Мазмұны
Кіріспе.............................................................................................................................3
1 Қазақстан Республикасының сақтандыру құқығының және сақтандыру құрылысының жалпы
1.1 Сақтандыру ісі, сақтандыру рыногы және сақтандыру ұйымдары....................7
1.2 Сақтандыру құқығы құқық саласы ретінде.........................................................25
1.3 Сақтандыру заңнамасы және сақтандыруға қатысы бар өзге де
1.4 Сақтандыруды жүзеге асыру негізгі сақтандыру шарттары..................................35
2 Сақтандыру құқық саласындағы құқықтық қатынастардың түрлері..................43
2.1 Өмірді сақтандыру саласының құқықтық негіздері...........................................43
2.2 Жалпы сақтандыру саласының құқықтық негіздері..........................................49
2.3 Өзара сақтандырудың құқықтық негіздері.........................................................57
2.4 Қайта сақтандырудың құқықтық негіздері.........................................................62
2.5 Сақтандыру брокері, агенті, актуарий және аудиторлық ұйым қызметінің
2.6 Сақтандыру қорын және сақтандыру резервтерн басқарудың құқықтық негіздері........................................................................................................................73
Қорытынды...................................................................................................................81
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі..............................................................................83
Кіріспе
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қандай болмасын мемлекет ауқымындағы экономикалық қатынастардың,
Сақтандыру заңнамасы нормаларына негізделетін сақтандыру қорғауы мемлекеттің қорғау функциясымен
Бүгінде өркениет тарихында жинақталған әрі сынақтан өткен сақтандыру ісінің
Ұлттық сақтандыру рыногының және онын тиісті салаларындағы сақтандыру (қайта
Бүгінгі танда сақтандыруға және қайта сақтандыруға қойылатын нарықтық-экономикалық талаптар
Баяндалған осындай мән-жайларға қарап сақтандыру рыногының орнықты өсіп, сондай-ақ
Тақырыптың өзектілігі: ұлттық сақтандыру рыногы салаларындағы өмірді ұзақ мерзімге
Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттері. Осы жұмыстың мақсаты, Қазақстан
Осы мақсаттарға жету үшін келесі міндеттер қойылды:
- Қазақстан Республикасының сақтандыру құқығының және сақтандыру құрылысына жалпы
- сақтандыру ісінің, сақтандыру рыногының және сақтандыру ұйымдарының құқықтық
- сақтандыру құқығын құқық саласы ретінде зерттеу;
- сақтандыру заңнамасын және сақтандыруға қатысы бар өзге де
- сақтандыруды жүзеге асыру негізгі сақтандыру шарттарына сипаттама беру;
- сақтандыру құқық саласындағы құқықтық қатынастардың түрлерін келтіру.
Зерттеу жұмысының объектісі. Қазіргі таңдағы сақтандыру құқығының теориялық және
Зерттеу жұмысының пәніне сақтандыру ісіне қатысты ұлттық заңнамалар, отандық
Дипломдық зерттеудің теориялық негізі – зерттеу тақырыбына байланысты немесе
Зерттеудің методолигиялық негіздерін ақиқат болмысын тану жолында қолданылатын жалпы
Зерттеудің практикалық маңыздылығы. Жұмыс нәтижесінде жасалған теориялық қорытындылар мен
Жұмыстың құрылымы: кіріспеден, он бөлімшеден тұратын екі бөлімнен, қорытындыдан
1 Қазақстан Республикасының сақтандыру құқығының және сақтандыру құрылысының жалпы
