МАЗМҰНЫ
Кіріспе
1 Кәсіпорын экономикасында қаржының мәні мен рөлінің теориялық
1.1 Қаржының мәні мен рөлі
1.2 Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржы қорлары
1.3 Шетел мен қазақстандағы кәсіпорын экономикасын айырмашылығы
2 ЖШС “Қазақстан ұның” мысалында кәсіпорын экономикасындағы қаржылық
2.1 Кәсіпорының қысқаша мінездемесі
2.2 ЖШС «Қазақстан ұның» технологиялық тізбегі
2.3 ЖШС “Қазақстан Ұны” қазіргі кезіндегі қаржылық жағдайы
3 Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы мен іскерлік
белсенділігін арттыру
3.1 Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын талдау
3.2 Кәсіпорынның табыстылығын арттыру
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттердің тізімі
Кіріспе
Елімізде өтіп жатқан нарқтық қатынастар тек экономиканы дамыту үшін
Қоғамда қаржылық талдау біреудің орынсыз тілегінен емес, өмірлік аса
Қай уақытта да болмасын бұл өте маңызды. Қазіргі қоғамның
Нарықтық экономика оған қатысушылардың барлығынан ой жүйесі мен өз-геше
Кәсіпорын мүлкіне салынған әрбір теңге жаңа табыс әкелу үшін
Қазіргі уақытта болып жатқан нарықтық қатынастар кәсіпорындардың ша-руашылықты жүргізуші
Олардың өздеріне іскер серіктерді қаншалықты дәл және қатесіз тандауымен
Нарық жағдайында кәсіпорынның өміршеңдігінің кепілі мен жай-күйінің орнықтылығының негізі
Кәсіпорынның қаржы тұрақтылығын бағалау, объективті, ғылыми негіздел-ген үшін оның
1 Кәсіпорын экономикасында қаржының мәні мен рөлінің теориялық негіздері
1.1 Қаржының мәні мен рөлі
Қаржы – ақша қаражатын, қаржы ресурстарын олардың жасалуы мен
Қаржы – ақша құралдарының қорларын бөлу және
Қаржы «қолма-қол ақша», «табыс» ұғымын бiлдiретiн орта ғасырдағы латын
сөзiне шыққан.
Қаржы қоғамда нақты өмiр сүретiн, объективтi сипаты мен айрықша
Қаржының мәнi, iс-әрекет механизмi және рөлi оның функцияларынан айқын
Қаржыға қатысты функция осы экономикалық категорияға тән қызмет тобын,
Қазiргi уақытта қаржының бөлгiштiк және ұдайы өндiрiстiк тәрiздi
Бөлгiштiк қатынастардың ерекше сферасы ретiнде қаржының мәнi ең
Жалпы қоғамдық өнiмнiң құны, сонымен бiрге ақша нысанында тұлғанатын
Қаржының көмегiмен бөлгiштiк процесс қоғамдық өмiрдiң барлық сфераларында
Бөлу функциясы қаржы құралдарын қоғамдық жалпы өнiм мен
Қаржының бөлгiштiк функциясының iс-әрекетi оның мәнiнен:жиынтық қоғамдық өнiмдi,
Қоғамдық өнiмдi бөлу алғашқы және кейiнгi, немесе қайта бөлу
Қаржы көмегiмен жететiн нәтижелердi бағалауға жалпы тәсiлдеме қаржының рөлiн
-ұлғаймалы ұдайы өндiрiстiң қажеттiлiктерiн қажеттi қаржы көздерiмен қамтамасыз ету
-қаржыны қоғамдық өндiрiстiң құндық құрлымын реттеу үшiн пайдалану тұрғысынан;
-қаржының әлеуметтiк-экономикалық дамудың ынталандырмасы ретiнде пайдалану тұрғысынан.
