КІРІСПЕ
I. НЕГІЗГІ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ СОТ МЕКЕМЕСІ РЕТІНДЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚЫЛМЫСТЫҚ СОТТЫҢ
1.1. Халықаралық қылмыстық соттық қалыпты суы мен даму тарихы
1.2. Халықаралық қылмыстық соттың құқықтық мәртебесінің мазмұны
II. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚЫЛМЫСТЫҚ СОТТЫҢ ҚҰРЫЛУЫ МЕН ҚЫЗМЕТ ЕТУІНІҢ НЕГІЗГІ
АСПЕКТІЛЕРІ
2.1. Халықаралық қылмыстық соттың ашылуы
2.2. Халықаралық қылмыстық соттың құрамы мен құрылымы
2.3 Халықаралық қылмыстық соттың юрисдикциясына жататын
қылмыстардың құрамы
III. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІК СОТ ҚЫЗМЕТІНІҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ МЕН БОЛАШАҒЫ
3.1. Кейбір мемлекеттердің халықаралық қылмыстық соттың юрисдикциясын мойындау мәселелері
3.2. Халықаралық қылмыстық сот қызметінде қорғаумен қамтамысыз ету мәселелері
3.3. Халықаралық қылмыстық соттың қызмет етуінің болашағы
ҚОРЫТЫНДЫ
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі. Халықаралық қылмыстық сот 1998 жылы Римде халықаралық
Бұл кемшіліктер соттың халықаралық мәртебесін және құқықтық табиғатын анықтауға
Келесі бір кемшілік статус сотталушыға қорғаушының болуын қарастырғанымен, бірақ
Тақырыптың зерттелу деңгейі қолданылған әдебиеттерді қарау арқылы көрініс табуы
Сондай-ақ осы мәселеге қатысты біраз ғылыми мақалалар бар. Олардың
Сотқа байланысты шетел ғалымдары да үлес қосқан. Олар: Рольф
Сондай-ақ жүмыста тақырыпқа тікелей емес жанама қатысты материалдар да
Жүмыстың мақсаты - халықаралық және ұлттық құқықтың нақты көздерін,
Жалпы мақсатқа мына міндеттер арқылы қол жеткізіледі:
1. Халықаралық қылмыстық
алғышарттарын сипаттау;
Салыстырмалы аспектіде Халықаралық қылмыстық сот Статутында
халықаралық қылмыстардың жеке
соттарының бұрынғы жарғыларын талдау;
Халықаралық қылмыстық соттың құқықтық мәртебесіне анықтама
беру;
Халықаралық қылмыстық соттың маңызын көрсету;
Халықаралық қылмыстық соттың өзекті мәселелерін ашу және шешу
жолын көрсету;
Халықаралық қылмыстық соттың болашағын айқындау;
Зерттеу объектісі - халықаралық қылмыстық сотты құру жөне қызмет
Зерттеу пәні - халықаралық қылмыстық соттың құқықтық мәртебесі.
Жүмысты жазу барысында келесі әдістер қолданылды:
- эмпирико-теоретикалық (анализ, дедукция, модельдеу, тарихи әдіс т.б.);
- теориялық зерттеу әдістері (абстрактылыдан нақтыға көшу);
- ғылыми зерттеудің жалпы әдістері.
Қорғауға шығарылатын ережелер:
1. Халықаралық қылмыстық соттың
нәтижесінде сот мекемелерінің жарғылық актілері бар: Нюрнберг және
Токио бойынша әскери трибуналдардың құрылуы және бүрынғы Югославия
мен Руанда бойынша халықаралық қылмыстық трибуналдардың болуы және
Сырра-Моне бойынша арнайы
қорытындылар жасалды.
Автордың пікірінше, қылмыстық сот, бұдан бұрын қарастырылғандай жаңаша, бірыңғай,
2. Халықаралық қылмыстық соттың құқықтық мәртебесі, оның
құқықтары мен міндеттерінің жиынтығын ғана білдірмейді, сондай-ақ оның
халықаралық қауымдастық үшін маңызын көрсетеді. Соттың маңызы
мемлекеттер мен халықаралық ұйымдар соттың халықаралық қылмыспен
күресін қаншалықты бағалайтындығында
қауымдастықтың Статут арқылы халықаралық сотқа берген уәкілеттігі оның
қаншалықты маңызды екенін көрсетеді. Халықаралық қылмыстық сот
ұлттық сот жүйесін
қарастырылғандай орнын баспай тек қана толықтыратындығына қарамастан
халықаралық қылмыстық сотқа халықаралық әділ сот механизмі ретінде
үлкен мән беріледі. Бірақ тәжірибеде байқалғандай, сот қызметіне кедергі
келтірмейді. Өйткені, мемлекет өзінің ұлттық заңдарында тиісті баптары
болғанымен халықаралық қылмыс масштабындағы мәселелерді
алмайды. Дегенмен, халықаралық құқықтық тәртіптің орнауына байланысты
халықаралық қылмыстық сотқа үлкен үміт артылады. Өзінің қызметі арқылы
сот әділ сотты іске асырып қана қоймай, белгілі бір
халықтың алдын алады. Бұл сот органының қызметі халықаралық қауіпсіздік
пен бейбітшілікті қамтамасыз етуге бағытталады.
3. Халықаралық қылмыстық соттың құқықтық мәртебесінің мазмұнын
ашу барысында соттың құқықтары мен міндеттерінің нақты тізімін құрайтын
нақты баптар мен нормалардың болмауы анықталды. Бұл автордың ойынша,
сот қызметін және оның процесс қатысушыларымен қатынасын қиындатады.
