БІТІРУ ЖҰМЫСЫ
Мэйдзи дәуіріндегі Жапониядағы жаңа саяси жүйенің қалыптасуы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ.........................................................................................2
I. Мэйдзи дәуіріндегі конституциялық құқық
1.1. Заң шығарушы орган – парламенттің құрылуы....................................6
1.2. Мэйдзи дәуіріндегі Жапонияның сайлау жүйесі.................................10
1.3. Жапониядағы саяси партиялардың құрылуы.......................................14
1.4. Алғашқы жапон конституциясы...........................................................18
II. Мэйдзи дәуіріндегі үкіметтің еуропалық үлгіде құрылуы
2.1. Атқарушы билік органы – министрлер кабинетінің құрылуы............23
2.2. Император жанындағы жоғарғы консультативті орган –
кеңес (сумицуин)..........................................................................................27
2.3. Гэнро институтының құрылуы.............................................................30
2.4. Мемлекеттік идеологияның қалыптасуы. Кокутай доктринасы.........32
III. Мэйдзи дәуіріндегі полиция мен қарулы күштерді реформалау
3.1. Тұрақты қарулы күштерді және полицияны құру...............................37
3.2. Құқықтық-сот жүйені реформалау...................................................... 42
ҚОРЫТЫНДЫ...........................................................................................48
Пайдаланылған әдебиеттер......................................................................50
КІРІСПЕ
Күншығыс елінің, яғни жапон халқының тарихнамасында «Мэйдзи исин» атымен
Зерттеу жұмысының өзектілігіне келетін болсақ, біріншіден, Конституцияның қабылдануы,
Мэйдзи дәуіріндегі мемлекеттік аппарат реформасының алғышарттары мен нәтижелерін белгілеу,
Осы мақсаттың мүддесінен шығу үшін зерттеуде мынадай міндеттерді шешу
♦ Мэйдзи дәуіріндегі конституциялық құқық нышандарын қарастыру
♦ Парламенттің құрылуы, оның құрылымы, құрамы, қызметін, саяси жүйедегі
♦ Сайлау жүйесі және саяси партиялардың қызметіне тиісті баға
♦ Еуропалық үлгідегі үкіметтің – министрлер кабинетінің өкілеттік шеңбері
♦ Гэнро институты мен Сумицуин Құпия Кеңестің қызметі мен
♦ Кокутай доктринасының мемлекеттік идеология болып қалыптасуының жаңа
♦ Тұрақты әскер мен полицияның құрылуының алғышарттарын мен нәтижелерін
♦ Жаңа құқықтық-сот жүйесінің моделі, құрылымы және басты ерекшеліктерін
Зерттеу барысында негізінен 1889 жылғы Ұлы Жапон Империясының Конституциясы
Мэйдзи дәуіріндегі жаңа саяси жүйенің қалыптасуы тақырыбында
С. Тадагаваның «1889 ж. Жапонияның Конституциясы және елдің модернизациялануы»
С. Тояманың «Мэйдзи исин. Жапонияда феодализмнің жойылуы» еңбегінде Токугава
Орыс ғалымдары да жапон тарихын зерттеу саласында тер төгіп
О.А.Жидкова, Н.А.Крашенникованың «Шет елдердің мемлекетігі мен құқығының тарихы» атты
Бітіру жұмысы кіріспе, негізгі бөлім және қорытындыдан тұрады. Жұмыстың
Зерттеу жұмысының негізгі бөлімі үш тараудан тұрады. Бірінші тарау
Екінші тарау «Мэйдзи дәуіріндегі үкіметтің еуропалық үлгіде құрылуы» деген
Негізгі бөлімнің үшінші тарауы «Мэйдзи дәуіріндегі полиция мен қарулы
Бітіру жұмысының қорытындысында жалпы Мэйдзи дәуіріндегі жапон мемлекетінің саяси
1-ТАРАУ. МЭЙДЗИ ДӘУІРІНДЕГІ КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ ҚҰҚЫҚ
Заң шығарушы орган – парламенттің құрылуы
Жапон парламенті «императорлық парламент» (Тэйкоку гикай) деген атқа ие
Жапон парламетінің жұмысы 1890 жылы басталды. Парламент ел басшысы,
Парламент екі палатадан тұрды: пэрлер палатасы (Кидзоку-ин) және өкілдер
Парламенттің пэрлер палатасының құрамы келесідей болды:
1) император тұқымындағы ханзадалар;
2) 25 жастан асқан маркиздер мен княздар;
3) өз жетістіктерімен көзге түскен, еңбегі сіңген императордың өзі
4) ақсүйектер қатарынандағы салық төлеушілер ішінен сайланатын әр префектурадан
Палатаның құрамына енетін соңғы аталған үш топтың әрбіреуі
Өкілдер палатасы құрамына 25 жасқа толған және 3 иен
Жоғары палата мүшелері өмір бойы қызмет ету құқығына ие
Пэрлер палатасының президенті мен вице-президентін императордың өзі сайлады. Ал
Парламенттің келесідей құқықтары болды:
1) петициялар қабылдау;
2) императорға жолығу;
3) үкіметтен түрлі мәселелерге байланысты түсініктемелер талап ету (министрлер
4) мемлекеттік шығындар мен кірістердің тиісті түрде тіркелуін қадағалау.
