МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 2
1. Мүлік жалдау (аренда) шартының ұғымы және элементтері
1.1. Мүлік жалдау шартының нысаны 4
1.2. Мүлік жалдау шартының элементтері 5
1.3. Аренда шартының мерзімі 8
1.4. Мүлік жалдау шартының мазмұны 8
2. Мүлік жалдау шартының жекелеген түрлері 18
2.1. лизинг 18
2.2. Кәсіпорындарды, үйлерді және ғимараттарды жалдау шарты. 24
2.3. Үйлер мен ғимараттарды жалдау. 27
Қорытынды 30
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 31
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев 1995 жылы маусым
Біздің өз мемлекетімізді, оның органдарының құрылымы мен атқаратын
Республикамыздың ең маңызды заңдарының бірі Азаматтық кодекс болып
1. Мүлік жалдау (аренда) шартының ұғымы және элементтері
Мүлік жалдау қатынасы Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 29-тарауында
Сатып алу-сату шартында сияқты мүлікті жалдау шартында жалдау
Мүлік жалдау және аренда терминдері (түсініктері) тепе-тең болып
Мүлік жалдау (аренда) шарты бойынша жалға беруші алушыға
Аренда шартының сатып алу, сату рента шарттарынан айырмашылығы,
Сонымен қатар, мүлікті жалдау затты пайдалануды болжайтын, мұнымен
Қатынасты реттеудің түбірлі негізі сақталғанымен өзгерістер де еніп
Аренданы заттық қүқықтарға жатқызу немесе жатқызбау сауалы ұзақ
Аренда тек жалдаушының қажетін, мүддесін қамтамасыз етіп қоймайды.
Мүлікті жалдау шарты консенсуалды (құқықтары мен міндеттері тек
Арендалық шарттан туындайтын міндеттемелік құқықтық қатынастарды және заттық
Мүлік жалдау шартының нысаны
Бұл шартқа да ҚР АК 151-154-б. ұсталатын мәміленің
Кәсіпкерлік әлде кәсіпкерлік емес болғанына, мерзіміне қарамастан, тарабы
Азаматтар араларындағы 1 жылға дейінгі мүлікті жалдау шарттары
1.2. Мүлік жалдау шартының элементтері
Мүлік жалдау шартының тараптары жалға алушы және жалға
Жалға беруші — бұл пайдалануға берілген мүліктің иесі,
Жалдаушы (арендатор) — мүлікті уақытша иелену және пайдалануға,
Тараптар құқықтары мен міндеттерінің өзге тұлғаларға ауысуы ішінара
Басқаша айтатын болсақ аренда құқығы жалға берілген мүлікке
Азамат өлуімен жалға алушының құқықтарына қатысты мұрагерлік трансмиссия
Мүлікті жалдау шартын жасасу жалдаушының тұлғасына жеке байланысты
Мүлік жалдау шартының нысанасы (объектісі) болып негізінен қозғалатын
Заңнамада оларды мүліктік жалдауға беруге тыйым салынған, немесе
Әрине, азаматтық айналымнан алынып тасталған заттар жалға берілуі
Бірақ мәселені тым шектеулі шешуге болмайды. Сілтеме жасалған
Кейбір объектілерді (негізінен табиғи объектілерді) жалға тапсырған кезде
— тиісті санитарлық және экологиялық талаптарға сәйкес келетін
— топырақтың құнарлығын нашарлатпаудың жер қорғау жөніндегі шараларды
— басқа меншік иелері мен жер пайдаланушылардың құқықтарын
— топырақтың құнарлы қабатын сыдырып алу оның біржола
— сервитуттары заңдарда көзделген тәртіпте ұсынуды қамтамасыз ету.
Өз ерекшеліктері тұрғын үйді жер қойнауының учаскелерін және
ҚР АК тағы да бір елеулі жаңалық бар.
Мүлікті жалдау шартының ақылы сипаты, жалпылама міндеттемелік құқық
Мүлік жалдау шартында жалдаушыға мүліктік жалдаудың объектісі ретінде
Аренда шартының бағасы. Ол шартқа сәйкес анықталады. Егер,
1.3. Аренда шартының мерзімі
Мүлікті жалдау шарты нақты анықталған мерзімге жасалуы мүмкін.
