МАЗМҰНЫ
беті
КІРІСПЕ .......................................................................................
4
І
ҚҰРЫЛЫС ҰЙЫМДАРЫНДА ЕСЕП ПЕН АУДИТТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1 Құрылыс ұйымдарында есеп пен аудит қызметімен байланысты негізгі
6
1.2 Құрылыс ұйымдарының мәні және қазіргі кездегі маңызы..... 18
1.3 Құрылыс ұйымдарында өнімінің жалпы шығарылымын есептеу тәртібі..............................................................................
27
ІІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ҚҰРЫЛЫС ҰЙЫМДАРЫНЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯСЫ
2.1 Қазақстан Республикасындағы құрылыс ұйымдарының қызметін және дамуын талдау.....................................................
43
2.2 Тұрғын үй құрылыс ұйымдарының қазіргі жағдайы және даму
56
2.3 Қазақстан Республикасындағы бухгалтерлік
есеп және аудит жүйесінің бағдары .........................................
63
ІІІ
ҚҰРЫЛЫС ҰЙЫМДАРЫ ҚЫЗМЕТІН ЖЕТІЛДІРУ БАҒЫТТАРЫ
3.1 Құрылыс ұйымдарындағы қызметті дамыту бағыттары.......... 70
3.2 Құрылыс ұйымдарында есеп пен аудитті ұйымдастыруды жетілдіру жолдары.......................................................................
78
ҚОРЫТЫНДЫ.............................................................................
89
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ..................................
92-94
Кіріспе
Диплом жұмысы тақырыбының өзектілігі.
Салынған құрылыс объектісінің жақсы болуы, оның сапасының белгіленген стандарттарға
Еліміздегі құрылыс-монтаж жұмыстары көлемінің күн санап артуына байланысты құрылыс
Диплом жұмысының мақсаты мен міндеттері.
Дипломдық жұмыстың мақсаты, құрылыс ұйымдарындағы есеп пен аудитті ұйымдастырудың
құрылыс ұйымдарында есеп пен аудиттің теориялық аспектілерін ашықтау;
құрылыс ұйымдарында есеп пен аудит қызметімен байланысты негізгі терминдер
құрылыс ұйымдарының мәні және қазіргі кездегі маңызын ұғындыру;
құрылыс ұйымдары өнімінің жалпы шығарылымын есептеу тәртібін анықтау;
Қазақстан республикасындағы құрылыс ұйымдарының даму тенденциясын талдау;
Қазақстан республикасындағы құрылыс ұйымдарының дамуын талдау;
тұрғын үй құрылыс ұйымдарының қазіргі жағдайы мен даму барысын
құрылыс ұйымдары қызметін жетілдіру бағыттарын ұсыну;
құрылыс ұйымдарындағы қызметті дамыту бағыттарын өңдеу;
құрылыс ұйымдарында есеп пен аудитті ұйымдастыруды жетілдіру жолдарын ұсыну.
Тақырыптың ғылыми тұрғыдан зерттелу дәрежесі. Еліміздегі құрылыс саласының соңғы
Қорытындыда, Қазақстан Республикасы құрылыс ұйымдарындағы қызметті жетілдіру жолдарына қатысты
Зерттеу тақырыбы болып құрылыс ұйымдарында есеп пен аудитті ұйымдастырудағы
Зерттеу нысаны ретінде Қазақстан Республикасындағы құрылыс ұйымдары таңдалды.
Диплом жұмысының құрылымы мен көлемі. Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш
І ҚҰРЫЛЫС ҰЙЫМДАРЫНДА ЕСЕП ПЕН АУДИТТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1 Құрылыс ұйымдарында есеп пен аудит қызметімен байланысты негізгі
1) Аудит - Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қаржылық есептілік
2) аккредиттеу - уәкілетті органның осы Заңда көзделген кәсіби
3) Аккредиттелген кәсіби аудиторлық ұйым - аудиторлар мен аудиторлық
4) аудитор – Аудиторларға кандидаттарды аттестаттау жөніндегі біліктілік
5) аудиторлық есеп - жүргізілген аудиттің нәтижесі болып
6) аудиторлық қызмет - қаржылық есептіліктің және қаржылық
7) аудиторлық ұйым - аудиторлық қызметті жүзеге асыру
8) аудиттелетін субъект – өзіне қатысты аудит жүргізілетін заңды
9) аттестаттау – Біліктілік комиссиясының аудиторларға кандидаттардың білімдері мен
10) Әдеп кодексі - аудиторлардың кәсіби қызметінің әдеп ережелері
10-1) мүдделер қақтығысы – аудиторлық ұйымның мүдделілігі аудиттелетін субъектінің
10-2) дұрыс емес аудиторлық есеп – Қазақстан Республикасының аудиторлық
11) көрінеу дұрыс емес аудиторлық есеп - аудит жүргізілмей
12) ұйымдардың стандарттары – аудиторлық ұйымның Қазақстан Республикасының заңнамасына
14) уәкілетті мемлекеттік орган - аудиторлық қызмет саласында реттеу
Аудиторлық қызмет
1. Аудиторлық қызметті жүзеге асыруға лицензиясы бар аудиторлық ұйымдар
2. Аудиторлық ұйымдар аудиттен басқа, өз қызметінің бейіні бойынша
1) аудит стандарттарына сәйкес өз қызметінің бейіні бойынша ілеспе
2) бухгалтерлік есепті қалпына келтіру және жүргізу, қаржылық есептілікті
3) ішкі аудит;
4) салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
5) алғашқы статистикалық деректерді қалыптастыру;
6) қаржы-шаруашылық қызметті талдау және қаржылық жоспарлау, экономикалық, қаржылық
7) бухгалтерлік есепті жүргізу және қаржылық есептілікті жасау мәселелері
8) бухгалтерлік есепті жүргізу және қаржылық есептілікті жасау, салық
9) бухгалтерлік есепті жүргізуді және қаржылық есептілікті жасауды автоматтандыру
10) бухгалтерлік есепті жүргізу және қаржылық есептілікті жасау, аудит,
11) аудиторлық қызметке байланысты заң қызметтерін көрсету [2].
Егер Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес осы тармақта көзделген өз
3. Аудиторлық ұйымдарға кәсіпкерлік қызметтің өзге түрлерімен айналысуға тыйым
Аудиторлық қызметтің негізгі принциптері мыналар:
тәуелсіздік;
объективтілік;
кәсіби құзыреттілік;
құпиялылық;
адалдық;
ұйымдардың стандарттарын сақтау [3].
Аудиттің түрлері мыналар:
1) міндетті;
2) бастамашылық.
2. Міндетті аудитке:
- акционерлік қоғамдар;
- сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары, сақтандыру холдингтері және сақтандыру
- жинақтаушы зейнетақы қорлары және зейнетақы активтеріне инвестициялық басқаруды
- ашық жинақтаушы зейнетақы қорының ірі қатысушылары, сондай-ақ ашық
- жер қойнауын пайдаланушылар;
- банктер, банк холдингтері мен ірі қатысушылары банк және
- қуаттылығы аз табиғи монополия субъектілерін қоспағанда, табиғи монополия
- Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тізбе бойынша авиациялық жұмыстарды
- астық қабылдау кәсіпорындары;
- сақтандыру төлемдеріне кепілдік беру қоры;
- инвестициялық преференцияларды көздейтін инвестицияларды жүзеге асыруға келісімшарт жасасқан
мақта өңдеу ұйымдары [4].
Тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы» Қазақстан Республикасының Заңына
Аудит міндетті болып табылатын және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес
Бастамашылық аудит аудиттелетін субъектінің не оған қатысушының бастамасы бойынша
1) аудиторлық қызмет саласында мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын уәкілетті
2) егер Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде өзгеше көзделмесе, аудит
3) аудиторлық қызметті лицензиялау ережелерін және аудиторлық қызметті лицензиялау
Аудиторлық қызмет саласындағы уәкілетті орган:
1) аудиторлық қызмет саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруды қамтамасыз
1-1) аудиторлар тізілімін жүргізеді;
1-2) міндетті аудит жүргізуге жіберілетін аудиторлық ұйымдарға қойылатын, ал
2) кәсіби ұйымдарды аккредиттеу тәртібін бекітеді;
3) кәсіби ұйымдарды аккредиттейді және олардың тізілімін жүргізеді;
4) аудиторлық қызметті лицензиялау ережелерін және аудиторлық қызметті лицензиялау
5) аудиторлық қызметті лицензиялауды және аудиторлық ұйымдардың тізілімін жүргізуді
6) аудиторлық қызметті жүзеге асыруға лицензия беру, оның қолданылуын
7) аудиторлыққа кандидаттарды аттестаттаудан өткізу тәртібін бекітеді;
8) Біліктілік комиссиясы қызметін қалыптастыру және жүзеге асыру ережесін
9) аудит стандарттарын тарату үшін жағдай жасалуын қамтамасыз етеді;
13) кәсіби және аудиторлық ұйымдардың есептілік тізбесін, нысанын және
14-1) аудиторлық ұйымдардың заңсыз жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға)
15) аудиторлық және кәсіби ұйымдар тізілімдерінің нысандарын бекітеді;
16) басқа да мемлекеттік органдармен, кәсіби ұйымдармен және өзге
17) аудиторлық қызмет және кәсіби аудиторлық ұйымдардың қызметі саласындағы
18) «Жеке кәсіпкерлік туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес
Аудиторлық қызмет және кәсіби аудиторлық ұйымдардың қызметі саласындағы мемлекеттік
Тексеру «Жеке кәсіпкерлік туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес
Аудитор
1. Аудитор өз қызметін аудитор ретінде бір аудиторлық ұйымның
2. Аудитор бір аудиторлық ұйымға ғана қатысушы бола алады
Аудиторлық ұйым
1. Аудиторлық ұйым жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің ұйымдық-құқықтық нысанында құрылады.
2. Шетелдік ұйым, егер оның мәртебесін өзі резиденті болып
3. Шетелдік аудиторлық ұйымдар Қазақстан Республикасында аудиторлық қызметті тиісті
4. Аудиторлық ұйымның құрамындағы аудиторлардың саны екі адамнан кем
5. Аудиторлық ұйымның жарғылық капиталында аудиторға (аудиторларға) және (немесе)
6. Аудиторлық ұйым басшысының «аудитор» деген біліктілік куәлігі болуы
7. Қазақстан Республикасының аумағында аудиторлық қызметті жүзеге асыратын аудиторлық
8. Қазақстан Республикасының аумағында филиал құрған жағдайда, филиал басшысының
Аудит жүргізу шарты [8].
