Ұлтты жетілдіру

Скачать



МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ........................................................................................................................3
1991-2000 ЖЫЛДАРДАҒЫ ҚАЗАҚ БАСПАСӨЗІНДЕГІ ҰЛТТЫҚ ИДЕЯ МӘСЕЛЕСІ...........................................................................................................10
1991-1995 жылдардағы қазақ баспасөзіндегі ұлттық идея мәселесі.....10
1995-2000 жылдардағы қазақ баспасөзінде көтерілген ұлт саясатының маңызы.........................................................................................................21
2001-2010 ЖЫЛДАРДАҒЫ ҚАЗАҚ БАСПАСӨЗІНДЕГІ ҰЛТТЫҚ ИДЕЯ МАЗМҰНЫ...........................................................................................................31
2001-2010 жылдардағы қазақ баспасөзіндегі ұлттық идеяның мәні мен
ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаев мақалаларындағы ұлттық идея............44
ҚОРЫТЫНДЫ...........................................................................................................57
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.........................................................59
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі. Кеңес өкіметі кезінде яғни әкімшіл әміршіл
Ал шын мәнісінде бұл ұғымның тарихы ерте кезден
Ұлттық идеяны сөз қылудың өзі бізге жетістік. Өйткені
Ұлттық идея – бұл бір көптен көтеріліп жүрген
Қазақтар да әлемнің саяси, тарихи, этникалық дамуынан бейхабар
Талай-тьалай ойдодолары өтті, том-том кітаптар жарық көрді. Ғалымдардың,
Идея – грек сөзі, образ, ұғым, түсінік мағыналарында
Ұлттық идеяға тап бүгінгі керегі толағай сөз ғана
Жалпы өткен жыл көп нәрсенің басын ашып берді.
Ал Ұлттық идеяны көтерген қазақ интеллигенциясы Қазақстандағы жердің
Екі диспозицияның қақ ортасында қалған мемлекет үшін бүгінде
Қызығы, сұрақтың жауабын өзге ұлт өкілдерінің өздері беріп
Былтырғы жылы бірқатар ғалымдар барша Қазақстан тұрғындарын ұлтқа
Алдағы уақытта келесі үш сұраққа нақты да ұғынықты
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Ұлттық идеяның бары мен жоғын
Ұлт және одан туындайтын ұлттық идея мәселесі
Негізінен, аталған тақырып төңірегінде Тәуелсіз Қазақстан кезеңдегі алғашқы
1991-1995 жылдар аралығында ұлттық идея мәселесін баспасөз беттерінде
Тәуелсіздігіміздің алғашқы жылдарында ұлт мәселесін көтерушілердің бірі –
Қазақстан Республикасы Ұлттық академиясының мүше-корреспонденті Ғайрат Сапарғалиев 1993
Сонымен қатар, осы жылы Тұрсынбай Жандәулеттің «Ұлттық, жалпыхалықтық
Қазақстан Ресрубликасы Ұлттық Ғылым Академиясының коррепондент мүшесі, философия
Философия ғылымының докторы, профессор Раушанбек Әбсаттаров «Конституция
Марат Раушанбекұлы «Ақиқат» журналының № 6 санында жариялаған
