МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3
I - тарау. Халықаралық туризм сыртқы экономикалық
1.1 Халықаралық туризмді дамыту саясатының мақсаттары мен
1.2 Халықаралық туризмнің бүгінгі таңдағы даму тенденциялары және
1.3. Туристтік қызметтің экономикалық көрсеткіштері және тиімділігі 17
ІІтарау. Қазақстан Республикасындағы туризм саласын дамыту міндеттері 24
2.1 Туристік қызметті лицензиялау ережесі 24
2.2 Туристік саланы дамытудың бірінші кезектегі міндеттері 29
2.3 Қазақстан Республикасындағы туризм саласын талдау 32
ҚОРЫТЫНДЫ 35
Қолданылған ғылыми әдебиеттер тізімі 36
КІРІСПЕ
“Қазақстан-2030” стратегиялық бағдарламасында еліміздің келешектігі дамуына айқынды бағдар
Туризмнің қазіргі индустриясы табысы жоғары және серпінді дамып
Қазіргі туризм еңбекшілердің жыл сайынғы ақылы еңбек демалысына
Дүниежүзілік туристік ұйым ДТҰ сарапшыларының берген бағасына қарағанда,
Жоғарыда аты аталған ТМД мемлекеттері көптен бері өз
ДТҰ, туризм жөніндегі мамандандырылған халықаралық ұйымдардың зерттеулерінің талдауына,
Қазіргі туризм – бұл әлемдік экономиканың құлдырауды білмейтін
Туризм жалпы алғанда, мемелекеттің экономикасына үш оң нәтиже
1. Шетел валютасының құйылуын қамтамасыз етеді және төлем
2. Халықтың жұмыспен қамтылуын көбейтуге көмектеседі. ДТҰ мен
3. Елдің инфрақұрылымын дамытуға жәрдемдеседі.
Туризм елдің тұтас аудандарының экономикасына белсенді әсер етеді.
Туризм жеке және ұжымдық жетілдіру құралы ретінде жоспарлануы
Туризмнің жылдам және тұрақты өсуі, оның қоршаған ортаға,
Осы Тұжырымдама туризм саласында тұтас мемлекеттік саясатты қалыптастыруда,
I - тарау. Халықаралық туризм сыртқы экономикалық
1.1 Халықаралық туризмді дамыту саясатының мақсаттары мен
Халықаралық туризм - бұл мемлекетттің дамуында үлкен роль
Әрбір мемлекеттің сыртқы экономикалық айырбасы, валюта негізінде көрінетін
Халықаралық туризм халықаралық экономикалық қатынастардың бір нысаны ретінде
Халықаралық туризм сыртқы экономикалық қатынастардың нысаны ретінде өзгеше
Саяхатшыны орналастырумен байланысты көрсетілетін қызметтерге (мейманхана, тамақтану, экскурция,
Туризмнің тағы бір ерекшелігі сол, қызмет пен тауар
Біріншіден, сатып алушы саяхатшы тасымалдау шығындарын өзі төлейді.
Халықаралық туризмге ішкі саудада қалыптасатын операциялар түрлері тән,
Туризм арқылы жүзеге асатын экспорттың бірқатар ерекшеліктері бар.
Шаруашылық жүйесіндегі туризм - еңбек бөлінісінің бір көрінісі,
Туризм теоретиктері шетел туристерін қабылдаудың және оларға қызмет
Экономикалық көзқарас тұрғысынан белсенді туризмді (саяхатшыларды қабылдау) туристік
Белсенді және пассивті туризм тиімділігін есептеу қиын емес.
Сауданың кеңеюіне ықпал ететін шешімдердің бірі - азық-түліктің
Халықаралық айырбастың, белгілі бір өнімдер мен қызметтер экспортының
Экономикалық категория ретінде халықаралық туристік нарық тауар-ақша қатынастарының
-нарық кешенді сипатта, яғни онда тауарлар мен қызметтердің
-тауарлар мен қызметтерді тұтыну өндіруші- елдерде жүзеге асады.