Қаржы қоғамда нақты өмiр сүретiн, объективтi сипаты
Қаржы ұғымы мемлекетпен бiрге бiр уақытта қоғамның
Қаржының мәнi, оның даму заңдылықтары, тауар-ақша қатынастарын қамту
Экономикалық өмiрде қаржының сыртқы көрiнiсi қоғамдық өндiрiстегi әр
Қаржы – ақша қатынастарының ажырағысыз бөлiгi,ол әрқашан экономикалық жүйе
Жалпы қоғамдық өнiм мен ұлттық табысты жасау, бөлу және
Қаржы қатынастарының пайда болуы өзi жайында әрқашан ақшаның нақты
Қаржы қатынастары өзiнiң негiзiнде бөлгiштiк қатынастар болып табылады.Қаржының арқасында
Қаржының түрлi мақсатты ақша қорларының қозғалысында көрiнуi оның маңызды
Ақша қаражаттары экономикалық өмiрде, әдеттегiдей, баламалы, яғни тауар және
Қаржы - бұл қоғамдық өнiмдi бөлу
Қаржы ғылыми қаржыны тек экономикалық категория, яғни айырықшалықты өндiрiстiк
Қаржы ресурстарында негiзгi орынды таза табыс және амортизациялық
Қаржы ресурстарының қаржы қорларының айырмашылығы бар.
Қаржы ресурстары деп ақша қаражаттарының көздерiн, шарушылық органның
Қаржы ресурстарын пайдалану негiзiнен арнаулы мақсатты арналымның ақша
Қаржы және қаржы ресурстары - бара-бар ұғымдар емес.Қаржы
Қаржы ресурстары жалпы қоғамдық өнiмнiң жартысын құра отырып, мемлекеттiң
Қаржы ресурстарының қозғалысы жиынтық қаржы балансында да қамтып көрсетiледi.
Қаржы ресурстарының құрамында олардың аса маңызды екi
мемлекеттiң кiрiстерi
бюджеттен тыс қаражаттарды
Қаржы ресурстарының өсуiне сонымен қатар жалпы алғанда қоғамдық өндiрiстiң,
Мемлекеттiң қаржы ресурстары көлемiнiң динамикасы мен құрылымының тенденциялары нарықтық
1.2 Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржы қорлары
Шаруашылық-қаржы қызметi процесiнде кәсiпорын мен ұйымдар қаржы қорларын –
Кәсiпорындар мен ұйымдардың қаржы тәжiрибесiнде кәсiпорындардың, жеке саланың немесе
Қаржы қорларында ксiпорындар мен ұйымдар мүлкiнiң қозғалысы бұл ақпаратты
Кәсiпорындар мен ұйымдардың жұмыс iстеуi үшiн неғұрлым елеулiлерi мен
Жарғылық капиталдың мөлшерi шаруашылық қызмет процесiнде өзгерiп отырады: негiзгi
Тұтыну қоры мыналарды кiрiктiредi:
бүкiл қызметкердiң еңбегiне ақы төлеу шығындары
ақшалай төлемдер, соның iшiнде жылдың қорытындысы бойынша сыйлықтар
еңбегi үшiн ынталандырудың басқа түрлерiне жiберiлетiн ақша және натуралдық
Қорлану қоры:
-кәсiпорынның қарамағында қалатын табыс;
-негiзгi капиталды қалпына келтiруге жұмсалатын амортизациялық аударымдар;
-шығып қалған мүлiктi өткiзуден түскен түсiм-ақша;
-банктердiң несиелерi;
-басқа да көздер.
Кәсiпорындар мен ұйымдардың валюта қорлары валюта қорлары қаражаттарының есебiнен
-экспорттық валюталық түсiм-ақшадан;
-жарғылық капиталға түсетiн жарналардан;
-iшкi валюта нарығында өкiлеттi банктер мен айыцрбастау пунктерi арқылы
1. 3 Шетел мен қазақстандағы кәсіпорын экономикасын айырмашылығы
Әдетте америкалық фирмалардың көлемі жұмысшылардың санымен бағаланады: өте ұсақ
2 – сурет. АҚШ-ғы әртүрлі деңгейдегі фирмалардың саны
Фирма көлемі Фирма саны
Ірі 1000
Орташа 134000
Шағын 2000000
Шағын кеңселер 3000000
АҚШ тәжірибесі көрсетіп отырғандай, шағын бизнес ортаның өзгерісіне тез
Қазіргі уақытта АҚШ халқының 53 % шағын және орта
Енді АҚШ-та шағын кәсіпорындарға мемлекет тарапынан көмекке келейік. Шағын
Америкалық тәжірибе көрсетіп отырғанындай кәсіпкерлік еркіндігін шектейтін кез келген
Бұдан басқа, 1976 ж. арнайы шағын бизнес мүдделер қорғайтын
мемлекеттік заңдардың, жобалардың, ережелер мен салықтардың шағын бизнестің дамуына
Шағын бизнеске әсер ететін факторларға экономикалық және статистикалық зерттеулер
Қазақстандық тәжірибеде шағын бизнеске көмектесудің «инкубаторлық» жобасын қолданған жөн.