Фиолософия ғылымының докторы, профессор Әбдеш Қалмырзаев «Осы жұрт
Жоғарыда келірілген ұлттық идеяға қатысты мақалаларда айтылған
1995жылы «Ақиқат» журналының № 3 саныныда жарық көрген
«Ақиқат» журналының 1999 жылғы № 8 санында жарық
Ал енді ХХІ ғасырдың бас кезінен бастап бүгінгі
Сонымен қатар, «Жас алаш» газетіннің 2006 жылы №
Бұдан кейінгі жылдары Жас Алаш газетінің № 10
2010 жылы «Президент және халық» газетінің № 40
Елбасымыз Назарбаев Н.Ә. ұлттық идеяға ерекше мән беріп:
Диплом жұмысының мақсат –міндеттері: Дипломдық жұмыстың басты
1991-1995 жылдар аралығында қазақ баспасөз беттерінде ұлттық идея
1995-2000 жылдардағы қазақ баспасөз беттерінде ұлт саясатын қалыптастыру
2001-2010 жылдар аралағында қазақ баспасөз беттерінде жарияланған мақалалардағы
Назарбаев Н.Ә. шығармашылығы және мақалаларындағы ұлттық идея мәселесінің
Диплом жұмысының теориялық және методологиялық негізі. Бұл дипломдық
Зерттеу жұмысының хронологиялық ауқымы. Қазіргі таңдағы тәуелсіз Қазақстанның
Кеңес заманында қазақтар социалистік ұлт аталғанымызбен, елдік мәселелермен
Диплом жұмысының құрылымы. Бұл дипломдық жұмыс кіріспеден, екі
1991-2000 ЖЖ. ҚАЗАҚ БАСПАСӨЗІНДЕГІ ҰЛТТЫҚ ИДЕЯ МӘСЕЛЕСІ
1991-1995 жж. қазақ баспасөзіндегі ұлт мәселесінің қозғалу деңгейі
«Кеңес заманында қазақтар социалистік ұлт аталғанымызбен, елдік мәселелермен
Қазақ халқы өзінің тұңғыш президентін сайлап,
Ұлт мәселесі тұрғысында көптеген мақалаларын баспасөз беттерінде жариялап,
Ал «Егемен Қазақстан» газетінің 1993 жылы баспаға шыққан
Қазақстанның ұлттық, қоғамдық-саяси «Ақиқат» журналының 1993 жылғы №8
Сәкен Дорженовтың мақаласында сонымен қатар: «Осы жылғы мамырдың
Сәкен Дорженовтың мақаласынан: «Иә, ұлттық проблема – күрмеуі
1993 жылдары баспасөз беттерінде жарияланған ұлт мәселесі тақырыбындағы
Тұрсынбай Жандәулеттің мақаласынан тағы бір үзінді келтірсек:
1993 жылы «Егемен Қазақстан» № 203 санында жарық
Сонымен қатар, Қазақстан Республикасы Ұлттық Ғылым Академиясының корреспондт
Сонымен қатар, Қазақстан Республикасы Ұлттық Ғылым Академиясының корреспондент
1993жылы Қазақстанның ұлттық қоғамдық саяси журналы Ақиқаттың №
Сонымен қатар, философия ғылымының докторы, профессор Раушанбек
Әбсаттаров өзінің «конституция және ұлт саясаты» атты мақаласында:
Қазақстанның ұлттық қоғамдық саяси журналы Ақиқаттың 1993жылы №6
Сонымен қатар, Қазақстанның ұлттық қоғамдық саяси журналы Ақиқаттың
1993жылғы «Егемен Қазақстан» газетінде жарияланған Өбекәлі Жәнібековтың «Қазақтану
Снымен қатар Ө. Жәнібековтың «Қазақтану керек пе?» деген
Өзбекәлі Жәнібековтың «Қазақтану керек пе?» атты мақаласында :
1994жылы Қазақстанның ұлттық қоғамдық саяси журналы Ақиқаттың №10
Фиолософия ғылымының докторы, профессор Әбдеш Қалмырзаевтың «Осы жұрт