1.1 Сақтандыру ісі, сақтандыру рыногы және сақтандыру ұйымдары
Нарықтық. даму жағдайындағы сақтандыру ісі (сақтандыру) қандай болмасын қоғамдық-экономикалық
«Сақтандыру кызметі туралы» Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 18 желтоқсандағы
Сақтандыру барысында негізінен сақтанушының не үшінші тұлғаның мүлкі және
Ал сақтандырушы сақтандыру ұйымы ретінде мемлекеттік тіркеуден өткен,
Осыған байланысты дәстүрлі сақтандыру қорғауымен қамтылатын ауқымдағы төтенше әрі
Сақтандырудың заңи аспектісі сақтандыру өтеуінің міндеттілігін белгілеу үшін жасасылатын
«Сақтандыру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңы (онын 2-бабының 1-тармағында
Мемлекеттің, азаматтардың және шаруашылық жүргізуші субъектілердің мүдделерін қаржылық, әлеуметтік
Сақтандыру рыногы арнайы тауарды-сақтандыру өнімін сату және сатып
Бүгінде осы сақтандыру рыногын дамытудың негізі проблемалары тұрғысынан өмірді
Қазақстанда сақтандыру рыногын дамытудың негізгі мәселелерінің біріне жеке сақтандыруды
Жеке сақтандырудың дамыған рыногының болуы мемлекеттің халықты әлеуметтік қамтамасыз
Осындай ұзақ мерзімді жеке сақтандыруды, былай айтқанда аннуитеттерді ұсыну
Сөйтіп, мемлекеттік аннуитеттік компания аннуитеттерді сақтандырудың жалпы және ұзақ
Әлемдік сақтандыру практикасы қазіргі заманғы сақтандыру рыногының маңызды элементтерінің
Бүгінде сақтандыру рыногын, сақтандыруды және сақтандыру қызметін дамыту үрдісіндегі
Қазіргі кезде сақтандыруды, оның ішінде жинақтаушы сақтандыру түрлері мен
Қандай болмасын елдегі сақтандыруды ұйымдастырудың манызды элементтері, әсіресе ірі
Сонымен, сақтандыру рыногын дамытуға әрі өркендетуге нысаналанған іс-шараларды жузеге
Сөйтіп, сақтандыру рыногы болмысының экономикалық және құқықтық негіздерін осы
Осы сақтандыру рыногынын әлеуетті қатысушысы сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы
Сақтандыру ұйымын кұруға рұқсат алу үшін уәкілетті органға мынадай
Осы орайда бизнес-жоспарда мынадай мәселелер: сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымын
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының акцияларын сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымын құруға рұқсат беру тәртібі мен
Бұл ретте ескеретін тағы бір маңызды жәйт, аталмыш рұқсат-ты
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымын құруға рұксат беруден: табыс етілген
Бұл орайда уәкілетті орган үш ай ішінде өтініш берушіге
Қазақстан Республикасының резиденті – сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы уәкілетті
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының филиалына сақтандыру ұйымының заңды тұлға
Сақтандыру (кайта сақтандыру) ұйымының өкілдігі сақтандыру ұйымының заңды тұлға
Қазақстан Республикасынын резиденті сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиал, өкілдік
Қазақстан Республикасының резиденті емес сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының өкілдігі
Сақтандыру ұйымын құру ауқымындағы мәнжайға байланысты ескеретін жәйт, осы
2009 жылғы 1 тамызға қарағандағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасының
1. «Алматының Халықаралық Сақтандыру Тобы «СК» ААІ (ОАО «СК»
2. «Аманат иншуранс «СК»: жазатайым жағдайдан, ауыру жағдайынан, темір
3. «Атланта Полис «СК» АҚ (АО «СК» Атланта Полис»):
4. «АТФ Полис «СК» АҚ (АО «СК» АТФ Полис»):
5.«Эй Ай Джи Қазақстан «СК» АҚ (АО «СК» Эй