-сұраныс субьективті сипатқа ие. Тұтыну формасы ретінде ол
-туризмдегі ұсыныс өте икемсіз. Оның себебі - бұл
-туристік кәсіпорын қызметінің ерекшелігі сол, онда стратегиялық қор
Сондықтан туристік потенциалды, туристік қызметтің сұранысы мен ұсынысы
Екінші жағынан, сыртқы экономикалық қызметтің маңызды жақтарының бірі
Туризмді дамыту саясатының мақсаттары мен қағидаттары
Туризмді дамытудың мақсаты:
Сапасы, халықаралық туристік рынок жағдайында өндіруге,
Республиканың туристік әлеуетін арттыру;
Тарихи-мәдени және табиғи-рекреациялық ресурстарды сақтау және ұтымды пайдалану;
Халықтың барлық жіктерінің туристік ресурстарға қол жеткізуін қамтамасыз
Тұрғындардың жұмыспен қамтылуын ынталандыру;
Мемлекеттік және жеке құрылымдардың туризм саласындағы өзара
Шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту болып табылады.
Республикада саланы дамыту мынадай қағидаттардың негізінде жүзеге асырылады:
әрбір адамның демалу және бос уақытын өткізуге деген
Халықтар мен мемлекеттер арасындағы өзара түсінік пен ынтымақтастықтың
Әділеттік пен егемендік, саяси,экономикалық және әлеуметтік жүйесіне қарамастан,
Қоршаған ортаға және мәдени игіліктерге ұқыпты қарау;
әлеуметтік тепе теңдік пен даму, жеке адам мен
Туризмді тұрақты дамыту.
Алға қойылған мақсаттарды іске асыру үшін мынадай міндеттерді
Туризм саласындағы мемлекеттік саясатты жандандыру;
Туристік қызметті реттеу жүйесін жетілдіру;
Туризм индустриясының құқықтық, ұйымдастырушылық және экономикалық негіздерін одан
Туристік рынокта демпингке қарсы және мемлекеттік қолдаудың басқа
Туристердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
Тартымды туристік обьект ретінде Қазақстанның беделін қалыптастыру;
Ақпараттық қамтамасыз ету жүйесін жетілдіру;
Туризм саласындағы ғылыми зерттеулерді тереңдету;
Туризм саласындағы қызмет көрсетудің статистикалық есебінің әдіснамасын халықаралық
Туристік обьектілерді қайта жаңғырту мен салу үшін
Туристік қызметті стандарттау, сертификаттау мен лицензиялау негізінде туристерге
Туризм саласындағы кадрлар даярлау мен олардың біліктілігін арттыру
Туризм саласындағы халықаралық ынтымақтастықты дамыту;
Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шараларды қамтамасыз ету, теріс
Туризм саласындағы келеңсіз үрдістерден арылу.
1.2 Халықаралық туризмнің бүгінгі таңдағы даму тенденциялары және
80-ші жылдардың ортасында Батыс Еуропа мемлекеттерінің туристік сұранысында
Экономикалық конъюктураның нашарлауына байланысты туындаған әлеуметтік сферадағы өзгерістер,
Жоғарыда аталған шаралардың ішінде зейнеткерлер мәселесін ерекше қарастырып
Туристік сұраныстың қазіргі таңдағы сипаты субьективтік факторлар әсеріне
Жеке тұлғаның өз физикалық және рухани қабілеттерін дамытуға
Басқа индивидумдармен, әлеуметік топтармен және мекемелермен қарым қатынас
Адамның табиғатқа деген қарым- қатынасының өзгеруі.Біріккен Ұлттар Ұйымының
Қарастырылған факторлар туристік тұтынуда терең өзгерістердің орын алуына
«Үзілісті саяхатты» ұйымдастыру ісі табысты болып шықты, сондықтан
Батыс Еуропа халқының арасында демалыс және мереке күндері
Қысқа мерзімге саяхатқа шығу кезінде қолданылатын негізгі транспорт
Қысқа мерзімдік сапарлардың Батыс Еуропалық нарығына туристер
Қысқа мерзімді саяхатшыларды қабылдаушы Еуропа елдерінің арасында бірінші
Қысқа мерзімдік сапарлар санының өсуіне қарамастан ұзақ сапарларға
Соңғы кездегі туризм дамуының тағы бір тенденциясы –
Үлкен жастағы адамдардың туристік сұраныстары олардың өздерінен 10
Қазіргі күнгі үлкен жастағы саяхатшылар – тәжірибелі және
Егде жастағы саяхатшылардың көпшілігі ерекше қызмет түрлерін керек
