеуі;
- Өндіру ұңғылары өнімділігінің көбеюі;
- Газды ұңғыларынан сұйықты өндіру;
- Ұңғыларға су айдау.
Өндіру әдістерінің басқалары да кейбір артықшылығы бар. Ал, газлифт
Жасанды түрдегі фонтанның атқылауы газлифтті түрде болуын айта кеткен
- Сорапты қондырғылы құбырдың төменгі бөлігіндегі әсер ететін газ
- Газ көпіршіктері сорапты қондырғылы құбырдың төменгі бөлігінен мұнай
Тығыздық төмендеуімен мұнайды сағаға көтеру үшін одан да аз
Газлифт терминімен тоқтаған ұңғылардың өнімін қалпына келтіру немесе мұнай
Жасанды фонтандау немесе газлифтілі тәсілмен игерудің негізгі принциптері арасында
1.7.2 Газлифт клапандары
Газлифтілі клапандары белгілі бір жағдайға дейін жабық тұрады. Клапан
Клапандардың жабық болуын қамтамасыз ететін келесі механизмдер қолданылады:
қысылған газбен толтырылған металликалық сильфон;
қысылған күйдегі серіппе немесе бос металликалық сильфон;
Екі жағдайда да клапан қысымы ұңғыға түсірместен бұрын жоғарыдан
Клапанның ашылуын қамтамасыз ететін күш сақиналы кеңістіктегі газ қысымы
Үздіксіз газлифт кезінде айдау нүктесіндегі бір клапан ашық қалады,
Периодты газлифт кезінде газ жіберетін клапандар ашылып, жабылады да,
Қысымды реттеп отыратын газлифт клапандары 1944-ші жылы Кинг-клапан (King
1.7.3 Газлифт тәсілінің жұмыс істеу үрдісі
Ең алдымен ұңғыны ұңғының сөндіру сұйықтылығымен (немесе қышқыл сұйығымен)
Шегендеу құбырының сақиналы кеңістігіндегі газ қысымының өсуіне байланысты газлифт
Шегендеу құбырының сақиналы кеңістігіндегі газ қысымының өсуіне байланысты сақиналы
Үлкен қысымда жер асты газын үздіксіз өндіргеннің нәтижесінде сақиналы
Сол уақытта екінші дәрежелі клапанның астындағы сұйықтың тығыздығы төмендеп,
Бұл жағдайда газ өндіру көлемін бірте-бірте азайтып, ұңғының жағдайын
1.7.4 Сұйықтықты бөлу үшін газлифт тәсілінің сипаттамасы
Газлифтілі технологиясы газлифтілі мұнай өндірудің техникалық негізінде дамып отыр
1) Жерасты құбырлар тізбегінің құрастырылуы өте оңай.
Тек қана берілген құбырлар тізбегіне бірнеше дәрежелі газлифтілі клапандарды
2) Сұйықты бөлу жылдамдығы өте тез.
Жаңажол кен орнының бай қоры болғандықтан КТ-1 қабатындағы ұңғыларға
3) Ұңғы түп айналасының бітелуін ашу үшін ағынның түп
Компанияның қысым сипаттамасы және азот қондырғысының өзінің қайтарымы бойынша
4) Коррозиялық ортаның әсері аз болады да, құрал жабдықтардың
Күкіртсутегінің көп бөлігі сұйықтың құрамында болуына және үлкен газды
5) Қолданылған құбыр тізбегін сұйық бөлу үрдісін көп рет
Егер құрал жабдықтардың көп уақыт пайдалануын және жобалануын ойлайтын
6) Сұйықты бөлу үшін газлифт тәсілінің қолданылуы және құрастырылуы
2002 жылдан бастап компанияның негізгі әдісі жеңіл мұнайдың орнына
7) Қолданылып жатқан технологиялар:
а) Қарапайым ғана фонтандау ұңғысы үшін сұйықты бөлу технологиясы
Егер де ұңғы біраз уақыт фонтандап, одан кейін тоқтап
8) Гидравликалық бұзылудан және қышқылмен өңдеуден кейін қозғаған күйдегі
Бұл технологиясы операцияның ретін жеңілдету және өзіндік құнды азайту
в) Кері әсер ететін қысымды перфорация және қозған күйдегі
Қазіргі кезде перфорация операциясындағы мұнайлы қабаттың ластануын азайту үшін
г) Кері әсерететін қысым, гидравликалық бұзылу, қышқылмен өңдеу перфорциялары
Қазіргі кезде жаңа ұңғылардың біразы және ескі ұңғыларды кері
Кері әсер ететін қысым, гидравликалық жару, қышқылмен өңдеу перфорациялары
1.7.5 Ұңғыларды газлифтілі тәсілмен пайдалануға аудару
Компрессорлы және компрессорсыз газлифтілі пайдалану әдістерінің айырмашылықтарын қарастыратын болсам,
Үздіксіз немесе мезгіл-мзгіл пайдалану режимдерін айырамыз. Мезгіл-мезгіл пайдалану режимінде
Жөндеу аралық мерзімінің ұзақтылығы; пайдалану коэффициентінің және сұйықты шығару
Практикада келесі көтергіштер түрлерін қолданады:
1) Бірқатарлы құбыр саұиналары арқылы жұмыс агенті беріледі;
2) Егер ұңғы өнімі үлкен шығымды және оның ішінде
Екі қатарлы газ берілген СҚҚ құм келетін болса, ол
Мұнай өнімін алу үшін үздіксіз газлифтілі әдісінде сығылған газды
Өндірістегі компрессорлық станциялар негізінде поршендік ГКМ және ГКН типті
Компрессорлы және компрессорсыз газлифтілі әдістерде жұмыс агентін алдын ала
Газ компрессорлы станциялардан немесе газ дайындайтын комплекстен газ бөлініп
Ұңғыларды газлифтілі пайдалану мұнаймен бірге шығатын ілеспе газдың мөлшерін
Ұңғыларда газлифтілігі пайдалану кезінде компрессорлы газлифт қолданған жөн болады.