Өйткені процеске қатысушылардың көбі заң жағынан сауатсыз болып келеді,
сондықтан статутты талдау барысында олар құқықтары мен міндеттерге
қатысты нақты қорытындылар жасай алмайды, солайша олар мұндай сотта
өздерін қалай ұстауды
құқықтарының бұзылуына әкеледі, ал бұған жол беруге болмайды.
4. Бүл тақырыпты зерттеу барысында халықаралық қылмыстық
жарғылық қүжаттарында да, ' олардың
Жүмыстың теориялық маңызы қорытындылар мен нәтижелерді халықаралық қылмыстық соттың
Жүмыстың практикалық маңызы қорытындылар мен нәтижелерді ары қарай оқу
Жүмыстың апробациясы. Бүл тақырып бойынша бірқатар ғылыми мақалалар жазылған:
1. Халықаралық қылмыстық сот
саласында жаңа сот органы ретінде тақырыбына мақала "Вестник КазГУ"
журналының "Халықаралық қатынастар
сериясының 1(9) - 2003 ж. - с.68-70 жарық көрген.
2. Халықаралық қылмыстық сот қызметінде қорғалумен қамтамасыз
ету проблемасы тақырыбына Ұлттық университеттің
арналған ғылыми-теориялық конференцияның жинағында 28.11.2003 жылы
жарық көрген.
3. "Халықаралық қылмыстық сот
проблемасы" тақырыбына мақала оқу орындары аралық конференцияның
жинағында 2004 жылы жарық көрген.
Жүмыстың құрылымы. Жүмыс 3 бөлімнен түрады, олар 3 бөлімге
I. НЕГІЗГІ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ СОТ МЕКЕМЕСІ РЕТІНДЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚЫЛМЫСТЫҚ СОТТЫҢ
ТАБИҒАТЫ
1.1. Халықаралық қылмыстық соттық қалыпты суы мен даму тарихы
Екінші дүниежүзілік соғыстың сұмдық зардабын біз білеміз, бірақ бұл
Ұлы отан соғысы аяқталмағаннан кейін халықаралық қылмыстық сот құру
Осылайша жақсы идея құқықтық негіз болмағандықтан іске аспады.
Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін жағдай қайталанады, бірақ мұнда кінәлі
Бұл процесте фашистік ұлтшылдардың қорғаушылары Іші дүние жүзілік дүниежүзілік
Осы кезде сот арқылы ма жоқ әлде саяси актымен
Сонымен жоғарыда айтып өткендей халықаралық қылмыстық соттың құрылу тарихы
Екі жылдан кейін БҰҰ-ның бас ассамблеясы БҰҰ-ның 17 өкіл
1951 жылы комитет арнайы мәжілісінде болашақ соттың жарлық құжатының
Бірақ кейбір мемлекеттердің үкіметтері бұл жобаға әртүрлі қарады. Нәтижесінде
Комитеттің баяндамасы Бас Ассамблеяның қарауына 1954 жылғы сессиясында ұсынылды.
БҰҰ-ның қауіпсіздік кеңесінің бұрынғы Югославия мен Руанда бойынша халықаралық
халықаралық қылмыстық соттың жаңадан құрылған жобасында 60-бап болды, олар
Бұл жобаны халықаралық құқық бойынша комиссиясы өзінің комментарилерімен қабылдады
Халықаралық қылмыстық сотты құру бойынша БҰҰ аясындағы дипломатиялық конференция
Сонымен Халықаралық қылмыстық соттың жарғылық құжатының қорытынды нұсқасы 128
Сондай-ақ жоғарыда айтылғандардың ішінде басқада пункттер оң болып табылады.
Қайта қарау туралы тарауда халықаралық әскери трибуналмен салыстырғанда халықаралық
Тағы бір ескеретін нәрсе бұл, халықаралық қылмыстық соттың Рим
Бұл соттар жөнінде толығырақ айту керек. Олардың біріншісі бұл
1995 жылы соғыс уақытша тоқтады, бірақ 19999 жылы ол
Халықаралық қылмыстық соттың юрисдикциясы қарастырылатын затқ,аумаққа, уақытқа қатысты наңты
Трибуналдың жарғысы 1949 жылғы женева конвенциясының талаптарын бұзуға, сондай
Бұрынғы Югославия бойынша халықаралық трибуналдың жарғысы жазалау шараларын қарастырмаған,
Руандодағы соғыс геноцидпен ілесті, оны Хуту тайпасының экстемгестері түтсу
Руанда бойынша халықаралық трибуналдың жарғысы келесі қызметтерді жазалаушы және
Басқа жағынан Руанда бойынша халықаралық жарғысы Югославия бойынша трибуналдың
Осылайша Халықаралық соттың алдындағы трибуналдардың жекелеген ерекше нюанстары болғаныменен
Тарихпен қазіргі жағдайда салыстырмалы талдау жасай отырып., Нюрнберг бойынша
Бұл осы қылмыстарға беретін анықтамадан шығады.