6. «БТА Сақтандыру» АҚ (АО «БТА Страхование»): жазатайым жағдайдан,
7. «Валют-Транзит Полис «СК» АҚ (АО «СК» Валют-Транзит Полис»):
жолаушылар алдындағы АҚЖ, жекеше нотариустардың АҚЖ туроператорлар мен турагенттердің
8. «Валют-Транзит Өмір «ӨСК» АҚ (АО « КСЖ» Валют-Транзит
9. «Виктория «СК» АҚ (АО «СК» Виктория): жазатайым жағдайдан,
10. «Экспорттық кредиттер мен инвестицияларды сақтандыру жөніндегі мемлекеттік сақтандыру
11. «Евразия «СК» АҚ (АО «СК» Евразия»): жазатайым жағдайлардан,
12. «Астық сақтандыру компаниясы» АҚ (АО «Зерновая страховая компания»):
13. «Интертич «КК З және МС» АҚ (АО КК
14. «Казақшетелсақтан «ШСК» АҚ (АО «КИС «Казахинстрах»): жазатайым жағдайдан,
15. «Қазақмыс «СК» АҚ (АО «СК» Казахмыс»): жазатайм жағдайдан,
16. «Қазкоммерц – Полис «СК» АҚ (АО «СК» Казкоммерц
17. «Премьер Сақтандыру» АҚ (АО «Ргеmіег Страхование» жазатайым жағдайдан,
18. «АСКО «СК» АҚ (АО «СК» АСКО»): жазатайым жағдайдан,
19. «БТА Қамқорлық «СК» АК, (АО «СК» БТА Забота»):
20. «Коммеск-Өмір «СК» АҚ (АО «СК» Коммеск-Өмір»): жазатайым жағдайдан,
21. «БТА өмірді сақтандыру» АҚ (АО «БТА страхование жизни»):
22. «Лондон - Алматы «СК» БК АҚ (СП АО
23. «ХАСКО Қазақстан «Халықтық сақтандыру компаниясы» ААҚ (ОАО «Народная
24. «Мұнай сақтандыру компаниясы» ААҚ (ОАО «Нефтяная страховая компания»):
25. «НОМАД Иншуранс» СК» АК (АО «СК «НОМАД Иншуранс»):
26. «Пана Иншуранс» СК» АК, (АО «СК «Пана Иншуранс»):
27. «САЯ «СК» ААҚ (ОАО «СК» САЯ»): жазатайым жағдайдан,
28. «Сентрас Иншуранс» СК» АҚ (АО «СК «Сентрас Иншуранс»):
29. «Транс Ойл «СК» АҚ (АО «СК» Транс Ойл»):
30. «Альянс-Полис «СК» АҚ (АО «СК» Альянс-Полис»): жазатайым жағдайдан,
31. «Темір АТ «СК» АҚ (АО «СК» Темір АТ»):
32. «ОАСҚ» АК СҚ (АО СО «ЦАСО»): автокөлікті, жүктерді,
33. «ЭкоПолис «СК» ЖАҚ (ЗАО «СК» «ЭкоПолис»): ауыру жағдайынан,
34. Алатау «СК» АҚ (АО «СК» Алатау): жүктерді, мүліктік,
35. «Өмірді сақтандыру жөніндегі компания «Мемлекеттік аннуитеттік компания» АҚ
36. «Нұрполис» СК» АҚ (АО «СК» Нурполис»): жазатайым жағдайдан
37. «Халық - Өмір» өмірді сақтандыру женіндегі Қазақшетел сақтан
1.2 Сақтандыру құқығы құқық саласы ретінде
Қазақстан Республикасының казіргі заманғы сақтандыру құқығы аса көлемді, күрделі
Демек, сақтандыру құкығының құқықтық реттеу пәні сақтандырудың кәсіпкерлік кызметтің
Осыған байланысты сақтандыру құқығының пәнін сақтандыру қызметін жүзеге асыру
Сөйтіп, өздерінің экономикалық, әлеуметтік және саяси мән жайлармен ерекшеленетін
Ұлттық сақтандыру рыногы мен сақтандыру индустриясын дамыту арқылы елдің
Сақтаңдыру рыногы ауқымындағы сақтандыру салаларын ішінде жеке, аннуитеттік, экологиялық
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарын құруға, олардың қызметін лицензиялауға, сақтандыру
Сақтандыру рыногындағы сақтандырушының сақтанушыларға (тұтынушыларға) заңдық негізде сақтандыру қызметтерін
Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорының жұмыс істеуіне;
«Сақтандыру төлемдеріне кепілдік беру қоры» АҚ жұмыс істеуіне;
«Қазақстан Актуарийлік орталығы» ЖАҚ жумыс істеуіне;
8. «Қазақстан ипотекалық кредиттерге кепілдік беру коры» АҚ жумыс
9. «Ауыл шаруашылығын қаржылық қолдау қоры» АҚ жұмыс істеуіне;
«Мемлекеттік аннуитеттік компанияның» жұмыс істеуіне;
Құрлықта, өзендердің, көлдердің және басқа да ішкі су айдындарының
ЕурАзЭҚ және ТМД шеңберінде жүзеге асырылатын көлік кұралдары иелерінің
Сауда мақсатында теңізде жүзу саласындағы ерікті, міндетті сақтандыруға;