Өндіру ұңғыларының сағасынан газды газ құбырларының жүйесі бойынша жеткізеді
0,1 МПа қысымда мұнайдың бөлінуі кезіндегі (сепарации) төменгі сатыдағы
Жоғарғы қысымды компрессорлы станциядан кейін газ бірінші дәрежеде бөлінетін
1.8 Жаңажол кен орнында газлифтілі әдісін пайдалану
Жаңажол кен орнын менгерудің ең бірінші жобасы мұнайды өндірудің
- Қабат қысымының төмендеуінің және тереңде қорлардың анықталуының әсерінен
- Үлкен өлшемді СҚҚ (НКТ)ұңғыларда
- Кен орнының келесі негізгі
- Кен орында меңгеру кезінде терең сорапты
Осылардың нәтижесі қабат үшін екінші рет ластанумен аяқталады. Жоғарыда
Бір тізбекті сорапты компрессорлы құбыр жүйесі 224 мм диаметрлі
Газлифтілік жүйе 1994-шы жылдың соңында іске аса бастады. Ал,
Клапандарды қолданылып жатқан ұңғылардың барлығына қою жасалған жұмыстардың бағалануына
Газлифт тәсілін сынақтан өткізу жолымен сұйықты бөлу және фонтандау
1.9 Үздіксіз газлифтілі қондырғының есебі
Газлифтілік жобалаудың есептеу әдістерінің бірнеше түрі бар. Бұл жобада
Есеп қисық градиенттерінің көмегімен графикалық есеп жүйесінде есептеледі. Жобаның
Есеп:
№ 455 ұңғы бойынша (берілгендері 1.2 кестеде көрсетілген) үздіксіз
1.4 кесте – Ұңғы мәліметтері
Ұңғы мәліметтері
СКҚ диаметрі 62 мм
Дебит 100 м3/сут
Су құрамы 50%
Судың меншікті салмағы 1,08
Газдың меншікті салмағы 0,65
Мұнайдың тығыздығы 0,85
Қысымның гидростатикалық градиенті (Gs) 10,5 кПа/м
Перфорация иереңдігі 2800 м
Пакера тереңдігі 2650 м
Саға қысымы (Рс) 500 кПа
Ұңғының түбіндегі статикалық қысымы (Ртс) 12000 кПа
Түптің динамикалық қысымы (Ртд) 9000 кПа
Саға температурасы (Тс) 270С
Ұңғы түбіндегі температура (Тт) 540С
Сағадағы айдау қысымы (Рs) 5500 кПа
Жіберу қысым (Рж) 6000 кПа
Газ көлемі 51000 м3
Қабат газ сұйығының факторы (GLR) 20 м3/kltr
1) Координат осьтерін тұрғызамыз: тереңдікті координаты осіне, ал, қысымды
Жоғарғы шкалаға айдау қысымын белгілейміз.
Тереңдіктегі қысымды формуламен анықтаймыз:
(1)
Жоғарғы көлденең оське саға қысымын және перфорация тереңдігінің сызығына
Қысымның жоғарғы шкаласына саға қысымның динамикалық мәнін белгілейміз. Айдалатын
(2)
Саға қысымынан перфорация тереңдігіне дейін сызық жүргізе отырып, газ
Статикалық градиент графигін тұрғызамыз: сол жақ жоғарғы бұрыштан қысым
(3)
Шегендеу құбыры бойынша қысымның таралу градиенті сызығын тұрғызамыз. Бұл
Келесі формуламен мынаны анықтаймыз:
(4)
Жалпы тереңдік сызығынан 1035 кПа нүктесін белгілейміз, бұл нүкте
2) Келесі формуламен ең жоғарғыдағы клапан орнатылатын тереңдікті есептеп,
(5)
Газ айдау қысымы градиенті сызығынан L1 нүктеден тауып, СКҚ
СКҚ қысым сызығынан жұмысшы клапан мәнін табамыз. Бұл қысым
Өндіру қысымымен жұмыс істейтін барлық клапандар үшін клапан тереңдігінен
(6)
Саға және түп температуралары белгілі болғандықтан клапандар температурасын анықтайтын
СКҚ қысым сызығынан шегендеу тізбегі қысымының тарау градиентіне дейін
Пакердің орнатылу тереңдігін анықтамайынша қалған клапандар үшін осылай мәндерді
3) Газ сұйық факторының қисықтар градиентінің көмегімен барлық клапандардан
Номиналды қысымды мына формуламен анықтаймыз:
(7)
Газ айдау нүктесімен жұмысшы клапанының бір нүктеде болатынын біле
- гидродинамикалық қысымдарға сәйкес қисықтар градиентін таңдаймыз.
- тереңдік сызығынан түптік гидродинамикалық қысым нүктесін анықтаймыз.