Парламент палатасындағы депутаттың алатын орны жребий бойынша түсетін нөмірімен
Парламент жұмысын бақылауға бағытталған арнайы комиссия құрылды. Ол комиссия
1890-1923 жылдар аралығында парламенттің төменгі палатасында өткізілген сессиялар
Үкіметтік партияға да, оппозициялық партиялардың құрамына да енбеген
1917 жылғы парламенттік сайлауда Сэйюкай партиясы төрт жүз алпыс
Жапонияның үстем тап өкілдері, шенеуіктер мен император ұрпақтарының өздері
Партияның саяси бағдарламасының негізгі қағидалары оның декларациясында айқын белгіленген:
«Дзицугио Досикай» партиясының саяси бағдарламасын көз жүгіртіп қана қарастырғанның
Партияның бағдарламасы буржуазияның «өндірістің дамуының алғышарттарын жасау» секілді талабы
1.2. Мэйдзи дәуіріндегі Жапонияның сайлау жүйесі
1890 жылы Жапонияда сайлау құқығының реформасы өткізілді. Сайлау жүйесінің
Өкілдер палатасы мүшелері жапон Конституциясымен бір уақытта жария етілген
Өкілдер палатасы құрамына 25 жасқа толған және 3 иен
Заң жүзінде төменгі палатаның мүшесі болып сайлана алмайтындарға:
1) император үйінің шенеуніктері;
2) соттар;
3) мемлекеттік бақылау шенеуніктері;
4) діни лауазымды тұлғалар;
5) салық жинаушылар жатады.
Төменгі палатаның депутаты ретінде сайлануға да, сайлаушы ретінде дауыс
1) армия және әскери флотта қызмет ететіндер;
2) квазоку әулетінің басылары;
3) әлеуметтік жағдайы нашар қарыздар адамдар;
4) сот шешімімен азаматтық құқықтарынан айрылған адамдар.
1890 жылы қабылданған жаңа сайлау заңы бойынша 25 жастан
Сайлау туралы заң әр префектурада сайлау бөлімшелерінің орнатылуын және
Бұл сайлау заңына халықтың көңілі толмағаны белгілі. Оның себебін
1900 жылдың ақпан айында жаңа сайлау заңы бекітілді. Бұл
Төменгі палата мүшелерінің саны көбейіп, 300-ден 369-ға жетті. Сонымен
Алғашқы парламенттік сайлауды өткізу мақсатымен Жапония 257 сайлау бөлімшелеріне
Парламенттік сайлау ережелеріне сәйкес әрбір сайлаушы азамат сайлау қағазына
Осы алғашқы парламенттік сайлауға дауыс беруге құқылы азаматтардың жалпы
1890 жылы қараша айында өткізілген парламент палаталарының алғашқы сессиясында
1892 жылы өткізілген жаңа сайлау кампаниясы жемқорлық, парақорлықпен
Дәл осы сессия барысында екі палата арасында бюджетке байланысты
Жергілікті басқару органдарының мүшелеріне сайлану туралы айтудан бұрын, олардың
Әкімшілік жағынан Жапония мемлекеті префектураларға («кэн») бөлінеді (барлығының саны
Әрбір префектурада ең кем дегенде, 30 адамнан құралатын жергілікті
Белсенді сайлау құқығына 25 жастан асқан, тікелей салықтың белгілі
Кэндер қалалар («си») мен уездерге («гундарға») бөлінді. Уездерді («гун»)
Барлық дауыс берушілер қала басқармасына төлейтін тікелей салықтардың мөлшеріне
Қалалық басқармаға кеңесшілікке үміткерлерден мүліктік ценз талап етілген жоқ.