«Экспорттық кредиттерді және инвестицияларды сақтандыру жөніндегі мемлекеттік сақтандыру корпорациясы»
Өмірді ерікті сақтандыруға;
Ерікті аннуитеттік сақтандыруға;
Өмірде белгілі бір окиғаның басталуын ерікті сақтандыруға;
Сақтандырушының инвестициялық кірісіне сақтанушының қатысуына орай өмірді еркін сақтандыруға;
Жазатайым жағдайлардан ерікті сақтандыруға;
Ауыру (науқастану) жағдайларынан ерікті сақтандыруға;
Автомобиль көлігін ерікті сақтандыруға;
Темір жол көлігін ерікті сақтандыруға;
Әуе көлігін ерікті сақтандыруға;
Су көлігін ерікті сақтандыруға;
Жүктерді ерікті сақтандыруға;
Мүлікті залалдан ерікті сақтандыруға;
Автомобиль көлігі иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін ерікті сақтандыруға;
28. Су көлігі иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін ерікті сақтандыруға;
29. Әуе көлігі иелерінін азаматтық-құқықтық жауапкершілігін ерікті сақтандыруға;
30. Азаматтық-құқықтық жауапкершілікті ерікті сақтандыруға;
Заемдарды ерікті сақтандыруға;
Ипотеканы ерікті сақтандыруға,
Кепілдіктер мен кепілгерліктерді ерікті сақтандыруға;
Басқа да қаржылық шығындардан ерікті сақтандыруға;
Соттағы шығыстардан ерікті сақтандыруға;
Өзара ерікті сақтандыруға;
Міндетті әлеуметтік сақтандыруға;
Міндетті экологиялық сақтандыруға;
Өсімдік шаруашылығындағы міндетті сақтандыруға;
Жекеше нотариустардың азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандыруға;
41. Қызметкерінің еңбек (қызметтік) міндеттерін атқаруы кезінде оның өмірі
Туроператордың және турагенттің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандыруға;
Көлік кұралдары иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандыруға;
Тасымаддаушының жолаушылар алдындағы азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетгі сақтандыруға;
Аудиторлық ұйымдардың азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандыруға;
Қызметі үшінші тұлғаларға зиян келтіру қаупімен байланысты объектілер иелерінін
Судьяларды және олардың мүлкін мемлекеттік міндетті сақтандыруға байланысты материалдық
Сонымен, сақтандыру құкығы Қазақстан Республикасындағы сақтандыру ісі мен сақтандыру
Осы айтқанымызды кысқаша түйіндегенде сақтандыру құқығы елдің сақтандыру кұрылысын
Сақтандыру құқығы өзі құрған арнайы сақтандыру құқықтық реттеу режимімен
Көп жағдайларда сақтандыру құқығын құқық саласы ретінде айқындаудың (қосымша)
Сонымен, сақтандыру құқығында, негізінен алғанда, мынадай құқықтық реттеу әдістері:
Ал «мемлекеттік-биліктік» әрі әмірлі императивтік құқықтық реттеу әдісі, негізінен,
Осындай құқықтық реттеу әдістерінің құрамында көрініс табатын әрі ұдайы
Сөйтіп, сақтандыру салалары бойынша мүдделердің сақтандыру қорғауымен қамтылуы ауқымындағы
Сақтандыру құкығының. жүйесі оның. ұлттық, сақтандыру рыногында сақтандыру ісі
Демек, сақтандыру құқығының жүйесі сақтандыру ісі мен сақтандыру қызметін
Сақтандыру құқығының нормаларын осылайша іштей жүйелендіру олардың мақсаттарының, міндеттерінің,
Осы орайда сақтандыру құқығының қайнар көздері ұлттық сақтандыру рыногы
Бұл ретте құқық саласы ретіндегі сақтандыру құқығын қалыптастыратын кешенді
Осы орайда сақтандыру құқығының қайнар көздері жүйесінің иерархиялық кұрылысы
Қазақстан Республикасының Конституциясы.
2. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі.
3. Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылықтуралы кодексі.