Сонымен қатар, философия ғылымының докторы, профессор Ә.Қалмырзаев өзінің
1995жылы Қазақстанның ұлттық қоғамдық саяси журналы Ақиқаттың №3
Философия ғылымының кандидаты, Қазақстан Ұлттық Ғылым академиясы, философия
1994жылы Қазақстанның ұлттық қоғамдық саяси журналаы Ақиқаттың №
Сонымен бірге, наққа күйдірудің бұдан артық үлгісі болар
1994жылы Қазақстанның ұлттық қоғамдық саяси журналы Ақиқаттың №
Қорыта айтқанда, біз жоғарыда 1991-1995 жылдар аралығында қазақ
Тәуелсіздігіміздің алғашқы жылдарында баспасөз беттерінде жарияланған мақалалардың легінен
Кеңес заманында қазақтар елдік мәселелермен бел шешіп айналыса
1995 – 2000 жж. қазақ баспасөзінде көтерілген ұлт
Қазақ баспасөзінде көтерілген ұлт саясатының қазіргі егеменді Қазақстан
1996жылы Қазақстанның ұлттық қоғамдық саяси журналы Ақиқаттың №
Сонымен қатар, философия ғылымының докторы Рүстем Қадыржанов: «шынтуайттап
1996жылы Қазақстанның ұлттық қоғамдық саяси журналы Ақиқаттың №
Марат Кәрімұлының мақаласында: «Қоғамның дамуында түрлітүрлі ағымдар, процестер
1999жылы Қазақстанның ұлттық қоғамдық саяси журналы Ақиқаттың №8
Сонымен бірге, Сейітқазы Мұқатаевтың «Іргелі ел боламыз десек
Сейітқазы Мұқатаевтың «Іргелі ел боламыз десек...» мақаласында: «Иделогия
Сонымен бірге Сейітқазы Мұқатаев өзінің «Іргелі ел боламыз
«Іргелі ел боламыз десек...» атты мақалада Сейітқазы Мұқатаев:
1998 жылы Қазақстанның ұлттық қоғамдық саяси журналы Ақиқаттың
1998 жылы Қазақстанның ұлттық қоғамдық саяси журналы Ақиқаттың
Қамбар Атабаев «Тарих ұлттық сананы қалыптастырады» деген тақырыптағы
1995жылы Қазақстанның ұлттық саяси журналы Ақиқаттың № 7
Ризат Құттыбаеваның «Ұлттық сана биіктігі – тәуелсідік кепілі»
Ризат Құттыбаеваның «Ұлттық сана биіктігі- тәуелсідік кепілі» деген
Сонымен қатар, «Ұлттық сана биіктігі–тәуелсіздік кепілі» атты мақаласында
1997жылы Қазақстанның ұлттық қоғамдық саяси журналы Ақиқаттың №6
Профессор Досмұхамед Кішібековтың «Мемлекттік иделолия: оның қалыптасуы» деген
Сеітқазы Мұқатаевтың Қазақстанның ұлттық қоғамдық саяси журналы Ақиқаттың
Қорытындылай келе, біз жоғарыдағы тараушада 1995-2000 жылдардағы қазақ
2001-2010 жж. ҚАЗАҚ БАСПАСӨЗІНДЕГІ ҰЛТТЫҚ ИДЕЯ МАЗМҰНЫ
2001-2010 жж. Қазақ баспасөзіндегі ұлттық идеяның мәні мен
2005жылы Тіл және қоғам журналының № 2
Тіл және қоғам журналының № 2 номерінде жарияланған
Сонымен қатар, Дәуренбек Әубәкір «Ұлттық идеяны қалыптастырудың алғышартттары»мақаласында:
2005жылы Қазақстанның ұлттық қоғамдық саяси журналы Ақиқат журналының
Аманхан Әлімұлы өзінің «Ұлттық интеллигенция және ұлттық идея»
2006 жылы Жас Алаш газетінде жарияланған жазушы Алдан
Жас Алаш газетінде жарияланған Алдан Смайылдың «Ұлттық идея
1. Ұлттық саяси элита қалыптастыру;
2. Ұлттық экономикалық буржуазия қалыптастыр;
3. Ұлтты жетілдіру.