Уездердің өздері шағын қалалардан («че») және ауылдардан («сон») тұрды.
Пассивті сайлау құқығына ие болу үшін келесі талаптарға сай
1) жапон қызметшісі болу;
2) 25 жасқа толу;
3) қалалық сайлау аймағында 2 жылдан көп уақыт тұру;
4) қандай болмасын тікелей салық мөлшерін төлеу (2, 358-361)
1.3. Жапониядағы саяси партиялардың құрылуы
Мэйдзи төңкерісіне дейін «саяси партия» деген ұғым жапондық мемлекеттік
1881 жылдың қазан айында «бостандық және халық құқығы үшін
Дзиюто либералдық помещиктер, ауыл буржуазиясы, зиялы қауым, ірі кәсіпкерлер
Дзиюто партиясының жалпы саяси бағдарламасы келесі қағидаларға негізделді:
1. Біздің партия бостандыққа қол жеткізу және әрбір адамның
2. Біздің партия елде жетілген конституциялық жүйені енгізу үшін
3. Біздің партия біз қалыптастырған ұстанымдарды қолдайтындармен бірге өз
Дзиюто партиясының саяси бағдарламасын «бостандық», «теңдік», «бірлік» деген ұғымдарды
1882 жылдың маусым айында үкімет либералдық партияның жұмысына ресми
Конституциялық-либералдық партия орталық Жапонияда, астананың маңында орналасқан префектураларда және
Провинциялардағы либералдық партияның саяси беделінің өсуі үкіметті біраз алаңдаттырды.
Жапонияның саяси сахнасы жалғыз бір партиямен ғана шектелген жоқ.
Дзиюто партиясының саяси бағдарламасымен салыстырғанда бұл партияның көздеген мақсаттары
1. Император үйіне сый-сияпат көрсете отырып, халық қамын ойлау;
3. Орталық биліктің араласуын болдырмай, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының
4. Қоғамның даму сатыларына сәйкес сайлау құқықтарын кеңейту;
5. Шетел мемлекетерімен келіссөздер жүргізу, сауда байланыстарын күшейту;
6. Ақша айналымын асыл металмен қамтамасыз етілуін қадағалау.
Жалпы Кайсинто партиясының, басқа партиялармен салыстарғандағы, ерекшелігі император билігіне
«Біз император үйінің гүлденуі мен халықтың жақсы өмір сүруін
Екі партияға да ортақ болған екі нәрсені атап айтуға
Екі партияның идеологиясын алсақ, айырмашылықтарына қарағанда ұқсастықтарының көбірек болғандығын
Оған қоса, партиялардың өз ішінде ауызбіршілік болмады, олар бірнеше
Фракциялар партияның негізгі басшыларының айналасында құрылды. Олардың қалыптасуында фракция
«Оябун кобун» пинциптеріне сәйкес, әрбір саясаткер өзін қоршаған ортаның,
Дегенмен «оябун кобун» жүйесінің ұтымсыз жақтары да болды. Партия
Кайсинто партиясының құрылуымен қабаттаса, жапон саяси аренасында жаңа үкіметтік
«Мемлекеттегі жоғарғы биліктің иесі болып император саналады. Билік конституциялық
Конституциялық императорлық партияның үкіметтегі ықпалы әлсіз болды, ал оның
Жоғарыда аталған партиялармен қатар, 1882 жылдан бастап Жапонияда социалистік
Он бес жылдан кейін ғана Жапониядағы социализм бағытындағы ұйымдардың
1901 жылы Токиода еңбек шарттарына қанағаттанбаған темір
Жапон елінде жұмысшылар табының партиясынан басқа
1.4. Алғашқы жапон конституциясы
1889 жылы қабылданған жапон Конституциясы ел тарихындағы алғашқы конституция
Алғашқы жапон конституциясы жөнінде сөз қозғаудан бұрын, алдымен оның
Жаңа билік басындағылар бұдан былай екі басты саяси мақсатты
Екіншіден, мемлекет үшін аса маңызды болған мәселе – АҚШ
Шығыстың әлсіз дамыған кішігірім елінен келген делегация өз сапарларының
Делегацияның елге оралғанынан кейін күншығыс елі өмірінің барлық салаларында
Елдегі еуропаландыру үрдісінің орын алуының салдарынан Жапонияда әлемнің басқа
Жаңа саяси жүйе көшбасшылары Т.Ивакура, Т.Окубо және Х.Ито т.б.