Мүлік жалдау шарты нақты анықтамлаған мерзімге жасалуы мүмкін,
Егер мүлікті жалдаудың ақырғы мерзім заңнамада қарастырылса, ал
1.4. Мүлік жалдау шартының мазмұны
Жалға беруші мүлікті жалға алушыға шарт талаптары мен
Шарттың мүліктік күйіне талаптар анықталмаса, онда олар мүліктің
Кейбір жағдайларда заттың кемістіктерімен байланысты тараптардың құқықтары мен
Затты тұтынудың одан құтылу мүмкін емес (сөзсіз) салдары
Мүлік жалға оның барлық керек-жақартарымен және оған қатысты
Құжаттар, керек жарақтар берілмесе және оларсыз жалға алушы
Жалға алушыда көрсетілген жағдайға қатысты бір ғана құқығы
Жалға беруші мүлікті шартпен қарастырылған мерзімде беруі керек,
Затты бергеннен кейін, меншік иесі оған меншік құқығына
Ертерек айтылғандай мүлік жаддау шартының тараптары арасында мүлікті
Шарт жасау кезінде жалға беруші жалға алушыға жалға
Бірақ, бірқатар жағдайда біз құқықтардың бәсекесі мәселесімен соқтығамыз.
Мысалы, шарттық жағдайлар ақталса, онда жалға алушының иелену
РФ АК бәсекеде болып келетін құқықтардың біреуінің басымдылығын
Егер шарттың өзінде жалдау төлемінің нақты түрі (нысаны)
Бір зат жөнінде жалдаушылардың әрқайсысына затпен белгіленген уақытта
Жалға алушы жалға берілген мүлікті шарт жағдайларына сәйкес
Жалға алушы жалға берушінің жазбаша ескертуіне қарамастан мүлікпен
Жаңа азаматтық заңнамада жалға алушы жалданған мүлікке билік
Қосымша жалдау (субаренда) шартының қолданылуы (күшінде болуы) мүлік
Жалға алушы өз уақытылы жалдау (аренда) төлемін төлеп
Жалға берілген мүліктің барлығы біртекті, сапасы бірыңғай және
ҚР АК 546 бабына сәйкес жалдау ақысы (төлемі)
1) кезең кезеңімен немесе біржола төленетін төлемдердің ақшалай
2) Жалданған мүлікті пайдалану нәтижесінде алынған (өндірілген, табылған)
3) жалдаушының белгілі қызмет көрсетуі арқылы;
4) жалға алушының шартпсн келісілген затты жалға берушіге
5) жалға алушыға жалданылған мүлікті жақсарту жөнінде шартта
Жалға берілген мүлікте кемшіліктерді анықтаса, жалға алушы жалға
1) мүліктің кемшіліктерін тегін жоюды;
2) жалдау ақысын соған мөлшерлес азайтуды;
3) жалға берушіге бұл туралы алдын-ала хабарлай отырып
4) шартты мерзімінен бұрын бұзуды талап етуге құқылы.
Шартта тікелей шектеу болмаса мүлікті пайдалану үшін төлемнің
Мысалы, егер жалдау төлемінің орта нарықтық мөлшері күрт
Шартпен (айтылып кеткендей) мүлікті жалдау үшін төлем шарт
Жалға алушы жауапты болмайтын жағдайлардың салдарынан шартпен қарастырылған
Жалға алушының талаптары туралы немесе оның мүліктің кемшілікгерін
Егер жалға алушының талаптарын қанағаттандыруға одан мүлікті пайдаланғаны
Жалға алушы мүлікті пайдаланғаны үшін төлемді енгізудің мерзімін
Жалданған мүлікті пайдалану нәтижесінде жалға алушының алған өнімі,
Жалға алушы егер заңдарда немесе шартта өзгеше көзделмесе,
Мүлікті дұрыс күйдегі міндеті жалға алушыға шарт күшінде
Ағымдағы жөндеу, өз мазмұнында, үлкен шеңбердегі әрекеттерді қамти
Сондай-ақ жалға алушы (айтылғандай) мүлікті күтіп ұстауға байланысты
Жалға алушы жалға алған мүлікті пайдалануға барынша мүдделі
Мүлікті күтіп ұстауға шығындар құрамына міндетті жөне қосымша
Жалға алушы белгіленген міндеттерді орындамағаны үшін, жалға берушінің
Жалға беруші ҚРАК 553-6. Көзделген міндеттерді орындау үшін
Өз кезегінде жалға алушы да жалға берушіден жалға
1) жөндеуді өз бетінше жүргізуіне және жөндеу құнын
2) жөндеу құнын шарт бойынша төлемнің есебіне есептеуге;
3) шарт бойынша төлемді тиісінше азайтуды талап етуге;
4) шартган бас тартуға құқылы.