Денсаулығы нашар егде адамдар да саяхат шегіп рахат
Егде адамдардың туристік сұранысының артуы тұрақты сипатқа ие
Демалыс стилінде де түбегейлі өзгерістер жүріп жатыр. Теңіз
«үш S»- теңіз- күн- теңіз жағалауы орнын
«үш L»-ұлттық дәстүр- әсем көрініс- бос уақыт формуласы
Күнделікті күйбең – тірліктен демалу үшін уақытша саяхатшы
Мұның барлығы адамның жеке еркіндігінің кеңеюі жағдайында жүріп
Белгілі Француз туризмологіне (M.Breton-Girard) сай, қазіргі саяхатшының портретін
Туризмнің материалдық базасын дамытуға бағытталған күрделі салымдар
Белгілі инвестициялық саясат арқылы туризм қызметіне сұранысы мен
Туризм сферасына капиталды салымдар салудың мақсатты бағыты
Туризмнің тағы бір ерекшелігі елдің экономикасына және тұтас
Туристік мекемелерді пайдалану үшін мамандар керек. Ал, өз
Экономикалық жағдайларды есепке ала отырып алдағы жылдары республикада
1-бағыт – қазір қолда бар материалдық –техникалық базада
2-бағыт – материалды базаның одан әрі дамуын, туристік
Туризмнің дамуының осы мақсаттары мен тапсырмаларын жаңа жағдайда
-әлемдік үлгіге жауап беретін туризм индустриасын құру :
нарықтық механизмді есепке ала отырып туризмнің нормативтік-техникалық базисын
-ғылыми білімдерді, ең жақсы отандық және шетелдік тәжірибе
-туристік саланың барлық құрылымын қамтитын стандарттау жүйесін құру.
Туристік индустрияға керекті бағдарламаларды қаржыландырудың негізгі қайнар көзі
Пайдаға салық жеңілдіктерін бере отырып кәсіпорындардың уақытша, еркін
Болашақта туризм дамуының маңызды тапсырмаларын шешуге керекті өзіндік
-мезгілді есепке ала отырып тоқсан сайын реттелетін туристік
-қондырғылар мен ғимараттарды күрделі жөндеуге қаржы бөлуді шектеу;
-жаңа обьектілерді соғуды қатаң техника-экономикалық негіздеу;
-өзіндік коммерциялық құрылымдар құру;
-валюта қаржаттарының бір бөлігін шетелден тауар мен азық
Инвестициялық белсенділік пен инвестициялық ресурстарды шетелдік капитал көмегінсіз
1.3. Туристтік қызметтің экономикалық көрсеткіштері және тиімділігі
Туризмнің қалыптасуы мен дамуында оны сала ретінде анықтаушы
1. Туристік ағымның көлемі. 2. Тәуліктік
3. Материалдық-техникалық базаның даму жағдайы.
4. Туристік фирмалар қызметінің қаржы-экономикалық көрсеткіштері
5. Халықаралық туризм дамуының көрсеткіштері.
Туризмнің материалдық-техникалық базасының жағдайы және дамуын сипаттайтын көрсеткіштер
Оларға жататындар: мейманхана қорындағы төсек орны және басқада
Кт = Cт х 365 + Ссхt
Кт - төсек-орын қорының күші; Ст - қолданылатын
Алматы мен Алматы облысы аймағында 2000 жылы туристік
Туристік күндерді есептеу үшін келушілер санын, елге келетін
Кт = Ст х
Кт - туристік күндер; С - туристердің
Қазақстан Республикасының статистикасы бойынша туристердің болу мерзімінің орташа
2000 ж. = 228,3 х 16 =
2001 ж. = 146,9 х 16 =
Бұл есептеуден көрінгендей 2001 жылы туристердің күні төмен,
Осы есептеулерге байланысты әр туристің бір тәулікте
К2001 = 1340,3/146,9 х 10,5 =
Ал туристтердің қаржы шығару соммасын төмендегідей шығаруға болады.
Кжалпы сомасы = Кт х
Онда 2000 ж. Қж. сом = 863
2001 ж. Қж.сом = 95,8 х
Шығаратын қортынды туристердің бір тәулікте шығаратын қаржысының орташа
Төмендегі кестеде Қазақстан Республикасының туристік қызметінің экономикалық көрсеткішін
Кесте 1
Көрсеткіштер аты Өлшем бірлігі 2000 ж. 2001 ж.
(+-) %
1. Төсек-орын қорының қуаты мың 332304 403146 70242
2. Туристік күндер саны Тур/күн 3652,8 2350,4
3. Туристтердің шығаратын қаржысының көлемі мың теңге 315236,64
Соңғы 10 жылдықта әлемдегі туризм саласы көп өзгерістерге
Кесте 2
Әлемдік туризмнің даму деңгейі
1999-2001 жж.