Ұлттық экономикалық буржуазия деп қазақтың жер байлығына ие
Жас Алаш газетінде жарияланған Алдан Смайылдың «Ұлттық идея
Жазушы Алдан Смайыл өзінің «Ұлттық идея ұстыны» атты
Сонымен бірге жазушы Алдан Смайыл: «Ойсыз қоғам болмайтыны
2006жылы Жас Алаш газетінің №1- ші санындағы академик
Жас Алаш газетінің № 4 санындағы Оразалы Сәбденнің
2008жылы Жас Алаш газетінің №10-шы санындағы Жанұзақ Әкімнің
Жас Алаш газетінің №10-шы санындағы Жанұзақ Әкімнің «Қазақстнның
Жас Алаш газетінде жарық көрген «Қазақстанның болашағы –
Жас Алаш газетінің №10-шы санындағы Жанұзақ Әкімнің «Қазақсьтанның
Болашағы зор елдің алдында үлкен міндеттер тұрады. Мәдениет,
2007 жылы Тіл және қоғам журналының № 2
Ұлттық идеяны қүру кезінде Қазақстанда тұратын ұлттардың барлығына
Ұлттық идея халықтың өмірін қамтамасыз етудің негізінде орын
Ұлттық идея дегеніміз – Қазақстан халықтарының ел тыныштығы
2010жылы «Евразийское сообщество» журналының № 2 санында жарияланған
Сонымен қатар, «Ұлттық-мемлекеттік идеяны қалыптастырудағы әлеуметтік факторлар» атты
2008 жылы «Қазақ өркениеті» жуналының №1 санында жарияланған
2009 жылы жарық көрген «Қазаіргі қазақ зиялысы және
«Ұлттық идея–халық мұраты» атты мақаласында тарих ғылымдарының докторы,
2010 жылы «Хабаршы вестник» журналының № 1 санындағы
Сонымен қатар, Ә.С.Қайдарова «Ұлттық идея саясаттанудың категориясы ретінде»
2010 жылы «Президент және халық» газетінің № 40
«Президент және халық» газетінің № 40 санында жарияланған
Х. Әбжанов ұлттық идея құндылықтары мен ұстанымдарын
Қорытындылай келгенде, 2001-2010 жылдар аралығында Х. Әбжанов, А.
Қ.Р. Президенті Н.Ә.Назарбаев шығармашылығы және ұлттық идея
Н.Ә. Назарбаев «Егемен Қазақстан» газетінде жарияланған «“Бесінші жол”
Тәуелсіздік жарияланғаннан соң, Қазақстан халқы ел атанды. Егемен
Нұрсұлтан Назарбаев 2009 жылы «Егемен Қазақстан» газетінде жариялаған
Бұл институт Елбасының саяси ноу-хауы, үстіміздегі жылдың 26
Енді дербес қоғам, тәуелсіз мемлекет туралы айта алатын
Соның бірі – ел ұғымы. Көне түркілердің «мәңгілік
Ұлттық идеяның бірінші тұғыры – ел бірлігі. Ел
Бірінші сұрақ – елімізде тұратын топтасқан этностық, діни
Біз осы жолмен жүруге тиіспіз. Бірақ бұл үшін
Ал бұл дегеніміз осынау жылдардың барлығында мен сіздерге
Нақ осының арқасында біздің елімізде қазіргі кездегі тұрақтылық
Мәселе айқын да ашық қойылып отыр. Әңгіме өрісі
Мен замандастарымның қынжылысын түсінемін, ол алға қадам баспай
«Осы мінберден өзімнің барша бауырларыма – қазақтарға айрықша
Бүгінде дүние жүзінде 200-ге таяу мемлекет бар. Ал
Біз, қазақтар, араға ғасырлар салып өз жерімізде алғаш
Тағдырдың жазуымен, тарихтың талқысымен қазақ жерін паналаған түрлі
Дәуір алмасып, заман өзгерді. Қазір байырғы қазақ жерінде
Қазақ халқы өзіне жүктелген аса маңызды жауапкершілікті сезіне
Қазақ мәселесі дегенде Елбасы қазақтардың елдік істегі тарихи
Елбасының үшінші сұрағы жоғарыда айтылған екі мәселеге тікелей
Міне, Елбасы атап көрсеткен ел бірлігі туралы тұжырым
Кез келген саяси құжаттар мен заңдар онымен салыстырылуға
Содан бергі уақытта Доктринаны талқылаушылар, оны еліміздің ұлттық
Президент «Дағдарыстан шығу кілті» деген мақаласында, ескі түсінік,
Ұлттық идеяның екінші тұғыры – экономиканың бәсекеге қабілеттілігі.