Әдетте бизнес - инкубаторлар бірнеше жаңа бастаушы орналасқан арнайы
Бизнес – инкубатордың негізгі ресурстарына келесілер жатады:
а) бизнес- инкубаторлар персоналы, соның ішінде кеңес берушілер;
б) құрал – жабдықтар, соның ішінде ұйымдастыру техникалары (көшірме
в) бір жылға жалданатын ғимарттар мен жиһаздар;
Бизнес – инкубатордың басындағы тұлға – директор немесе атқарушы
Америка Құрама Штаттарындағы бизнес – инкубаторлардың 90% жуығы –
2 ЖШС “Қазақстан ұның” мысалында кәсіпорын экономикасындағы қаржылық жағдайы
2.1 Кәсіпорының қысқаша мінездемесі
Павлодар республика бойынша ен ірі астықты өндіретін қала
ЖШС “Қазақстан ұның” қысқаша мінездемесі туралы
ЖШС “Қазақстан ұның” жауапкершілігі шектелген серіктестігі Павлодар облысының басқару
ЖШС “Қазақстан ұның” кәсіпорнының негізгі қызметінің түрі сатып алу,
Сатып алу кезінде мүліктің өндірістік комплексі тәулігіне 200 тонна
2003 жылдың басында ұйымның басты мақсаты өндірісті жоғарлату және
2002 – 2004 жылдары ЖШС « Қазақстан ұны »
Қорытындысына келсек, бүгінгі күнде кәсіпорынның техникалық мүмкіндіктері өнімнің сұранысынан
2004 жылдың ортасында ЖШС “Мука Казахстана” компаниясының алдағы уақытта
Дайын өнімнің сапасын жақсартуда және диірмензауытының өндірісін жоғарлату мақсатында
- Крупаның және ұнның жоғарғы сапасының шығысын жоғарлату мақсатымен
- Ситалардың құрылым сызбанұсқасы қарастырылды және тозылған ситалар ауыстырылды
- Сита рамаларының тығыздалуына үлкен көлемді жұмыс атқарылды (
- Негізгі диірмензауытының жабдықталуы – 22 вальцевті станоктардың автоматтандыруымен
- Тәулік орнына дайын өнімді күнділік жүйеде шығарылуы енгізілді,
- Барлық жабдықтарға капиталды жөндеу жүргізілді және ішінара тозылған
Элеватор ЛВ4*175 200000 тонна астықты ( тәулігіне 700
2002 -2004 жылдары бұл объектіде үлкен көлемді жұмыс ісі
- № 2 – ші силкорпуста 1600 кв. м.
- Өндірістік асқарпаздардың көмегімен 3000 тонна сыйымдылығымен жалпы астық
- 175 тн/сағ. өндірістік 4 норияда, 4 сепораторда БИС
- Элеватордың сыртқы аймақтарында да үлкен көлемді жөндеу жұмыстары
Осының бәрі элеватордың тоқтаусыз және астықты жоғалтудың қысқартуын қамтамасыз
- 400 кв. м. алаңында толық жабдықтау станоктарымен жаңа
- Энергоцехтың барлық жабдықтарында жөндеулер орындалды: қазандықтың 4 катламында,
- 15 трансформаторлық бірлікте капиталды жөндеулер жүргізілді: автокөліктерде, трактірлерде,
- Қоймадағы құрылыс – монтажының телімінің жылдық жұмысының көлемі
Қайта құру кезінде № 1 ЖШС « Қазақстан ұны
- Астықты үгу және аралық өнім желісінде – 15
- Аралық өнімнің тартылған желісінде – 25 бичті машиналар
- Крупаны байыту желісінде – 14 елеуіш машиналары БСО
- Пневмотранспорт желісінде – 4 фильтра – циклон РЦИЭ
Сонымен қатар қайта құрылғандар және ауыстырылғандар:
- Аралық өнімді егуде 12 себу машиналары ЗРШ 6
- Диірмен заутының барлық көліктік жүйесі қайта орналастырылуда 12
Республикада ең алғаш рет ұнды себкеннен кейін жинаудың жаңа
Астық тазарту бөлімінде мынандай жүйелер енгізілді: астықты терең өндеуде
Жұмыс процессінде үймеретті құру конструкциясы күшейтілді және зауытта еңбектің
Павлодар қаласындағы Солтүстік промзонада орналасқан элеватор мен зауытың
1) – 1965ж қанауға енгізілген элеватор.