1. Аудиторлық ұйымдар мен аудиттелетін субъектілер арасындағы қатынастар Қазақстан
2. Аудит жүргізу және (немесе) аудиторлық қызмет бейіні бойынша
3. Міндетті аудит және аудиттелетін субъектінің ілеспе қызметін жүргізу
4. Аудитордың және (немесе) аудиторлық ұйымның аудит жүргізуге арналған
Кесте 1 - Бағалы қағаздар аудитін жүргізу әдістері
№ Әдістің аты Қысқаша мазмұны
1 Талдау әдісі Кәсіпорынның бағалы қағаздармен жүргізген операцияларының талдауын
2 Статистикалық әдіс Салыстырмаларды, топтауды, таңдауларды қолдануға, фактіленген индекстелген
3 Нормативтік әдіс Бағалы қағаздармен қандайда бір операциялардың қолда
4 Сараптамалық әдіс Кәсіпорындағы бағалы қағаздарды есепке алудағы күрделі
5 Нақты тексеру әдісі Аудитор нақты бағалы қағаздардың болуын,
Ескерту – автормен құрылған
Аудиторлық есеп
1. Аудиторлық есеп жүргізілген аудиттің нәтижелері бойынша жасалады және
2. Аудиторлық есепке біліктілік куәлігінің нөмірі мен берілген күнін
3. Аудиторлық есеп Қазақстан Республикасының заңнамасына немесе нақты деректерге
Өнім шығарылымы – бұл экономикадағы белгілі бір кезеңде рыноктық
Бас мердігер – иерархиялық төменірек деңгейдегі орындаушылар – қосалқы
Тапсырыс берушi (құрылыс салушы) - күрделi құрылысты жүзеге асыруға
Инвестициялық ресурстар –құрылыс-монтаж, жөндеу жұмыстары кезінде пайдаланатын құрылыстық және
Құрылыстағы баға индексі – құрылыс жұмыстарына бағалар деңгейінің сол
Ғимараттар мен ғимараттарды күрделі жөндеу – ғимараттың (құрылыстың) кейбір
Құрылыс жұмыстарының көлемі – ғимараттар мен имараттарды салу, қайта
Мердігер – мердігерлік шарт және (немесе) мемлекеттік келісімшарт бойынша
Құрылыстың мердігерлік әдісі – құрылыс мердігерлік шарт және (немесе)
Құрылыс объектілерімен байланысты өзге де күрделі шығындар – құрылыс
Жобалау-іздестіру жұмыстары – инженерлік іздестіруді жүргізу, құрылыстың технико-экономикалық негіздерді
Жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды ұлғайту – қосымша немесе жаңа
Жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды қайта құрылымдау – қазір жұмыс
Құрылыс қызметі – жаңа объектілерді салу және (немесе) бар
Құрылыс өнімі - «Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішіне» сәйкес
Қосалқы мердігер – бас мердігер арнайы жұмыс түрлерін орындау
Құрылыс-монтаж жұмыстары – жер жұмыстары және топырақтағы арнайы жұмыстарды;
- үйлер мен ғимараттардың (соның ішінде көпірлер, көліктік эстакадалар,
- желілік ғимараттарды төсеу бойынша арнайы құрылыстық және монтаждық
- сыртқы инженерлік желілерді және ғимараттарды, сондай-ақ ішкі инженерлік
- конструкциялар мен жабдықтарды өңдеу және қорғау бойынша жұмыстар;
- автомобиль және темір жол құрылысы;
- технологиялық жабдықтарды монтаждау (бұзу) іске қосу жұмыстарын қамтитын
Жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды техникалық қайта жарақтандыру – жекелеген
Жаңа құрылыс – негізгі, қосалқы және қызмет көрсету мақсатындағы
Негізгі қорларды жоюдан болатын шығындар – ғимараттар мен имараттарды,
Құрылыстың шаруашылық әдісі– құрылыс салушы немесе инвестордың өз күшімен
Құрылыстағы бағалар бойынша статистикалық байқау құрылыс өндірісінде пайдаланылатын құрылыс
Құрылыс-монтаждау жұмыстарына баға индексін есептеу арнайы әзірленген қор-технологиялық үлгілерді
Құрылыстағы баға индексі жалпы экономикалық, болжамдық және статистикалық есептерді,
Құрылыстағы баға индексі - құрылыс өндірісінің технологиялық циклының: құрылыс-монтаждық
Құрылыс-монтаждау жұмыстарына баға индексі құрылыс-монтаждау жұмысының құнын анықтайтын құрылыс
Құрылыс өндірісі - құрылыс алаңында тікелей атқарылатын, құрылыс-монтаждау және
Құрылыс ұйымдары - қызмет түрлері Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы
Жалпы құрылыс ұйымдары - құрылыс жұмыстарының әр түрлерін атқаратын
Мамандандырылған құрылыс ұйымдары - жұмыстардың жекелеген түрлеріне (жер, бұрғылау,
Мердігер - құрылыс қызметтердің тиісті түрлерін атқаруға лицензиясы бар
Құрылыс материалдары - құрылыс-монтаждау жұмыстарының әр түрлерін өндіру кезінде
Қор-технологиялық үлгi - құрылыс-монтаждау жұмыстарының құнында ескерілетін, ұзақ уақыт
Базалық кәсіпорын - баға тіркеу үшін репрезентативті іріктелген бақылау
Жеке (қарапайым) баға индексі жиынтықтың бір ғана элементінің баға
Агрегатталған баға индексi - жеке кіші топ, топ немесе
Бағаларды тіркеу - базалық кәсіпорындардың іріктемелі репрезентативті жиынтығы бойынша
Өкіл-тауар - өзінің тұтыну мақсаты бойынша біркелкі және негізгі
Спецификация - баға тіркеу үшін іріктелетін жеке тауарды сәйкестендіру
Тіркеу бағасы - сапасы, сату шарты және уақыт кезені
Сыртқы сауда айырмасы – белгілі кезең iшiндегі елдiң экспорты
Тапсырыс берушi (құрылыс салушы) - күрделi құрылысты жүзеге асыруға
Инвестициялық ресурстар – құрылыс-монтаж, жөндеу жұмыстары кезінде пайдаланатын құрылыстық
Ғимаратты күрделі жөндеу – оның ресурстарын қалпына келтіру мақсатында
Құрылыс жұмыстарының көлемі – ғимараттар мен имараттар салу, кеңейту,
Бейресми сектор өндірісі - тіркелмеген, бірақ қандайда бір нарықтық
Мердігер – мердігерлік шарт және (немесе) мемлекеттік келісім бойынша
Құрылыс мердігерлік әдісі – құрылыс мердігерлік шарт және (немесе)
Құрылыс ұйымдары – өнеркәсіптік немесе азаматтық құрылыстық, монтаж, іске
Құрылыс өнімі - «Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішіне» сәйкес
Құрылыс-монтаж жұмыстары – жер жұмыстарын және топырақтағы арнайы жұмыстарды;
- желілік құрылғыларды төсеу бойынша арнайы құрылыс және монтаж
- сыртқы инженерлік желілерді және құрылғыларды, сондай-ақ ішкі инженерлік
- конструкциялар мен жабдықтарды әрлеу және қорғау бойынша жұмыстар;
- автомобиль және темір жол құрылысы;
- технологиялық жабдықтарды монтаждау (бұзу), іске қосу жұмыстарын қамтитын
Көлеңкелі өндіріс (жасырын өндіріс) - өндірістік және заңды болып
Ғимаратты (құрылғыны, жабдықты, коммуникацияларды, тұрғын үй-коммуналдық мақсаттағы объектілерді) ағымдағы
Тауарлық қорлар – кейін сатуға арналған бөлшек және көтерме
Көлiктік үстеме баға - сатып алушының талап етілген
Құрылыстың шаруашылық әдісі – тапсырыс беруші немесе инвестор өз
Экономиканың салалық құрылымы мен өндірістік кешендерді басқару тетіктерінің өзгеруі,
1.2 Құрылыс ұйымдарының мәні және қазіргі кездегі маңызы
Қазақстанның қазіргі уақытқа сай даму сатысы – нарықтық экономикасына
Нарықтық экономиканың негізінен еңбек өнімділігін жоғарылатуды оңайландыратын, қызмет ету
Кез келген кәсіпорын үшін белгілі бір уақыт аралығындағы шығындар
Бірақ, тиісті өндірістік стратегияға, өндірістік ресурстар мен өткізу нарықтарының
Экономикалық тиімді қызмет етуге байланысты ең көп тараған көзқарас,
Екінші жағынан, кәсіпорынның белгілі – бір бағытта экономикалық дамуын,
Қазақстан Республикасында нарықтық экономикада қарқыны жоғарылауды. Сонымен қатар шаруашылық
Қазіргі заманғы экономикалық жағдайда әр шаруашылық субъектінің қызметі осы
Қазіргі заман жағдайында кәсіпорын күн көрісін қамтамасыздандыру үшін басқару
Адамзат қызметі тиімділікпен тікелей немесе жанама байланысты.
Тиімділік мәселесі - бұл әр қашан таңдау мәселесі.
Тиімділіктің деңгейі экономикалық өсу, өмір сүру деңгейінің жоғарылауы, инфляция
Тиімділік латынның «effektus» сөзінен – орындалу, жүзеге асыру, ықпал
Құрылыс саласы бойынша Кеңес өкіметінің тұсында жарық көрген оқулықтар,
Құрылыс – материалдық өндіріс саласы; негізінен әр түрлі үйлер
Құрылыс ел экономикасының дербес саласы болып табылады, ол жаңа
Құрылыстың ерекшелігі бұл сала ұзақ кезеңді өндіріс болып табылатындығында.
Құрылыста өнімінің жалпы шығарылым мердігерлік немесе шаруашылық әдіспен жүргізілген,
Жабдық та, мүкәммал да құрылыс өндірісі үдерісінде қайта өңдеуге
Қосалқы мердігер бас мердігер үшін орындаған жұмыстар құны құрылыс
Жүргізілетін есептеулерге арналған ақпараттық база құрылыс және инвестиция салалары
Көрсетілген статистикалық есептілікті заңды тұлғалар мен олардың құрылымдық бөлімшелері
Еліміздің, яғни Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алған алғашқы жылдарында құрылыс
Жалпы еліміздің тәуелсіздік алғаннан кейінгі жылдардағы құрылыс саласында орын
Алғашқы кезең 1991-1995 жылдарды қамтиды, яғни еліміздің тәуелсіздік алған
Екінші кезеңге 1996–1999 жылдар аралығын қарастыруға болады. Бұл жылдар
Ал соңғы мердігерлік құрылыс ұйымдарының белсенділігінің арту кезеңі 2000
Қазақстан экономикасының жетекші салаларының біріне құрылыс ұйымдары, оның ішінде
Құрылыс ұйымдары макроэкономиканың ұлғаймалы өндірісінің құрылымдық өзгеруі мен тұрғындардың
Құрылыс ұйымдары материалдық өндірістің бір саласы ретінде, басқа салаларға
Құрылыс ұйымдарындағы дағдарыстың шиеленісуіне нарықтық қатынасқа өту барысында, оған
Қазіргі таңда тұрғын үй құрылыстық ұйымдарында тұрақтылық беталысы қалыптасты.
Тұрғын үйге деген қоғамның бүгінгі үміті - қолайлы, әрі
Құрылыстық ұйымдардың қызмет етуінің болашаққа дамуына болжам жасау, оларға
Екіншіден, тұрғын үйді сату, негізінен, белгілі сатып алушыға оның
Үшіншіден, құрылыс ұйымы сатылатын тұрғын үй мен алынатын табыстың
Құрылыс ұйымдары саласының қызмет ету үрдісінде жобалық, бас мердігерлік
Ұсынылған құрылымдық сызбада құрылыс кешенінің мердігерлік нарығында мемлекеттік реттеудің
Ескерту - Сызба автордың зерттеуі бойынша құрастырылған.