региондар
Туристердің келуі
млн. адам %-тік өзгерісі Туризм түсімі АҚШ млрд.
1999 2000 2001 99/00 00/01 1999 2000 2001
Африка 21,5
23,2 24,9 7,4 7,5 8,3 9,0 9,6 4,5
Америка 115,4
118,5 120,2 5,4 1,4 112,7 118,8 121,2 5,8
Шығыс Азия және тынық мұхит регионы
87,5
88,0
86,9
1,0
-1,2
81,3
76,6
73,7
1,1
-3,8
Европа 350,2
361,5 372,5 3,6 3,0 216,5 218,2 226,1 5,8
Таяу Шығыс 14,1
14,8 15,6 6,1 5,3 7,7 9,1 9,7 10,5
Оңтүстік Азия 4,3 4,8 5,1 5,1 5,0 3,9
Барлық әлем 594,1
610,7 652,2 3,8 2,4 435,1 435,9 444,7 1,0
Туризм, болып жатқан дағдарыстарға қарамастан тұрақты дамуда. Әлемдік
2001 жылғы көрсеткіштерге қарасақ АҚШ-тағы және Таяу
саяси және экономикалық дағдарыстарға қарамастан, туристтік секторда туризм
Аймақтар арасында бәсекелесудің күшейгені байқалады.;
Жекелеген туристік компаниялардың капиталдарының шет елдік нарыққа
Туризм өндірісіне қызмет көрсетудің бірігуі жүріп жатыр.
Осы жағдайларға байланысты жаңа мыңжылдықтың алғашқы 10 жылдығы
Халықаралық туризм қызметінің көрсеткіштерінің өсуі.
Әлемдегі экономикалық және саяси жағдайлардың туризмге тигізетін әсері.
Туризмнің анықтаушы факторлары әлеуметтік-демографиялық өзгерістер, электрондық хабар, коммуникациялық
Аймақтардағы туризм қызметінің дамуы Оңтүстік және Оңтүстік Шығыс
Сонымен көптеген елдердегі туризмнің дамуына талдау жасай келе,
Тиімділік – түсінігі қандайда бір болмасын нақты тиімділік,
Экономикалық тиімділік – ол шаруашылық процессі белгілі
Ал, туризмнің экономикалық тиімділігі ұтыс табу. Ол:
мемлекеттік масштабта туризмді ұйымдастыру;
аймақтың халқына туристік қызмет көрсету;
туристік фирмалардың өндірістік-қызмет көрсету процессі.
Туризмнің экономикалық тиімділігі қоғамдық еңбекті жалпы тиімділігі және
Критериялар алға қойған мақсатқа жету, оның дұрыс шешім
Қоғамдық өндіріс бүкіл қоғамның мүддесін қорғайтын болғандықтан, жалпы
Туризмдегі тиімділік проблемасын қарастырғанда жүйелі түрде қарау керек.
әлеуметтік- тұрмыстық инфрақұрылымның салаарылық кешенді жүйесі;
аймақ көлемінде жеке шаруашылық салалары;
туристік шаруашылық субъектісі (туристік фирмалар).
Сондықтан да, туризмнің тиімділігін үш аспекте қарастырамыз: қоғамдық
Сурет 1.
Туризмнің тиімділігі «критериялар мен мақсаттар ағашы».
ҚОҒАМ
( туризм – халық шаруашылығы
масштабында әлеуметтік-тұрмыс-
тық инфрақұрылым көлеміндегі
салааралық комплекс)
САЛА
( туризм аймақ көлемінде – жеке
шаруашылық буын )
ТУРИСТІК ФИРМА
ТУРОПЕРАТОР ТУРАГЕНТ
- критериялар
Елдің экономикасына туризмнің жағымды ықпалы, туризм елде жан-жақты
Туризмнің экономикалық тиімділігі туризм елде халық шаруашылық кешенінің
Туризмде ұлттық табыстың үлесі Германияда 4,6% , Швейцарияда
Туризмнің елдің экономикасына тікелей ықпалы – ол туристердің
Туристердің келген жерінде шығарған ақшасы табыс алып келеді,
Мультипликатор – таза ұлттық өнімнің тепе-теңдігінің ауытқуының арақатынасы,
М=∆4ҰӨ/∆ТҰӨ ,
М – мультипликатор;
∆ТҰӨ - таза ұлттық өнім;
∆И – инвестициядағы бастапқы өзгеріс.