- 67м жұмыс істейтін мұнара, 4 нориялы НЦ-175,
- 30 метірдей 2 сүрлем түла, бұл 50000тн бидайды
- күніне 2000тн бидайды өндейтін 6-і автоматы түрде жүк
- 1984ж енгізілген темір бидай сақтаушы 15000тн стиымдылығымен.
- 1000кВА-ты енгізілген трансформаторлы подстанция.
- 60тн және 150тн салмақ жүкті көтеретін теміржол.
- 500тн салмақты қалдық қоймасы.
Элеватордың барлық аталған құралдары қкнкуға енгізіліп және жұмыс істейді.
2) 1973ж қанауға енгізілген дирмен зауоды.
Зауодтың құрамына кіретін жабдықтар:
күніне 1000тн өндіретін элеватордан дирмен зауодыажер астымен бидайды өткізетін
күніне 250тн бидай өндіретін және ұнды жасауға арналған бидай
күніне 250тн бидайды ұнға сүрыпталуы.Бұл жерде 22 А1БЗН вальцовті
күніне 200тн өнімді жасайтын және қаптар мен құбырларға салатын
2500тн үн сиятын 2-кі қойма.
250кВА –ты трансформаторлық подстанция.
300000 қап сиятын қойма.
Дирмендегі барлық айтылған құрал жабдықтар жұмыс істейді.
Зауодтың технологиялық схемасымен қарастырылады бұл:
- бидайды екі рет бөлгішпен тазалайды, тас сурыптаушыда және
- бидайды А1БМШ 3 машиналарында сулап жуады.
- бидайды 3 рет сулап 5 АIБШУ сулағыш машиналарда
- өнімді шегенде, 12 расветті ЯЗРШ6-4, 6 илеуіш
3) Шаруашылық энергия.
Оның құрамына кіретіндер:
- электроцех, ЦРП трансформаторлық подстанциясымен 630кВ-қа, 10км-дей жоғары және
- 4 кателді «Братск-М» көмірмен жұмыс істеп 4г кал
Бұл құралдардың барлығы жұмыс істейді.
4) Қосымша ғимаратар.
Оның құрамына кіретінде:
- 3 қабаты администрациялық түрмыс корпусы бұнда, дәмхана, наубайхана,
- 2 қабаті жаңартылған лаболатория бұнда бидайдың анализдерін өткізет.Бұған
- гараж, жұмыс шеберханасы орналасқан. Мұнда барлық темір жұмыстары
- ағаш шеберханасында, барлық ағаштан жұмыстар жасалынады.
- көлік цехі.
- өрт сөндіретін депосы орналасқан, кәсіпорының шекаралары темір
Өндіру технологиясы.
Лицензиясы және сертификатары: элеватордағ,ы бидайды мемлекетік №0003855
2.2 ЖШС «Қазақстан ұның» технологиялық тізбегі
Процестің үздіксіздік дәрежесі бойынша бөлінеді: үздіксіз – ағымды желілер
Кесте 1 - Ағымдағы желілердің негізгі түрлері
Классификациялау қағидалары Ағымды желілердің турлері
Өндіріс процесіндегі операциялардың синхронизациялау деңгейі Бір пәндік Көп пәндік
Өндіріс мамандануының деңгейі Үзіліссіз, синхронизацияланған ағымды желілер Үзілісті,бөлігімен синхронизацияланған
Классификациялау қағидалары Ағымды желілердің турлері
Ритмнің ұсталуы бойынша Бекітілген ритм Бос ритмді
Жұмыс пәндерінің ауысуы бойнша Жұмыс пәндерінің қозғалуы Жұмыс пәндерінің
Жұмыс пәндерінің көліктендіру бойынша Конвейер Көліктендіруші
Көлік құралдарының қозғалысын мінездеу бойынша Үзілісіз Период қимылы
Көлік құралдарының өндіріс процесіндегі рөлі Жұмыс конвейері Үйлестіру конвейерлері
Жұмысты механизациялау және автоматтау деңгейі Автоматталған Механизацияланған қол арқылы,
Өндіріс операцияларының бір бірінен тәуелді болуы бойынша Қатаң байланыстырылған
Ағымдық желілерде әртүрлі көлік құралдарын қолдануы мүмкін. Ағымдық көліктің
Жұмыс конвейерлерде барлық операциялар конвейердің басты бөлігінде тікелей
өнімнің шығаруын цехтың, учаскенің және жұмыс орындарын мамандандыру арқылы
өнімді шығарудың еңбек сыйымдылығын қысқарту;
арнайы жоғары тиімді техниканы қолдану;
жұмыс орындары мен учаскелерде ритмдік жұмысты ұйымдастыру.