Сурет 1 – Тұрғын үй құрылысы кешенінің
Дамыған шетелдердiң тәжiрибелері көрсеткендей тиiмдi тұрғын үй нарығының қалыптасуы
Кесте 2. Құрылыс кешенін дамытудың шетел
Құрылыс кешенін
дамыту үлгілері
Тұрғын үй құрылыс кешенін дамыту үлгілерінің сипаттамалары
Германия, Франция, Швеция, Англия,
Дания, Испания, АҚШ, Австралия, Ұлыбритания, Финляндия,
Ресей, Украина
Беларуссия және т.б. салық салу арқылы
тұрғын үй саласын инвестиция-лау келісім-шарттық жинақ, ипотекалық несиелендіру,
Қазақстан үлгісі аймақтарда бағаны реттеу тетіктері, жеңілдетілген несиелен- діруді
инвестицияның құйылуын ынта-ландыру; салықтық жеңілдіктер орнату, лизингтік тетікті
Ескерту - Кесте автордың зерттеуі бойынша құрастырылған
Тұрғын үйге қол жетімді, тұрғындардың өздері және
Тұрғын үйді сатып алу немесе құруға ипотекалық несиелендіру жүйесі,
Қазіргі әлемдік қаржылық дағдарыс жағдайында ел ішінде тұрғындардың тұрғын
Қазіргі дағдарыс жағдайында бұл мәселені шешудің бір жолы, кеңейтілген
1.3 Құрылыс ұйымдары өнімінің жалпы шығарылымын есептеу тәртібі
Өнімнің жалпы шығарылымын есептеу тәртібі келесі кезеңдерден тұрады:
- формалдық экономикадағы құрылыс жұмыстарының көлемін анықтау;
- жаңа құрылыстағы құрылыс жұмыстарының көлемін анықтау;
- тұрғын және тұрғын емес мақсаттағы ғимараттар және имараттарды
- бейресми және жасырын қызметі құрылыс жұмыстары көлемін анықтау.
Жаңа құрылыстағы құрылыс жұмыстарының көлемі ғимараттар мен имараттарды салу
Жаңа құрылыстағы (Vн) құрылыс жұмыстарының көлемі келесі формула бойынша
Vн = Vп + Vх + Vи + Зп,
Мұнда, Vп мердігерлік әдіспен орындалған құрылыс-монтаж жұмыстарының көлемі;
Vх шаруашылық әдіспен орындалған құрылыс-монтаж жұмыстарының көлемі;
Vи жеке құрылысшылармен орындалған құрылыс-монтаж жұмыстарының көлемі;
Зп құрылыс объектісімен байланысты өзге де күрделі шығындар
Жаңа құрылыстағы құрылыс-монтаж жұмыстарының көлемі (Vп) келесі формула бойынша
Vп = v1 + v2,
Мұнда, v1 - ірі және орта кәсіпорындар мердігерлік әдіспен
v2 - шағын кәсіпорындар мердігерлік әдіспен орындаған құрылыс-монтаж жұмыстарының
Жұмыстарды мердігерлік шарт бойынша жүзеге асыратын құрылыс ұйымдарының қызметін
Ірі және орта кәсіпорындар (v1) мердігерлік әдіспен орындаған құрылыс-монтаж
Шағын кәсіпорындар (v2) мердігерлік әдіспен орындаған құрылыс-монтаж жұмыстары көлемінің
Құрылыс өнімінің шығарылым көлемін анықтауға мүмкіндік беретін шағын кәсіпорындар
Шағын кәсіпорындар бойынша есептік айдағы алынған мердігерлік жұмыстар көлемі,
Шаруашылық әдіспен (Vх) орындалған құрылыс-монтаж жұмыстары көлемі негізгі капиталға
Жеке салушылармен (Vи) орындалған құрылыс жұмыстарының көлемі туралы деректер
Құрылыс объектісімен байланысты өзге де күрделі шығындар (Зп) туралы
Сонымен бірге құрылысты есепке алынатын күрделі салымдар ҰШЖ түсінігінде
- жобалау-іздестіру жұмыстарға жұмсалған шығындар;
- көп жылдық екпе ағаштар егуге жұмсалған шығындар;
- жұмысқа жегілетін, өнімді және асыл тұқымды мал сатып
- бұрғылау және геологиялық барлау жұмыстарына жұмсалған шығындар;
- негізгі қорлардың құнын ұлғайтпайтын шығындар.
Құрылыс өнімдерінің жалпы шығарылымын есептеу үшін қолданылатын өзге де
Тұрғын және тұрғын емес ғимараттар мен ғимараттарды күрделі жөндеу
Құрылыс өнімдерінің көлемін экономика саласы ретінде анықтау үшін, тек
Объектінің құнын қымбаттатпайтын жөндеу жұмыстары, яғни ұлттық шоттар жүйесінің
Ғимараттар мен имараттарды күрделі жөндеу бойынша құрылыс жұмыстарының көлемі
Vкр = Vкрп + Vкрх + Vкри,
Мұнда, Vкрп мердігерлік әдіспен орындалған ғимараттар мен имараттарды
Vкрх шаруашылық әдіспен орындалған ғимараттар мен имараттарды күрделі
Vкри жеке тұрғын үй құрылысы бойынша орындалған күрделі
Мердігерлік әдіспен (Vкрп) орындалған күрделі жөндеу бойынша жұмыстар көлемі
Vкрп = v3 + v4,
Мұнда, v3 - ірі және орта кәсіпорындар мердігерлік әдіспен
v4 - шағын кәсіпорындар мердігерлік әдіспен орындаған күрделі жөндеу
Ірі және орта кәсіпорындар (v3) мердігерлік әдіспен орындаған күрделі
Шағын кәсіпорындар (v2) мердігерлік әдіспен орындаған күрделі жөндеу бойынша
Шаруашылық әдіспен (Vкрх) орындалатын күрделі жөндеу бойынша жұмыстар көлемінің
Құрылыс саласындағы бейресми және жасырын қызмет көлемін анықтау
Жалпы шығарылымның бағалауын толықтығына және кешенділігіне қол жеткізу шаруашылық
Бейресми және жасырын қызметінің (Vнс) құрылыс жұмыстарының көлемін есептеу
Құрылыс өнімдерінің жалпы шығарылымын анықтау
Құрылыс өнімінің жалпы шығарылымы көлемі жаңа құрылыста орындалған жұмыстарының
V = Vн + Vкр + Vнс,
Мұнда, V – құрылыс өнімдерінің жалпы шығарылым көлемі;
Vн – жаңа құрылыстың құрылыс жұмыстары көлемі;
Vкр – ғимараттар мен имараттарды күрделі жөндеу бойынша жұмыстар
Vнс – жасырын және бейресми қызметтің құрылыс жұмыстар көлемі
Құрылыстағы жасырын және бейресми қызметтің көлемі құрылыс-монтаж және жөндеу
Құрылыс бөлігіндегі жасырын экономика және бейресми қызметке:
- статистика органдарына деректер бермейтін саяжайлық үйлер мен саяжай
- объектілердің құрылысы мен жөндеу жұмыстарын жүзеге асыратын заңды
- салық төлеуден жалтару мақсатында құрылыс ұйымдары орындаған көлемдер
Есептерді жүргізу үшін ақпараттық негіз өнеркәсіп, құрылыс және инвестиция
Жасырын және бейресми қызметті есепке алумен құрылыстағы жұмыстардың жалпы
Жасырын және бейресми қызметті есепке алумен құрылыстағы мердігерлік жұмыстардың
Бұл жағдайда инвестициялық ресурстар деп құрылыс-монтаж, жөндеу жұмыстары кезінде
Жасырын және бейресми қызметтер параметрлерін есепке алумен құрылыстағы мердігерлік
- құрылыстағы болуы мүмкін (бағалау) мердігерлік жұмыстар көлемін анықтау;
- ірі және орта кәсіпорындар мен ұйымдар бойынша құрылыстағы
- шағын кәсіпорындар мен ұйымдармен орындалған құрылыстағы мердігерлік жұмыстар
- жасырын және бейресми құрылыс қызметтерінің параметрлерін болуы мүмкін
Жасырын және бейресми қызмет параметрлерін есепке алумен құрылыстық мердігерлік
Мердігерлік жұмыстардың көлемін анықтау инвестициялық ресурстар негізінде жүзеге асырылады.
Құрылыстық, монтаж жұмыстарына арналған инвестициялық (материалдық) ресурстар шамасы келесі
Rs=(P+C-(қ)((1+K1)(dn/d;
Rs инвестициялық ресурстардың құны;
P құрылыс материалдары өнеркәсібінің өнімдерін өндіру (бейресми
C сыртқы сауда айырмасы (импорт-экспорт) құрылыс материалдары
(қ өндірушілерде және саудада тауарлық қорлардың өзгеруі;
K1 көліктік, құрылыс материалдарының құнына өндіруші бағасы
dn «құрылыс» саласының құрылыс материалдарын жалпы қолданудағы
d құрылыста қолданатын материалдық ресурстардың жалпы көлеміндегі
Орындалған құрылыс, монтаж және жөндеу жұмыстарының бағалау көлемі келесі
Vб=Rs:n
Мұнда, Rs – құрылыс-монтаж және жөндеу жұмыстарына арналған инвестициялық
n – құрылыс, монтаж және жөндеу жұмыстарының жалпы көлеміндегі
Мердігерлік жұмыстар көлемін анықтау келесі формула бойынша есептеледі:
Vp=Vбx(1-dh),
Где, Vб - құрылыс, монтаж және жөндеу жұмыстарының
dh - шаруашылық әдіспен орындалатын жұмыстардың үлес салмағы [43].
Мердігерлік жұмыстардың бағалау көлемін анықтау келесі деректердің негізінде анықталады:
Статистикалық байқаулар негізінде алынған кәсіпорындар бойынша мердігерлік жұмыстардың жалпы
Vс= Vіо + Vш
мұнда, Vіо – ірі және орта кәсіпорындар бойынша мердігерлік
Vш – шағын кәсіпорындар бойынша мердігерлік жұмыстардың көлемі [45].
Ірі және орта кәсіпорындар бойынша мердігерлік жұмыстар көлемін анықтау
Шағын кәсіпорындардың құрылыстық мердігерлік шарт бойынша жұмыстарының көлемін анықтау
Жасырын және бейресми құрылыс қызметінің көлемін анықтау. Жасырын және
H = Vp - Vc
Жасырын және бейресми құрылыс қызметінің шамасы өңірлер, мердігерлік ұйымдар
Алынған нәтижелердің объективтілігін бағалау үшін шығындар үлесінің серпіні мердігерлік
Жасырын және бейресми құрылыс қызметінің шамасы өңірлер, мердігерлік ұйымдар
Дө = Зsө/ Зsқр ( Дқр
Мұнда, Дө –өңірлік деңгейдегі жасырын және бейресми қызметке қоса
Дқр –республикалық деңгейдегі жасырын және бейресми қызметке қоса санау
Зs –тиісінше өңірлік (ө) және республикалық деңгейлерде тапсырыс берушінің
Алынған нәтижелердің объективтілігін бағалау үшін шығындар үлесінің серпіні мердігерлік
Нарықтық экономиканың қай саласында да өндірістік запастар кәсіпорынның айналым
Материалдар айналым активтерінің құрамды бөлігі ретінде өндіріс процесінде толықтай
Еңбек заттары бір тектес емес. Олардың бір-бірінен өндірісте атқаратын
шикізат;
негізгі материалдар;
көмекші материалдар;
жартылай фабрикат және тағы да басқалар болып табылады [48].