Осыдан шығады:
Туризмнің мультипликаторлық табысының қызметін төмендегідей мысал арқылы түсіндіруге
Табыс – ол фирмалармен кәсіпорындардың туристік қызмет пен
Туристерден түскен ақшаның жартысы салыққа, жинақтау қорын құруға,
Туризм әлемдік нарықта көзге көрінбейтін экспорт болып саналады.
ІІтарау. Қазақстан Республикасындағы туризм саласын дамыту міндеттері
2.1 Туристік қызметті лицензиялау ережесі
Осы ереже «Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет туралы» Қазақстан
-Қазақстан Республикасының заңнамасымен және осы Ережемен белгіленген талаптарды
-Шетелдік заңды тұлғалар және олардың Қазақстан Республикасы аумағында
-Туристік қызметті (туроператорлық, турагенттік, экскурсиялық және туризм нұсқаушысының
-Лицензияның күші Қазақстан Республикасының барлық аумағында жүреді.
6. Өтінуші лицензия алғаннан кейін лицензия берілген кезден
2. Лицензия беру тәртібі мен шарттары
7.Лицензия мынандай туристік қызмет түрлерінің әрқайсысына беріледі:
-туроператорлық;
-турагенттік;
-экскурсиялық;
-туризм нұсқаушысының қызмет көрсетуі.
8.Заңды тұлға- өтінушінің филиалдары мен өкілдіктері құрамында
9. Заңды тұлға-өтінуші филиал немесе өкілдік ашқан жағдайда,
10.Лицензия субьектіге немесе оның уәкілетті өкіліне сенімхат негізінде
11.Лицензия бір данада беріледі, лицензия жоғалған жағдайда, лицензиаттың
12.Тұлғаның аталуы Заңды, орналасқан жері өзгерген жағдайда, ол
13.Лицензия «Лицензия туралы» Заңмен белгіленген мерзімге беріледі.
14.Лицензиардың басшысы не осыған уәкілетті адам лицензияға
15.Туристік қызметтің тиісті түрімен айналысу құқығына лицензия өтінушіге
16.Туроператорлық қызметті жүзеге асыруға лицензия алу үшін мынадай
-белгіленген нысан бойынша өтініш;
-лицензиялық алым төлегенін растайтын құжат;
-жарғының нотариалды куәландырылған көшірмесі;
-кеңсеге арналған меншікті немесе жалға алынған үй-жайы бар
-меншікті немесе жалға алынған материалдық-техникалық базасы бар екендігін
-білімі және жұмыс өтілі туралы құжаттардың көшірмелерін қоса
-туристік қызмет көрсету шарты бойынша азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандыру
-туристік жолдаманың және туристік жарнамасының көшірмесі;
-экскурсиялық қызметке лицензиясы бар туристік ұйыммен шарттың көшірмесі
-жарнамалық-ақпараттық материалдар ;
-туристік бағыттардың тізілімі;
-туристерге қызмет көрсету бағдарламасы;
-«Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет туралы» Заңның 17-ші бабының
-туристерге арналған келетін және баратын елі туралы ақпарат.
17. Турагенттік қызметті жүзеге асыруға лицензия алу үшін
белгіленген нысан бойынша өтініш;
лицензиялық алым төлегенін растайтын құжат;
жарғының нотариалды куәландырылған көшірмесі;
кеңсеге арналған меншікті немесе жалға алынған үй-жайы бар
меншікті немесе жалға алынған материалдық-техникалық базасы бар екендігін
білімі және жұмыс өтілі туралы құжаттардың көшірмелерін қоса
туристік қызмет көрсету шарты бойынша азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандыру
туристік жолдаманың және туристік жарнамасының көшірмесі;
экскурсиялық қызметке лицензиясы бар туристік ұйыммен шарттың көшірмесі
жарнамалық-ақпараттық материалдар;
«Қазақстан Республикасындағы туралы» Заңның 17-ші бабының талаптарына сәйкес
туристерге арналған келетін және баратын елі туралы ақпарат.
18. Экскурсиялық қызметті жүзеге асыруға лицензиялау үшін мынадай
белгіленген нысан бойынша өтініш;
лицензиялық алым төлегенін растайтын құжат;
жарғының нотариалды куәландырылған көшірмесі;
кеңсеге арналған меншікті немесе жалға алынған үй-жайы бар
меншікті немесе жалға алынған материалдық-техникалық базасы бар екендігін
штаттағы немесе шарт негізінде тартылатын кәсіби даярланған адамдар
жарнамалық-ақпараттық материалдар;
туристік бағыттардың тізілімі;
туристерге қызмет көрсету бағдарламасы.