Ағымдық өндірістің негізгі сипаттамалары көптеген өнеркәсіптік кәсіпорындарға мінезді. Бірақ
Ағымдық өндірістің жеке сипаттарын кейбір саладағы өнеркәсіптік кәсіпорындарды қарастырайық.
Жаппай өндірісте бұйымдар мен бөлшектерді дайындаудан әдетте үздіксіз ағымды
Сериялық өндірісте үздіксіз ағымдық желілер кей кезде дайын өнімді
1. Бидайды алып түсіру.
Бидайды автомашинамен әкелгенде келесі бағытар қарастырылады:
- Өнімнің сапасын анықтағанда анализдік карточка жазылады және көліктерге
2. Бидайды тазалайтын орын.
Бидай жер астындағы галерея арқылы 350 тн сиятын 7
- скольператор: мұнда бидайды үлкен боқтықтардан сұрыптауы өтеді.
- 2 бөлгіш, бұнда қалған кіші боқтықтардың сұрыпталуы өтеді.
- 6 дуосператорлар бұнда әртүрлі қоқыстардан бидайдың тазартылуы өтеді.
- 4 тас сүрыптауыш
- 2 концентратор
- 6 триер
- 3 машина су қабыршақтануы бұнда бидайдың бетін
- 2 ылғалдану машинасы.
- 180 тоналы 14 бункер. Бұл бункерлерде бидай сақталуы
- одан кейін магниті колонка арқылы ұн жасайтын жерге
3) Ұн жасайтын жер.
Бұл процес сұрыптаушылардан, шеуіштерден,ұн жасайтын жерлерден тұрады:
- 4 сұрыптаушылардан бүнда өнімнің шеуінен басталады.
- 8 шегіш жүйелерден өтеді.
- 3 шлифофты жүйе, бұнда жарамалар өндіріліп тазарылады
- 5 бағалау жүйелері бұнда, бағалайды қанша жоғары
Бұның барлық жүесінде келесі жүйелер жұмыс істейді:22 А163Н вольцовті
4)Ұнды орайтын жер.
Ұнды жасап болғанан кейін оны 600 тонна сиятын
5) Өндірілген өнімнің қоймасы.
Өндірілген өнім орайтын жерден, 2500 тонна сиятын қоймаларға жіберіледі.