Негізгі материалдар мен шикізаттар өндірілетін өнімнің құрамына кіріп, оның
Негізгі материалдардың қатарына өнімнің өзіндік құнын құрайтын өңдеуші өнеркәсіп
Өндірістік үдерістің бір сатысынан толық өтіп әрі қарай өңдеуді
Көмекші материалдарға - әр түрлі химикаттар мен майлайтын, сүртетін
Материалдық қорлардың ішінде бөлек топ болып отындар, ыдыс және
Материалдық босалқы қордың барлық түрін есепке алу үшін 1300
1311 «Сатып алынған жартылай фабрикаттар және құрастырушы бұйымдар» шотында
1312 «Отын» мұнай өнімдері, қатты және басқа да отын
1313 «Ыдыс және ыдыстық заттар» ыдыстың барлық түрі (цистернаны,
1314 «Қосалқы бөлшектер» жөндеуге және машинаның тозған бөлшектерін айырбастауға
1315 «Өзге материалдар» өндіріс қалдықтары, жөнделмейтін ақау бөлшектер, негізгі
1316 «Өңдеуге берілген материалдар» шотында сыртқа өңдеуге берілген материалдардың
1317 «Құрылыс материалдары» құрылыс бөлшектерін, монтаждау жұмысын және құрылыс
Әрбір шаруашылық жүргізуші субъектілер қажеттігінше әрбір шоттар бойынша субшоттар
Кәсіпорындар мен ұйымдарда материалдық-техникалық жабдықтармен қамтамасыз ету жұмысымен арнайы
Жабдықтау бөлімі келген материалдарды қабылдап алуды да қадағалап отырады.
Жабдықтаушы ұйым тауарлық-материалдық қорларды автомобиль көлігі арқылы жеткізіп беретін
Жүргізуші тауар-көлік жүк құжатының екінші данасын материалдарды қабылдап алушы
Егер келіп түскен материалдардың нақты саны, көлемі, сапасы онымен
Матриалдар кәсіпорындар мен ұйымдардың ішіндегі цехтарына, бөлімшелеріне, өзінің аумағы
Материалдарды босату (ішкі ауыстыруды) « талап ету жүк құжаты»
Егер материалдар қоймадан кәсіпорынның өзінің шаруашылықтарына (цехтарына, бөлімшелеріне) босатылатын
Үйлерді, ғимараттарды, құрылыстарды бұзғаннан, бөлшектегеннен алынатын іске жарамды материалдарды
Кәсіпорындар мен ұйымдардың өндірісінде жиі пайдаланылаты материалдық құндылықтар үшін
Айдың аяғында лимиттік-заборлық картада көрсетілген материалдардың пайдаланылған-пайдаланылмағанына қарамастан барлық
Құрылыс ұйымдарында көбіне лимиттік-заборлық картаның М-28 және М-28А номірлі
Қорларды бағалау әдістері
Материалдық қорлар бухгалтерлік есепте мына әдістер негізінде бағаланады:
Арнайы сәйкестендірілген есептеу әдісі
Орташа өзіндік құнын есептеу әдісі
ФИФО әдісі
ЛИФО әдісі
Арнайы сәкестендірілген есептеу әдісі [57].
Арнайы сәйкестендірілген есептеу әдісі әдетте бірімен бірін алмастыруға болмайтын
Орташа өзіндік құнын есептеу әдісі. Орташа өзіндік құнын есептеу
ФИФО әдісі. ФИФО есптен шығарылған материалдық қорларды олардың алғашқы
ЛИФО әдісі. ЛИФО әдісі кәсіпорынға ең соңғы кезекте кіріске
Өндіріске жұмсалынған және материалдардың қоймадағы қалдықтары ФИФО және ЛИФО
Материалдық қорларды ФИФО және ЛИФО әдістерімен бағалау барысында материалдардың
Материалдар баланста нақты өзіндік құны бойынша көрсетіледі. Сонымен қатар
Қорлардың есебі. Қорлар және №2 ХҚЕС
№2 ХҚЕС мақсаты босалқылар есебін жүргізу тәртібін орнату болып
Өткізудің ықтимал таза құны - бұл жұмысты орындауға жұмсалған
ІІ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ҚҰРЫЛЫС ҰЙЫМДАРЫНЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯСЫ
2.1 Қазақстан Республикасындағы құрылыс ұйымдарының қызметін және дамуын талдау
Еліміздегі құрылыс саласы өнімінің соңғы жылдары еселеп өскендігін байқаймыз.
Құрылыс материалдарын өндіретін кәсіпорындардың көпшілігі орта немесе шағын және
Менеджерлердің жеткіліксіз біліктілігі сала кәсіпорындарының өндірістік ресурстарды тиімді пайдалануға
Сала кәсіпорындарда да, соңғы өнімді негізгі тұтынушыларда да айтарлықтай
Кәсіпорындар үшін айтарлықтай проблемалардың бірі болып (әсіресе мұнай газ
Басты проблемаларға мыналар жатады:
- өңірдің негізгі құрылыс материалдардың түрлері бойынша импортқа елеулі
- кәсіпорындардың айналым қаражатының және өндірістерді жаңғырту мен техникалық
- энергия ресурстары мен шикізат тасымалының жоғары тарифтері; импорт
- мамандардың аса жетіспеушілігі және оларды облыста дайындаудың біліктілік
Бұдан басқа, құрылыс материалдары өндірісінің дамуына капиталды тартуға жоғары
ҚР бойынша мердігерлік келісімшарт негізінде орындаған жұмыстарының көлемі 2000
Экономиканың екі маңызды секторын – Құрылыс саласын және тұрғын
Ішкі жалпы өнімнің көлеміндегі осы салалардың үлесі 7,6% болды,
2010 жылы құрылыс жұмысының көлемі 1,9 трлн.теңге шамасынан асқан,
2007 жылдан бастап, Үкімет үлестік құрылысты аяқтауға 433,4 млрд.
- бұрын су тасып әкелінетін 50 елді мекен сумен
- 85 елді мекендердің кейбір жеке шағын аудандарында сумен
- 32 елді мекенде электрмен жабдықтау тұрақтанған (18 мың
- 22 елді мекен газдандырылған (180 мың адам)
- 52 елді мекенде жылу трасса учаскелерін ауыстыру бойынша
Қазақстан экономикасында елеулі маңызы бар салалардың бірі құрылыс болып
Кесте 3. Құрылыс қызметтерінің негізгі көрсеткіштерінің серпіні
Жылдар
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Мердігерлік жұмыстардың
көлемі, млн.тенге 150 677 253 690 388
өткен жылға %-бен 178,5 159,6 141,2 104,0 117,9 147,4
Салынған тұрғын үйлердің жалпы алаңы, мың шаршы метр 1
өткен жылға
%-бен 110,2 123,7 103,1 136,0 122,7 182,4 125,1 107,0
Жеке құрылысшылар
тұрғызған тұрғын үйлердің жалпы алаңы, мың шаршы метр 910
өткен жылға
%-бен 107,9 120,2 105,9 123,6 124,3 145,2 146,9 104,8
Ескерту – стат. мәліметтер негізінде автормен құрылған
2007 жылы мердігер мекемелері 1618 млрд. теңге сомасына құрылыс
2000 жылдан бастап салынған тұрғын үйдің жалпы алаңын пайдалануға
Егер 1995 жылдан 2001 жылға дейін әлеуметтік сала объектілерінің
2007 жылы ауысымда 4256 келіп-кету болатын амбулаториялық-емханалық мекемелер, 1996
Кесте 4. Құрылыстағы бағаның индексі, пайызбен
кезең соңына, өткен жылғы желтоқсанға
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Технологиялық құрылымның барлық
элементтері 106,5
108,8 104,5 103,0 105,6 105,3 105,0 107,1
құрылыс-монтаж жұмыстары 107,9
111,6 106,3 104,3 105,6 104,9 104,9 107,5
технологиялық жабдықтар 102,6
104,5 102,0 101,7 108,0 107,3 104,4 106,7
өзге де жұмыстар мен шығындар 108,8
107,6 103,9 101,6 102,7 103,7 105,9 106,3
Ескерту – стат. мәліметтер негізінде автормен құрылған
2010 жылы облыс өңірінде 265 ұйым құрылыс жұмыстарын жүргізді.
Негізінен барлық мердігерлік ұйымдар жеке меншікті, олардың есебіне облыс
2010 жылы орындалған құрылыс жұмыстарының жалпы көлеміне автомагистральдарды (жер
Тұрғын үй құрылысы кәсіпорындарының шаруашылық қызметтері тұрғын үй құрылысы
Кесте 5. Республикадағы құрылыс ұйымдарының негізгі көрсеткіштері, нақты бағамен
Көрсеткіштер жылдар Ауытқу (+;-)
2000 2005 2006 2007 2008 2009 2000-2009ж
сома % сома %
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Мердігерлік келісім-шарт бойынша орындалған жұмыстардың көлемі, (млрд. теңге)
150,7
1066
1441
1617
1784
1821
+1671
1208
+36,9
102
1991 жылға сметалық базистік бағада 1496 7668 9864 10425
Өткен жылға пайызбен 178,5 192 128,6 105,7 101 96,8
Оның ішінде:
меншік нысанына қарай орындалған жұмыстардың көлемі: (млрд. теңге)
мемлекеттік
жеке меншік
шетелдік
13,8
110,5
26,4
7,2
604
455
8,1
1095
337
8,4
1218
391
12,4
1331
441
14,9
1385
421
+1,1
+1275
+395
107
1253
1596
+2,5
+1220
+414
120
102
95
ұйым түрлеріне қарай орындалған жұмыстардың көлемі (млрд. теңге)
ірі
орта
шағын
84,2
46,7
19,8
192
484
389
378,7
617,3
445,3
392,3
635,7
589,5
512
661
611
528
673
619
+344
+627
+699
627
1442
3128
+15,9
+257
-191
103
101
101
Мердігерлік құрылыс ұйымдарының саны, (бірлік)
2967
5624
6278
7087
7383
6709
+3742
226
-674
90,9
Оның ішінде:
меншік нысанына қарай: (бірлік)
мемлекеттік
жеке меншік
шетелдік
76
2838
53
49
5494
81
49
6112
117
52
6883
152
55
7162
166
55
6489
165
-21
+3651
+112
+72
+228
+311
-
-673
-1
100
90,6
99,4
ұйым түрлеріне қарай: (бірлік)
ірі
орта
шағын
112
597
2258
187
739
4698
194
813
5271
195
924
5968
198
924
6261
198
922
5589
+86
+325
+3331
+176
+154
+247
-
-2
-672
100
99,8
89,3
Құрылыс кәсіпорындарында жұмыс жасаған жұмысшылардың саны (қосымша жұмыс істеушілерді
105,3
179
206,9
219,5
204
189
+99,5
+180
-15,2
92,6
Ескерту – кесте мәліметтері ҚР статистика агенттігінің 2010
Ескеретін жағдай Республика бойынша мердігерлік келісімшарт негізінде орындаған жұмыстардың
Экономикасы дамыған елдердің (АҚШ, Германия, Англия, Франция мен Жапония)
Сурет 2 – Орындалған құрылыс жұмыстарының динамикасы, %
Құрылысты қаржыландыру мәселесіне назар аударсақ, еліміздегі негізгі капиталға салынатын
Қазақстан Республикасы бойынша негізгі капиталға және соның ішінде құрылысқа
Төмендегі 3 суреттен көріп отырғанымыздай 2005 жылмен 2009 жыл
Сурет 3 - Республикадағы құрылыс ұйымдарына салынған инвестицияның көлемі
Ескерту – ҚР статистика агенттігінің 2010 жылғы анықтамалық жинағы
Жүргізілген зерттеулер көрсеткендей, құрылыс жұмыстарының (өнімінің) өзіндік құнының көп
«Промтехмонтаж» АҚ және «Электормантаж» АҚ құрылысқа жұмсалған материалдардық шығындар
Төмендегі 4 суреттен көріп отырғанымыздай 2009 жылы «Промтехмонтаж» АҚ
Сурет 4 - «Промтехмонтаж» АҚ және «Электормонтаж» АҚ 2005-2009
Ескерту – Автордың өз бетінше құрастырылған.
