Жоспар
I.Кіріспе----------------------------------------------------------------------------------3бет
II.Негізгі бөлім -------------------------------------------------------------------------4бет
1Банк туралы жалпы мәлімет
2Дамыған елдердегі банктің қызыметі ---------------------------------------12бет
3.Дамыған елдегі банк құрылымы.---------------------------------------------14бет
4.Дамыған елдердегі орталық банктер --------------------------------------- 16бет
5. Қазақстан Ұлтық банкісі оның мақсаты мен міндеттері
6.Ұлттық банктін құрылымы басқару органдары -----------------------23бет
III.Қорытынды. -------------------------------------------------------------------28 бет IV.Пайдаланған әдебиеттер-----------------------------------------------29бет
Кіріспе
Қазақстан Республикасының банктер жүйесі -ұлттық экономиканың басқа секторларымен
Қазіргі кездегі коммерциялық банктер — клиенттерге әр түрлі
"Банк ісі" пәнін оқыту "Банктік құкық", "Инвестицияны қаржыландыру
1.Банк туралы жалпы мәлімет. Банк мәні.
Банктік жүйе - нарықтық экономиканың ең маңызды және
Банктердің және тауарлы-ақшалай қарым-қатынастардың дамуы тарихи тұрғыдан қатарлас
Қаржылық делдалдар осылай қоғамға ақша капиталын салааралық, ауданаралық
Банктер нарықтық экономикада басты қаржылық делдалдар болып табылады.
Қаржылық институттар: банктер, сақтандыру компаниялары, зейнетақылық қорлар,
Депозит түрінде және
басқа жолмен берілетін
ақша қаражаттары
Ақша қаражаттарының жабдықтаушылары: (формалар, компаниялар, үкімет, жеке тұлғалар)
Тікелей инвестициялар жолымен Нарықта акциялар, обли-
акциялар, облигациялар және гациялар және басқа да
басқа да қаржы құралдарын
сатып алу арқылы ұсынылатын арқылы алынған ақша
ақша қаражаттары қаражаттары
Қысқа мерзімді капитал-дардың қаржылық нарығы (ақшалай нарық), ұзақ
5 сызба. Қаржылық-несиелік институттардың қаржылық делдалдар ретіндегі ролі.
Осы жаңа міндеттемелер мен талаптарды жасау үрдісі қаржылық
Әр түрлі көздерден ақша капиталын жинау арқылы банктер
Шаруашылық органдар мен тұрғьшдардың қаржылық-несиелік қызмет көрсетуін ұйымдастыру
Нарықтық экономикада банктер монополистерге айналады және барлық қаржылық
Банктік жүйенің мақсаты мен міндеттері негізінен экономиканы жалпы
Экономиканы басқару процесінде банктер негізінен басқарудың экономикалық қатынастарын
Банктер есеп айырысу операциотарын жүргізудің тәртібін бұзғаны үшін
Банктер өз қызметтерін орындау кезінде функционалдық (экономикалық), салалық
Банктер экономикалық басқарудың органы болғандықтан, оның өз клиенттерінің
Банктерде басқарудың басқа оргавдарында жоқ ағымдағы ақпараттар болады.
Ақша айналымы бірлікпен сипатталады. Қолма-қол және қолма-қолсыз ақша
Банктік жүйеде қоғамның барлық ақшалай қорларды шо-ғырландырған: мемлекеттік
Қоғамда белгілі-бір класқа ие коммерсанттар, кәсіпкерлер пайда болуда.
Бұл жағдайларда экономикада инфляцияның төмендеуінде және олардың нарықтық
Инфляцияның төмендеуінің нәтижесі қайта қаржыландыру мөлшерлемесінің 300-ден 250%-ға
Ұлттық банк үкіметтің шығындарына несиелер беруді максималды төмендетуде.
Мемлекеттік меншікке реформа жүргізуде банктердің ролі маңызды. Банктердің
Банктік реформа кәсіпорындарды жекешелендіруді қайта құруға және көп
Банктік жүйенің реформасы инвестициялық қорлардың ролін жоғарылату және
Банктік жүйенің реформасы жеке кәсіпорындардың банктен несие алуларын
Жекешелендіруіші кәсіпорындарға республикада банктік реформаны құрудың барысында қажетті
2.Дамыған елдердегі банктің қызыметі.