19.Туризм нұсқаушысының қызмет көрсетуін жүзеге асыруға лицензия алу
белгіленген нысан бойынша өтініш;
лицензиялық алым төлегенін растайтын құжат;
тиісті кәсіптік дайындығын, біліктілігін және туристік бағыттармен жүріп
әзірленген туристік бағыттардың карта – сызбалары және сипаттамалары;
денсаулығының психикалық жай-күйі туралы және медициналық анықтама.
20.Өтінуші ұсынылған құжаттардың анықтығына Қазақстан Республикасының заңнамасымен бірге
21.Өтінушінің өткізген құжаттарында қамтылған мәліметтерді тексеру қажет болған
3.Біліктілік талаптары
22.Туроператорлық қызметті лицензиялау кезінде өтінушіге қойылатын біліктілік талаптары
жарғыда туристік қызметті негізгі ретінде бекіту;
кеңсеге арналған меншікті немесе жалға алынған үй-жайы бар
меншікті немесе жалға алынған материалдық-техникалық базасы бар екендігін
білімі және жұмыс өтілі туралы құжаттардың көшірмелерін қоса
туристік қызмет көрсету шарты бойынша азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандыру
туристік жолдаманың және туристік жарнамасының көшірмесі;
экскурсиялық қызметке лицензиясы бар туристік ұйыммен шарттың көшірмесі
жарнамалық-ақпараттық материалдар;
туристік бағыттардың тізілімі;
туристерге қызмет көрсету бағдарламасы;
«Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет туралы» Заңның 17-ші бабының
туристерге арналған келетін және баратын елі туралы ақпарат.
23.Турагенттік қызметті лицензиялау кезінде өтінушіге қойылатын біліктілік талаптары
жарғыда туристік қызметті негізгі ретінде бекіту;
кеңсеге арналған меншікті немесе жалға алынған үй-жайы бар
меншікті немесе жалға алынған материалдық-техникалық базасы бар екендігін
білімі және жұмыс өтілі туралы құжаттардың көшірмелерін қоса
туристік қызмет көрсету шарты бойынша азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандыру
«Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет туралы» Заңның 17-ші бабының
меншікті немесе жалға алынған материалдық-техникалық базасы бар екендігін
тасымалдаушымен шарттар;
туристік жолдама, турист жарнамасы;
туристерге арналған келетін және баратын елі туралы ақпарат;
жарнамалық ақпараттық материалдар (жөнсілтегіштер, бөктемелер, бейнематериалдар, парақшалар, журналдар,
24.Экскурсиялық қызметті лицензиялау кезінде өтінушіге қойылатын біліктілік талаптары
кеңсеге арналған меншікті немесе жалға алынған үй-жайы бар
штаттағы немесе шарт негізінде тартылатын кәсіби даярланған адамдар
әзірленген бағыттар мен экскурсиялар тақырыптары;
туристерге қызмет көрсету үшін меншікті немесе жалға алынған
25.Туризм нұсқаушысының қызмет көрсетуін лицензиялау кезінде өтінушіге қойылатын
кәсіптік дайындығын, біліктілігін және туристік бағыттармен жүріп өту
әзірленген туристік бағыттар;
денсаулығының психикалық жай-күйі туралы медициналық анықтама.
4.Лицензия беруден бас тарту, лицензияны тоқтату, қайтарып алу
26.Лицензия беруден мына жағдайларда бас тартылады, егер:
туроператорлық, турагенттік, экскурсиялық қызметтерді және туризм нұсқаушысының қызметін
лицензия алу үшін қажетті құжаттардың баллығы ұсынылмаса. Лицензиар
лицензиялық алым енгізілмесе;
өтінуші біліктілік талаптарына сай келмесе;
өтінушіге қатысты оның осы қызмет түрімен тиым салынған
27.Турагенттік, туроператорлық, экскурсиялық қызметтерді және туризм нұсқаушысының қызметін
28.Егер заңнамамен белгіленген мерзімде лицензия берілмеген жағдайда немесе
29.Лицензия беруден негізсіз бас тартудан немесе өтінушінің құқығын
30.Лизцензияны басқа заңды және жеке тұлғаларға беруге тыйым
31.Лицензия өз күшін мына жағдайларда тоқтатады:
лицензияның қайтарып алынуы;
азаматтың кәсіпкерлік қызметін тоқтатуы, заңды тұлғаның қайта ұйымдастырылуы
32.Лицензияны қайтарып алу және оның күшін тоқтата тұру
33.Лицензияның күшін тоқтату туралы шешімге лицензиат сот тәртібімен
34.Лицензияның қолданылуын тоқтата тұрудың себебтері жойылғаннан кейін лицензияның
5. Есепке алу және бақылау
35.Лицензиар берілген лицензиялардың бірыңғай есебін жүргізеді.