1881 жылы бұрынғы үкіметтің беделді басшыларының бірі болған Сигэнобу
Дәл осы сәтте үкімет назарына Р.Реслердің «монарх – бейтараптық
Конституция 1889 жылдың 11-ыншы ақпанында дайындалып, алғашқы парламент
Конституцияны толық демократиялық үлгіде жасалды деуге болмайтын еді. Нақтырақ
Конституция 7 тараудан, 76 баптан тұрды. Осы 76 баптың
1889 жылғы Конституцияға тән бірқатар өзіндік ерекшеліктер бар. Біріншіден,
Жапон Конституциясының ең бірінші тарауы ел басшысы – тэнноға
Сонымен бірге, императордың қалағанынын орындайтын «құралы» ретінде қызмет ететін
Жапонияның ата заңының екінші тарауы Конституцияның сипаттамасы тұрғысынан қарағандағы
Жапон империясының парламенті жөнінде үшінші тарауда айтылған. Парламент екі
Тэнноның өзі депутаттар палатасын тарату құқығына ие болды
Жапон халқының ата заңының төртінші тарауы «министрлер және мемлекеттік
Сот билігі жөнінде жапон Конституциясының бесінші тарауында айтылады. Онда
Алтыншы тараудың тақырыбы «қаржы» болып табылады. Үкімет керек болған
Қосымша заңдар Конституцияның жетінші тарауында қарастырылды. Бұл тараудың аса
Ұлы жапон Империясының Конституциясында жергілікті басқару билігі жөнінде мүлде
2-ТАРАУ. МЭЙДЗИ ДӘУІРІНДЕГІ ҮКІМЕТТІҢ ЕУРОПАЛЫҚ ҮЛГІДЕ ҚҰРЫЛУЫ
2.1. Атқарушы билік органы – министрлер кабинетінің құрылуы
80-жылдардың орта шенінде жапон Империясының Конституциясы қабылдануының және Парламенттің
Бұл шендерге кадзоку өкілдері, үкіметтің жоғары шенеуіктері, құрлық және
1885 жылы үкіметтік ұйымдар жұмысымен танысу мақсатында жапон делегациясының
Найкаку он министрліктен құралды:
1) император үйінің министрлігі
2) сыртқы істер министрлігі (гаймусе);
3) ішкі істер министрлігі (наймусе);
4) қаржылық (окурасе);
5) әскери (рикугунсе);
6) теңіз (кайгунсе);
7) әділеттілік (сихосе);
8) ағарту (монбусе);
9) ауыл шаруашылық (носемусе);
10) сауда және байланыс (тэйсинсе).
Император үйі министрлігінің басшысы, әрі император мөрінің сақтаушысы монархтың
1885 жылы желтоқсан айының 22-інші жұлдызында Жапонияның алғашқы министрлер
Министрлер кабинеті прусстік модельдегі құрылым бойынша жасалды. Бұл модель
Жапон кабинетінің тағы бір ерекшелігі, Империя Конституциясының он екінші
Бастапқыда кабинет партияға бөлінбеу қағидасын ұстанды, ал ондағы басты
Ұлы жапон Империясының Конституциясында министрлер кабинеті жөнінде және премьер-министрдің
1885 жылы жарық көрген императордың прокламациясында кабинеттің тоғыз министрліктен
1918 жылы министліктердің саны өсті. Теміржол көлігі министрлігі құрылды.
Жапонияның премьер-министрінің міндеттері 1889 жылғы императорлық жолдауда белгіленген болатын.
Премьер-министр қажет жеп санаған жағдайда қандай болмасын кез келген
Министрлерді император қағаз жүзінде тағайындағанымен, іс жүзінде бұл міндетті
Кейбір жағдайда қызметінен босатылған премьер-министр өз міндеттерін орынбасарына жүктейтін
Үкіметтің барлық министрліктері император үйінің жанында, Токио қаласында орналасты.