Генетиканың негізгі заңдарын чех табиғат зерттеушісі – Г. Мендель
Г.Мендель ашқан тұқым қуу заңдылықтары туралы ілім – м
Осы арада не себептен Г. Мендель осыншама ғылыми жетістіктерге
Г. Мендельдің құпиясының сырын оның нәсілдік қасиетті, белгілердің тұқым
Белгілердің тұқым қууы жөніндегі талдауды бастамас бұрын «белгі», «қасиет»
Г. Мендельдің генетика ғылымына сіңірген тағы бір еңбегі, белгілерді
Аталық-аналықтарында қарама-қарсы белгілердің бір жұп түрі, екі жұп немесе
2.3 ЖШС “Қазақстан Ұны” анализі
ЖШС «Қазақстан ұның» мысалында мен осы кәсіпорының қандай ауылшаруашылық
Берілген кестені қарастырсақ бұл жерден келесіні көруге болады егіс
Оның себебі жаздық және күздік бидайдың 2007 жылдағы
Жаздық бидайдың егілу көлемі 2-кі жылдың сәйкесі бойынша 2007жылы
Кесте 2 - Ауылшаруашылық дақылдарының өзгерістері
өзгерістер
мың %-да
Егіс алқабының жалпы көлемі (га) 30132 46110 15978 153,0267
Жаздық бидайдың егілуі және егін жиналуы (га) 25897 41875
Жаздық бидайдың егілу көлемі (га) 20000 35978 15978
Орта шығымдылығының тіркелген салмағы (т/га) 0,8 0,8 0
Келесі жылдағы тұқымның құйылуы (т) 4790 4790 0 100
Тауар бидайы (т) 11210 23992,4 12782,4 214,0268
Бидайды сататын орта бағасы (тенге/т) 15000 20000 5000 133,3333
Арпа бидайдың егілу көлемі (га) 3995 3995 0 100
Орта шығымдылығының тіркелген салмағы (т/га) 0,9 0,9 0
Келесі жылдағы тұқымның құйылуы (т) 688 688 0 100
Тауар бидайы (т) 2907,5 2907,5 0 100
Бидайды сататын орта бағасы (тенге/т) 12000 14000 2000 116,6667
Сулудың егілу көлемі (га) 1902 1902 0 100
Орта шығымдылығының тіркелген салмағы (т/га) 0,9 0,9 0
Келесі жылдағы тұқымның құйылуы (т) 90 90 0 100
Тауар бидайы (т) 1621,8 1621,8 0 100
Бидайды сататын орта бағасы (тенге/т) 11000 12000 1000 109,0909
Күздік бидайдың егініңегілуі және жиналуы (га) 4235
Қара бидайдың егілу көлемі (га) 3300 3300 0 100
Орта шығымдылығының тіркелген салмағы (т/га) 0,95 0,95 0
Келесі жылдағы тұқымның құйылуы (т) 330 900 570 272,7273
Тауар бидайы (т) 2805 2235 -570 79,67914
Бидайды сататын орта бағасы (тенге/т) 15000 15000 0 100
Күздік бидайдың егілу көлемі (га) 408 408 0 100
Орта шығымдылығының тіркелген салмағы (т/га) 0,85 0,85 0
Келесі жылдағы тұқымның құйылуы (т) 34 166,6667 132,6667 490,1961
Тауар бидайы (т) 312,8 180,1333 -132,667 57,58738
Бидайды сататын орта бағасы (тенге/т) 15000 20000 5000 133,3333
Тритикаледің егілу көлемі (га) 527 527 0 100
Орта шығымдылығының тіркелген салмағы (т/га) 1,15 1,15 0
Келесі жылдағы тұқымның құйылуы (т) 52,7 400 347,3 759,0133
Тауар бидайы (т) 553,35 206,05 -347,3 37,23683
Бидайды сататын орта бағасы (тенге/т) 15000 15000 0 100
Ал енді күздік бидайдың егілу көлемі 2006- ші 2007
Бидайдың сатылу бағасы бір жыл арасында 5000 мың теңгеге
Кесте 3- Табыс және шығын баптарының өзгерістері
Табыс және шығын баптары (теңге) 2006 год 2007 год
2006-2007
Басты кезендегі ақша қаражаты 0 0 0
Бидай дақылдарын өсірудің жылыстау қаражаты: 102 589 204 986
Босалқы бөлшектер 12 200 24 522 12 322
жанар май отыны 9 927 19 854 9 927
авия химиялықтозандатқыш 6 262 12 523 6 261
Механизаторлардың және механизаторлардың еңбек ақысы 4 230 8 639
АУП-тың еңбек ақысы 4 300 9 100 4 800
гербицидтер 33 000 63 847 30 847
тынайтқыш 0 0 0
Сақтандыру 4 650 9 290 4 640
майлар (моторлы, гидравликалы, трансмиссиялық) 1 220 2 518 1
сүзгі 960 1 849 889
азық түлік 500 1 000 500
жалпы шаруашылық шығыс 2 010 4 011 2 001