Бейбітшілікке қарсы қылмыстар: жоспарлау, дайындық, келісім шарт, ұйғарымдарды бұзуға
Нюрберг бойынша халықаралық трибунал жарғысының 6 бабы соғыс заңдары
Аталған қылмыстардың бәріде адамгершілікке қарсы жасалған болып табылады, тек
Басты әскери қылмыскерлерді жедел әрі әділ соттауды өз қызметіне
Нюрнберг бойынша халықаралық қылмыстық соттың жарғысы тағы бір жаңалық
Қалай болғанда да бұл норма қазір текқана ғылыми зерттеу
1.2. Халықаралық қылмыстық соттың құқықтық мәртебесінің мазмұны
Халықаралық қылмыстық соттың құқықтық мәртебесі бұл құқықтар мен міндеттердің
Статустың 5-ші бабы бойынша сот өз юрисдикциясын келесі қылмыстарға
Сот процестің жүруін белгілейді және мына мәселелерді шешеді: белгілі
шын жауап беру міндеттемесін қабылдағаннан кейін өтірік жауап беру;
алдын ала дайындалған өтірік дәлелдер келтіру;
куәгерлерге қылмыс көрсету,
кедергілер жасау, куәгерлерге жауап беру үшін сыйлық беру түрінде
ету, дәрежелерді жинауға кедергі жасау, оларды күту;
соттың лауазымды тұлғасын өз міндетін орындау немесе орындамау
үшін оны қорқыту, заңға қайшы әрекеттер жасау, кедергілер келтіру;
соттың лауазымды тұлғасына ол міндетін орындағалы үшін нен
қайтару;
өзінің ресми қызметіне байланысты соттың лауазымды түлғасының
пара алуы, пара талап етуі.
Сот сондай ақ тұлғаларды жауапсыз әрекеті үшін. Сот шешімін
Осы сияқты процессуалды құқықтарднан бөлек сот кез келген мүше
а) Ең жоғарысы 30 жылдан аспайтын белгілі мерзімге бас
б) Аса ауыр қылмыс түрі жасалса ғана және айыпты
жағдайлары бойынша өмірлік бас бостандықтан айыру;
с) айыппул;
д) Үшінші жақ түлғаларына ру құқығына нұқсан келтірмей, қылмыстың
Жазалау шараларының ішінде өлім жазасы жоқ. Бүл сенгал юристі
Статустың 87 бабы бойынша сот мүше мемлекеттерге серіктестік бойынша
Құжаттар беру түрінде, ақпарат алу кез келген формада халықаралық
Сот шешім шығарған соң шешім шығарылған тұлғаны абақтыға немесе
Соттың міндеттері жөнінде статутта тіптен айтылмайды, құқықтармен салытырғанда статутта
Сонымен қатар халықаралық қылмыстық сот мүше мемлекеттер Ассамблеясы қабылдаған
Ара қарай біз соттың өзінің юрисдикциясының аясында қызмет етуге
Сондай ақ ол қолданылатын құқық аясында болуы керек, олар:
Сот сондай ақ жәбірленушілер мен куәгерлердің жеке өмірлеріне, арожданына,
Өз қызметін орындау барысында сот процедура ережесімен қарастырылған қүпиялық
Сот сотқа келген куәгерлер немесе эксперттке олардың бұл елгенге
Мұндай кемшілік тәжірибеде теріс нәтижеге әкеледі. Соттың және басқа
Жоғарыда айтылғандардан статутқа құқықтар мен міндеттерді толық ашатын баптар
II. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚЫЛМЫСТЫҚ СОТТЫҢ ҚҰРЫЛУЫ МЕН ҚЫЗМЕТ ЕТУІНІҢ НЕГІЗГІ
АСПЕКТІЛЕРІ
2.1. Халықаралық қылмыстық соттың ашылуы
Жоғарыда айтылғандай халықаралық қылмыстық сот 1998 жылы Рим дипломатиялық
Халықаралық ұйымдардың мақсатын жалпы бағалай отырып. Оларды қазіргі халықаралық
Осылайша халықаралық қылмыстық сот өзіне тиісті барлық талаптарға жауап
Сот келісілген мақсаты мен компетенциясы, сондай ақ тұрақты органдары
Осы жағдайларды ескере отырып халықаралық қылмыстық соттың ұйымдастыруы бүрынғы
16.01.02.Ж. БҰҰ мен Съерра-Моне Үкіметінің арасындағы келісім осы арнайы
Осылайша Съерра - Леонс бойынша арнайы сот барлық бұрынғы
Съерра-Моне - бұл оңтүстікте Либериямен солтүстігінде және шығысында Гвинеямен
2002 ж. 16 қаңтарда Бас хатшының орынбасары Ханс Корелл
Бұл соттың бұрынғы трибуналдардан айырмашылығы:
Біріншіден - бұл сот Съерра-Моне заңдары бойынша қылмыскерлерді жазалайды.
Екіншіден - жарғыда көтеріліс топтарының лидерлерін қылмыстық қудалау өкіметтігі
Үшіншіден - халықаралық құрылыстық құдалай практикасында бірінші рет асі
Төртіншіден - сотталушылардың жасы ескеріледі. 15 жасқа дейінгі тұлғалар
15-тен 19 жас аралығында тұлғаларға олардың жастығын, түзелу мүмкіндігін
Кәмелетке толмағандарға қатысты соттың шешімі мынадай болуы мүмкін: қамқорлық
Халықаралық қылмыстық соттың статутында "жасы 19-ге толмағандарға соттың юрисдикциясы
Конференцияда көптеген елдердің өкілдері қылмыстық жауапқа тартылып түлғалардың жасын
Бүл ұхынысқа Австрия, АҚШ, Израиль өкілдері қарсы болды. Олардың
Бірақ мемлекеттердің көпшілігі Сланд мырзалы қолдады, нәтижесінде осындай статуттың
Мұндай шектеу сотқа халықаралық нормалар бойынша жұмыс жасауға мүмкіндік
Әйтсе де Арнайы сот өзінің ұйымдың нысаны бойынша халықаралық
Дегенмен Съерра-Моне бойынша сот халықаралық қылмыстық соттан әлдеқайда алыс,
Халықаралық қылмыстық сот халықаралық қылмыстар жөнінде жеке қылмыстық жауапкершіліктің
Бұл сотты ұйымдастыру процесі ұзақ бойына жүрді. 1992 жылы
Екінші ұсынысы: халықаралық қылмыстық сот алғашқы кезеңде тек қана
Үшінші негізгі ұсыныс. Соттың юрисдикциясы халықаралық келісімдермен көрсетілген халықаралық
Келесі үхыныс - сот қатысушы мемлекеттерге құрал ретінде қызмет
Мүндай формулировка арқылы комиссия мемлекеттердің халықаралық қылмыстық сотқа кіруін
Бесінші үсыныс: халықаралық сот алғашқы кезеңде тұрақты болмайды. Бұл
Соңғы ұсыныс: сот процесіндегі соттардың риясыздығын, тәуелсіздігін және процесуалды
Жоғарыда айтылған ұсыныстар халықаралық қылмыстық соттың статутын жасауда ескерілді.