- қабаттағы газ сұйығының фактор (GLR=20 м3/rltr) сызығы клапан
- Бұл тереңдік мәнін жұмысшы клапан тереңдігі ретінде жазып
Қорытынды:
Үздіксіз газлифтілі қондырғының есебінің нәтижесінде мыналар анықталады:
- газлифтілі қондырғының клапандар тереңдіктері;
- жұмысшы клапанның тереңдігі - №7 клапан 2570 м;
- айдау қысымдары және клапан қысымдары;
- айдалатын газ шығыны.
Есеп Microsoft Excel программасымен есептелді, нәтижелері 1.6 кестеде көрсетілген.
2 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 «Қандыағашмұнай» мұнай-газ өндіру басқармасының ұйымдастыру құрылымы
«Қандыағашмұнай» Мұнай газ өндіру басқармасы 1984-ші жылы құрылды.
Бұл басқараманың құрылымы әдеттегідей, яғни кез-келген ұжымдардағыдай болып келеді.
Бастық өндірістің өндірістік-шаруашылық жұмыстарын құрып оларды іске асырады және
Энергетика бөлімін бас энергетик басқарады. Жалпы бөлімнінің жұмыстарын бөліп
Еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы бөлімі – еңбекті қорғау
Жоспарлы-экономикалық бөлімі – басқа бөлімдермен біріге отырып, өнеркәсіптік техникалық
Еңбекті қорғау, ұйымдастыру, техникалық нормалау және еңбек ақы бөлімінің
Кадрлар бөлімі кадрлерді таңдау, орналастыру, зерттеу, дайындау және есептеу
Бухгалтерия – өндірістің шаруашылық қызметтерінің есебі мен есептеулерін, бухгалтерлік
Әкімшілік басқару бөлімі мұнай және газ өндіру басқармасының қызметкерлеріне
Өндірістік цехтар болып мұнай өнімдерін өндіру цехтары, зерттеу бригадалары,
Орталықтандырылған инженерлік-техникалық қызметті белгіленген технологиялық кезеңге сәйкес мұнай өндіру
Мұнай және газ өндіру цехтары басқару аппараты және мұнай
Мұнай және газ өндіру бригадаларын шебер басқарады. Шебер өндірістегі
Мұнай және газ өндіру операторлары скважинаның пайдалану және жұмыс
Қосалқы өндірістік цехтар қатарына скважиналарды жерасты күрделі жөндеу цехтары
Қосалқы өндірістік цехтарының басым көпшілігі өндірістік қамтамасыздандыру базасының құралына
Арнайы технологияларымен техникалар басқармасы өндірістік объектілерді арнайы жабдықталған машиналар,
«Қандыағашмұнай» Мұнай газ өндіру басқармасының әкімшілік құрылымы өндірістің негізгі
- басқару аппараты;
- инженерлі – техникалық қызметі;
- өндірістік базарлар қызметі;
- кәсіпорындар мен цехтер.
Кәсіпорындағы бір тұтас өндірістік процесс негізгі және көмекші процестерге
- мұнай мен газды өндіру;
- кептіру;
- мұнай мен газды тасымалдауға дайындау және сепарациялау.
Көмекші процестердің мақсаты негізгі процестерге өндірістік жағдай жасау болып
- өндіріс құралдарын жөндеу қамтамасыз ету;
- сумен қамтамасыз ету;
- энергиямен қамтамасыз ету;
- материалды-техникалық жабдықтандыру және т.б.
Басқарудағы көмекші өндіріске ұңғыларды жер асты жөндеу, мұнайды дайындау
Көмекші процестердің құрылуы техникаллық процестерге қолайлы әсерін тигізді, яғни
- жүкті тиеу және түсіру жұмыстары;
- еңбек заттарының талапқа сай етіп жасалынғанын сынау және
- өндірістік процестер параметрлеріне қажетті жағдайларды зерттеу;
- пайдалы қазбаларды барлау жұмыстарды.
2.2 Техникалық басшылық органдары
Техникалық басшылық органдары (техникалық геологиялық өндірістік бөлімдері) өндіріс резервтері
Материалды-техникалық жабдықтау және финанс бөлімі – материалды байлықтар қорының
Жоспарлау бөлімі барлық техника-экономикалық жұмыстарды ұйымдастыруды және методикалық жұмыстарды
Техника-экономикалық бөлімді тиімді техника-экономикалық көрсеткіштерге қол жеткізу жүргізілетін шараларды
2.3 «Қандыағашмұнай» мұнай-газ өндіру басқармасындағы еңбек ақы және еңбекті
Еңбектің ұйымдастырылуы кез-келген кәсіпорында сонымен қатар мұнай-газ өндіретін кәсіпорында
Еңбек ұйымына мыналар кіреді:
а) жұмыс орнын ұйымдастару және жұмыс орнымен қамтамасыз ету;
б) жұмыс режимі;
в) еңбек қорғау және техникалық қауіпсіздікпен қамтамасыз ету;
г) жұмысшыларды, мамандарды дайындау және жоғарылату;
д) жарыс ұйымдастыру.