Дегенменде, құрылыс жұмыстарын жүргізуге байланысты материалдық шығындар сол қалпында
Материалдық құндылықтар есебі 20 «материалдар» бөлімшесінің шоттарында жүргізіледі: 201
Құрылыста пайдаланылған барлық материалдар 90 «Негізгі өндіріс» бөлімшесінің 901«материалдар»
Материалдық құндылықтар құрылыс ұйымының меншігіне жататын және
жатпайтын болып бөлінеді. Шығындардың өндірістік есебі үшін материалдық құндылықтарды
Құрылыс ұйымдары жұмыстардың жекелеген түрлерін орындау барысында айналымды материалдарды
«Промтехмонтаж» ҚР Көкшетау қ. орналасқан құрылыс ұйымы.
Өндіріс персоналының құрамы:
1. Бөлім басшысы-1 адам
2. Бас инженер - 1 адам
3. Бас прораб - 4 адам
4. Бас бухгалтер-1 адам
5. Жетекші бухгалтер-2 адам
6. Жетекші мамандар - 7 адам
7. ӨТБ Инженері - 1 адам
8. Өндіріс ғимаратының жинаушысы - 1 адам
9. Күзетші - 1 адам
10. Еңбек шарты бойынша
Кәсіпорындағы құрылыс-монтажды жұмыстарды жүргізу шығындары 8110 "Некгізгі өндіріс" белсенді
Кесте 6. Құрылыс-монтажды жұмыстардың элементтері бойынша өзіндің құн
№ Көрсеткіштер ТОО Инсект ТОО Казгер Кус Барлығы (мың
Сметалық бағасы факт Пайда шығын Сметалық
1 Материалдар 5164 5562 -398
69480 69861 -381
2 Еңбек ақы 1475 1589 -114
19851 19960 -109
3 Маш.экспл.б-ша шығыстар 443 477 -34
5955 5988 -33
4 Тік және қосалқы шығындар 147 159
1985 1996 -11
5 Накладтық шығыстар 74 79 -5
993 998 -5
6 Барлығы: 7303 7866 -563
98264 98803 -539
7 Жоспарлы жинақтар 74 79 -5
993 998 -5
8 Барлығы: 7377 7945 -568
99257 99801 -544
Ескерту : шығындар сметасының берілгендері
Кәсіпорынның құрылыс-монтажды жұмыстарды жүргізуде шығындардың жалпы көбеюі 544 мың
Кесте 7. Элементтер бойынша ҚМЖ өзіндік құны (мың. тенге)
№ Көрсеткіштер ТОО Рубикон ГКП РК-2 ТОО Кокшетау Мунай
Сметалық бағасы фактілік Пайда шығын Сметалық бағасы
1 Материалдар 360 350 10
2 Еңбек ақы 103 100 3
3 Маш.экспл.б-ша шығыстар 31 30 1
4 Тік және қосалқы шығындар 10 10
36 38 -2 743 742
5 Накладтық шығыстар 5 5
17 20 -3 371 371
6 Барлығы: 509 495 14
7 Жоспарлы жинақтар 5 5
17 20 -3 371 371
8 Барлығы: 514 500 14
Ескерту : шығындар сметасының берілгендері
Құрылыс-монтажды жұмыстардың негізгі тапсырыскерлері заңды және жеке тұлғалар, нақтырақ
Кесте 8. Элементтер бойынша ҚМЖ өзіндік құны (мың. тенге)
№ показатели ЧП Муканов ТОО Промстройцентр ТОО СФ
Сметалық бағасы фактілік Пайда шығын Сметалық бағасы
1 Материалдар 24 24
15325 15306 19 14 14
2 Еңбек ақы 7 7
4379 4373 6 4 4
3 Маш.экспл.б-ша шығыстар 3 3
1314 1312 2 2 2
4 Тік және қосалқы шығындар
437 437
5 Накладтық шығыстар
219 219
6 Барлығы: 34 34
21674 21674 27 20 20
7 Жоспарлы жинақтар
219 219
8 Барлығы: 34 34
21893 21866 27 20 20
Ескерту : шығындар сметасының берілгендері
Кесте берілгендері бойынша, құрылыс-монтажды жұмыстарды орындау бойынша ЧП Муканов
Кесте 9. Элементтер бойынша ҚМЖ өзіндік құны (мың. тенге)
№ показатели Кокшетаугидрогеология (мың тенге) ТОО Импекс
(мың. тенге) ТОО Елик
(мың. тенге)
Сметалық бағасы фактілік Пайда шығын Сметалық бағасы
1 Материалдар 840 803 37
2 Еңбек ақы 240 229 11
3 Маш.экспл.б-ша шығыстар 72 69 3
4 Тік және қосалқы шығындар 24
24 22 2 102 102
5 Накладтық шығыстар 12 11 1
6 Барлығы: 1188 1136 52
7 Жоспарлы жинақтар 12 11
8 Барлығы: 1200 1147 53
Ескерту : шығындар сметасының берілгендері
ТОО Импекс тапсырысы бойынша 68 мың. тенге пайда алынғаны
Кесте 10. Элементтер бойынша ҚМЖ өзіндік құны (мың. тенге)
№ показатели Антикорпромстрой ТОО Бахыт 1 ПСК Кокшетаустрой
Сметалық бағасы фактілік Пайда шығын Сметалық бағасы
1 Материалдар 737 737
868 868
42 42
2 Еңбек ақы 210 210
248 248
11 11
3 Маш.экспл.б-ша шығыстар 63 63
74 74
4 4
4 Тік және қосалқы шығындар 21
26 26
1 1
5 Накладтық шығыстар 11 11
12 12
1 1
6 Барлығы: 1042 1042
1228 1228
59 59
7 Жоспарлы жинақтар 11 11
12 12
1 1
8 Барлығы: 1053 1053
1240 1240
60 60
Ескерту : шығындар сметасының берілгендері
Кесте 11. Элементтер бойынша ҚМЖ өзіндік құны (мың. тенге)
№ показатели СК Монтажник ТОО НПО ЮНА
Сметалық бағасы фактілік Пайда шығын Сметалық бағасы
1 Материалдар 9897 9872 25
2 Еңбек ақы 2828 2821 7
3 Маш.экспл.б-ша шығыстар 848 846 2
4 Тік және қосалқы шығындар 283
5 Накладтық шығыстар 141 141
18 18
6 Барлығы: 13997 13962 35
7 Жоспарлы жинақтар 141 141
18 18
8 Барлығы: 14138 14103 35
Ескерту : шығындар сметасының берілгендері
Кесте 12. Экономико-техникалық көрсеткіштер салымдары
№
Көрсеткіштер
2008ж.
мың
тенге
2009ж. % 2010ж. % Өзгерісі
мың
тенге
мың
тенге
Бағ.6
бағ.4 бағ.7
бағ.5%
1
Сатудан түсім
698,3
711
102
89906,7
1265
89195,7
2
Ортатізімдік саны, адам
17
17
100
17
100
0
0
3
Еңбек ақы қоры
1152,0
2100
182
2959,0
141
859
4
Әлеум.салық
300,0
546,0
182
769,0
141
223
5
өзіндік құны
527,3
1125,0
213
73066,6
6495
71941,6
6 Үстеме н/е шығын 119,7 -415 0 17255,3 100
7 Пайдасы 0,4 -0,4 0 0,3
0,7
Ескерту : шығындар сметасының берілгендері
2.2 Тұрғын үй құрылыс ұйымдарының қазіргі жағдайы және даму
Экономикасы дамыған елдерде орта және жоғары табысты адамдардың жеке
Жалдық тұрғын үйді қалыптастыру мен дамыту кезiнде, барлық нысандар
Шетелдердің тәжірибесінде тұрғын үйге ипотекалық несиелендірудің дамуы мемлекетке
Қазақстанда қаржылық дағдарыс жағдайында тұрғын үй құрылысын
Ел ішінде жас және көп балалы отбасыларға мемлекеттік қолдаудың
Әрбір әрекеттегі құрылыстық өндіріс базасының кәсіпорындары үшін оларды
Есептеулер көрсеткендей, Оңтүстік Қазақстан облысының әлеуметтік-экономикалық жағдайы үшін, ипотекалық
Оңтүстік Қазақстан облысындағы халықтың тұрғын үй қорымен қамтамасыз ету
Тұрғын үй құрылыс кешенін басқару үрдісінде оның атқарып жатқан
1) тұрғын үй құрылысы саласының шаруашылық ісін жүргізуде қызмет
2) нарық жағдайында тұрғын үй құрылысы кәсіпорындарының өндірістік-шаруашылық қызметтерін
3) тұрғын үй құрылыс кешеніндегі кәсіпорындарда басқару барысында қалыптасқан
Тұрғын үй құрылысы кәсіпорындарының шаруашылық қызметтері тұрғын үй құрылысы
Кесте 13. Құрылысқа тартылған инвестиция мен құрылыс қызметінің негізгі
Көрсеткіштер
2005ж. 2006ж. 2007ж. 2008ж. 2005/2008ж.
%
Негізгі капиталға ҚР 2420,9 2810,3 3428,6
бағытталған ОҚО 64,9 84,5 127,2 203,2 3,1
инвестициялар % 2,7 3,0 3,7 5,3
соның ішінде:
құрылыс- ҚР 1145,2 1247,6 1931,7 2179,0 1,9 есе
монтаж ОҚО 37,9 48,3 83,6 93,7 2,5 есе
жұмыстары % 3,3 3,9 4,3 4,3
Тұрғын қосу, ҚР 817,8 1032,2 948,8 1783,4
үйлерді іске ОҚО 31,9 42,7 56,5 82,8 2,6 есе
(жалпы алаңы % 3,6 4,1 5,9 4,6
мың шаршы ҚР 4992 6187 5402,6
метр) ОҚО 765,5 929,3 812,5 609,3 79,5
% 15,3 15,0 15,0 8,9
Ескерту - Қазақстан Республикасы статистика басқармасы мәліметтері негізінде құрастырылған.
Технологиялық құрылым барлық инвестициялық үрдістер сипаты мен күрделі салымдардың
Оңтүстік Қазақстан облысындағы негізгі капиталға бағытталған инвестициялардың технологиялық құрылымы
Мәселен, Оңтүстік Қазақстан облысының соңғы алты жылғы тұрғын үй
Талдау жүргізілген мерзім басында ірі және орта кәсіпорындардағы қызмет
Құрылыстық-инвестициялық саладағы қаржылық дағдарыс облыстағы тұрғындар мен кейбір қызметкерлерге
Облыста негізінен тұрғын үйлерді іске қосу ауданының үлкен үлесі
Тұрғын үй құрылысы кешенін қаржылық дағдарыс жағдайында қалыптастыру
Тұрғын үй құрылысы кешені инвестициялық-құрылыс саласы үшін тұрақсыз сыртқы
Біздің пікірімізше, қаржылық дағдарыс жағдайында орта жобаларды іске асыруда
Кесте 14. ОҚО-ның қалалық және ауылдық жерлерде тұрғын
Көрсеткіштер 2005ж. 2006ж. 2007ж. 2008ж. 2005/2008ж.