АҚШ-тық федералдық резервтік жүйесі өзінің мәні жағынан басқа
ФРЖ өзінің құрылымы мен басқару қағидалары бойынша басқа
ФРЖ үш деңгейлі жұмыс органдарынан тұрады - Басқа-рушылар
Барлық ақша және банк жүйелерінің өзегі - ФРЖ-нің
Басқарушылар Кеңесі ақша-несие саясатының негізгі мә-селелерін шешеді және
олар орталық банктер болып саналады;
квази-қоғамдық банктер болып есептелінеді;
"банктердің банкісі"
АҚШ аумағы 12 федералдық резервтік банктерге бөлінген. Осылар
Бұл банктер квази қоғамдық банктер болып табылады, яғни
қарылады.
Федералдық резервтік банктер - "банктердің банкі", өйт-
кені олар орталық банктің барлық қызметін орындайды.
ФРЖ-нің жұмысында АНФК маңызды роль атқарады. Ол ақша
Жеке коммерциялық банктермен күнделікті оперативтік байланысты 9 директордан
3. Дамыған елдегі банк құрылымы. Дамыған елдердегі банк
Неміс федералдық банкі (Дойче Бундесбанк) 1957 жы-лы
Кеңес - ақша-несие саясатының қалыптасуына жауйпты негізгі орган
Директорат - жоғары атқарушы орган. Ол кеңестің шешімдерін
Жер орталық банктері - Неміс федералдық банкінің
Ағылшын банкі - дүние жүзіндегі көне және беделді
Одан бөлек, банктер кассалық активтер коэффицентін касса және
1971 жылдан кейін коэффициенттер алынып тасталынды. Қарыздар бойынша
анықталынды.
Коммерциялық банктер үшін резервтік актавтер коэффи-циенті қысқа мерзімді
Ағылшын банкі екі департаментке бөлінген - эмиссиялық және
Жапон банкі 1882 жылы құрылған. Қазіргі Жапон туралы
4. Дамыған елдердегі орталық банктер.
Ол орталық банкті қызметгерін атқарады.Осыған қарамастан, Дүниежүзілік банк
Бреттон-Вудскідегі келісімде халықаралық қауымдастық өзінің ресми атуы -
Дүниежүзілік банк өзінің жұмысын 1946 жылдан бастады. Алғашқы
Дүниежүзілік банкті құру туралы ұсыныс АҚШ тарапынан болған,
Дүниежүзілік банк екі үлкен ұйымнан тұрады - Халық-аралық
Дүниежүзілік банкте 6000-нан астам арнайы адам қызмет істейді
Дүниежүзілік банк - инвестиялық банк, инвестор мен алушылардың
* Дүниежүзілік банк әлемде нарықтық капиталдың негізгі несие
Дүниежүзілік банк құрылған кездегі негізгі капиталы 10 млрд.
Дүниежүзілік банкке мүше болғысы келген әр ел өз
Дүниежүзілік банк несиелік қабілеті бар дамушы елдер-дің үкіметтеріне
Дамушы елдердің, егер адам басына шаққанда жалпы ұлттық
Халықаралық даму ассоциациясы (ХДА) өте кедей елдер-дің үкіметтеріне
- ХКДБ қарыздарын (ссуда) беру шарттары:
несие тек қана үкіметтерге, олардың орталық банктері экономикалық
несие алушы өзіне қолайлы
ХКДБ-нің сарапшы комиссиясы ұсынған жобаға
4) қаражатты пайдалану
Бұл ережелер ХКДБ-нің де және оның несие беруші-лерінің
Дүниежүзілік банк несие берген кезде көбірек көңіл бөлетін
Қазақстан Дүниежүзілік банкінің мүшесі ретінде оның несиесін пайдаланушы
5. ҰЛТТЫҚ БАНКІ, ОНЫҢ МАҚСАТЫ МЕН МІНДІТТЕИ,
Орталық банктер бүкіл елдің несие жүйесін бақылаушы әрі
Орталық банк елдің эмиссиялық, резервтік және кае-салық орталығы,
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, мемлекеттің Орталық банкіге кең өкілеттік
Орталық банк мемлекет берген эмиссиялық құқығы негізінде экономиканы
Орталық банк тарапынан ақша-несиелік реттеудің негізгі объектісіне экономикадағы
"Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы" Заңы бойынша Қазақстан
Тәжірибе жүзінде кассалық резервтердің барлығы Ұлттық банкке шоғырланады