Жалға алушы мүлікті жақсартуға құқылы. Егер жақсартулар ажыратылатын
Ажыратуға болмайтын (зиян келтірмей ажыратуға болмайтын) жақсартылуға мүліктің
Жалға алушының жалға берушінің келісімінсіз жүргізген ажыратуға болмайтын
Мүлік жалдау шарты тоқтатылғаннан кейін жалға алушы мүлікті
Егер шарт мерзімі аяқталғаннан сон қайтарылатын мүліктің жай-күйі
Егер жалға алушы жалға алған мүлікті қайтармаса немесе
Мүлік жалдау шарты бойынша жалға алынған мүлік жалға
Жалға берушінің және жалға алушының жалпылама алғандағы құқықтары
Жалға беруші тарапынан қарсылық болмаса және жалға алушы
Жалға алушы шартты жаңа мерзімге жасауга басымдылық (артықшылық)
Жалға алушы мүлікті жалға алу шартында көрсетілген мерзімде,
Мүлік жалдау шарты тараптардың келісімімен кез келген уақытта
а) егер жалға алушы мүлікті пайдаланғаны үшін шартта
б) Заң актілеріне немесе шартқа сәйкес күрделі жалға
Барлық жағдайларда, жалға беруші жалға алушыға өз міндетін
Жалға алушының талап етуімен шарт мынадай жағдайларда: а)
б) жалға беруші өзіне жүктелген мүлікті күрделі жөндеу
в) жалға алушыға берілген мүлікте оны пайдалануға кедергі
г) мүлік жалға алушы жауап бермейтін мән-жайларға байланысты
2. Мүлік жалдау шартының жекелеген түрлері
Мүлік жалдау шартының түрлері алдында қарастырылған еді. Қосымша
Сонымен қатар, оларды өз арасында айыратын тек олардың
Өзге жағынан мүлік жалдау шарттарын жіктеуге тым қатты
Осыған байланысты біз әрбір бөлек мүлік жалдау шартының
Мүлік жалдаудың жеке түрлерін қарастыруға кірісейік.
2.1. лизинг
ҚР АК мүлік жалдау (аренда) туралы жалпы ережелерінен
Лизингтің тағы да бір артықшылығы бар, пайдалануға алынған
5 шілде, 2000 жылы қабылданған Қазақстан Республикасының "Қаржылық
Азаматтық-құқықтық әдебиетте, басқа мүлік жалдау шарттарының арасында лизинг
Лизингтің инвестициялық қызмет ретінде бағалануы да оның ерекшелігіне
Ең алғаш лизинг АҚШ-та өткен ғасырдың орта шенінде
Лизинг шарты бойынша лизинг беруші лизинг алушы көрсеткен
Сондықтан, лизинг мақсаттары үшін екі құқықтық қатынас жүзеге
1) лизинг берушінің сатушының (үшінші түлға) қатысуымен сатып
2) лизинг берушінің және лизинг алушының қатысуымен мүлік
Осымен, лизинг шартына қатысушылардың құқықтық байланыстары шектелмейді, белгілі
Лизингтің тағы бір ерекшелігі, лизинг беруші тарап қаржылық
Қаржылық лизингтің мәнісі және ерекшелігі оның түрлік сипаттамасы
Қаржы лизинг түрлері мыналар болады: 1) қайтарымды лизинг.
Сонымен қатар, қаржы лизинг шарттардың орта және ұзақ
Айтылған лизинг қатынастардың кең қатарын қамыта алатынын сипаттайды
Лизинг шартында үш субъект қатысса да: сатушы, лизинг
Бірінші шарт бойынша, құқықтық байланыс сатушы және лизинг
Өз жағымыздан қосып мынаны айтып кету керек. Көрсетілгендей
Кәсіпкерлік қызметтің субъектілері арасында жасалатын мүлік жалдау шартына
Лизинг шартының елеулі жағдайларына нысана (объекті) туралы жағдаймен
Лизинг шартының элементтері
Лизинг шартының тараптары ретінде лизинг беруші және лизинг
Лизинг алушы-лизинг шартының талаптарына орай кәсіпкерлік мақсаттар үшін
Мәміленің үшінші қатысушысы - сатушы, лизинг нысанасын сатып
Сатушы бір мезгілде лизинг нысанасының лизинг алушысы ретінде
Лизинг шартының пәні ретінде кәсіпкерлік мақсатта пайдаланатын жарамды,
Лизинг шартының мазмұны
Лизинг беруші:
1) лизинг алушымен келісілген лизинг нысанасын шартының талаптарымен
2) лизинг нысанасын лизинг алушыға беруін қамтамасыз етуге
Сонымен қатар, лизинг беруші лизинг алушы үшін мүлік
Басқа да беру ерекшеліктері лизинг шартында көзделуі мүмкін.
Лизинг беруші лизинг алушыдан лизинг нысанасын мынадай жағдайларды
а) егер лизинг алушы нысанасын пайдаланылуы лизинг шартының
б) егер лизинг алушы берушіге лизинг нысанасын көруге
в) егер лизинг алушы лизинг шартымен белгіленген мерзімі
Лизинг берушінің бірқатар құқықтары мен міндеттері қарапайым мүлік
1) лизинг нысанасының сапасына және жиынтықтылығына, оны жеткізу
2) егер лизинг нысанасы тиісті кемшіліктермен жеткізілсе, лизинг
Лизинг алушы нысанасын көруі не кедергі жасамауға міндетті.