Жапонияда атқарушы билік органының құрылымы қалыптасқаннан кейін, премьер-министр болып
Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін премьер-министрлікке тағайындалу қағидалары біраз өзгерді.
Жапонияның саяси сахнасында партиялардың пайда болуымен, олар премьер-министр
1885 жылдан бастап 1945 жылға дейінгі уақыт ішінде Жапонияда
Ито Хиробумидан бастап гэнро институтының соңғы мүшесі болған Сайондзи
1) Ито Хиробуми
2) Курода Киетака
3) Ямагата Аритомо
4) Мацуката Масаеси
5) Окума Сигэнобу
6) Кацура Таро
7) Сайондзи Киммоти
1889 жылы жапон елінің Конституциясы қабылданып, парламенті құрылғаннан кейін,
2.2. Император жанындағы жоғарғы консультативті орган – Құпия Кеңес
XIX ғасырдың 80-інші жылдары Жапонияның жаңа билік басындағыларының арасында
1888 жылы маусым айында билік басындағы 35 жасар император
«Мемлекетке айтарлықтай еңбегі сіңген тұлғалардың мемлекеттік істерді жүргізудегі
Құпия Кеңес император жанындағы ең жоғарғы консультативті орган болып
Құпия Кеңестің құрамына келетін болсақ, Сумицуин органы оның төрағасы,
Жоғарғы консультативті орган мүшелерін императордың өзі тағайындады. Олар қоғам
Құпия Кеңес мүшелігіне үміткерлерге қойылған бір талап – олардың
1889 жылы қабылданған Ұлы Жапон Империясының Конституциясына сәйкес, императордың
Императордың мемлекеттік қызметкерді тағайындау жөніндегі жарлықтарының іске асуы да
Сумицуин кеңесінің мүшелерінің заң жүзінде ешбір мемлекеттік шен
Құпия Кеңес құрылған кезде, оның алғаш төрағасы болып Ито
Жарты жылға жуық уақыт ішінде консультативті кеңес аса құпия
Осы кезде ел конституциясымен бірге негізгі заңдарға қатысты арнайы
Микадо Құпия Кеңестің ел конституциясын қабылдау мәселесіне байланысты өткізілген
1889 жылы Жапонияның Ата заңы қабылданғаннан кейін де, бастапқыда
Конституцияда Құпия Кеңестің қызметі мен міндеттері министрлер кабинетінің жұмысы
«Құпия Кеңес, Құпия Кеңесті ұйымдастыру ережелеріне сәйкес, император талап
Жаңа ел Конституциясы мұндай консультативті институттардың қызметіне тыйым салған
2.3. Гэнро институтының құрылуы
Мэйдзи дәуіріндегі Жапонияның саяси құрылымының еуропалық үлгі негізінде
Гэнро кеңесінің күншығыс елінің мемлекеттік жүйесінде алатын орны мен
Гэнро институтының әрі қарай қалыптасу процесін қарастыру үшін 1890
1) Ито Хиробуми;
2) Курода Киетака;
3) Ямагата Аритомо;
4) Мацуката Масаеси;
5) Иноуэ Каору;
Уақыттың өтуіне сәйкес, дүниеден өткен гэнро институтының мүшелері өзге
Кейінірек кеңесшілер тобының құрамы кеңейтілді. Алайда, толық мүшелер саны
Гэнро институтының мүшелері көп жағдайда, мемлекеттік тәжірибелері мол, әбден
Император гэнро институтының кеңесімен алуан түрлі мемлекеттік істерге қатысты
Мемлекеттік биліктің бұл институтының көбінесе жапон елінің ішкі және
1) премьер-министрдің тағайындалуы;
2) соғыс ашу;
3) бейбітшілік жариялау;
4) шетел державаларымен түрлі келісім-шарттар жасасу
Кейбір жағдайларда елдің премьер-министрлері гэнро мүшелері құрамынан тағайындалды
Гэнро институтының қызметінде айрықша атап өтетін ерекшелігі болды. Ол
Гэнро институтының құрамындағы көреген ақсақалдар императордың жанындағы, оның жеке
Жапон қоғамының конституциялық топтары әлденеше рет мемлекетте гэнро
Гэнро институты кеңесшілер тобының ең соңғы мүшесі Сайондзи Киммоти
1940 жылы император жанындағы гэнро институты кеңесшілерінің соңғысы болған,
2.4. Мемлекеттік идеологияның қалыптасуы. Кокутай доктринасы.