Ұлттық банк - ақша резервтерінен, алтын валюта резервтерінен,
Заңның 9-бабына сәйкес, Ұлттық банк жарғылық қорын 10
Әлемдік тәжірибеде, нарықтық экономика жағдайында Орталық банкінің жұмысын
оның капиталының қалыптасуы 100%
қаражаты есебінен болатын унитарлық банк;
акцияларының бөлігі мемлекетке тиеселі (немесе мем-
лекеттің қатысуынсыз) акционерлік қоғам;
бірлестік типтес ұйым (мемлекеттің қатысуымен неме-
се қатысуынсыз);
- Орталық банкінің қызметін бірігіп атқаратын тәуелсіз банктер
АҚШ-та орталық банктердің капиталына мемлекет қатыспайды, олардың капиталы
Негізі Ұлттық банк унитарлық орган болып табылады. Мемлекет
Ұлттық банкінің қаржылық жылдағы пайдасы сол жылға жатқызылатын
Пайданың жарғылық, резервтік және басқа қорларды құрғаннан қалған
Қазақстан Республикасының ұлттық валютасының ішкі және сыртқы тұрақтылығын
Сонымен қатар, Қазақстан Реепубликасының
Қазақстанның экономикалық дамуы жане оның дүниежүзілік экономикаға интеграциялануы
ақша-несие және банк жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге көмектесу.
6. Ұлттық банктің құрылымы мен басқару органдары
Ұлттық банкінің басқару құрылымы мен қызметін ұйым-дастырудың басқа
Ұлттық банкі өзінің қызметтерін орындауы үшін басқарма, директорат,
Ұлттық банкінің ең жоғарғы басқару органы Ұлттық банк
мемлекеттік ақша-несиелік саясатын жасайды;
Ұлттық банкі шығарған, банктер ісіне қатысты нор-
мативтік актілерді бекітеді;
Парламент бекіткен тұжырым негізінде банкноттар
мен монеталардың номиналдық құнын және әшекейлік пішінін бекітеді;
Ұлттық банкінің банктермен және Қазақстан Респуб-
ликасының бюджетімен операциялар бойынша пайыз-
дық мөлшерлемесін бекітеді;
Қазақстан Республикасының валюталық айырбас бағамын анықтау тәртібін белгілейді;
сыртқы резервтерде сақтауға алатын сыртқы активтер типтерін бекітеді;
Ұлттық банкінің жұмысы туралы есеп береді, жылдық
жиынтық балансты қарастырады;
Ұлттық банк туралы Ережені, Ұлттық банк құрылымын бекітеді
банктер және олардың филиалдары үшін экономикалық нормативтерін бекітеді.
Басқарма шешімдерін басқарма қаулылары формасында жүзеге асырады.
Басқарма Директорлар кеңесі Төраға Төрағаның
Ұлттық банкінің оталық аппараты
Департаменттер, дербес басқармалар және бөлімдер
Облыстық (аумақтық) басқармалар
Ұлттық банкінің тәуелсіз бөлімшелері Мемлекеттік сақтау орыны Банкноттық
6-сызба. ҚР Ұлттық банкнің басқару құрылымы.
Басқарма мәжілісі қажет кездерде немесе айына бір рет
Валютаны өзгертуге тек қана Қазақстан Республикасының Парламентінің құқы
Ұлттық банк Қазақстан Республикасының валютасын шет ел мемлекеттерінің
Қолма-қол ақшаның айналымы, олардың банкінің кассасына үздіксіз оралып
Қазақстан Республиқасында ақша банкноталарын өндіру жәңе коммерциялық банктерге
Эмиссня - бұл мемлекетпен банкноталардың, монеталардың, бағалы қағаздардың
Қолма-қол ақша түріңдегі эмиссия - айналысқа банкноталар мен
Қазақстанды теңгенің көп мөлшерде эмиссиялануының негізгі себептерінің бірі
Бірақ 1995 жылы жағдай жақсара бастады, бұл кассалық
Депрзиттіқ банктердің эмиссңясы депозиттік қарыздық операциялардың поцесінде іске
Сонда айналымдағы ақша массасы: 100+85=185 ақша бірлігі болады.
Депозиттік банктердің эмиссиясын реттеу Ұлттық банкінің ақша базасы
Ақша базасы - бұл Ұлттық банк шығаратын ақшалары.
