Жоспар:
1.Химиялық байланыс түрлері
2. Ионды байланыс
3. Ковалентті полюсті байланыс
4. Металдық байланыс
5. Сутектік байланыс
6. Химиялық байланыстың беріктігі
7. Химиялық байланыс энергиясы
8. Байланыс энергиясы
9. Химиялық байланыстың негізгі типтері
10. Ковалентті байланыстың қанығуы
11. Ковалентті байланыстың бағытталуы
Химиялық байланыс – атомдардың бір-бірімен жай
Терісэлектрліктің шартты сан мәнін салыстырмалы терісэлектрлік
Периодтарда элементтердің терісэлектрлігі жалпы өсу теңденциясы
F > O > N >
Химиялық байланыс түрлері қосылысатын элемент
Ионды байланыс. Ионды байланыс бір-бірімен терісэлектрлігі
Сілтілік металдар галогенидтерінен басқа ионды байланыс
Міне сондықтан су ерітінділерінде сілті мен
NaOH = Na +
Na SO = 2Na + SO
Ковалентті полюссіз байланыс. Теріс электрліктері бірдей
Ковалентті полюссіз байланысы бар заттардың электрондық
1. Азот атомының энергетикалық деңгейлері
1s 2s
N
2. Азот атомында үш жұптаспаған электрондарының
.
.
N . N
.
.
.
3. Азоттың әр атомының сыртқы энергетикалық
.
.
.
N . N
.
.
Заттардың электрондық формуласын құрастырғанда есте сақтайтын
Ковалентті полюсті байланыс. Терісэлектрлік шамаларының аса
Ковалентті байланыстарға донорлы – акцепторлы механизммен
Металдық байланыс. Салыстырмалы бос электрондардың металл
металл атомдары
металл иондары
электрондар
Металдық тордағы металдық байланыс
Металдық байланыс түзілу процесінің мәні былай
Сутекті байланыс. Бір молекуладағы сутегі атомдарымен
Мынадай сұрақ тууы мүмкін: не себептен
Бұл сутегі атомының радиусының өте кіші
Кейбір мысалдарды қарастырайық. Әдетте біз судың
Н
. . .
О
Сутекті байланысты нүктелермен белгілеу қабылданған. Ол
Температураны төмендеткенде су көлемінің ұлғаюы сутектік
Органикалық химияны оқығанда мынадай да сұрақ
Схема түрінде оны былай көрсетеміз.
R
H
Спирттің қайнау температурасының жоғарылауы да олардың
Д.И. Менделеевтің спирттің суда еру процесін
R
H
Сутектік байланыс көптеген басқа органикалық қосылыстарға
Ковалентті байланыс ерекшеліктерін толығырақ қарастырамыз.
Ковалентті байланыстың негізгі өзіне тән қасиеттері
Ковалентті химиялық байланыстың беріктігі. Химияны оқу
Сонымен, химиялық байланыс беріктігі көбінесе мынаған:
электрон бұлттарының қаптасуы нәтижесінде қандай байланыс
электрон бұлттарының қаптасуының толықтығына;
қандай ковалентті байланыс – полюсті немесе
Химиялық байланыс энергиясы. Химиялық байланыстың
Байланыс энергиясы деп байланысты үзу
Н – Н = 2Н –
Әлбетте, жеке атомдарда 1 моль сутегі
Н + Н = Н
Химиялық байланыстың негізгі типтері
Заттардың қалыпты жағдайдағы агрегаттық күйі
Келтірген реакциялардың термохимиялық теңдеулеріндегі энергияның сан
6,02 . 10 молекулаға қатысты
Сонымен, сутегінің бір молекуласындағы Н –
Көпатомды молекуладағы байланыс энергиясын анықтағанда, мысалы
СН = С + 4Н
Содан соң бір байланыстың үзілу энергиясының
Бірақ әрбір жеке байланыстың энергиясының дәл
Бұл процестер жөніндегі білімді «байланыс энергиясы»
Бастапқы заттағы атомдар арасындағы байланыс энергияларының
Н
Н – С – Н +
H
Реакция барысында С – Н пен
Реакция нәтижесінде екі жаңа байланыс түзіледі.
328 кДж + 426 кДж =
Сонымен, бастапқы заттағы байланыстарды үзуге 654
СН + Сl = CH
Ковалентті байланыстың қанығуы. Ковалентті байланыстың түзілу
Ковалентті байланыстан ерекше, ионды байланыс қанықпайды.
Ковалентті байланыстың бағытталуы.Ковалентті байланыстың бұл қасиеті
Н
Фторсутек молекуласында s – р сигма
Кеңістікте электтрон бұлттары өзара қаптасқан кезде
Молекулаларыныңы құрылысы сызықтық қосылыстардың мысал ретінде
1s
+5Н
Көбінесе судың құрылымдық формуласын келесі түрде
Н – О – Н
Су молекуласының сутегі атомының s-электрон бұлттарының
sр - Гибриттелу және метан
+
+
Этилен молекуласының түзілуі: а) sp –
Бұндай жазу су молекуласының құрылысы да
1s
Н
Оттегі атомында екі жұптаспаған р-электроны болғандықтан,
Сондықтан, хиимиялық байланыстың бағытталуы электрон бұлттарының
Электрон бұлттары өздерінің пішінін гибридтелу нәтижесінде
Гибридтелудің бұл түрлері көптеген бейорганикалық қосылыстарда
Қаныққан көмірсутектердің құрылымдық формуласын жазғанда көміртегі
Н
Н – С
Н
Бірақ көміртегі атомының гибридті электрондық бұлттары
Қанықпаған көмірсутектердің құрылысын қарастырғанда, алкендер үшін
СН
С = C
H
Қолданған әдебиеттер:
Ф. Г. Фельдман, Г.Е. Рудзитис 11
Алматы «Рауан» баспасы 1996 ж.
+
+
+
+
+
+
Ионды байланыс
Ковалентті байланыс
Металдық
байланыс
Сутектік
байланыс
Ковалентті полюсті байланыс
Ковалентті полюссіз байланыс
Анықтамалар
Бір-бірінен терісэлектрлік мәні бойынша үлкен айырмашылығы
Ортақ (байланыстырушы) электрон жұптарының түзілуі нәтижесінде
Салыстырмалы бос электрон-дардың металл ионымен әрекеттесу
Бір молекулада-ғы сутегі ато-мымен екінші молекуладағы
Әр түрлі, бірақ терісэлектрлік мәндерінің аз
Бірдей терісэлектрліктері бар атомдардың әрекеттесуінен түзілетін
Кристалды заттар (мысалы NaF)
Сұйық және газ күйдегі заттар (хлорсутек
Газдар, қатты; сирек сұйық заттар (F
Қатты заттар (Hq басқа барлық металл)
Сұйық және қатты заттар Н О,