Іске қосылды, жалпы алаңы, мың шаршы метр
Меншіктің барлық нысанындағы кәсіпорындар мен ұйымдармен
соның ішінде ауылдық жерлерде
765,5
221,8
929,3
337,6
812,5
268,9
609,3
299,9
79,5
135,2
соның ішінде
Халықтың өз есебінен және
несие көмегімен
соның ішінде ауылдық жерлерде
597,6
206,1
884,4
335,3
723,6
264,7
374,7
167,6
62,7
81,3
Ескерту - Оңтүстік Қазақстан облысы статистика басқармасы мәліметтері негізінде
Облыстағы құрылыс ұйымдарының соңғы үш жылдардағы қызметтерінің орташа
Кесте 15. ОҚО тұрғын үй құрылыстық кәсіпорындарының қаржылық-шаруашылық қызметтерін
Көрсеткіштер «Батсу»
АҚ «Отау-Құрылыс» АҚ %
Нақты атқарылған жұмыс, мың адам сағаты 123 478 388,6
Сатылған өнім мен қызметтің өзіндік құны, барлығы, мың тг.
Материалдық шығындар, мың тг. 743861 296190 39,8
негізгі құралдардың амортизациясы, мың тг. 9837 10875 110,5
еңбекақы барлығы, мың тг. 16884 65020 385,0
Басқа да шығындар, мың тг. 74606 116609 156,2
Пайда, мың тг. 27150 16432 60,5
Рентабелдік дәрежесі, %. 2,9 3,3
Ескерту - «Батсу» АҚ мен «Отау-Құрылыс» АҚ
Тұрғын үйге қол жетімді, тұрғындардың өздері және
Тұрғындардың ипотекалық төлем төлеуге жеткіліксіз қабілеттілігі, пәтер бағасынан нақты
Тұрғын үйді сатып алу немесе құруға ипотекалық несиелендіру жүйесі,
Қазіргі әлемдік қаржылық дағдарыс жағдайында ел ішінде тұрғындардың тұрғын
Қазіргі дағдарыс жағдайында бұл мәселені шешудің бір жолы, кеңейтілген
Екінші бiр жолы үлескерлiк қатысу туралы тұрғын үй құрылысы
Біздің пікірімізше, әлемдік қаржылық дағдарыстың тұрғын үй құрылысы саласына
Қазақстандағы тұрғын үй құрылыс жинақ банкісінe тұрғындар назарын аударып
Тұрғын үй құрылыс жинақ ақша жүйесi – бұл жұмыс
2.3 Қазақстан Республикасындағы бухгалтерлік
есеп және аудит жүйесінің бағдары
Қазіргі кездегі бухгалтерлік есепке алу ақпараттық базаны білдіреді, оның
Есептілікті пайдаланушылардың барлығында қаржылық есептілік жөніндегі ақпарат нені қамтитынына
Кез келген әділ (сенімді) пікірден бухгалтерлік есепке алудың белгілі
- есептеу принципі;
- қызметтің үздіксіздігі;
- ақылға сыйымдылығы;
- дәйектілігі;
- мазмұнның нысаннан басымдығы іргеліге жатқызылуы мүмкін және заңнама
Әдеттегі іс-тәжірибе осы принциптерді кез келген елдің бухгалтерлік есепке
Қазіргі уақытта халықаралық талаптарға сәйкес жасалған және жұмыс істейтін
Бухгалтерлік есепке алу қойылған міндеттерге сәйкес кейіннен жинау, жүйеге
Экономикадағы қаржылық есепке алудың ақпараттық функциясы ұйымдар қызметінің қаржылық
Елбасы «Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына
Бухгалтерлік есепке алу және аудит саласын дамыту тұжырымдамасының міндеті
Бухгалтерлік есепке алудың өзіне тән міндеттерді тиімді орындауы үшін
Әлемдік тәжірибе түсініктілік, орындылық, сенімділік және салыстырмалылық сияқты ақпараттың
Қазақстан Республикасында бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру
Осы процестің екінші және ең басты кезеңі 2002 жылы
Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына талдау жасалды, оның негізінде «Бухгалтерлік
Бухгалтерлік есепке алу саласының өзін-өзі реттейтін элементтерін ретке келтіру
Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі 2005 жылдан бастап Қазақстан Республикасының
Алайда, Қазақстандағы бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру
- ХҚЕС-тің кешенділігі мен әдістемелік күрделілігіне байланысты шағын және
- бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беруді реттеуге,
- ХҚЕС-ті қолдану жөніндегі ақпараттық-әдістемелік материалдардың (оқулықтардың, кітаптардың) жоқтығынан;
- бухгалтерлер мен аудиторлардың біраз бөлігінің кәсіби дайындығы деңгейінің
- кадрларды қайта даярлаудың ретке келтірілген жүйесінің жоқтығынан;
- шаруашылық жүргізуші субъектілердің бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық
Сонымен бірге, ХҚЕС-ті мемлекеттік немесе орыс тілдерінде уақтылы жарияламау
Сонымен қатар, бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беруді
Бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру жүйесін дамыту
Бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру жүйесін одан
- бухгалтерлік есепке алуды, қаржылық есептіліктің аудитін ұйымдастырумен және
- шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері үшін бухгалтерлік есепке
- халықаралық тәжірибенің негізінде бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық
- бухгалтерлік есепке алу мен аудитті дамытудың халықаралық процесіне
Бухгалтерлік есепке алуды реформалағанда Қазақстанда қазіргі уақытта жүргізілетін түбегейлі
Шетелдік компаниялар санының қазақстан рыногында барынша арта түсуі, бизнестің
Нарықтық экономика жағдайларында бухгалтерлік деректер негізінен ақпараттың бірден бір
Кәсіби біліктілік жұмыс беруші үшін оның иесі осы кәсіпке
Қазақстан Республикасының Президенті кезекті Жолдауында «еліміздің Дүниежүзілік сауда ұйымына
Бүгінгі таңда ХҚЕС-қа сәйкес бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық
Бұл ретте бухгалтерлік есепке алу мен есеп берудің сапалы
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаев өзінің Жолдауында төртінші басымдық ретінде
Қазақстанның нақты бәсекелестік қабілетін қамтамасыз ету мүмкіндігін беретін маңызды
Бухгалтерлік есепші жүйесінің ХҚЕС-ға бекітілген принциптеріне көшуі оқыту бағдарламаларын
Қаралып отырған саладағы кадрларды даярлау және олардың біліктілігін арттыру
Бухгалтер кәсібі дамуындағы қазіргі заманғы сатыда өзінің кәсіби деңгейін
Өзге шаралардың арасында «кәсіби бухгалтер» атағына нақты мағынаны мамандарды
ІІІ ҚҰРЫЛЫС ҰЙЫМДАРЫ ҚЫЗМЕТІН ЖЕТІЛДІРУ БАҒЫТТАРЫ
3.1 Құрылыс ұйымдарындағы қызметті дамыту бағыттары
Дағдарысқа қарсы шараларды іске асыру Қазақстанда тұрғын үйлерді пайдалануға
2013 жылы барлық қаржыландыру көздерінің есебінен 6 млн.шаршы метр
Мемлекет Басшысының тапсырмаларын орындау үшін Қазақстанда тұрғын үй құрылыс
Үкіметтің шешімі бойынша құрылыс саласында техникалық реттеу жүйесін реформалау
Қазақстанда техникалық реттеудің жаңа жүйесін толық көлемде енгізу –
Алайда, инвесторлардың қызметі үшін кедергілерді тезірек жою қажеттілігін ескеріп,
- «Ғимараттар мен құрылыстардың, құрылыс материалдары және бұйымдарының қауіпсіздігі»
- қолдану жөнінде ұлттық қосымшалар мен нұқсаулықтары бар, Еурокодтарға
- Еурокодтарда қолданылатын терминдердің Ұғымдық-терминологиялық сөздігі әзірленген.
Техникалық реттеу жүйесін реформалау шегінде атқарылған барлық жұмыстар бойынша
Үкіметтің талаптарына сәйкес Қазақстанда 2013 жылдың бірінші жартысында еурокодтарды
Бұл ретте, еурокодтармен қатар ауыспалы кезеңде елімізде қазақстандық нормативтер
Ағымдағы жылы ғимараттар мен құрылыстардың құрылыс конструкцияларын есептеу және
Еурокодтармен бірге қолданылатын (ISO, EN) халықаралық стандарттарды (800 бірліктен
2013 жылы Еурокодтар мен отандық техникалық нормативтері бойынша салыстырмалы
Құрылыс саласын техникалық реттеуді реформалау нормативтік құқықтық және сметалық-нормативтік
- Қазақстан Республикасының аумағын ұйымдастырудың бас схемасын әзірлеуді бастау;
- Республикалық деңгейдегі Мемлекеттік қала құрылысы кадастрын құруға кірісу;
- жаңа сметалық-нормативтік базаға көшу бойынша жұмыстарды жалғастыру;
- Астана қаласының қала маңы аймағының аумағында қала құрылысын
Сонымен, Агенттіктің қызметі құрылыс қауіпсіздігі мен сапасын арттыруға Мемлекет
Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын дамыту Агенттік жұмысының маңызды бағытының бірі
Елбасының тапсырмасын орындау үшін Агенттік өткен жылы Тұрғын үй-коммуналдық
Ағымдағы жылы Агенттік көрсетілген бағдарламаларды іске асыру бойынша іс-шаралар
Сумен жабдықтау және су бұру саласында жөндеу және жаңғырту
Жұмыс тобы Мемлекеттік-жеке меншік әріптестік орталығының қатысуымен сумен жабдықтау
Бағдарламада Ақтөбе, Семей, Балқаш және Сарыағаш қалаларында мемлекеттік-жеке меншік
Бүгінгі күні осы жобаларды іске асыру туралы кейбір шетелдік
Жылумен жабдықтау саласында негізгі күш инженерлік желілердің техникалық жай-күйіне
Ағымдағы жылы 6 қалада: Қостанай, Орал, Талдықорған, Қызылорда Тараз,
Осы тексерудің нәтижелері инвестициялардың негіздемесі және әкімдіктер ұсынған жобаларды
Құрылыс индустрия базасын дамыту үшін:
- негізгі шикізат түрлерінің кен орындары қорларын нақтылау және
- өнімнің тұтыну рыноктарын ескере отырып өндіріс шығындарын, көліктік
- құрылыс материалдары өнеркәсібінің материалдық техникалық базасын өсіру мен
- жоғары қосылған құны бар бәсекеге қабілетті өнімнің шығарылуын
- өндіріс қалдықтарының пайдаланылуын, энергия ресурстарын үнемдеуді және қоршаған
Ғимараттардың энергетикалық тиімділігін арттыру үшін осы жыл бойы әлеуметтік
Ақпан айында ғимараттарды жобалаған және салған кезде есептеу құралдары
Қазақстанда қатты тұрмыстық қалдықтармен жұмыс жасау саласында барлық мүмкін
Сонымен қатар, әлемдік тәжірибе қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу
Агенттік қоқыс жағатын зауытты салу – пилоттық жобасын іске
Қазіргі уақытта әлеуетті инвестормен – WTE компаниясымен байланыс орнатылуда,
Көп пәтерлі тұрғын үйлерді күтіп ұстау мәселесінде Агенттік мынадай
- Бірінші. Үйді жөндеу және күтіп ұстау жөніндегі функцияны
- Екінші. Кондоминиум объектілерін терможаңғыртуға және жөндеу жүргізуге пәтерлер
Агенттікпен Шымкентте басқарушы компания құру жөніндегі пилоттық жобаны іске