2002 ж. 1-ші қаңтардағы есепті тізім бойынша мұнай өндіру
Мұнай және газ өндіру басқармасындағы жалпы орта тізімдік саны
Жұмысшылардың белгілі себептерімен келмеу уақыты 125544 адам сағат болды,
Жұмыс уақытының ысырап болуы 2001 жылға қарағанда 2,1 есе
Жұмысшылардың жалақысы жүйелі-сыйлықты және жанамалы-істелу жүйелері бойынша есептеледі. Жұмысшылардың
Жалақының келісімді жүйесі бойынша 2002 жылы 232 адам жұмыс
Басқарма бойынша 37 бригада құралады. Оның 20-сы комплексті, 17-сі
2.4 Жаңажол кен орнын игеру, пайдаланудың техника экономикалық көрсеткіштерін
Жаңажол кен орны 1983-ші жылы игеріле бастады. 1983-1987 жылдар
Қазіргі кезде кен орнында 498 ұңғы бар. Олардың 365-і
Өндіру және айдау ұңғыларының қозғалыссыз, яғни пайдаланылмай тоқтап тұрған,
2002 жылы мұнай өнімі 2875,234 мың тонна болды. Ал,
2002 «Қандыағашмұнай» мұнай-газ өндіру басқармасының бағдарламасы бойынша күтіліп отырған
2002 жылы келесі ұйымдастырулар мақсат етілген:
- 39 ұңғы бұрғыланып, қосымша мұнай өнімі 190,931 мың
- 25 ұңғы газлифтілік әдіске көшіп, 15 ұңғы компрессорсыз
- 7 ұңғы үздіксіз-дискретті газлифттілік әдіспен игеріліп, қосымша мұнай
2.5 Енгізілген шаралардың және оларды енгізудің қысқаша сипаттамасы
Мұнай газ өндіру кәсіпорындағы негізгі техникалық прогрестің жолы өндіру
Жаңажол кен орнында қабат мұнай бергіштігін арттыру әдісіне қабатқа
Қабаттан келетін немесе жер үстінен нығыздалып айдалатын газ, газлифтілі
2.5.1 Газлифтілі әдісті қолдануды енгізгеннен кейінгі өнім көлемін анықтау
Газлифтілі әдісін қолданғаннан кейінгі қосымша мұнай көлемін анықтаймыз. Ол
Газлифтілі әдісті қолдану шарасынан кейін 1 ұңғы үшін алынған
Q2=q2·Tт·Кп
Q2=45,31·365·0,98=16207,3 т/жыл ұңғы.
Q1=19,44·365·0,98=6953,6 т/жыл ұңғы.
Енгізілген шарадан кейінгі мұнай өнімінің өсуін мына формуламен анықтаймыз:
∆Q=Q2-Q1
∆Q=16207,3-6953,6=9253,7 т/жыл ұңғы.
2.5.2 Газлифтілі әдіспен игерген кездегі пайдалану шағындарын анықтау
Қабатқа газ айдаған кезде газлифтілі әдістің қайсысын қолдануға байланысты,
Экономикалық тиімділікті есептеген кезде ағымдағы және күрделі шығындарды қолданады.
Ағымдағы шығындар жыл бойы тұрақты шығып отырады.
Күрделі шығындар (күрделі қаржылар) жаңа құрал жабдықтар енгізуге кеткен
2.1 кесте – игеру кездегі шығындарды есептеу нормалары
Аталуы Мөлшері
1 т. Мұнайды өндіруіне кеткен электроэнергия шығыны, кВт·сағ/т 49,55
1 м3 газды айдауға кеткен электроэнергия шығыны, кВт·сағ/м3 15,5
Электроэнергия бағасы, тг/кВт·сағ 6,56
1 ұңғыға қызмет ететін адам саны, адам/ұңғы 2
Еңбек ақы, тг/жұм 1 жылда 602 124
Әлеуметтік сақтандырулар, зейнетақы қоры,% ЕАҚ-нан алынады 31
1 т мұнайды жинауға, дайындауға, тасымалдауға кеткен шығындар, тг/1
Амортизация нормасы,% 6,7
Ағымдағы жөндеу,% 1,2
Жалпы өндірістік шығындар,% 21
Өндірістік емес шығындар, % өзінді құннан 0,5
Мұнайды игеру кезіндегі жылдық электроэнергия шығындары 1 т мұнайды
Шэ=Q1·Шмэ·Бэ
Мұндағы:
Q1 – игерілген мұнайдың жылдық көлемі, т;
Шмэ-1т мұнайды өндіруіне кеткен электроэнергия шығыны, кВт·сағ;
Шмэ-1т мұнайды өндіруіне кеткен электроэнергия шығыны, кВт·сағ/т;
Бэ1кВт·ч электроэнергия бағасы, тг/кВт·сағ;
Шэ=6953,6·49,55·6,56=2 255 765 тг
Қабаттың мұнай бергіштігін арттыру мақсатында қабатқа газ айдау үшін
Шга=Nга·Эн·Бэ·Q1
Мұндағы:
Nга-1м3 газды айдауға кеткен электроэнергия шығын
нормасы, м3/т;
Эн-1 м3 газды айдауға кеткен электроэнергия шығын нормасы, кВт·сағ/м3
Шга=2,45·15,5·6,56·6953,6=1 728 935,5 тг/СКВ
ЕАҚ жұмысшылардың орта еңбек ақысы бойынша анықтаймыз:
Зпп=N·Se/a·Фскв
Мұндағы:
Na – 1 ұңғыға қызмет ететін адам саны, адам/ұңғы;
Sе/а – орта жылдық еңбек ақы, тг/адам;
Фскв – ұңғы фонды;
Шпп=2·602 124·1=1 204 248 тг.