Яғни агрессия қылмысына қатысты сот өз қызметін БҰҰ-ның қауіпсіздік
әрине бүл халықаралық қауымдастыққа ұнамас еді, сондықтан Статутта соттың
Бірақ халық аралық қылмыстық сот әмбебап, біріңғай, ең басты
2.2. Халықаралық қылмыстық соттың құрамы мен құрылымы
Халықаралық қылмыстық соттың қызметін ашу үшін оның құрамы мен
Статуттың 34 бабы бойынша сот келесі оргондардан тұрады: а)
Соттың құрамында алдын ала өндіріс бөлімінің болуы прогрессивті қосымша.
Ал қалған жағынан бұл сот бұрынғы согославия мен руанда
Халықаралық сот 2003 ж. 7 қаңтарда қатысушы мемлекеттердің Ассамблеясы
Халықаралық қылмыстық соттың соттарына жоғары моральдық сана, зиясыздық пен
Статутың 36 бабының 9 тармағы бойынша соттар 9 жыл
Соттың құрамын жасақтауда географиялық әділдік, әйелдер мен еркектердің теңдігі
Енді тікелей соттың органдары туралы айтсақ, ол: президиум төраға
Өкінішке орай статут халықаралық қылмыстық соттың қызметін терең ашпайды,
Келесі бөлім ол аппеляциялық бөлім төраға мен төрт соттан,
Халықаралық қылмыстық соттың статутында бөлімшелер болса, ал бұрынғы югославия
Мүнда бөлімдердің функционалдық айырмашылықтары айтылмаған. Бұл бөлімдер өз жұмыстарын
Сот статутының процессуалдық қосымшасы болып табылатын процедура мен дәлелделу
Прокурор кеңсесі соттың жеке оргоны ретінде тәуелсіз қызмет етеді.
Концелярия қызметкерлері сыртқы көзден тапсырмаларды орындамайды.
Осы тармақта бұл соттың бұрынғы югославия мен руанда бойынша
Секретариат істерді басқарудың соттық емес аспектісіне жауап береді. Ол
Хатшы құпия сайлау бойынша бес жылға көп дауыспен сайланады,
Секретариаттың құрылымында мұндай топтың құрылуы бұрынғы югославия мен руанда
Сьерра - Моне бойынша арнайы соттың құрылымының ерекше тәртібіне
Сьерра Моне бойынша арнайы соттың құрамына деген қызығушылық бұл
Соттың құрамын қалыптастыру барысында географиялық, жыныстық әділдік және әлемдік
Сот қатысушы мемлекеттердің, үкіметаралық ұйымдардың қайтарымсыз негізде іссапарға жіберген
Қатысушы мемлекеттің Ассамблеясы соттың құрамына енбесе де оның қызметінде
Халықаралық қылмыстық соттың Статутында қатысушы мемелекеттердің Ассамблеясы туралы норманың
Әрбір қатысушы мемлекеттің Ассамбляда бір өкілі орынбасарымен, кеңесшілерімен болады.
Қатысушы мемлекеттердің Ассамблеясы мынадай, халықаралық қылмыстық сотта маңызын дәлелдейтін
Дайындық комиссиясының ұсыныстарын қарастырады, тиісті жағдайда қабылдайды;
Сот ісін басқару мәселелері бойыша секретариатқа, президиумға және
прокурорға әкімшілік шолу береді;
Соттың бюджетін қарайды және қабылдайды;
Соттардың санын өзгерту қажеттігін шешеді.;
Серіктестіктің жоқтығына кез келген мәселені шешеді;
Сот қызметіне қатысты басқа да қызметтер атқарады.
Ассамблеяда төрағадан және орынбасардан, 18 мүшеден тұратын мүше бар.
Бюро қажеттілік бойынша мэжіліс өткізеді, бірақ жылын бір реттен
Бюродан бөлек Ассамблея қажетті, испекция жүргізуге қажет қадағалау механизмі,
Бюро мен Ассамблеяның мәжілістерін де соттың төрағасы, прокурор, хатшы
Ассамблея мәжілісінде әр бір мемлекет бір дауысқа ие болады,
Қатысушы мемлекеттің сот шығындарын өтеуге төлейтін жариядан кейін екі
Қорытындылайтын болсақ, соттың құрамы мен құрылымы халықаралық қауымдастықтың талаптарына
2.3 Халықаралық қылмыстық соттың юрисдикциясына жататын
қылмыстардың құрамы
Бұрын айтып өткендей, халықаралық қылмыстық соттың юрисдикциясы халықаралық қылмыстармен
Бұл мына қылмыстар:
Геноцид қылмысы;
Адамдыққа қарсы қылмыстар;
Әскери қылмыстар
Агрессия қылмыстары.