Пәтерлер иелеренің жалпы жиналасының, олар сайлаған үй басқарушылары мен
«Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын жаңғырту мен дамытудың қазақстандық орталығы» Акционерлік
Өткен жылы Қарағанды қаласында тұрғын үй көмегін пайдалана отырып,
Бүгінгі таңда басқарушы компания құрылған, жобалау-сметалық құжаттама мемлекеттік сараптамамен
Қарағанды қаласында пилоттық жобаны іске асыру нәтижесінде тұрғын үйлерде
Жыл ортасында осы жобаның базасында Агенттік республиканың барлық өңірлері
Ағымдағы жыл ішінде осыған ұқсас жобаларды Астанада, Ақтөбеде, Шымкентте
Мұндай жобаларды басқа өңірлерде іске асыру үшін тұрғын үй
Жергілікті атқарушы органдардың үлгі құрылымында тұрғын үй инспекциясының болмауы
Экономикалық даму және сауда министрлігі Тұрғын үй инспекциясын белгілейтін
Осы жоба қазіргі уақытта мемлекеттік органдарда келісімде жатыр. Бұл
Тұрғын үйлерді терможаңғырту және жөндеу жүргізу үшін пәтерлер иелеріне
Қазіргі уақытта Дүниежүзілік банкі Экономикалық даму және сауда министрлігінің
Агенттіктің пікірі бойынша, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты дамыту қоры мұндай
Осы ұсынысты Қайта жанғырту және дамудың еуропалық банкі қолдаған,
Біздің пікірімізше, құрылыс ұйымдарының қызметін қолдау және оны дамыту
- құрылыс ұйымдары мен тұтынушылар арасында қарыздарды қайтарып
- ел ішінде дағдарыс әсерінен экономиканың тұрақты дамымауы тұрғын
Құрылыс кешеніне қарасты ұйымдардың қызметтерін тұрақты қалыптастыруда нарық экономикасы
1. Әлеуметтік-экономикалық жүйені дамытудың
2. Үй құрылыс кешенінің қызмет етуінің ішкі «реттеушісі» болып
3. Тұрғын үй құрылыстық кешенін дамытуға кең көлемде қол
4. Үй құрылыстық кешенінің қызмет атқаруы барысында тұрғын үй
5. Ақпараттық жүйенің құрылымы өзара байланысты алты ішкі жүйемен
6. Құрылыс кешенін стратегиялық басқару келесі қағидаларға негізделуі қажет:
7. Құрылыс кешенінің қызмет атқаруының негізгі шарттары талдау негізінде
- 2000-2008 жж. мемлекеттік меншіктікті жекелендіру нәтижесінде тұрғын үй
- мердігерлерді еркін таңдау, бұл тұрғын үй құрылыс кешені
- құрылысқа қатысушылардың жауапкершіліктері мен міндеттемелері бекітілген жағдайда,
- басқа да салалармен салыстырғанда тұрғын үй құрылыс кешені
- ұсыныстың сұраныстан үстемділігі, бұл бәсекелестіктің болуын қажет етеді,
Тұрғын үй құрылысы жинақтарының жүйесiн дамыту
Тұрғын үйдi қаржыландыруды ұзақ мерзiмдi дамытудың маңызды бағыттарының бiрi
Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес құрылыс жинақтары жүйесiне қатысушылар
Тұрғын үй құрылысы жинақтары жүйесiн одан әрi дамытудың негiзгi
Тұрғын үй құрылысы жинақтары жүйесiн жаппай iске қосу мақсатында
- тұрғын үй құрылысы жинақ банктерiндегi қажеттi қорлану мөлшерiн
- қорлану мерзiмiне қарай кредит мерзiмiн 25 жылға дейiн
- мемлекет көтермелейтiн салым сомасының мөлшерiн 200 айлық есептiк
Мемлекет бұл шараларды тұрғын үй құрылысы жинақтарының жүйесiн таяу
Көрсетiлген мiндетке қол жеткiзу және тұрғын үй құрылысы жинақтары
- тұрғын үй құрылысы жинақтары жүйесiнiң ұзақ уақтылы тұрақтылығы
- 1,9 млрд. теңге мөлшерiнде ТҚЖБ-ға ұзақ мерзiмдi бюджет
- ТҚЖБ-ның ұзақ мерзiмдi қарыздар тартуы;
- аймақтарда салымшыларды тарту үшін жағдайлар жасау, ТҚЖБ-ның өкiлдiк
- қажетті соманың 25%-i қорланған кезде ТҚЖБ жүйесi бойынша
- ТҚЖБ-ға салымдар бойынша сыйлықтар төлеуге 2,34 млрд. теңге
Бұл ретте Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасының қажетті қорланудың ең
Бағдарламаны iске асыру нәтижесiнде болжам бойынша құрылыс жинақтары жүйесiн
Қойылған мақсаттарға қол жеткiзу үшін 2009-2013 жылдардағы кезеңде мынадай
1. Инфляция деңгейiн жоспарға сай төмендету, бұл ипотекалық кредит
2. Мақсаттық шарттарды көрсете отырып ипотекалық кредиттердi қайта қаржыландыруды
3. ҚИК-тi 26,8 млрд. теңге мөлшерiнде капиталдандыру. Екiншi деңгейдегі
3.2 Құрылыс ұйымдарында есеп пен аудитті ұйымдастыруды жетілдіру жолдары
Құрылыс жұмыстарының салалық және технологиялық ерекшеліктері кәсіпорынның өндірістік кезеңінде
Сондай-ақ құрылыс саласының ерекшеліктерінің бірі материалдық қорларды сақтайтын әрбір
Құрылыс өнімінің жалпы шығарылымын есептеу кезінде қолданылатын статистикалық есептілік
- 1-Инвест «Негізгі капиталға салынған инвестициялар туралы есеп» (айлық,
- 1-КҚ «Құрылыс ұйымы орындаған жұмыстар (қызметтер) туралы есеп»
- 1-КҚ (шағын) «Құрылыс ұйымы орындаған жұмыстар (қызметтер) туралы
- 1-ЖТҚ «Жеке құрылысшылардың объектілерді пайдалануға беруі туралы есеп»
Әржақты құрылыс өндірісінің өзіндік ерекшелігіне қарай, құрылыс ұйымдарындағы материалдық
Құрылыс мекемесін басқару жүйесінің сапасының артуы белгілі бір мақсаттарға
Құрылыс мекемесінің есептік қызметкерлері құрған ақпарат құрылыс мекемесінің басқару
№2 «Қорлар» - деп аталатын ҚЕХС сәйкес қорлардың өзіндік
Өткен XX – ғасырдың 70-жылдарында Жапония елінде Джит (Jit
Біз жоғарыда айтып кеткен бүгінгі күні еліміздің өндіріс орындарында
- материалдар кәсіпорынның орталық қоймасында ғана сақталынып және оның
- кәсіпорындағы әрбір өндіріс орнына қажетті материалдары олардың алдын
- кәсіпорынның орталақ қоймасынан әрбір өндіріс орындарына босатылған, тиеліп
- әрбір айдың соңында өндіріске түгендеу жүргізіліп ондағы жұмсалынбай
Бұл айтылған ұсыныстар кәсіпорынның жұмыс жүргізуінде төменде аталған шығындарын
- әрбір цех, яғни өндіріс бойынша қоймашыны ұстауға шығын
- әрбір цех, яғни өндіріс бойынша басқадай қойманы ұстау
- материалдарды орталық қоймада ғана сақтау бір өндірісте (цехта)
- материалдардың дұрыс сақталынуын қамтамасыз етеді;
- материалдардың тиімді жұмсалынуын бақылауды қамтамасыз етеді;
- өндірілген өнім көлемін дұрыс анықтауға мүмкіндік береді.
Аяқталмаған құрылысты дұрыс бағалау үшін бұл салынып жатқан объектінің
Аудиттің бас тұжырымдамасына сәйкес аудиттің теориясы мен тәжірибесін жинақтап
Аудит басқарудың өз алдына бөлек қызметі бола тұра кәсіпорындағы
Біздің ойымызша, ішкі аудит бұл ұйымның өз қызметкерлерімен
Сондықтан егер ішкі аудитор қандай да бір бөлім жетекшісіне
Біздің пікірімізше, егер ішкі аудит тұрақты түрде жүзеге асырылып
Жалпы кәсіпорындарда алдымен ішкі аудит қызметінің мақсаты мен міндеттерін
- кәсіпорынды неғұрлым тиімді басқару және бақылау жүйесін қамтамасыз
- кәсіпорынның қызметтік бөлімдері бойынша ағымдық мәселелерді жедел анықтау;
- кәсіпорынмен оның меншік иелерінің заңдық мүдделерін қорғау;
- кәсіпорын қызметкерлеріне өз қызметтерін тиімді орындауына көмектесу;
- кәсіпорынның шаруашылық операцияларының дұрыстығын тексеру;
- ішкі бақылау жүйесінің тиімділігі мен сенімділігін бағалау.
Ішкі аудитор өз қызметін орындау барысында Қазақстан Республикасының «Аудиторлық
- кәсіпорындағы ережелер жүйесінің қолданыстағы нормативтік актілермен және
- орындайтын жұмыстарына мемлекеттік тапсырысты жеңіп алу үшін тендерге
- орындалатын жұмыстарының көлемін табу, іздестіру жұмыстарын ұйымдастырылу барысын
- орындалатын жұмыстарын орындау үшін қабылданған мердігерлік келісімшарттардың, осы
- бекітілген құрылыс нормалары мен нормативтерінің сақталуын бақылау;
- өндіріске жұмсалатын материалдардың бекітілген нормасының дұрыстығын әрбір жұмысының
- орындалатын жұмыс кестесіне сай орындалу мерзімі мен орындалған
- өндіріс материалдарын, конструкциялары мен тетіктерінің тиімді пайдаланылуын бақылау;
- еңбек ресурстарының, машиналар мен механизмдердің тиімді пайдаланылуын бақылау;
- әрбір жұмыс түрінің, кезеңдерінің, материалдардың сапасын зертханалық талдау
- ашық жерде сақталатын (сусыма) материалдардың дұрыс кірістелуін, өндіріске
- өндіріске есептен шығарылған материалдардың көлемін орындалған жұмыс көлемімен
- орындалатын жұмыстың жұмыс кестесіне сәйкес орындалу мерзімінен, өндіріс
Жоғарыда келтірілген кәсіпорындағы ішкі аудиттің міндеттері аудиттің барлық міндеттерін
Кәсіпорында ішкі аудитті ұйымдастырған кезде жұмысты жоспарлауды сол саланың,
Біздің ойымызша, шағын кәсіпорындарда ішкі аудиттің арнайы бөлімін құру
Жалпы қорыта келгенде, кәсіпорында ұйымдастырылып жүргізілетін ішкі аудит қызметі
Кәсіпорындарда ұйымдастырылып жүргізілінетін ішкі бақылау қызметін көптеген отандық және
Біздің ойымызша, кәсіпорындардағы ұйымдастырылып жүргізілінетін ішкі бақылау жүйесі шаруашылық
Ұйымның ішкі бақылау жүйесі осы ұйымның шаруашылық қызметтерін тиімді
- ұйымның қызметіне байланысты заңдардың орындалуын тексеру;
- бухгалтерлік есеп құжаттарының дәйектілігі мен толықтылығын тексеру;
- нақты мәліметтерді ұйымның негізгі бюджетінде көрсетілген мәліметтермен салыстыру;
- ауытқуды бағалау және оның бақылау объектісіне әсер ету
- қаржылық есептердің уақытылы тапсырылуын тексеру;
- құрылтайшылар жиналысындағы шешімдердің орындалуын тексеру;
- ұйымның мүліктерінің сақталуын қамтамасыз ету;
Сондықтан ұйымдардардағы ішкі шаруашылық бақылау өндіріс тиімділігін жоғарылатуға, ішкі
Аудитор, э.ғ.д. профессор М.С.Ержанов пен э.ғ.к. Г.Б.Даулетбаковтердің пікірінше «Қазіргі
Құрылыстағы өндірістік шығындардың басым бөлігін материалдық шығындар алады.Олар орта
Құрылыс – монтаж жұмыстарына жұмсалған материалдық қорлардың құны нақты
- Материалдардың сатып алу құны немесе қосалқы және көмекші
- Материалдарды объекті маңындағы қоймаға дейін жеткізу шығындары.