Әлеуметтік сақтандырулар, зейнетақы қоры ЕАҚ-нан алынады
Шор=Зпп·0,31
Шор=1 204 248·0,31=373 316 тг
Амортизациялық төлемдер ұңғының өзіндік құнынан 6,7 % норма бойынша
Ат=(Сб·Na)/100%
Мұндағы:
Сб – ұңғының бастапқы құны, тг;
Na – ұңғы амортизациясының жылдық нормасы, %
Аг=288 015 000·6,7/100=19 297 005 тг
Мұнайды жинау, дайындау, тасымалдау кезіндегі жылдық шығындар мына формуламен
Шждт=Шмен·Q1
Мұндағы:
Шмен – мұнайды жинау, дайындау, тасымалдау кезіндегі жылдық меншікті
Шждт= 6953,6·899=6 238 750,4 тг
Жер үсті және жер асты қондырғыларының ағымдағы жөндеу шығындары
Ағымдағы жөндеу шығындарын ұңғының өзіндік құнының 1,2%-ін қабылдаймыз.
Ша.ж=1,2%·С/100%
Ша.ж=1,2·288 015 000/100=3 456 180 тг
Жалпы өндірістік шығындары толығымен өндіріс ұйымымен және кәсіпорын басқармасымен
Олар үстеме шығындарға жатады да, тура шығындардың 21%-ін құрайды.
Шжөш=21%·(Шэ+Шг.а+Шпп+Шор+Аг+Шждт+Ша.ж)/100%
Шжөш = 21· ( 2 225 765 + 1
Өндірістік емес шығындар өнімділік коммерциялы іске асуымен байланысты. Бұл
Шөе=0,5%·ΣШ/100%
Шөе=0,5·41 809 883,8/100=209 050тг
Осы нәтижелерге байланысты барлық есептелгендерді 2.2-ші кестеге жазамын.
2.2 кесте – шығындар
Көрсеткіштер саммасы, тг
Электроэнергия 2 255 765
Газ айдау шығындарды 1 728 935,5
ЕАҚ 1 204 248
Әлеуметтік төлемдер (31%) 373 316
Амортизация 19 297 005
Мұнайды жинау, дайындау, тасымалдау 6 238 750,4
Ағымдағы жөндеу жұмысы 3 456 180
Жалпы өндірістік шығындар 7 256 260,7
Өндірістік емес шығындар 209 050
Барлығы 42 019 510,6
Кестедегі нәтижеге байланысты 1 т мұнайдың өзіндік құнын анықтамыз:
С1=Шж/Q1
C1=40290575,1/6953,6=5794,2 тг
Сөйтіп 1 т мұнайдың өзіндік құны 5794,2 тг
С2=Шж/Q2
С2=42 019 510,6/16207,3=2592,6 тг
Эжыл=(С1-С2)ΔQ=(5794.2-2592.6)·9253.7=29626645.9 тг
Таза пайда=Эжыл-Эжыл·30/100=29626645,9-29626645,9·30/100=20738652,1
тг
2.3 кесте – Экономикалық тиімділік.
Көрсеткіштер Соммасы, мың, тг
Мұнайдың жылдық өнімі, т 16207,3
Орта тәуліктік шығым, т/тәу 45,31
Амортизация, тг 19 297 000
ЕАҚ, тг 1 204 248
Әлеуметтік төлемдер, тг 373 316
Энергия шығындары, тг 2 255 765
Жылдық өндірістік шығындар, тг 7 256 260
Газ айдау шығындары 1 728 935
Мұнайдың меншікті өзіндік құрылыс 2592,6
Жылдық таза пайда, тг 20 738 650
3 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ
3.1 Газлифттлік ұңғыларды пайдаланудағы қауіпті және зиянды өндірістік факторларды
Газлифтілік ұңғылардың жер үсті қондырғыларын қамтамасыздандыру кезінде жұмысшылардың қатерге,
Кейбір ұңғыларды пайдалану кезінде коммуникациялардың үзілуі, ұңғы ішіндегі жарылыс
Ұңғылардың толтырудың жұмыс көлемі және қауіпті операциялары, сонымен бірге
Газлифтілік ұңғыларда пайдалану қауіпсіздігінің бірі – олардың саңылаусыздандырудың сапалылығы
3.2 Қорғаныс шаралары
3.2.1 Қауіпсіздіктің жалпы шаралары
Газлифтілік ұңғылардың саға жабдығына қойылатын шарттар болып мынадай талаптар
Арматураның негізгі жауапты бөлігі – түп қысымына сәйкес келетін,
Ұңғы сағасына қондырылатын арматураны жинақтаудан кейін тексеру үшін, оның
Арматураны алдыру үшін техникалық шартта қаралған жолмен, тығыздағыштар жинақтары
Арматураны құрастыру кезінде ең жауапты, яғни ұңғының саңыласыздануы, операциясы
Құрастырар алдында арматураның барлық бөлшектерін жеке түрде қарап, тексеріп
Арматураның дұрыстап жинақталмауы немесе оның бұзылуы ашық фонтандауға әкеп
Арматураның өнімді шығару желісінің астына белгілі биіктікте тұратын тіреулер
Ұңғыны қамтамасыз етудің ыңғайлы және қауіпсіз болуы саға қондырғысының,
Үштік арматураның биіктігі жоғары болып, оның қондырылуы және қамтамсыздандыруы
Крестті фонтанды арматура үштік арматураға қарағанда биіктігі әлдеқайда төмен
Дегенмен көптеген кен орындарында, соның ішінде Жаңажол мұна-газ кен
Ұңғыларда парафин тығындары, гидраттар түзілген жағдайларда ұңғыға бу, ыстық
Осындай жұмыстар кезінде мүмкін болатын кәсіби жарақаттанудың қаупі зор
3.2.2 Қауіпсіздік техникасы
Өндіріс объектілерінің арасындағы белгілі санитарлық, өрттен сақтандыру мөлшерлі секілді
Объектілердегі қондырғылардың қауіпсіз және қиыншылықсыз пайдалануға және жөндеу жұмыстарын
Бөлек механизмдер мен дуалдың ара қашықтығы 1 метрден, ал,
Жарылыс қауіпті бар жерлерде телефон қондырғылары және белгі беру-ескерту
Жұмыс істеп тұрған немесе істемейтін ұңғылардың номерлері болуы керек.