дала алқабынан бидайды Павлодар элеваторына әкелудің қызымет етуі 2
Жаңар май отынын әкелудің қызымет етуі 150 339 189
дала алқабына дәндерді әкелудің кызмет етуі 330 662 332
қаржы 10 150 21 210 11 060
үстемдердің төлемдері 9 800 19 677 9 877
Кесте 4- Бидай дақылдарының өсірудегі қаржы түсім
2005 2006 2007 Өзгерістер
2006-2007 2005-2006г
Бидай дақылдарын өсірудегі қаржы түсімі: 18 18
бидайдың ақшалай түсімі (арпа, сулы, қара бидай, тритикаледің)
Бидай дақылдарын өндірудегі жылыстау қаражаты 429115 824530 646500 -178
Өндірілген бидай астығы тн 20300 38 600 24 000
соның ішінде
өз астығы 11 200 6 000 -5
басқа жақтың астығы 20300 27 400 18 000 -9
тауар өнімі тонн
ұсақ ыдыста 120 120 120 0 0
- макарондар 0 510 510 0 510
- қаптағы жоғары сұрып 3 940 7 090 3
- бірнші сұрып 8 120 15 440 9 120
- екінші сұрып 2 030 3 860 2 280
- манка 1 015 1 930 1 140 -790
- кебек және бидай қалдықтары 5 075 9 650
Қорытынды 20 300 38 600 22 800 -15 800
Цена 1 тонны, тенге
ұсақ ыдыста 45 000 45 000 45 000 0
- макарондар 50 000 50 000 50 000 0
- қаптағы жоғары сұрып 30 000 30 000 38
- бірнші сұрып 25 000 25 000 33 000
- екінші сұрып 18 000 18 000 25 000
- манка 35 000 35 000 45 000 10
- кебек және бидай қалдықтары 6 000 6 000
Тауар өнімдері мың,тг
ұсақ ыдыста 5 400 5 400 5 400 0
- макарондар 0 25 500 25 500 0 25
- қаптағы жоғары сұрып 118 200 212 700 149
- бірнші сұрып 203 000 386 000 300 960
- екінші сұрып 36 540 69 480 57 000
- манка 35 525 67 550 51 300 -16
- кебек және бидай қалдықтары 30 450 57 900
Астықты өндіру жылыстау қаражат: 340 779 643 209 47
-ЖШС"вереск" 3 кл астығы. 168 000 2
- 3 кл басқа жақтың астығы 304 500 411
- қосалқы материалдар 8 894 12 178 12 178
- қызыметшілер еңбек ақысы 10 100 19 190 19
- Жалақы қорынан аударым 1 717 3 262
- электроэнергия 7 106 13 501 0 -13 501
- коммуналдық қызымет 142 270 270 0 128
- жағар май отыны 868 1 650 0 -1
- көмір 488 927 0 -927 439
- материалдар 91 172 0 -172 81
- саймандар 5 217 9 912 9 912 0
- услуги сторонних организаций 35 66 66 0 31
- банк қызыметі 147 280 280 0 133
- жарнама 21 40,0 40,0 0 19
- байланыс қызыметі 316 600 600 0 284
- қаржы аударымы 1 137 2 160 2 160
Соңғы кезендегі ақша қаражаты 88 336 181 340 598
Көрсетілген кестені қарастыратын болсақ онда 2006-2007 жылардағы қандай
3 Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы мен іскерлік белсенділігін арттыру
3.1 Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын талдау
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы - бұл тәуекелділіктің мүмкін болатын деңгейінде
Ішкі факторлар кәсіпорынның өзінің жұмысын ұйымдастыруына байланысты болады, ал
Кәсіпорынның өндірілетін өнім және өндіріс технологиясымен тығыз байланысқан қаржылық
Қаржылық тұрақтылықтың ішкі, маңызды факторларының бірі - бұл қаржы
Сонымен бірге тек таза табыстың көлемі ғана емес, сонымен
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығына қарыздық капиталдар нарығында-ғы тигізеді. Кәсіпорын ақша
Және де бұл жерде кәсіпорынның төлеу қабілеттілігінің қаржылық кепілінің
Жоғарыда айтылғандарды қорыта келе, кәсіпорынның қаржылық тұрақты-лығына әсер ететін
•кәсіпорынның салалық топқа жатуы;
•шығарылатын өнімнің (жұмыс, қызмет) құрылымы және оның жалпы төлем
•төленген жарғылық капиталдың мөлшері;
•шығындардың көлемі, олардың ақшалай табыспен салыстырғандағы динами-касы;
•қорлар мен резервтерді, олардың құрамы мен құрылымын қоса алғандағы
•кәсіпорындарды басқару тиімділігі.
