МАЗМҰНЫ
Кіріспе.................................................................................................................3
Қайта өрлеу дәуірінің әлемдік өркениеттегі орны……………………….5
Қайта өрлеу дәуіріндегі қалыптасқан негізгі бағыттар мен кезеңдер…………………………………………………………………….7
Қайта жаңғыру және гуманизм…………………………………………8
Антропоцентризм- қайта өрлеу дәуірінің негізгі сипаттамасы……….11
Қайта жаңғыру кезеңінің мәдени-философиялық сипаты …...…..…...13
Қайта өрлеу дәуірі мәдениетінің өкілдері……....………………….......14
Қайта жаңғыру кезеңіндегі әлеуметтік-утопиялық ойлардың ерекшеліктері……………………………………………………………..21
Қайта өрлеу дәуірі мәдениетіндегі дін мәселесі……………………….23
Қорытынды……………………………………………………………….24
Қолданылған әдебиеттер………………………………………………...25
Қосымша………………………………………………………………….26
Кіріспе
XIV ғасырдың аяғында өндірістің, сауданың, әскери құралдың жедел
Бұл кезең, Қайта өрлеу дәуірі Ренессанс – Батыс
Тез өзгеріп тұрған дүниеде барлығы да «құдайдың еркімен»
Діннің шаттық өмірден бас тарту керек деген қағидасы
Қайта өрлеу дәуірі мәдениетінің негізгі белгілері:
-антропоцентризм және гуманизм – адамның өзіндік құндылығын дәлелдеу
-шіркеу идеологиясына қарсы пікірдің қалыптасуы (дінді терістеу емес,
-кез келген нәрсенің формасынан гөрі оның құрылымына баса
аудару;
-Әлемнің шексіздігі туралы, анатомиялық жаңалықтардың ашылуымен бірге қоршаған
-тұлғаның алғашқы қатарға қойылу;
-әлеуметтік теңдік идеясының кең таралып, белең алуы.
1.Қайта өрлеу дәуірінің әлемдік өркениеттегі орны.
Қайта жаңғыру мәдениеті деп аталатын алғашқы буржуазиялық мәдениет
XVI-XVII ғ.ғ. қайта өрлеу Еуропаның басқа елдеріне тарап,
XV ғасырда басталған бұл дәуір мәдениетінің қалыптасуына Шығыс
Қайта өрлеу дәуіріндегі қалыптасқан негізгі бағыттар мен кезеңдер.
Қайта өрлеу дәуіріндегі қалыптасқан негізгі философиялық бағыттар: пантеизм,
Пантеизм (гр. рап- бәрі және tcheos -құдай) –
Натурафилософия (табиғат туралы философия). Алғашында магиямен әуестенумен пайда
Гуманизм (лат. humanus - иманды) – адамның қадір
Ренессанс мәдениетінің жоғарыда көрсетілген бағыттары оның дәуірлеріне тікелей
Қайта жаңғыру кезеңінің мәдени дәстүрлері, оның өзіне ғана
Қайта жаңғыру және гуманизм.
«Қайта жаңғыру» термині осы дәуірдің белгілі суретшісі, сәулетшісі
Қайта өрлеу кезеңі философияның гуманистік сарында болуына католиктік
Схоластикалық философиядан гуманистік идеяға толы философиялық көзқарасқа жол
Гуманистік ойды қалыптастырып, оны жалпы адамзаттық мәдени құбылысқа
Ерекше атап өтетін бір жайт, итальян тарихшыларының гуманистерге
Қайта өрлеу дәуіріндегі гуманизм, сөзсіз, прогрессивтік құбылыс болып
Гуманистердің жариялаған “адамға табынуы” адамды сүюі, қастерлеуі тек
Педагогтар гуманистер дені сау, әртүрлі қызығуларды меңгерген, өмірге
Гуманистер айтуынша, оқыту үрдісі көрнекілікке негізделген болу керек
Қайта өрлеу дәуірінде Гуманизм тиянақты идеялық қозғалыс ретінде
Антропоцентризм- қайта өрлеу дәуірінің негізгі сипаттамасы.
Антропоцентризм (грекше «anthropos»- адам, «centrum»- орталық)- дүниенің орталығына
Қайта жаңғыру мәдениетінің басты назары адам тұлғасына аударылды.
Қайта жаңғыру мәдениетінде басты назардың адамға, оның табиғатына
Қайта жаңғыру кезеңінің мәдени-философиялық сипаты .
Қайта жаңғыру дәуірі — мәдениет пен өнер және
Бұл мәдени төңкерістің барысында Қайта жаңғыру даналарының басты
Қайта өрлеу дәуірі мәдениетінің өкілдері.