Адамдар өтетін жерлердегі, яғни жер бетінде ашық өткізілген құбырлар,
Апараттардың, құбырлардың ыстық беттері, іштен жану қозғалтқыштарының шығару құбырлары
Жер асты және жер үсті құбырлары автомобиль жолдарымен қиылысқан
Машиналар мен механизмдер төзімді металдан жасалған қоршаумен, яғни қозғалыста
Қозғалмалы бөлік қоршаудан 0,35 метр қашықтықта болатын болса, ұстағыштармен,
Ұстағыш биіктігі механизмдердің қозғалмалы бөліктері өлшемдеріне байланысты белгіленеді. Оның
Төменгі белдемелер биіктігі 15 сантиметрден, ал, қалған белдіктердің ара
Байланыстырушылар белдіктерге ұстағыштармен қоршалады. Оларды биіктігі 1,5 метрден аспайды.
Тісті немесе шынжырлы берілістер толық металды, яғни жинақталушы және
Жұмысшының 0,75 метр биіктікке көтерілуі керек объектілерде басқыштармен, ал,
Мәртелі баспалдақтарда қапталдың тірегіштер биіктігі 1 метрден болып екі
Оның биіктігі басқыштың алдыңғы қорынан бастап вертикалды етіп саналып,
Жаңажол кен орнындағы электрмен қамтамасыз ету қос линиядан сіңірілетін
Сенімділік «Кенқияқ-2» электрбөлімшесінің 220 кВт қуатына қосылудан кейін артты.
Ұңғыларды 6 кВт қуаттылықты электрмен қамтамасыз ету желі бойымен
- Уақытылы тексерулер жүргізу;
- Жабдықтарды дер кезінде алып келу;
- ЖҚҚ-ды қарастыру (жеке қорғану құралы).
3.2.3 Санитарлық-гигиеналық шаралар
Мұнай өндіру кезінде қабатқа су айдау мен басқадай өндірістік
Мұнай өндіру кезінде күн бойында көп жүретін болғандықтан, операторларға
Бөлмеде цинктен ас суы бар бөшке, қол жуғыш, дәрі-дәрмек
Ұсақ-түйек жұмыстар орындалатын өндірістік бөлмелердегі жалпы электрлі жарықтандыру кемінде
Табиғи жарықтандыру есебі сәулелік алаңша әдісімен табиғи жарықтандыру коэффициентін
Жүргізілмелік санитарлық – гигиеналық шараларға сәйкес жұмысшыларға арнайы киім
3.2.4 Өртке қарсы шаралар
Мұнай өнеркәсібінде өрт қауіпсіздігі «А» категориясына жатқызылады, яғни олар
- Мұнараға дейінгі автомобиль жолының ара қашықтығы 25 метрден
- Тұрғын үйлер, клубтар, асханалар т.б. мұнай өндірудің территориялық
1200 С тұтанғыш температуралы мұнайды айдау үшін сорап станциясы
Оттың аяқ алуынан сақтану мақсатында мұнай өткізгіштерінде әрбір 100
МГӨБ қамдандыратын өрт сөндіру уомандаларына ерікті өрт сөндіру дружинасы
Команда өзіне қажет жабдықтармен қамтамасыз етілген болуы керек.
4 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
4.1 Атмосфераны, литосфераны, гидросфераны ластану көзі ретінде қарастыратын технологиялық
Кез-келген кен орындағы қолданылып жатқан технологиялық процестер биосфераның ластануының
Бұл «қоршаған табиғи ортаны қорғау» бөлім толығымен мұнай өнеркәсібіне
Біздің қарастырып отырған кен орындағы қоршаған табиғи ортаны ластайтын
Ластауға әсер ететін көздердің бірі Жаңажол газ өңдеу зауыты
- мұнайды 1-шы және 2-ші сатыда сепарациялау;
- мұнайды дайындау қондырғылары;
- резервуарлы парктер;
- ілеспе газды қысу;
- моноэтаноламин ерітіндісімен газды күкірт сутек пен көмір қышқылдан
- сілті әдісімен газды меркаптандардан тазарту;
- газды диэтиленгликолмен кептіру;
- жай күкіртті алу;
- газды дайындау қондырғысы.