36.Осы Ереженің сақталуын бақылауды лицензиар жүзеге асырады.
Лицензиар осы Ереженің сақталуын тексеруді Қазақстан Республикасының заңнамасында
2.2 Туристік саланы дамытудың бірінші кезектегі міндеттері
Ел экономикасының басым секторы ретінде туристік саланы
Қазақстан Респубдикасының Сыртқы істер министрлігі:
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігімен, Ішкі істер министрлігімен, Туризм
Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі: облыстардың, Астана және
бойынша шет елдік туристерді қабылдау үшін тиісті жағдайы
3. Қазақстан Республикасының Туризм және спорт жөніндегі агенттігі
4. Қазақстан Республикасының Кіріс министрлігі Қаржы министрлігімен, Экономика
5. Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігі:
6. Қазақстан Республикасының Мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім
7.Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны
8. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі (келісім бойынша),
9. Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің Инвестициялар жөніндегі
10. Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі агенттігі Қазақстан Республикасының
11. Стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі комитеті белгіленген
12. Облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдері шетелдік
13. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшіне
2.3 Қазақстан Республикасындағы туризм саласын талдау
2001 жыл ішінде саяхат қызметін жүзеге асыратын 690
Саяхатшылар жалпы саны 1999 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда
1 -123047 Ұлттық туризм 2000жыл.
2- 178166 Ұлтық туризм 1999 жыл.
3- 91228 Халықаралық туризм 2000 жыл.
4- 156232 Халықаралық туризм 1999 жыл.
5- 55687 Ішкі туризм 2000
6- 72088 Ішкі туризм
Жұмыс істеп тұрған туристік фирмалардың ең көбі Алматы
2000-шы жылы туристердің көп бөлігіне жұмыс істейтіндер саны
Ірі кәсіпорындар санының үлесі артқанымен де,олардың қызмет көрсеткен
Ірі фирмалардың есептік жылдағы негізгі атқарған қызметі -
Қазақстан Республикасының туристік фирмалар мен агенттіктер
Халықаралық туризм адамдардың елдер арасындағы қозғалысын білдіреді. Оның
Бей резидент туристердің көпшілігі сапарға шығу кезінде әуе
Резидент- туристер де көбінесе әуе транспортын таңдайды. Халықаралық
Жыл ішінде бейрезидент-туристердің негізгі бөлігі республикаға Германиядан -11194
Келген туристердің республикада саяхатта болуының орташа ұзақтығы 16
Республикаға келген туристердің (23868 адам) ТМД-дан
Қазақстандық туристердің ТМД елдерінде сапарда болу ұзақтығы орта
2000 жылы ТМД-дан тыс елдерде болу ұзақтығы 5-6
Есеп берген мейманханалардың көпшілігі -138(87 пайыз) жекеменшік формасында.
Қонақүйлердің 2\3 бөлігі кәсіпорындар болып табылады,
2000-шы жылы қонақүйлерге бір уақытта орналасу орны 16389,
2000-шы жылы туристерге қызмет көрсету бойынша қонақ үйлер
Кесте 3
Эксплуатациядан түскен табыс млн.теңге Қосымша қызметтерден
Барлығы млн.теңге Бейрезиденттерден түскен табыс Барлығы млн.теңге Бейрезиденттерден
Барлығы :
Мейманханалары бар қонақүй
Мейманханасы жоқ қонақүйлер
Студенттік жатақхана және таулардағы турбазалар
Кемпингтер
Басқа да тұратын орындар
6976,5
6532
378,1
19,8
6,9
39,7
3991,1
3950,3
33,9
0
6,9
0
1474,4
1377,6
96
0
0,6
0,2
885,1
884,3
0,8
0
0
0
Республика бойынша қонақүйлік кешендегі эксплуатациядан түскен табыс 6976,5
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазіргі кезде Қазақстанда 270 лицензия алған туристік фирмалар
Қазақстан әлемде туристік бағытта әлі де болса белгісіз
Қазақстанда Еуразияның қоғамдық және мәдениет орталығын жасау үшін
Туристік бет-бейнені қалыптастыру үшін туристік хабарлама орталықтарын ұйымдастыру,
Шет елдерде Қазақстан туралы жоғары сапалы полиграфиялық үнтаспаларды
Сонымен бірге Қазақстанда әлемдік деңгейде әр түрлі
Қазақстаннның туристік бет-бейнесін көтеруде Республика территориясына келіп
туризмді экономиканың табысты салаларының біріне айналдыру.