Сыртқы факторларға шаруашылық жүргізудің экономикалық жағдайының әсері, қоғамда үстемдік
Кәсіпорын басшылығына қаржылық тұрақтылықты жетілдіру бойынша мы-найдай ұсыныстар жасауға
Айта кеткен жөн, қажылық тұрақтылықты қалыпты жағдайда ұстап тұру
Меншікті капиталдың рентабельділігін арттыру мақсатында қарыз қаражат-тарын тарту қажет.
Стртегиямен байланысты шешімдер қабылдағанда мыналарды ескерген жөн: стратегияның кәсіпорынның
Кәсіпорынның стратегиясы қаржы ресурстарын оның қызметінің тиімділігі мен қаржылық
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігін талдау оның өз ресурстарын тиімді
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігі қаржылық жағдайында ең алдымен оның қаражат
3.2 Кәсіпорынның табыстылығын арттыру
Жүргізген талдау қорытындылары кәсіпорын қызметінің рентабельсіз екенін анықтады .
Кәсіпорын активтері рентабельді болуы үшін ең бірінші табыс табуы
Сонымен қатар кәсіпорын:
-өнімнің өзіндік құнының құрылымын қайта қарап, шығындардың артуының себептерін
-баға саясатын өзгертуі қажет, яғни өнім бағасына қосылатын рентабельділіктің
Өнімнің өзіндік құны-кәсіпорын қызметінің маңызды көрсеткіші болып та-былады.
Соңғы жылдары өнімді өндіру мен сату шығындарының өсуі байқалады.
Кәсіпорын қызметінің тиімділігін арттырудың ең бір маңызды жолы -
Өнім өндірудің қандай көлемінде, өткізуден түскен табыс өнімнің толық
Оның негізгі мақсаттары:
- Өндірістің қаупі көлемін анықтау;
- Өнім өткізуден түскен табыстың қаупті көлемін анықтау;
- Тұрақты шығындардың қаупті деңгейін есептеу;
- Өткізудің қаупті бағасын есептеу болып табылады.
“Рентабельділік шегі” – кәсіпорынның қаржылық жағдайын оңтайландыру-дың маңызды бағыттарының
Осылайша, бұл іс-шараны жүргізу біздің кәсіпорын үшін өндірістің қаупті
Қорытынды
Павлодарда отандық астықтан жасалынған, ең жоғары көрсеткіштерді көрсетеді және
Қазіргі күнде Қазақстан экономикасының дамуы, ел Президентінің белгілеген дамудың
Өндіріс бұл белгілі бір қажеттілікті өтеу үшін өнім жасап
Өндіріс тиімділігі деп қазіргі уақыттағы кәсіпорындарды әрекет нәтижесі мен
Елімізде алдыңғы уақыттағы 2015 жылға деінгі индустриалдық инновациялық даму
Ал бұл өз кезегінде экономикалық әлемдік нарықтағы бәсекелесу қабілеттілігін
Қазақстан экономикасының даму прогресі өнеркәсіптің шикізаттық салалрына шетелдік инвестицияларды
Қолданылған әдебиеттердің тізімі
1 ЖШС «Қазақстан ұның» кәсіпорын беген мәліметері 2006 -
2 Әбдiманапов Ә.Ғ “Бизнестi ұйымдастыру”2000
3 Бесенғазиев “Кәсiпкерлiк негiздерi”2003
4 Грузинов “экономика предприятия”2005
5 Каннысов Т “Кәсiпорындағы стратегиялық басқару”1997
6 Мамыров Ж.Т “Нарық жағдайында кәсiпорындарды қайта құру”2005
7 Сейітқасымов Ғ.С. «Ақша Несие Банктер»: Оқулық. – Алматы:
8 Мақыш С.Б. «Ақша айналысы және несие»: -Алматы: «ИздатМаркет»,
9 Баймұханова С.Б.; Балапанова Ә.Ж. «Бухгалтерлік есеп». –
10 Ержанов М.С; Ержанова А.М.; «Основы бухгалиерского учета и
11Международные стандарты финансовой отчетности КМСФО/ Пер.И.Тарусина/ Ред. коллегия:А.С.Бакаев, Л.В.
12 Радостовец И.К. ; Радостовец В.В.; Шмидт.О.И. Центраудит-Казахстан, 2002
3