1. Әрбір ел экономикасы әлемдік экономиканың бөлінбейтін бір
2. Технологияға қатысты халық шаруашылығының бар саласын кемелдендіріп,
3. Әрбір елдің өзіне тән экономикалық бренді болуы
Бұл – батыл шешім. Елбасы дағдарыстан шығуды басты
Мұнда басты жоба «Батыс Еуропа – Батыс Қытай»
Соңғы жоба туралы, шын мәнісінде, тарихи оқиға десек
Ұлттық идеяның үшінші тұғыры – интеллектуалдық жасампаз қоғам.
«Партия және қоғам» туралы «Егемен Қазақстан» бетінде арнайы
Дін мәселесі елімізде күрделеніп барады. Күннен күнге дінге
Діннің адамзат тарихында алатын орны ерекше. Өз тарихында
Оқулықтың негізгі бөлімі әлемдік діндерге арналған, олар будда,
Екіншіден, Қазақ елінің өзге этнос өкілдерінің, әсіресе соңғы
Исламнан кейін елімізде қалыптасқан тарихы бар дәстүрлі –
Дін мен саясаттың арақатынасы, экстремизм, лаңкестік әрекеттер өріс
Қорытынды тарау «Қазақстан – конфессияаралық келісім аймағы» деген
Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев съездің елге, мемлекетке, қоғамға
Дін мен қоғам бір-бірінен ажырамайтын феномендер. Өркениетті Батыс
Съездің негізгі мәселесі дінаралық сұхбатты жетілдіру, сұхбаттың мәдениетін
Ұлттық идеяның төртінші тұғыры – өркениетті мемлекет. Мұнда
Екінші жағы – мемлекеттің ішкі саясаты. Мұнда айтарымыз,
1999 жылы Алматы «Атамұра» баспасында басылып шыққан, ел
Өкінішке қарай, мәселенің бұлайша қойылуы дұрыс емес және
Ұлттық санадағы бұл сияқты орнықсыздық пен тұрақсыздық нақтылы
Біріншіден, ұлттық стратегиялық мүддесі үшін ахуалдарды өрбітудің қандай
Демек, жөнімен қойылар сұрақтың қисыны басқаша болса керек:
Ал енді ұлттық идеяға келетін болсақ, оның іргетасы
Миллиондаған адамдардың орасан зор саналы жұмысы болмайынша, этностың
Ұлттық идеяның тұжырымы ұлттық тарих кеңістігінде жатыр. Оны
Бүгінгі қазақ гуманизмі мен ұлттық біртектестік пен уақыттың
Ұлттың болашағына, оның өзіндік «МЕН» дегізерлік қасиеттерін сақтау
Біріншіден, жиырмасыншы ғасырдың бас кезіне деген небір қыспақ
Егер, сыртқы әсер-ықпалды былай қоя тұрып, мәселені нақтылай
Мұның ең алғашқысы – ұлттық бірігу (интеграция) мен
Қазақтың өз ішінде бірігулердің тетіктерін институттардың құндылықтарын жетілдірудің
Ұлттық мүддеге қызмет етудің тарихи ұлы үлгілерін шын
Қазақтар – ұлы өркениеттердің мұрагерлері тарихтың сан-сапалақ құз-қияларынан
Елбасы Н. Назарбаев: «Ұлттық идея – идеология жәдігерлерінің
«Ұлттық идея қоғамның дамуына қарай туындайды. Осыған орай
Қорытындылай келе, тәуелсіздікті жариялаумен Елбасын және елді баурап
ҚОРЫТЫНДЫ
Ұлттық идея этникалық, мәдени, діни немесе басқа да
Біз жоғарыда біріншіден, 1991-1995 жылдар аралығында қазақ баспасөз
Тәуелсіздігіміздің алғашқы жылдарында баспасөз беттерінде жарияланған мақалалардың легінен
Кеңес заманында қазақтар елдік мәселелермен бел шешіп айналыса
Екіншіден, 1995-2000 жылдардағы қазақ баспасөз беттерінде ұлт саясатын
Үшіншіден, 2001-2010 жылдар аралығында Х. Әбжанов, А. Смайыл,
Тәуелсіздікті жариялаумен Елбасын және елді баурап алған ұлттық
Қорыта айтқанда, кез келген елдің ұлттық идеясы болуы
Сондықтан да Ұлттық идеяны алдымен өзімізден, бала-бақша, мектеп,
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
Қозыбайтегі М.Қ. Біз қазақ қайдан щықтық? // Зерде
Сапарғалиев Ғ. Конституция және ұлттық мемлекет // Егемен
Дорженов С. Ұлттық. Қазақтық. Қазақстандық // Ақиқат. Қазақстанның
Жандаулет Т. Ұлттық, жалпыхалықтық бірлік // Егемен Қазақстан.