Мэйдзи төңкерісі феодалдық Жапония мен еуропалық үлгіде дамыған Жапонияның
Жаңа үкіметке бүкіл елді бір ортаға жұмылдыратын мықты идеологиялық
Синто (жапон тілінен аударғанда, «құдай жолы») немесе синтоизм –
Жапонияның синтоизм дінінің әйгілі зерттеушісі Минору Сонода ұлттық дін
Шынымен-ақ, бұл дін дерлік болмыстың қалыпты да, үйлесімді тәртібі
Ал қазір жапон халқының дәстүрлі діни көзқарастары мәселесіне кеңірек
Жапон ұлттық дінінің іргетасын жапон аралдарын, сонымен қатар көптеген
Синтоизм арқылы император өзінің мемлекет басы ретіндегі заңды мәртебесіне
Жаңарған мемлекеттік идеология кокутай доктринасы (жапон тілінен аударғанда, «мемлекеттің
Мұндай дүниетанымның қалыптасуында жапондықтардың этникалық біркелкілігі маңызды рольге
Американдық ғалым Байрон Эрхарт пікірінше, «Жапония әр уақытта жаңа
Жаңа үкіметтің алғашқы дін мәселесіне байланысты заң шығару актісі
1868 жылы сәуір айында елде «сайсэй итти» - «рәсім
Мэйдзи дәуірінде, әрине, мемлекет пен діннің толық бүтіндігіне жету
1869 жылы Мэйдзи императоры синтоизмнің діни орталығы болып табылатын
Сонау VIII ғасырда құрылған ежелгі синто институты қайта жаңғырды.
Дзингикан басқармасы жанында арнайы дінқызметшілерінің институты құрылды. Діни білім
1871 жылы барлық синтоистік храмдар мемлекеттік рәсімдерді жүргізу орындары
1872 жылы синто істері бойынша департамент министрлікке (дзингисе) ауысты.
1882 жылы барлық синтоистік храмдар және ұйымдар екі топқа
Синтоистік дін қызметшілері іс жүзінде мемлекеттік шенеуніктерге айналды. Император
1889 жылғы Конституция дін бостандығын бекіткенімен, шын мәнінде бұл
Мемлекеттік синто халықтық діннен де, секталық синтодан да алыс
Мемлекеттік храмдар мен мектептер мемлекеттік синтоны таратуда маңызды рольге
1900 жылы мемлекеттік синтоны мазмұны жағынан діни емес деп
Айта кететін қызықты жайт, «Тайхоре» заңдар кодексі қағаз жүзінде
Мэйдзи дәуірінде қалыптасқан жаңа үкімет синто дінінің мемлекеттік істерді
Сайып келгенде, ресми түрде дін деп есептелмеген мемлекеттік синто
3-ТАРАУ. МЭЙДЗИ ДӘУІРІНДЕГІ ПОЛИЦИЯ МЕН ҚАРУЛЫ КҮШТЕРДІ РЕФОРМАЛАУ
3.1. Тұрақты қарулы күштерді және полицияны құру
1871 жылдан бастап жапон үкіметінің тұрақты әскері болмады. Бұдан
Әскери реформа мәселесіне байланысты Мэйдзи дәуірінің көшбасшылары алуан түрлі
1871 жылы ақпан айында ортақ шешім ретінде императолық гвардия
Жапониядағы әскери ведомствоның жұмысының тоқтатылуы 1872 жылы 27-інші ақпанда
1872 жылы қараша айында әскер қатарына шақыру құжаттары
Бастапқыда жалпыға бірдей әскери міндет қағидасы Жапонияның бес префектурасында
«Барлық адамдар бірдей өзінің әскери міндетін өтеуге тиіс. Әскери
Әскер міндетке байланысты қабылданған заң негізінде мемлекет алты әскери
«Ағайынды aзаматтардың бірі әскери қызметте болса, екіншісі өзінің әскери
Бұқара халық ішінде мұндай жаңа заң төңірегінде дау-жанжалдар толастамады.
Мемлекетте орын алған мұндай жағдай ел ішіндегі толқуларға әкелді.