Кәсіпорынның жинау жүйесіне сепараторлар, факелдар жүйесі, дренажды ыдыстар кіреді,
Негізгі технологиялық процестер: өндіру, ұңғы өнімін жинау және дайындау,
Көмекші технологиялық процестер: жылыту (пешпен), жөндеу қызметтері және ұңғыларды
Көпшілік кәсіпорындар қоршаған табиғи ортаны мына себептердің нәтижесінде ластайды:
- мұнай және газ кен орындарын өндіру мен игеру
- булану аймағына ілеспе қабат суларын төгу;
- кен орнын игеру кезінде ұңғы өнімін жер бетіне
Мысалы: газды жағу факелдарын жою үшін көп өндірістерде ілеспе
4.1.1 Атмосфераның ластану себептері
Негізгі ластайтын заттар күкірт сутек, көмір сутек, меркаптандар, күкірт
Атмосфераның ластану көздеріне мыналар жатады: пайдалану ұңғылары, өлшеу қондырғылары,
Негізгі тікелей ластануға қатысы барлар мыналар: газды жағу факелдар,
Ластануға тікелей қатысы жоқ бөлініп шыққан заттар – көмір
4.1.2 Гидросфераның ластану себептері
Мұнай кәсіпшілігі қабат суларына және жер беті суларына үлкен
Мұнай кәсіпшілігінде мынадай ағын сулар пайда болады:
- мұнай және мұнай өнімдерімен ластанған өндірістік сулар;
- органикалық заттармен ластанған шаруашылық сулар;
Қабат және жер беті суларының ластану себептері:
- тазаланбаған немесе жартылай тазаланған өндірістік және тұрмыстық ағын
- жер беті ағын сулары;
- дренажды ағын сулары;
- булану аймағына жоғары минералданған ілеспе қабат суының төгілуі;
- құбырлардан, ыдыстардан және басқа құрылымдардан улы сұйық материалдардың
- ластайтын заттардың атмосфераға түсуі, яғни рельефтер және су
- қалдықтар мен материалдарды сақтау орны, тасымалдау алаңы;
- төгілген мұнайлар, газ тазарту өнімдері, реагенттер және т.б.
Гидросфераны ластайтын негізгі себептер: мұнай және мұнай өнімдері, күкіртсутек,
4.1.3 Литосфераның ластану себептері
Литосфераға мұнай өндіру кешендерінің тигізетін кері әсері:
- ескі нашар цементтелген ұңғылардан күкірт сутегінің жер қабатына
- мұнайдың жерге төгілуі және материалдар мен қалдықтардың сақталуы.
Литосфераны ластайтын негізгі себептер: тұрмыстық және кәсіпшілік қатты қалдықтары,
төгілуі және т.б.
4.2 Ұйымдастырылған шаралар
Қоршаған табиғи ортаны қорғау бойынша өтетін шараның жауаптысы қоршаған
Кәсіпорын аймағындағы экологияның бұзылуының азаюы бойынша ұйымдастырылған шараларға мыналар
- өндірістегі режимдер мен шикізаттарға бақылаудың автоматты жүйесін енгізу;
- жұмысшыларды оқыту және үйрету;
- ортаны және тастанды қалдықтарды бақылау жүйесін құру;
Бақылауды қажет ететіндер:
- өндірістің аса тиімді процестерін, аз қалдықты және қалдықсыз
- табиғи қорларды тиімді пайдалану;
- жер беті және қабат суларын өндірістік қалдықтармен ластаудың
- авриялық ағын суларының алдын алу бойынша инженерлік шараларды
- өндіріс өнімдерінің және соған сай ластандырғыш заттардың өндіріс
4.3 Инженерлік қорғау және табиғатты қорғау шаралары
Жобалау және экологиялық тазалау технологиясын енгізуден, жаңа тазарту системасын
4.3.1 Атмосфераны қорғау
Атмосфераның зиянды заттармен ластануын азайту үшін қауіпсіздік техникасын сақтау
Атмосфераның ластануын шектеу бойынша жобада келесі негізгі технологиялық шешімдер
ТУ-39-РК1168001-97 сәйкесінше мұнай өнімінде күкірт сутектің құрамы аса шектеулі
5.1 кестесінде ауа атмосферасында зиянды заттардың ПДК мәні көрсетілген,
- газды тазарту;
-ілеспе газдың алдын ала тазартырылуы;
Зауыт тоқтап, қондырғыны ауыстырған кезде газдың күкірт сутегімен бірге
4.1 кесте – Ауа атмосферасындағы зиянды заттардың ШРК-сы (ПДК)
Заттардың атаулары Тұрғылықты жерде Жұмыс зонасында
Азот диоксиді 0,085//0,04 мг/м3 2,0 мг/м3
Азот оксиді 0,085//0,04 мг/м3 5,0 мг/м3
Аммиак 0,2//0,04 мг/м3 20,0 мг/м3
Бензапирен 0,1 мкг/100 м3 0,00015 мг/м3
Диэтаноламин 0,05 мг/м3 5,0 мг/м3
Керосин 1,2 мг/м3 300,0 мг/м3
Сицилді қышқыл 0,01 мг/м3
Күкірт қышқылы 0,3//0,1 мг/м3 1,0 мг/м3
Сірке қышқылы 0,2//0,06 мг/м3 5,0 мг/м3
Кремний диоксиді 0,02 мг/м3 2,0 мг/м3
Ксилол 0,2 мг/м3 50,0 мг/м3
Марганец 0,01//0,001 мг/м3
Мыс оксиді 0,002 мг/м3
Меркаптандар 0,00009//0,1 мг/м3 0,8 мг/м3
Натрий карбонаты 0,04 мг/м3 2,0 мг/м3
Қалайы оксиді 0,02 мг/м3
Органикалық емес шаң тозаң 0,15//0,05
Қара күйе 0,15 0,05 мг/м3
Күкірт сутек 0,008 мг/м3 10,0 мг/м3
Қорғасын 0,00033 мг/м3 0,01/0,005 мг/м3
Күкірт көміртегі 0,03//0,005 мг/м3 3,0 мг/м3
Көміртегі оксиді 5,0//3,0 мг/м3 20,0 мг/м3
Көмірсутегі 1,0 мг/м3
Көміртегі 1,0 мг/м3 10,0 мг/м3
Фтор 0,7 мг/м3 0,05 мг/м3
Ұңғы өнімдерін жер қоймаларына құю рұқсат етілмейді. Ол үшін
4.3.2 Гидросфераны қорғау
Қазіргі жоба бойынша гидросфераны қорғау үшін мыналар қарастырылады:
- механикалық және биологиялық тазартудың жаңа жүйелері;
- қабат суларын дайындаудың әлемдік тәжірибесін қолдану;
- ауамен суыту аппараттарын қолдану арқылы сумен қамту жүйесін
Амин құрамды ағын суларын микробиологиялық тазарту қарастырылған. Ал, технологиялық
Жобада ағын суларының жер бетінде төгілуін қарастырылмайды.