Лизинггің нысанасы болып табылатын мүліктің кездейсоқ жойылу немесе
Лизинг берушінің, лизинг алушының және сатушының жауапкершілігі лизинг
Егер лизинг шартында өзгеше көзделмесе, сатушыны таңдау құқығы
Лизинг шартын өзгерту және бұзу
Лизинг шарты тараптардың бірінің талап етуі бойынша өзгертілуі
2.2. Кәсіпорындарды, үйлерді және ғимараттарды жалдау шарты
Кәсіпорынды жалдау шарты және үйлерді, ғимараттарды жалдау шарты
Кәсіпорынды жалдау шарты бойынша жалға беруші жалға алушыға
Кәсіпорынды жалдау шарты консенсуалды, өзара және қайтарымды шарт
Кәсіпорынды жалдау шартының нысаны
Бұл шарт заңға сәйкес жазбаша нысанда жасалады. Жазбаша
Заң кәсіпорынды жалдау шартының елеулі жағдайларына тікелей талаптарды
Кәсіпорынды жалдау шартының элементтері
Кәсіпорынды, жалдау шартының тараптары болып азаматтық-құқықтың әртүрлі субъектілері
Жалға алушылар болып коммерциялық заңды тұлғалар және жеке
Шарттың нысаны болып кәсіпорын келеді. Ол бұдан бұрын
1) заттар;
2) мүліктік құқықтар.
Бұл мүлікті жалға бергенде заттардың құқықтық режимін және
Жалға берушінің тиісті қызметпен айналысуға берілген лицензия негізінде
Жалға алушыға борыштарын аударғаны туралы жалға беруші өзінің
Кәсіпорынды жалдау шартының мазмұны
Жалға беруші мүлік жалдаудың басқа да шарттары бойынша
Кәсіпорыны жалдау шартының кәсіпкерлік сипаттамасы болған соң кәсіпорынның
Жалға алған мүлікті пайдалану үшін ақы шарт жағдайларына
Кәсіпорынды жалға алушының құқықтарының көлемдігі тағы да мынадан
Кәсіпорынды жалдау шарты бойынша мүлікті күтіп ұстау ауыртпалығы
Жалдау шарты тоқтатылған жағдайда кәсіпорын тұтастай мүлік кешені
Жалға алушы кәсіпкерлік қызмет субъектісі болған соң оған
2.3. Үйлер мен ғимараттарды жалдау
Үйді немесе ғимараттарды жалдау шарты бойынша жалға беруші
Үйлер мен ғимараттарды жалдау шартының кәсіпорынды жалдау шарттарынан
Үйлер мен ғимараттарды жалдау шартының нысаны кәсіпорынды жалдау
Үйлер мен ғимараттарды жалдау шартының элементтері.
Бұл шарттың субъектілері болып қандай да болсын жеке
Үйлер мен ғимараттарды жалдау шартының нысанасы.
Оларға барлық үйлер мен ғимараттар жатады, оларды тұруға
Мемлекеттік тұрғын емес қорының объектілерін жалға беру түрінің
Осы Ережелерінің 1-т, 5-т. сәйкес, мемлекеттік тұрғын емес
1. Бөлмелер, бөлек тұрған ғимараттар мен үйлер, олардың
2. Ведомстволық балансына жататындығына қарамастан тұрғын үйлерге құрыстырылған
3. Мәдени, тарихи, архитектуралық ескерткіштері бар үйлер, ғимараттар;
4. Мемлекеттік тұрғын қорынан тұрғын емес қорына ауысқан
5. Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігінің Мемлекеттік мүлік және
Мәдени, тарихи ескерткіштер болып келетін ерекше үйлер мен
Үйлерді, ғимараттарды жалға беру, оларға қызмет ету үшін
Үйді және ғимаратты жалдау шартында жалдау бағасы (аренданың
Онда аренданың төлемінің жалпы мөлшері жалға алушыға берілген
Үйлер мен ғимаратты жалдау шартының мазмұны.
Жалға беруші үйді немесе ғимаратты беруі және оны
Жалға берушінің өткізу құжатын жасау міндеті мемлекеттік тұрғын
Объектіні жалға алушыға бергеннен басқа жалға беруге жалға
Жалға алушының негізгі міндеті аренда нысанасын шартқа сәйкес
Қорытынды
Біз өте күрделі тақырыпқа біршама бойлап ендік. Соның
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Нормативтік-құқықтық актілер
Қазақстан Республикасының Конституциясы 30.08.1995ж. (өзгертулер мен толықтырулар 07.10.98ж.)
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі. Жалпы, Ерекше бөлімдері. Алматы,
Арнайы әдебиеттер
1. Төлеуғалиев Ғ. Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы, оқулық,
2. Жайлин Ғ.А. Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы, Ерекше
1