- Дайындау – қойма шығындары, тиеу – түсіру жұмыстарына
Материалдар бір өндірістік процесте түгел тұтынылады, әрі толығымен өзінің
Нақты өзіндік құнды, оның өзгерісін анықтау құндылықтардың түрлеріне, ұйымға
Құрылыстағы материалдық құндылықтар есебін қарастыратын экономикалық әдебиеттерде, көптеген авторлар
Алайда, жұмыс ұйымдарында материалдық құндылықтарды есепке алуды регламенттеу бойынша
Осылайша, материалдар есебінің жедел – бухгалтерлік , карточкалық –
есептемелерін қолдану қажет.
Жедел – бухгалтерлік есеп өзінің артықшылығына қарамастан, бір кемшілікке
Біздің ойымызша,материалдық құндылықтардың түсуін және сақталуын
жетілдірудің басты бағыты оларды қабылдау және сақтаудың бүкіл технологиялық
Көп жағдайларда материалдық шығынның деңгейін бақылау түгендеу тәсілімен жүзеге
Соңғы жылдары ғылыми – техникалық прогрестің ықпалы мен өндірісте
пайдаланылатын материалдық ресурстардың құрылымы өзгеріп, олардың құрылыс –монтаж жұмыстарының
- Тұтынылатын материалдық ресурстардың түрлері (материалдар, конструкциялар, мұнай өнімдері
- Өндірісті ұйымдастыру және басқару ерекшеліктері (бригадалық, мердігерлік,
учаскелік және т.б).
- Өндіріске материалдарды босатудың ұйымдастырылуы және тәртібі (объекті
жанындағы қойма, жалпы құрылыс қоймасы, тарату тәсілдері және т.б).
ҚОРЫТЫНДЫ
Жүргізілген дипломдық жұмысын жазу барысындағы ғылыми және тәжірибелік зерттеулер
1. Өнімнің өзіндік құнының материалдық, еңбек және қаржылық ресурстарды
Құрылыс өнімінің жермен тікелей байланыстылығы, қозғалмайтындығы; құрылыс алаңының ұйымының
2. Құрылыс саласындағы кәсіпорынды басқаруда материалдық-қорлардың бухгалтерлік есебінің ролі
Салынатын құрылыс объектілерінің түрлеріне немесе атқарылатын жұмыс түрлеріне байланысты
Құрылыс қызметі үдерісінде материалдар еңбек заты ретінде өзінің нысанын
Осыған орай құрылыс материалдарының кіріске алынуы мен шығыс етілінуін
3. Қорларды тасымалдау барысында көлік тасымалдау шығындарын қорлардың
Біздің ойымызша орталық қоймада құрылысқа күнделікті керекті материалдар учаскелердің
- материалдар кәсіпорынның орталық қоймасында ғана сақталынып және оның
- кәсіпорындағы әрбір өндіріс орнына қажетті материалдары олардың алдын
- кәсіпорынның орталақ қоймасынан әрбір өндіріс орындарына босатылған, тиеліп
- әрбір айдың соңында өндіріске түгендеу жүргізіліп ондағы жұмсалынбай
Бұл айтылған ұсыныстар кәсіпорынның жұмыс жүргізуі барысында шығындарды азайтуға
4. Аяқталмаған құрылысты дұрыс бағалау үшін оны түгендеуді
5. Құрылыс ұйымдарында ішкі аудиттің ұйымдастырылуы зерттеліп, оны
Ішкі бақылау меншіктің сақталуын қамтамасыз етіп, қолда бар өндіріс
Ішкі аудит бұл ұйымның өз қызметкерлерімен жүзеге асырылатын,
Жұмыстың ғылыми маңыздылығы құрылыс саласымен айналысатын кәсіпорындардаға ағымдағы активтердің
Пайдаланылған әдебиет
“Балалар Энциклопедиясы”, V-том
Под. Ред. Скала В., Основы учета в строительстве РК,-
ҚР Азаматтық Кодексi. Алматы: Қазақстан,1997
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы.
Қазақстан Республикасындағы селолық тұтыну кооперациясы туралы ҚР Заңы 21.06.1999ж
Бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есеп беру туралы. ҚР Заңы
Қаржылық есеп берудiң халықаралық стандарттары Москва: Аспери,2006ж
ҚР Ұлттық қаржылық есептілік стандарттары. ҚР Қаржы
Типтік бухгалтерлік есеп шоттар жоспары. ҚР Қаржы министрлігінің №
Бухгалтерлік есепті жүргізу ережелері. ҚР ҚМ бұйрығы 22.06.2008 ж.
Бухгалтерлік есеп тіркелімдері. ҚР ҚМ бұйрығы 21.06.ж, №215
Бастапқы есеп құжаттарының нысандарын бекіту туралы. ҚР ҚМ бұйрығы
Нургалиева Р.Н. Аралық қаржылық есеп. Оқу құралы, І,ІІ бөлім.,
Толпаков Ж.С. Бухгалтерский учет. Учебник, Алматы, 2004.
Ержанов М.С., Ержанова С. Учетная политика, Алматы, 1997.
Качалин В.В. Финансовый учет и отчетность в соответствии со
Нидлз Б., Андерсон X., Колдуэлл Д. «Принципы бухгалтерского учета»
Әбдіманапов Ә.Ә. Бухгалтерлік есеп теориясы
Кеулімжаев Қ.К., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов Н.А. Бухгалтерлік есеп принциптері:
Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиев
Баймұханова С.Б., Балапанова Ә.Ж. Бухгалтерлік есеп: Оқу құралы. -Алматы,
Тасмаганбетов Т.А.,Омаров А.Ш., Әлібекова Б.А.,Рабатов О., Байболтаева
Тулешова Г.К. «Финансовый учет в соответствии с международными стандартами»
Сейдахметова Ф.С. «Современный бухгалтерский учет». Алматы «Экономика», 2000.
Нургазиева А.А. Бухгалтерский учет операций в иностранной валюте: Учебное
Толпаков Ж.С. Бухгалтерский учет . Караганда , 2004.
Толпаков Ж.С. Бухгалтерский учет основных средств. -Караганда,1997.
Энтони Р., Рис Д.Ж. Учет: ситуации и примеры. М.,1996
Энтони Р. Основы бухгалтерского учета – пер. с англ.
Назарова В.Л. «Бухгалтерский учет хозяйствующих субъектов». Учебник. Алматы, 2003.
Энтони Р., Рис Д.Ж. Учет: ситуации и примеры. М.,
Kieso D.E. Weygandt I.I.Inter-mediate Accounting 7-th ed.1992.
Ряжнова О.В. Международнеые стандарты бухгалтерского
учета и финансовой отчетности. М.: ЭКЗАМЕН, 2002.
Бухгалтерское дело: Учеб. пособиедля вузов /Под ред. проф. Л.Т.
Конституция Республики Казахстан–Алматы: Казахстан. 1995г.
Гражданский кодекс Републики Казахстан от 27 января 1994г.
Назарбаев Н.А. «Казахстан 2030: Процветание, безопасность и улучшение благосостояния
Президента страны народу Казахстана–Алматы: Білім. 1997г.
Указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу закона
«О бухгалтерском учете» от 26.12.95г. № 2732.
О гасударственной программе развития и совершенствования бухгалтерского учета и
О налогах и других обязательных платежах в бюджет. Указ
Стандарт бухгалтерского учет (Постановление НК по бухгалтерскому учету Республики
Методические указания к Стандартам бухгалтерского учета Приказ МФРК и
Генеральный план счетов (Постановление НК по бухгалтерскому учету Республика
Инструкция по применению Генерального плана счетов,
бухгалтерского учета финансово – хозяйственной деятельности
субъектов.
Инструкция по заполнению регистров бухгалтерского учета. Утвержденная приказом Департамента
Введение в бухгалтерское дело (пер. с англ.). Киев.
Торговоиздательское бюро ВНУ. 1994г.,с.383.
Бакаев А.С., О реформировании национального бухгалтерского
учета: взгляд на проблемы. Бухгалтерский учет – 1996. №1.
Бабаев Ю.А. «Реория бухгалтерского учета». М. «Аудит». 1996г.
Кирьянова З.В. «Теория бухгалтерского учета». М. 1996г.
Кирьянова З.В. «Теория бухгалтерского учета» .М. 1998г.
Палии В.Ф. Соколов Я.В. «Теория бухгалтерского учета». М.1998г.
Соколов Я.В. «Принципы бухгалтерского учета». М . 1994г.,
бухгалтерское дело№2.
Ниделэ В. И др. «Принципы бухгалтерского учета».М. (пер. с
под ред. Соколов Я.В.. М. Финансы и статистика. 1996г.
Палии В.Ф., Соколов Я.В. «Введение в теорию бухгалтерского
учета».М. Финансы и статистика. 1997г.
Хендриксен Э.С., Ван Бреда М.Д., «Теория бухгалтерского учета»,
Учебное пособие (пер. с аннгл.). М. Финансы и статистика.
Пачоли Л. «Трактат о счетах и записях» Под ред.
Финансы и статистика, 1994г.
Макаров В.Г. «Теория бухгалтерского учета».М. Финасы и
статистика. 1983г.
Зернов Л.С., Зуев М.П., Смирнов В.И. «Основы бухгалтерского
учета в торговле» .М. Экономика бухгалтерского учета в торговле.
М . Экономика. 1987г.
Макаров В.Г. «Теоретические основы бухгалтерского учета».
М. Финансы. 1978г.
22
92
Инвестициялық жобаны жүзеге асыру
БАС МЕРДІГЕРЛІК ҚҰРЫЛЫСТЫҚ ҰЙЫМДАР
Несиелеу
Жарнама
қызметтері қызметтері
қызметтері
қамту қызметтері
ТҮҚК құрылыстық өнімін тікелей пайдалану
ТҮҚК кәсіпорындары, ұйымдары, тұрғындар
Қажетті іс шараларды өткізу туралы шешім қабылдау
ИНВЕСТОРЛАР
ТҮҚК ҚҰРЫЛЫСТЫҚ ӨНІМДЕРІН САТУШЫЛАР
ЖАРНАМА СТАТИСТИКА САҚТАНДЫРУ
ҰЙЫМДАРЫ АГЕНТТІГІ
ҰЙЫМДАРЫ
ТҮҚК-нің ҚҰРЫЛЫС ӨНІМІНІҢ ТҰТЫНУШЫЛАРЫ
ТҮҚК - не ҚҰРЫЛЫС ӨНІМДЕРІН САТЫП АЛУШЫЛАР
Тұрғын үй ұрылысы кешеніне қатысты инвестициялық саясат, салық саясаты,