Қылмыстардың соңғы түріне қатысты Рим Статутының 5 бабының 2-ші
Агрессия әрқашанда әскери қақтығыспен, соғыспен байланысты болғандықтан, ол қазан
Ең бірінші қадал ол -1928 ж. Париж пактімен агрессияны
Жобада агрессор дп аймаққа немесе басқа мемлекеттің қарулы күштеріне
1935-39 жылдары Гарвард университетінде жасалған агрессия жағдайында мемлекеттердің құқықтары
Өзінің масштабы мен құрбандары бойынша дүр сілкіндірген екі дүние
Кейін агрессияны анықтау мәселесі БҰҰ-ның Бас Ассамблеясының бесінші, алтыншы,
Агрессия түсінігінің анықтамасы халықаралық құқықта өте маңызды. Ол агрессия
Бұл ең бірінші БҰҰ-ның кеңесіне қатысты. өйткені бұл агрессияның
Бұған мысал Солтүстік Атлантика Благының бұрынғы югославияның азаматтық объектілеуін
Қазіргі таңда бұл функцияны БҰҰ-ның Бас Ассамблеясына немесе халықаралық
2003 жылы жұмыс тобы құрылды. өзінің 5-ші мәжілісінде ол
Нұсқа 1: өзінің мақсаты ретінде әскери окупациялау немесе басқа
Осы ұсынысты талқылау барысында қатысушы мемлекеттер ассамблеясының барлық мүшелері
Бірақ авторлардың пікірінше агрессия қылмысының мұндай анықтамасы дұрыс емес,
Қазіргі таңда агрессияның анықтамасы бар, ол БҰҰ-ның Бас Ассамблеясының
Сондай ақ резолюцияда қылмыстың тікелей, жанама және қылмысқа қатысу
Резолюцияға сәйкес тікелей агрессия келесідей әркеттерден тұрады:
Мемлекеттердің қарулы күштерінің басқа мемлекетке басып кіруі
немесе кез келген әскери акупация, аннексия;
Мемлекеттің қарулы күштерінің басқа мемлекетті бомбылауы немесе
басқа мемлекеттің аумағына басқа қару қолдану;
Басқа мемлекеттің порттары мен жағалауларын қоршап алу;
Басқа мемлекеттің әуе флотына, жаяу, теңіз күштеріне шабуыл жасау.
Жанама агрессия - қабылдаушы мемлекттің
келісімдегі талаптарын бұза отырып осы мемлекеттің аумағында бола тұрып
Белгілі мемлекет ауданы келесі мемлекетке қолдануға берілсе және бұл
мемлекет оны үшінші мемлекетке агрессия көрсетуге қолданса;
Мемлекеттің қарулы бандаларды, топтарды, жалдамалылардың күшін
басқа мемлекетке күш көрсету үшін жіберу;
Агрессия қылмыстарын мынандай түрлерге бөлу бірнеше критерилерге сәйкес жүреді.
Аталған резолюциясының анықтамасынан бөлек адамзаттың бейбітшілігі мен қауіпсіздігіне қарсы
Халықаралық қылмыстық сот юрисдикциясына жататын қылмыстардың түріне оралсақ, бұл
Барлық дерлік халықаралық қылмыстар ұлттық соттармен қаралады, өйткені олар
Бұл қылмыстың әрқайсысы агрессиядан басқасы көптеген майда қылмыстардан тұрады,
Ал енді геноцид қылмысын қарастырайық.
Колониализм жүйеснің күйреуі халақарлық құқықтың жалпы танылған нормалары мен
Кейбір ғалым юристтер геноцид бұл жекелеген расалық топтарды физикалық
Сондай ақ халықтың өкілдерін құртпай, бұл ұлттқа топтардың өсуін
Геноцид бейбіт кезеңде де жүзеге асырылады, бірақ соғыс кезінде
Онда ең жоғары пайда табуға және өзінің үстемдігін нығайтуға
Халықаралық қылмыстық соттың қызметін жеңілдету мақсатымен статут геноцитті белгілі
а) ұлттық, расалық, діни топтардың мүшелерін өлтіру;
б) ауыр дене жарақатын жасау немесе мұндай топтардың мүшелерінің
миын зақымдау;
с) кез келген топқа оның толығымен немесе ішінара жойылуына
д) бір адамзат тобынан келесі адамзат тобына балаларды зорлап
Сондай ақ Конвенцияда геноциттің өзі, сонымен қатар оны жүзеге
Геноцитті соттың юрисдикциясына кіргізу мәселесін талқылауда Рим Дипломатияық конференциясының
Халықаралық қылмыстық соттың юрисдикциясына жататын келесі қылмыс түрі бұл
Екіншіден, ол халықтардың бейбіт өмірі мен қауіпсіздігіне қауіп төндіретін
Адамзатқа қарсы қылмыс халықтардың өмір сүруі мен прогрессивті дамуына
Нәтижесінде адамзатқа қарсы қылмыстың саяси өте кең, оған агрессия,
Адамдыққа қарсы қылмыс дегеніміз кез-келген азаматтық тұлғаға қарсы жүйелі
Бүрынғы Югославия мен Руанда бойынша трибуналдық шешімде бұл қылмысқа
Дипломатиялық конференция соттың юрисдикциясына адамдыққа қарсы қылмысты кіргізу мәселесін
Адамдыққа қарсы қылмыстар.