Заңға сәйкес, Жапонияның қарулы күштерінің бас қолбасшысы болып император
1) артиллериялық кеңес
2) әскери инженерлер кеңесі
3) әскери-санитарлы кеңес
4) әскери-ветеринарлық кеңес
5) қарулар бөлімшесі
6) арсенал
7) фортификациялық бөлімше
8) интенданттық қызмет
9) әскери жоғары оқу орындары
Құрлық және теңіз әскерлеріне берілетін білім зор маңызға ие
Жапонияның жаңа әскерінің алғашқы жарғысының жасалуы, оңтүстік-шығыс княжестволарының самурайларынан
Батыстан енген жаңашылдықтар әскери салаға бірқатар өзгерістер әкелгенімен,
Алғашқыда жапон әскерінің құрамы мен құрылымы мінсіз болып көрінді.
Осындай орасан зор еңбектенгеннің нәтижесі жеміссіз қалған жоқ. Кацура
Прусстік жүйе негізінде жүзеге асқан жапон әскерін қайта ұйымдастыру
1882 жылы жапон теңіз әскерін қайта құрудың арнайы 8
1893 жылы Жапония мемлекеттегі маңызды мәселелерді шеше алатын кәсіптік
Қарулы күштерді қайта ұйымдастыру реформасымен бірге, елдегі полиция жүйесін
70-жылдардың бас кезінде орталықтанған полициялық жүйе жасалып, 1874
Уездерде жеке полиция бөлімшелері жұмыс істеді. Олардың өкілеттік ауқымы
1) берілген аймақтағы тыныштық пен тәртіпті сақтау
2) аймақтағы санитарлық жағдайлардың сақталуын қадағалау
3) билік басындағылардың шектен шығуларымен күресу
4) тергеу жұмыстары
5) ізденіс жұмыстары
6) елдегі өрт сөндіру қызметіне бақылау жүргізу
Кейінірек полиция күштерінің юрисдикциясына елдегі саяси жағдайды қадағалау, баспасөз
Уақыт өте келе полиция қызметінің жаңа түрлері пайда болды.
Полиция қызметкерлеріне келетін болсақ, олар ел ішінде мемлекеттік шенеуніктер
Полиция қызметшілерінің көпшілігі самурай сословиесінің қатарынан тағайындалып отырды. Оған
Күншығыс елінің батыс мемлекеттерінен өзгешеліктері аз емес еді. Жапон
Жапон түрмелері Әділет министрлігіндегі арнайы басқармасының қарауында болды. Полиция
3.2. Құқықтық-сот жүйесін реформалау
Мэйдзи дәуіріндегі билік басындағылар табысқа қол жеткізудің алғышарттары ретінде
1868 жылы ақпан айында қабылданған «соттардағы қызметтік иерархия» (сайбансе
1869 жылы шілде айында «жапон мемлекеті мен халқы императорға
Алайда елдегі қылмыстық және азаматтық құқықтық істер бойынша әділеттікті
1871 жылы шілде айында қылмыстық істер ведомствосы және бақылау
Жапонияның сот жүйесінің қайта ұйымдастырылуы 1871 жылы желтоқсан айында
«Әділеттік министрлігінде лауазымды тұлғалардың қызеттік міндеттері жөніндегі Ережені» (сихо
1. Әділет министрлігінің төтенше соты (сехосе риндзи сайбансе). Бұл
2. Әділет министрлігінің соты (сехосе сайбансе). Бұл соттың түрі
3. Жылжымалы сот (сютте сайбансе). Бұл соттың түрі алшақ
4. Префектуралық сот (фукэн сайбансе). Мұндай соттар префектуралар ішіндегі
5. Аймақтық сот (ку сайбансе). Айтарлықтай маңызды емес
Жаңа сот жүйесі қалыптасып, қарқынды дамыды. Дегенмен жаңа сот
Соттық істердің барлық нормаларға сай жүргізілуі тиісті органдармен қатаң
Сол кездегі соттардың кәсіптік даярлығының жеткілікті дәрежеде дамып,
1890 жылы қабылданған Заң бойынша, соттардың толық тәуелсіздік алуы
1890 жылдары прокуратураның құқықтық мәртебесі өсіп, өкілеттік шеңбері кеңейе
1) сотқа дейінгі тергеу жұмыстары
2) сот отырыстарында күдіктіге кінә тағу міндеті
3) қылмыскер жазасын қайта қаруды талап ету
4) соттардың барлық түрлеріне бақылау жүргізу