Артық резервтер дегеніміз банктердің Ұлттық банкіндегі корреспонденттік шоттардағы
Ол ақша-несие саясатының құралдарын пайдаланумен іске асады. Бұл
Ақша мультипликаторының мөлшері міндетті резервтеу нормасына байланысты, өйткені
Бұл - айналымдағы қолма-қол ақшалардың банктерден тыс (болғанда)
Экономикадағы ақша айналысының жылдамдығы (бұл жағдайда банк жүйесі
Ақша айналысының жылдамды экономикалық монетаризация деңгейіне байланысты болады,
Монетаризация деңгейі 1989 жылы Францияда 68,5%,
Германида - 64,5%, Ұлыбританияда - 89,1%, АҚШ-та -
77,5%, Жапонияда - 116,7%! болды. Қазақстанда 1995 жылы
монетаризация деңгейі 12%-ға жуық болды, бұл әрине
жеткіліксіз.
Қорытынды
Халықаралық валюта қоры, мүше болған елдердің төлем балансының
Еуропалық қайта құру және даму банкісінің негізгі
мақсаты - бұрынғы социалистік жүйедегі елдерге жаңадан
экономикалық және әлеуметтік жағдай жасауға, инвестиция,
жекешелендіру, қайта құру, инфрқұрылымды кеңейтуге, таби-
гатты қорғауға көмек береді.
Азияның даму банкісіне
дамушы елдері, Жапония және Австралия елдері кіреді. Бұл
тнкінің қаржысы тек қана мүше болған елдердің эконо-
икасы мен әлеуметтік инфрақұрылымын дамытуға жасаған
жобаларға жұмсалады.
Дүниежүзілік банктің негізгі міндеті - экономикалық
амуды қаржыландыру, яғни соғыс кезінде қираған елдерді
алпына келтіру, халықаралық сауда жасау үшін ықпал ету.
банкі инвестициялық банкі боп есептеледі. Инвестиция алушылар арасында
Әдебиеттер.
1.Банк ісі- Экономика негізі,2006, N2
2..Бағалы бағаздар нарығын зерттеуду ұйымдастыру-
Ізденіс,2004, N4.
3.Бағалы қағаз нарығы.-Қаржы –Қаражат,1999,N7.
4.Банковское дело. Учебник. / Под ред. Сейткасымова Г.С.—
Алматы: Қаржы-қаражат, 1998
5.Банковское дело / Под ред. Сейткасымова Г.С. —
6.Банковское дело / Под ред. Лаврушина О.И. —
7.Банки и банковские операции в России / Под
8.Банковское дело / Под ред. Колесникова В.И. —
9.Банковское дело: стратегическое руководство / Под ред.
Платонова В., Хиггниса М. — М.: Консалтбанкир, 1998.
10.Банки и банковские операции / Под ред. Жукова
11.Екінші деңгейдегі банктердің несиелік саясаты.-Аль-Пари,2004,N6.
12.«ҚР-дағы банктер және банктік қызмет туралы» ҚР заңы.30.03.
13.2002 жылы 3 маусымдағы Ұлттық банк Басқармасының
№ 213 қаулысымен бекітілген «Екінші деңгейдегі банктерге арнал-
ған пруденциялық нормативтер туралы» ереже.
14..«ҚР Үлттық банкі туралы» ҚР заңы. 30.03. 1995.
15.«ҚР-дағы банктер және банктік қызмет туралы» ҚР заңы.
30.03. 1995.
16.2002 жылы 3 маусымдағы Ұлттық банк Басқармасының
№ 213 қаулысымен бекітілген «Екінші деңгейдегі банктерге арнал-
ған лруденциялық нормативтер туралы» ереже.
17.Қазақстандағы депозиттер нарығы –Қаржы-Қаражат,2001,N6.
18.Қазақстандағы депозиттер нарығы –Қаржы-Қаражат,2001,N6.
19.Қазақстандағы банк саясаты.-Ақиқат,2006,N3.
20.Ұлттық банк жүйесі.- Государства парва ,2001, N4.
21.Ұлттық банктің 2002 ж. есебі.
22.Усоскин В.М. Современный коммерческий банк: управление и операции.
23..Хамитов Н.Н. Банковский надзор и его эффективность.—Алматы, 2001.
2