а) адам өлтіру;
б) жою;
в) порабощение;
сі) депортация немесе халықты зорлап көшіру;
е) халықаралық құқықтың нормаларын бұзып бас бостандығынан айыру;
і) қинау;
д) зорлау, құлдыққа салу, жезөкшелікке зорлап апару, зорлап жүктілікке
һ) кез-келген топты растылық, саяси, ұлттық, энциклапедик, мәдени, діни,
з) апартенд қылмысы;
к) басқа да психологиялық физикалық денсаулығына зиян келтіретін айуандық
а) 1949ж 12-тамыздағы Женева Конвенцияларын қатаң бұзу дәлірек
айтсақ:
б) халықаралық әскери қақтығыстарда қолданылатын заңдар мен
салтттардың бұзылуы, дәлірек айтсақ:
с) соғыста белсенді әрекет танытпаған адамдарға, әскери қызметкерлерге, қаруын
д) жоғарыда аталғандар халықаралық
қолданылады,ішкі тәртіптің бұзылуында қолданылмайды;
е) халықаралық қарулы қақтығыстарда қолданылатын заңдар мен
әдістердің басқа да бұзылулары.
Женева Конвенциясының бұзылуынан бөлек статут басқа да әскери қылмыстарды
Сондай-ақ халықаралық қылмыстық соттың юридикциясына жататын қылмыстардың санымен сипатын
Жалпы алғанда соттың юрисдикциясына жататын қылмыс категориялары жеткілікті.Өйткені оларды
III. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІК СОТ ҚЫЗМЕТІНІҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ МЕН БОЛАШАҒЫ
3.1. Кейбір мемлекеттердің халықаралық қылмыстық соттың юрисдикциясын мойындау мәселелері
Халықаралық қылмыстық сот сияқты органды құру идеясы бұрын пайда
Қытай алдын ала өндіріс бөліміне берілген прокурордың өтінішін жеткілікті
АҚШ-тың қарсылығы соттың юрисдикциясына және оның қатысушы мемлекеттерге қатысты
қақтығыстарға араласа беретін АҚШ-тың белгілі. Әрине ондай халықаралық гуманитарлық
Бұл жұмыста АҚШ-қа көп көңіл бөлінудің себебі міне осында.
Дж. Буш саясаты жағдайды ушықтыруда. АҚШ БҰҰ-ның Қауіпсіздік кеңесіне
Ары қарай АҚШ әртүрлі мемлекеттерді АҚШ азаматтарын халықаралық қылмыстың
Қазір осындай келісімді Қазақстан АҚШ-пен талқылауда. Келісімнің мазмұны бойынша
2 бап бойынша бір тараптың тұлғалары екінші тараптың аумаңғында
Халықаралық қылмыстық сотқа кез-келген мақсат үшін өткізіле
алмайды немесе
Халықаралық қылмыстық сотқа өткізу мақсатында үшінші елге,
ұйымдарға берілмейді.
Бұл бап бойынша тұлғаларды соттың қарауына беруге болады, бірақ
Жобаның 3,4 баптарында ұқсас жағдайлар айтылады, яғни үшінші елдерге
Жобаның қалған 5 бабы жобаның ұйымдық моменттеріне қатысты.
АҚШ осын дай келісімдер арқылы халықаралық қылмыстық сотқа қатысты
АҚШпен мұндай келісімі бар мемлекеттердің санынан мұны анық байқаймыз.
Ең қауіптісі АҚШ БҰҰ-ның өкілеттілігін өзіне алып, басқа елдердің
Бұл АҚШ-тың ерекше одақтас елдері немесе ұлттық мүддесіне жауап
Қазіргі халықаралық құқық бойынша ешқандай мемлекет бір жақты тәртіпте
Бірақ БҰҰ сияқты әмебеп үйымның пайда болуына байланысты халықаралық
Бұл санкция ұжымының, оның ішінде халықаралық құқықтың санкция ұғымының
АҚШ дәл осындай, күш көрсету саясатын ұстап отыр. Олардың
Аталған заңды АҚШ халықаралық қылмыстық соттан кез-келген американдықты немесе
Бұл заң халықаралық құқық нормаларына қайшы және халықаралық қауымдастықтың
Статутты ратификацияламаған мемлекеттер ерте ме, кеш пе мұның қажеттігін
Қазір өкінішке орай ешқандай мемлекеттер ертеңгі күніне сенімді емес.
Әсіресе АҚШ, оған қатысты терористік актілер мұсылман елдері тарапынан
Қорыта айтқанда әр мемлекет өзі біледі, статутқа ратфткациялай ма,
3.2. Халықаралық қылмыстық сот қызметінде қорғаумен қамтамысыз ету мәселелері
Процесс қатысушылардың қорғаумен толық қамтамысз етпеу де Халқыралық қылмыстық
Бұрын болған трибуналдар да күдікті, сотталушы адвокат жолдауға, қорғалуға
Бірақ оларды тағайындау олардың функциялары және қорғаушы кім бола
Осы арқылы халықаралық қылмыстық сот қорғаушыны тағайындау процедурасын жеңілдетеді.
Нюринберг бойынша халықаралық трибуналдық жарғысында ғана сотталушының қорғаумен қамтамасыз
Сырра-Моне бойынша арнай сотта да жағдай осылай, ол 2002
Әрине аталған соттардың кемшіліктерін ескеру керек, бірақ бұл соттар
Өйткені жарғылы қайта қарау мен уақыт алады. Халықаралық қылмыстық
Бірақ сот алдында кінәсіз тұлға да болып қалуы мүмкін,
Соттың жарғылық құжатында қорғау институтында арналған нормалар бар. Мысалы,
56-баптың сі тармағы бойынша талқылауға қорғаушы қатыса алады, талқылауға
67-бап,1-тармақ.ё-тармақшасында қорғаушының қорғалушының қатысуынсыз қызмет ету өкілеттігі айтылады.