1890 жылы қабылданған Заңға сәйкес, Прокуратураның Жоғарғы қауымдық департаменті
1893 жылы елде адвокатура жөнінде Заң қабылданды. Адвокаттар прокурорлармен
Орталықтанған сот жүйесін қалыптастыру бағытындағы әрекеттер Мэйдзи үкіметінің заңгерлік
Жапон заңдарына қатысты қалыптасқан мұндай көзқарастың жаны болды. Бұған
Жапон мемлекеті өз территориясында елдің құқықтық жүйесіне шетел мемлекттерінің
Құқықтық жүйе іргетасын қалауда Мэйдзи үкіметі еуропа елдеріндегі әділеттік
Үкіметтің қалауы құқықтық жүйенің француздық үлгісіне тоқтады. XX ғасырдың
Нәтижесінде күншығыс еліне француз заңгерлері шақырылды. Олардың қатарында Париж
1) «Заң нормасынан тыс қылмыс та, жаза да жоқ»
2) «Заңның кері күші жоқ»
Бұрын-соңды болмаған мұндай ұстанымдар Жапония халқына жат болды, әрі
1875 жылы елге кеңесші ретінде тағы да бір атақты
Француз заңгерлерінің қылмыстық және қылмыстық іс жүргізу кодекстерін дайындап
Қылмыстық кодексті даярлау жұмыстары тез арада аяқталған болатын. Ал
Жапон қоғамында орын алған қарқынды өзгерістердің арты, бітім жасасу
1880 жылдары елде құқықтың француздық моделінен неміс үлгісіне өту
Жапонияның құқықтық-сот жүйесі толығымен 1889 жылғы Конституция қабылданғаннан кейін
Қорытынды
Сегунат жойылып, «бансэй иккэй» жүйесіне сәйкес микадо билігі жанданғаннан
Мэйдзи қайта құрулары мемлекттік аппараттың реформаларынан басталып, мемлекетте жаңа
1890 жыл жапон татихында заң шығарушы орган – парламенттің
XIX ғасырдың 70-жылдары өткізілген құқықтық-сот жүйесінің реформалары да мазмұны
Сайып келгенде, Мэйдзи дәуірінде өткізілген саяси реформалар, оның ішінде
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Дурденевский В.Н., Лудшувейт Е.Ф. Конституция Востока: Египет, Турция,
2. Все о Японии. Энциклопедия. М., 1996.
3. А.Е. Жуков. История Японии. Т. II. 1868-1998. 2-изд.,
4. Faribank J., Reischauer E., Craig A. East Asia/
5. Hane M. Peasants, Rebels and Outcasts. The Underside
6. История государства и права зарубежных стран. Под общ.
7. Черниловский З.М. Всеобщая история государства и права. М.,
8. Ким Г.Ф. Востоковедение в условиях перестройки. – Народы
9. Акимото Рицуо. Сэйдзи Сякайгаку дзесэцу. Гэндай
10. Ike Nobutake. A Theory of Japanese Democracy. Boulder,
11. Всеобщая история государства и права. Учебник/Под ред. проф.
12. Дневники осмотра Америки и европейских стран Чрезвычайным и
13. Георгиев Ю. Закулисный реформатор эпохи Мэйдзи. // Электронный
14. Конституция Японии 1889 г. и «модернизация» страны /С.
15. Ito H., count. Commentaries on the Constitution of
16. Научное издание. Япония: экономика, политика, история. / Под
17. Молодякова Э.В., Маркарьян С.Б. Японское общество: книга перемен
18. Тояма С. Мэйдзи исин. Крушение феодализма в Японии.
19. Минору Сонода. Мир синто. – М., 2001.
20. Молодякова Э.В. Синто в послевоенные годы // Синто
21. Эрхарт Х.Б. Религиозные традиции Японии.
22. Гришелева Л.Д Чегодарь Н.И. Японская культура нового времени.
23. Черниловский З.М. Хрестоматия по всеобщей истории государства и
24. Квигли Г.С. Правительство и политическая жизнь Японии. М.,
25. А.Я. Сухарев. Правовые системы стран мира. Энциклопедический справочник.
26. Конституция зарубежных государств: Учебное пособие / Сост. проф.
2