«Қайта өрлеу» атауын 6ipiншi болып қолданған адам италияндық
Одан кейінгі Қайта өрлеу дәуірінде үлкен ізі қалған
Дүниені дүр сілкіндірген, бұл күндері Париждегі Лувр музейінің
Осы орайда өнер тарихындағы ұлылардың бірі — Рафаэль
Адамзат қоғамына мәңгілік рухани азық болған шығармалардың авторы,
Италияның даңқын асырған ұлы суретшілердің бірі — Джотто
Қайта өрлеу Италияда басталды. Италия ақындары Данте мен
Дантенің дүние жүзіне даңқы шыққан әйгілі шығармасы «Құдіретті
Комедия «Тамұқ», «Күнәдан тазару» («Ғарасат майданы»), «Ұжмақ» деп
Поэманың фабуласы ортағасырлық клерикалық әдебиетте көп кездеседі. Бұл
Антик жазушылардан Данте поэмасының жазылуына үлкен ықпал жасаған
«Құдіретті комедия» орыс тіліне бірнеше рет аударылды. Ең
Франческо Петрарка (1304-1374) еуропалық поэзияның негізгін қалаушы деп
Джованни Боккаччо (1313-1375) «Декамерон» атты (грекше «дека», яғни
Әдебиетте баллада, новелла, роман, т.б. жанрлар пайда болды.
Мигель де Сервантес Сааведра (1547-1616) - испандық идальго
1581 жылы Францияда тұңғыш балет спектаклі қойылды. Италияндық
Немістің гуманистік әдебиетінің белгілі өкілдерінің бірі — Иоганн
Нидерландыдағы Қайта жаңғыру мәдениетінің алыбы Эразм Роттердамский (1496—1536
Англияда гуманистік идеялардың орталығы — Оксфорд университетінде өз
Шекспир бүкіл әлемге «Ромео мен Джульетта» (1595) трагедиясымен
Адам - еркін, бостандығын жүзеге асыруда қоғамның мемлекеттік
Әлемдегі процестерді өз заңдылықтарына сүйеніп, түсіндіруге бағытталған Н.Коперниктің
Бруноның пікірінше, табиғаттан тыс ешқандай күш жоқ. Ол
Қайта жаңғыру кезеңіндегі әлеуметтік-утопиялық ойлардың ерекшеліктері.
Сол кездегі қоғамның халықтың әлеуметтік талап-сұраныстарын шеше алмауы
Т.Мор мен Т.Компанелланың идеалды мемлекет пен қоғам туралы
Томас Мор өзінің белгілі “Мемлекеттің дұрыс құрылысы туралы
“Барлық ерлер мен әйелдердің бір ғана ортақ ісі
Мордың замандастарына өте маңызды идея болған балаларды тек
Өте қызықты да, әрі прогрессивті идеяларды ұсыну да
Томазо Капманелланың педагогикалық идеялары оның “Күннің қаласы” деп
“Күннің қаласы” – бұл мемлекет қиял мемлекеті сияқты
Кампонелла Морға қарағанда, жетілген қоғамда бала тәрбиелеу жүйесін
Кампонелла 2 жастан бастап, балаларға қоғамдық тәрбие берілуі
Алғашқы социалистер-утопистердің педагогикалық идеялары прогрессивті педагогикалық теорияландыру одан
Қайта өрлеу дәуірі мәдениетіндегі дін мәселесі.
Дін өктемдігінен, оның құрсауынан босанудың арқасында өмірдің сан-саласын
Ал Да Винчи болса Әл-Фраби мен Ибн Руштың
Да Винчи алғашқылардың бірі болып сурет өнері саласында
Қорытынды
Жалпы алғанда, қайта өрлеу философиясы антика философиясындағы гуманистік
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Ғабитов Т.Х., Мүтәліпов Ж.М., Құлсариева А.Т. Мәдениеттану: Жоғарғы
Ж. Алтаев, Т. Ғабитов, А. Қасабек, Қ Мұхамбеталиев.
Тұрғынбаев Ә.Х. Философия. Жоғарғы оқу орындарының студенттеріне арналған
Тимошинов В.И. Мәдениеттану: Қазақстан –Еуразия-Шығыс-Батыс. Оқу құралы. –
Кішібеков С., Сыздықов Ұ. Философия. Оқулық. Алматы. 2000.
Алтай Ж., Қасабек А. Философия тарихы. Алматы, 1999.
Философиялық сөздік. – Алматы, 1996.
Асмус В.Ф. Античная философия. – М., 1976.
Янчук Э. Т. и др. Орысша- қазақша түсiндiрме
Ақназаров Х.З. Фиолософия тарихынан дәріскер курсы. – Алматы,
Драч Г.В. Культурология. — Ростов-н/Д., 1995. -
Любимов Л. Батыс Еуропа өнері. — Алматы, 1982.
Қар.: А.Б. Драхлер. Мировая художественная культура. М., 2002.
Қар.: Культурология в вопросах и ответах. Г.В.Драчтың басшылығымен,
Қосымша
1.сурет. Монна Лиза.
108
3