67-бап, 1-тармақ. О-тармақшасы - сотта өзін қорғауға - өзінің
Халықаралық Қылмыстық Соттың қызметінде қорғаушылардың қатысуының кейбір функционалдық және
Анық емес болып қалып отырған жағдай: қорғаушы процеске қалай
Сондай-ақ адвокат қызметін қаржылық қамтамасыз ету жағы қарастырылмаған, яғни
Сот қызметінде қорғаушылар қызметін құқықтық реттеу мәселелері оның негізгі
Осы зерттеулер жоғарыда айтылған мәселелерді шешу үшін жаңа конференция
Сондай-ақ автордың ойынша, Халықаралық адвокатура сияқты институт құру керек.Ол
Халықаралық адвокатура сияқты ұйымның құрылуы соттың заңды қызметінің тағы
Осылайша Халықаралық Қылмыстық Сотпен сотталушыларды қорғаумен қамтамасыз ету мәселесін
Жаңа дипломатиялық конференция ашу.Онда басқа проблемалық
мәселелермен қатар сотталушының қорғалу мэселесін де қарастырылар
еді. Нәтижесінде Халықаралық қылмыстық Сот Статутына тиісті өзгерістер
енгізу қажет.
Халықаралық адвокатура институтын құру мәселесін қарастыру.Бұл
бірінші міндетті шешеуге көмектеседі жэне кінәлауға қарсы әрекет болады.
Бірақ Халықаралық қылмыстық процеске қатысушыларды қорғаумен қамтамасыз ету мәселесінің
Куәгерлер мен зардап шегушілерге көмек көрсету тобы олардың қауіпсіздігі
Жоғарыда айтылғандардан байқайтынымыз Сот статуты зардап шегушілер мен куәгерлерді
Қатысушы мемлекеттер конференцияда бұл ұсынысты ескермеуі мүмкін, өйткені бұрын
Қорғауды қажет ететін тағы бір топ бар.Бұл соттар мен
Сәйкесінше Статут қорғау мәселесін тереңірек қарауы керек. Сондай-ақ Статут
3.3. Халықаралық қылмыстық соттың қызмет етуінің болашағы
Аталған проблемалардан бөлек Халықаралық қылмыстық сот қызметінде басқа да
Халықаралық қылмыстық соттың ұйымдастырылуына, қызмет етуіне байланысты әлі біраз
Сотқа көп үміт артылады, өкінішке орай сот бұл үмітті
Болашақта Халықаралық сот Халықаралық әділет механизмінің үлгісі болмақ.Ең бастысы,
Өкінішке орай бұл қағида толық іске асып отырған жоқ.
Халықаралық қылмыстық сотта ең басты рольды прокурор ойнайды.Бірақ статут
Сотқа қатысты бұл қағида үш мәселеге ие.Алғашқы екеуі еш
Жоғарыда аталған құқықтардың қолданылуы мүмкін болмайтын жағдайлар қарастырылған.Онда сот
Статут жазалау шарасы ретінде өлім жазасын анық қарастырмайды. Бірақ
Сот қолданылатын барлық жазалау шаралары жөнінде де осылай айтуға
Соттың оң және теріс жақтары туралы көп айтуға болады,
Болашақта Халықаралық қылмыстық сот бұрын толған соттардың ішіндегі ең
Соттың бірыңғайлығы да оның әмбебаптылығын көрсетеді.
Халықаралық қылмыстық сот ең әділ, ең гуманды сот болады.
Ең басты Халықаралық қылмыстық сот Халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздік
Біз өте маңызды оқиғаның - Халықаралық жауапкершілік саласындағы өте
ҚОРЫТЫНДЫ
Ең ауыр қылмыс - адамзатқа қарсы қылмыс заңмен қудаланбағанша
БҰҰ- ның бас хатшысы Кофи Аннан
Жұмыстың қорытынды бөлімін осындай сөздермен бастағымыз келеді, өйткені олар
Соттың қажеттілігін барлық дерлік мемлекеттер мойындады, тек қана кейбір
Жүргізілген зерттеулердің нәтижесінде сот қызметінің артықшылықтары мен кемшіліктері анықталды.
Бірақ Халықаралық қылмыстық сот бұрынғы болған соттарға қарағанда артықшылықтарға
Үшінші артықшылығы - Халықаралық қылмыстық сот әмбебап юрисдикциялы орган,
Сот өзінің келісілген мақсаты мен концепциясы, және өзінің тұрақты
Бірақ соттың тәуелсіздігі абсолютті емес екендігін айту керек, өйткені
Сьерра-Леоне бойынша халықаралық қылмыстың сот ол халықаралық қылмыстық соттан
Бұл орган жаңалығы мен ерекшелігіне қарамастан, маңыздылығы жағынан халықаралық
Соттың Рим статутының конституциялылығына кейбір ғалымдар күмәнданады.Бұл күмэн негізсіз,
Халықаралық қылмыстық соттың құқықтары мен міндеттері туралы ереже онша
Осылайша халықаралық қылмыстық сот жаңа функцияларын енді атқарып жатқан
Барлық кемшіліктерге қарамастан халықаралық қылмыстық сотты халықаралық құқықтық жетістік
Халықаралық қылмыстық сотқа артылып отырған басты үміт ол халықаралық
Шешенстан мен Ирак қақтығыстары бұл халықаралық қылмыстарға әкелетін мемлекеттер
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Полянский Н.Н. Международный военный трибунал под ред. Рычкова И.М.
- Москва.: юридическое издательство Министерства юстиции СССР, 1946. -
189с.
Уильям Шабас. Международный уголовный суд: исторический шаг в
борьбе с безнаказанностью// Московский журнал международного права. -
1999.-С.25-32.
Кудайбергенов М.Б. Международная уголовная ответственность
физических лиц. Диссертация на соискание учёной степени кандидата
юридических наук. - А., 1999. - С. 112.