Нысанбаев Ә., Елікбаев Н. Ұлттық рух және дәуір
Әбсаттаров Р. Конституция және ұлт саясаты // Ақиқат.
Раушанбекұлы М. Ұлттық сезіну // Ақиқат. Қазақстанның ұлттық
Жәнібек Ө. Қазақтану керек пе? // Егемен Қазақстан.
Қалмырзаев Ә. Осы жұрт қазақ елін біле ме
Нұрмұратов С. Ұлттық менталитет және әлем образы //
Дорженов С. Қазақстанда ұлтшылдық бар ма? // Ақиқат.
Борбасов С. Қазақстандық патриотизм туралы // Ақиқат. Қазақстанның
Қадыржанов Р. Қазақ ұлтын қалыптастыру хақында // Ақиқат.
Кәрімұлы М. Ұлттық өркендеу үрдісі // Ақиқат. Қазақстанның
Мұқатаев С. Іргелі ел боламыз десек // Ақиқат.
Атабаев Қ., Қойгелдиев М. Тарих ұлттық сананы қалыптастырады
Құттыбаева Р. Ұлтық сана биіктігі – тәуелсіздік кепілі
Кішібеков Д. Мемлекеттік идеология: оның қалыптасуы // Ақиқат.
Әубәкір Д. Ұлттық идеяны қалыптастырудың алғышарттары // Тіл
Әлімұлы А. Ұлттық интеллигенция және ұлттық идея //
Смайыл А. Ұлттық идея ұстыны // Жас алаш.
Сәбден О. Біз үшін ұлттық идея – өркениетті,
Әкім Ж. Қазақстанның болашағы – қазақ идеясында //
Алпысбаев Ж. Ұлттық идея – ол қандай болу
Қайдарова Ә. Ұлттық-мемлекеттік идеяны қалыптастырудағы әлеуметтік факторлар //
Абдыхалықов Қ.С. «Ұлтшылдық» ұғымына жаңаша көзқарас // Қазақ
Әбжанов Х. Қазіргі қазақ зиялысы және ұлттық идея
Қайдарова Ә. Ұлттық идея – саясаттанудың категориясы ретінде
Әбжанов Х. Ұлттық идея – халық мұраты //
Назарбаев Н.Ә. «Бесінші жол» – елдік рух философиясы
Нұрсұлтан Назарбаев. Ұлттық бірлік – біздің стратегиялық таңдауымыз
2009 жылы 13 қарашада тікелей желіде халықтан түскен
Назарбаев Н.Ә. Дағдарыстан шығу кілті // Российская газета.
Назарбаев Н.Ә. Бесінші жол // Известия. 22.09.2009
Назарбаев Н.Ә. Партия және қоғам // Егемен Қазақстан.
Назарбаев Н.Ә. Тарих толқынында. – Алматы: Атамұра, 1999.
60






Скачать


zharar.kz