Жоғары арынды саңылаусыздандырылған жүйенің орынды пайдалануы қоршаған ортаны және
Құбырлардан аққан зиянды сұйық заттармен судың ластануына жол бермес
- канализацияның тазарту құрылымынан мұнай өнімдері технологиялық процестеріне оралады;
- сусызданған механикалық қоспалар қалдықты залалсыздандыру қондырғысына жөнетіледі;
- қысымның көбейген кезінде жүйеде автоматты түрде мұнайды қондырғыға
- егер гидродинамикалық зерттеу, жер күрделі жөндеу жұмыстары орындалса,
- қабат суларының ластанған аймағындағы қабат суларының сапасы мен
4.3.3 Литосфераны қорғау
Жер қойнауын ластайтын деңгейді төмендететін шаралар 4-ке бөлінеді:
- ұйымдастырылған шаралар;
- технологиялық шаралар;
- проектілі-конструкциялық шаралар;
- санитарлы-эпидемияға қарсы шаралар;
Ұйымдастырылған шаралар: қалдықтармен айналысатын ұйым; Кен орын территориясы бойынша
Технологиялық шаралар: Бұрғылау, қондырғыны тасымалдау, техникалық қайта құнарлату кезінде
Проектілік-конструкциялық шаралар: Табиғатты қорғау органдарын бақылайтын игеру жобаларын тексеру
Санитарлы-эпидемияға қарсы шаралар: Тұрмыстық және өндірістік қалдықтарды көметін жерлерді
Қазіргі кезде ауыл шаруашылығында жерді биологиялық қайта құнарландыру экономикалық
- темір-терсек жинау;
- жер бедерін жобалау;
- уақытша су ағындарын реттеу және т.б.;
Литосфераны тиімді қорғайтын мынандай шаралар бар:
- бұрғылау жұмыстары кезінде жерге тиісті шараларды ескеру;
- құм жолдарының санын шектеу;
- жерді құнарландыру шараларын іске асыру;
- жер жағдайына бақылауды ұйымдастыру;
Қалдықтарды жою және ұйымдастыру. Қалдықтардың негізгі жиналатын жерлері:
- мұнай кәсіпшілігі;
- құрылыс алаңдары;
- өндірістік базарлар;
- вахталы поселкасы;
Осыдан басқа кішігірім өндірістік, құрылыстық және көмекші алаңдар бар.
Қалдықтарды жою және әдістерін таңдау әдістерін таңдау кезінде келесі
Адамға әсер ететін қоршаған ортаны ластайтын қауіпті заттар шу,
Атмосфераның ластануы құрылыс материылдарының, резиналық, металдық және басқа да
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорыта келгенде Жаңажол кен орны 1980-ші жылдардан бері өндіріліп
Жоғарыда айтып кеткендей, кен орынды 1994 жылдан бері газлифт
Ал, қазір қытай компаниясының алдағы мақсаттарын шамалары келгенше тезірек
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Байдосов З. Б., Сейтпагамбетов Ж.С. и др. Актюбинская
2. Иванова М.М, Дементьев Л.Ф, Чоловский И.П. Нефтепромысловая геология
3. Работы геохимической экспедиции объединения «Казгеофизика» по выяснению возможности
4. Желтов Ю.П. Разработка нефтяных месторождений. – М. Недра,
5. Отрегулированный проект по разработке нефтегазоконденсатного месторождения Жаңажол. Синьцяньский
6. Мищенко И.Т., Сахаров В.А. и др. Сборник задач
7. Сулейменов Э.И. и др. Гидродинамические исследования скважин ОАО
8. Сыромятников Е. С., Победононосцева Н.Н. Организация, планирование и
9. Г.С. Тайкулова. Экономическая эффективность внедрения новой техники и
10. Куцын П.В. Охрана труда в нефтегазодобывающей промышленности. –
11. Панов Г. Е. Охрана окружающей среды на предприятиях