Полторак А.И. Нюрнбергский процесс ( основные правовые проблемы). -
М.: Наука, 1966.-351с.
Николаев А.Н. Токио: суд народов. -М.: Юридическая литература, 1990.
413с.
Резолюция 827 (1993), принятая Советом Безопасности ООН на 3217-м
заседании 25 мая 1993 года. Приложение - Устав Международного
трибунала по бывшей Югославии.
Кудайбергенов М.Б. Международное уголовное право. А.: Гылым, 1999. -
362с.
Резолюция 955 (1994), принятая Советом Безопасности на его 3453-м
заседании 8 ноября 1994 г. Приложение-Устав Международного Трибунала
по Руанде.
Устав Международного военного трибунала по Нюрнбергу от 8 августа
1945 года.
Казакеева С.С. Ответственность физических лиц за преступления против
мира и безопасности человечества// Казахстанский журнал
международного права. - 2001. - С.44-53.
Комаров С.А. Общая теория государства и права. - М.:
265с.
Римский Статут Международного уголовного суда от 17 июля 1998
Заявление на церемонии, проведенной в Риме 18 июля 1998
принятия Статута Международного уголовного суда.
Блищенко И.П., Фисенко И.Б. международный уголовный суд. - М.:
Юридическая литература, 1998. - 239с.
15. Тузмухамедов Б.Р. Римский Статут Международного уголовного суда:
возможные вопросы конституционности
международного права. - 2002. - №2 - С. 163-169.
Рольф Эйнар Фифе. Международный уголовный суд // Московский журнал
Международного права. -1999. -№4 - С.70-81.
Мезяев А.Б. Международные суды и проблемы смертной казни. //
Международное право. -2001. - №4 -С.355-367.
Калядин А.И., Маркушина В.Н., Морозов Г.И. Актуальные проблемы
деятельности международных организаций. - М.: Международные
отношения, 1982. - 351с.
Шибаева Е.А. Правовой статус межправительственных организаций. -
М.: Юридическая литература, 1972.- 176с.
Белый И.Ю., Ложников И.С. Тенденции развития международной
уголовной юстиции: Специальный суд по Сьерра-Леоне.// Московский
журнал международного права. - 2003. - №1 -С.31-38.
Марусин И.С. Специальный Суд по Сьерра-Леоне - новый орган
международной уголовной юстиции.// Правоведение. — 2003. - №2 —С.
Письмо Президента Сьерра-Леоне Генеральному Секретарю ООН от 12
июня 2000 года.
Верещетин B.C. Международный уголовный суд: новые перспективы? //
Московский журнал международного пава. - 1993. - №2 -С.3-12.
William A. Shabas. An introduction to the International Criminal
Cambridge: CUP, 2001. -406p.
Устав Организации Объединённых Наций от 26 июля 1945 года.
Кузьменков СЮ. О принятии Статута Международного уголовного суда.
Вестник МГУ, серия «Право». - 1999. - №4 -С.63-71.
http://www.un.org/russian/law/icc/
Лобанов С.А. Международный уголовный процесс: тенденции
современного развития. // Государство и право. - 2003. -
Донской Д. Агрессия вне закона (об определении агрессии). -М.:
Международные отношения, 1976. - 136с.
Проект конвенции о правах и обязанностях государств в случае
подготовленная Гарвардским университетом в 1935-39 годах.
Багинян К.А. Борьба Советского Союза против агрессии. - М.:
1959. -147с.
Резолюция ICC - ASP(l) Продолжение работы в отношении агрессии
Приложение 2: Документ для обсуждения, касающийся определения и элементов
Резолюция Генеральной Ассамблеи ООН об определении агрессии от 14
декабря 1974 года.
Проект кодекса преступлений против мира и безопасности человечества.
Уголовный кодекс Республики Казахстан от 16 июля 1997 года.
Андрюхин М.Н. Геноцид - тягчайшее преступление против человечества.
М.: Госюриздат, 1961. -128с.
38. Андрюхин М.Н. Геноцид в политике империалистических государств. -
М.: Знание, 1967.-48с.
Конвенция о предупреждении геноцида и наказании за него от
1948 года.
Трайнин А.Н. Защита мира и уголовный закон. - М.:
Решение Международного трибунала по бывшей Югославии по делу
"prosecutor v. Drazen Erdemovic, Case IT-96-22-T.
Дипломатическая конференция полномочных представителей под эгидой
ООН по учреждению Международного уголовного суда. Официальные
отчёты. Том 2. - Рим, 15 июня-17 июля.
Council common position on the ICC- European Union, 8
Официальные отчёты о событиях в Косово.
Полторак А.И., Савинский Л.И. Преступная война. Агрессия США против
Вьетнама. М.: Наука,1968. - 304с.
Нарушение США норм международного права. Под ред. Авакова М.М.
М.: Международные отношения, 1984. - 197с.
Лазарев М.И. Преступления американских военнослужащих на чужих
территориях. - М.: Госюриздат, 1961. - 72с.
http://www.un.org/russian/news/fullstorynews.asp?
http://www.parlam.kz/news.asp?
Справочная система Юрист. Проект соглашения между Республикой
Казахстан и США о предоставлении лиц международному уголовному
суду.
http://www.amnesty.org.ru/rus/
http://www.hrw.org/russian/press/
Василенко В.А. Международно-правовые санкции. - Киев: Вища школа,
1982.-230с.
Международное публичное право. Под ред Бекяшева К.А. -М.:
Прспект,2001.-640с.
http://www.grani.ru/society/law/
http://main.izv.info/world/
Фисенко И.Б. Постоянный международный уголовный суд.// Московский
журнал международного права. - 2002. - №4 - С.47-59.