Республиканың туристік потенциалын дамыту.
Мәдениет тарихын және табиғи байлықтарымызды сақтау және ұтымды
Туристік ресурстарды барлық халықтық қол жеткізу мүмкіншілігіне көңіл
Халықты ынталандыру
Мемлекеттік және жеке меншіктік туризм сферасының тиімділігін арттыру.
Орта және шағын кәсіпкерлерді дамыту.
Қолданылған ғылыми әдебиеттер тізімі
Нормативтік құқықтық актілер
1. Қазақстан Республикасы Президенті мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің
2. Қазақстан Республикасы Президенті мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің
3.Нормативтік құқықтық актілер бюллетені 2000,
Оқулықтар
Авдокушин Е.Ф. Международные экономические отношения: Учеб. Пособие.-М.: ИВЦ
Байгісиев М. Халықаралық экономикалық қатынастар: Оқу құралы -
Бабин Э.П. Основы внешнеэкономической политики.-Учеб. Пособие.-М.: ОАО Экономика,
Буглай В.Б., Ливенцев Н.Н. Международные экономические отношения -
Доғалова Г.Н. Халықаралық экономика: Оқу құралы - Алматы:
Друкер, Питер Ф. Нарық: топ жарып, алға шығу:
Көшенова Б.А. Ақша, несие, банктер, валюта
Алрисаков М.Б.’Введение в туризм’ 1999ж
Азар В.И.’Экономика и организация туризма’ М.,1972ж
Азар В.И.,Туманов С.Ю.’Экономика туристского рынка’ М.,1998ж
Гуляев В.Г.’Туристские перевозки’ М.,1998ж
Дурович А.П.,Копанев А.С ’Маркетинг в туризме: Учебное пособие’
Долматов Г.М.’Правовые основы туристского бизнеса: Учебное пособие’ М.;1997ж
Ердавлетов С.Р. ‘География туризма: история, теория, практика’ А.;2000ж
Исмаев Д.К. ‘Основы стратегии и планирования маркетинга в
Қосымшалар
Қазақстан туризмінің даму деңгейі
Кесте 1
Жылдар Барлық туристер Туристердің келуі Туристердің шығуы Ішкі
1996 195,3 10,1 87,9 97,3 30,7
1997 63,5 6,8 42,1 14,6 2,8
1998 477,8 23,5 418,0 30,3 9,5
1999 251,7 27,5 147,1 49,9 8,7
2000 228,3 50,1 145,7 53,7 7,2
2001 146,9 31,4 106,1 72,1 6,9
Қазақстаннан әлемнің мемлекеттеріне шығатын
туристер саны (2002)
Кесте 2
Мемлекеттер Резиденттердің көрсеткіші және үлес салмағы Резиденттердегі түскен
Қытай республикасы 12913 (19,2 %) 15,8
Чех республикасы 220 (8,7 %) 5,9 %
Қырғызстан 221 (4,4 %) 4,5 %
БАЭ 4595 (6,8 %) 19,7 %
Турция 20162 (30,4 %) 36,6 %
Германия 13110 (19,5 %) 14 %
Барлығы 19 мемлекет 59333 (100 %) 100 %
3
Ұлттық табыстың және елдің экспортының ту- ризмнен түсетін
Бір туристік өнім бірлігіне шығатын минимум шығын
Жұмысшы күші орнының өсуі. Аймақта туристік ин- дустрияның
Бір туристік өнім бірлігіне шығатын шығынның ми- нимумы
Толық өндіріс және туристік өнімді өткізу; турларды ұйымдастыру,
Бір туристік өнім бір- лігіне ең аз мөлшерде
Туристік жолдаманы өткізудің толықтығы
Бір туристік өнім бірлігіне ең аз мөлшерде ақша