4. Қазақстан Республикасының Салық кодексі.
5. Қазақстан Республикасының Орман кодексі.
6. Қазақстан Республикасының «Сақтандыру қызметі турлы» Заңы.
7. Қазақстан Республикасының «Сақтандыру төлемдеріне кепілдік беру қоры туралы»
8. Қазақстан Республикасының «Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы» Заңы.
9. Қазақстан Республикасының «Қызметі үшінші тұлғаларға зиян келтіру қаупімен
10. Қазақстан Республикасының «Міндетті экологиялық сақтандыру туралы» және т.б.
Осындай сақтандыру құқығының қайнар көздері ішінен сақтандыру құкықтық нормаларын
Сонымен қатар, жоғарыда көзімізді жеткізгендей сақтандыру құқықтық нормаларын белгілейтін
Бүгінде Қазақстан Республикасының сақтандыру құрылысын және сақтандыру құқығын қоғам
Сонымен, сақтандыру құқығы Қазақстан Республикасының құқықтық жүйесіндегі аса маңызды
Бұл орайда осындай сақтандыру қатынастарын реттейтін сақтандыру құқығының (құқықтық
Өзіне тән заңи және экономикалық белгілерімен былайша ерекшеленіп, сипатталатын
сақтандыру саласындағы мемлекеттік саясаттың негізі сақтандыру құқығының, сондай-ақ конституциялық,
сақтандырушының сақтанушы алдындағы азаматтық-кұкықтық және қаржылық-құкықтык сақтандыру міндеттемелерінің көлемін,
азаматтардың, шаруашылық жүргізу субъектілерінің және мемлекеттің еріқықтиярына әрі нысаналанған
мәнін - мазмұнын сақтанушылардың, сақтандырушылардың, уәкілетті мемлекеттік органның, ұлттық
5) материалдық және ұйымдастыру сипатты сақтандыру қатынастарының құқықтық нысаны
сақтанушының сақтандырушыға төлеген сақтандыру сыйлық ақылары (не жарналары) есебінен
мемлекет тарапынан қорғау функциясының жүзеге асырылуы және қорғау құкықтық
сақтандыру шартында нысаналанатын сақтандыру мақсатына қол жеткізуге – сақтанушыны
субъектілеріне ерікті және міндетті сақтандыру шарттарын жасасқан сақтанушы мен
10) негізгі ауқымындағы сақтандыру міндеттемелерінің мән-жайлары тараптардың (сақтанушы мен
11) тиісті заңнамалық актілерге, ерікті немесе міндетті сақтандыру шарттарына,
Сөйтіп, сақтандыру институтының болмысы сақтанушылардың сақтандыруға деген материалдық қызығушылығын
1.3 Сақтандыру заңнамасы және сақтандыруға қатысы бар өзге де
Сақтандыру заңнамасы және сақтандыруға қатысы бар өзге де заңнамалық
Алайда, «заңнама» ұғымының, заң жүзінде нақтылы ашып көрсетілмеуі айтарлықтай
Осы орайда қаржыгерлер мен заңгерлер ескеруге тиіс маңызды жәйт,
Сонымен, сақтандыру заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделген сақтандыру ісі
1.4 Сақтандыруды жүзеге асыру негізгі сақтандыру шарттары
Сақтандыру сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының уәкілетті мемлекеттік органның лицензиясы
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің, аталған бабының ережелерін былайша түйіндеуге
Демек, сақтандыру рыногындағы сақтандыру салалары бойынша сақтандыру өнімдерін сатуға
Сақтандыру шартын жасасу мақсатында сақтанушы (жеке немесе заңды тұлға)
Қос тарап сақтандырудың барлық. мән-жайлары бойынша ортақ келісімге қол
Осындай баяндаулар желісіндегі елеулі әрі маңызды сақтандыру шарттылықтарының мағынасын
Сақтандыру қызметтерін көрсетуге орай сақтандыру шартын жасасу кезінде негізге
Ал осы Кодекстің 826-бабының 1-тармағына орай сақтандыру шартында: 1)
Сақтандыру шарты сақтанушы сақтандыру сыйлықақысын төлеген кезден бастап,
Сақтандыру сомасы сақтандыру объектілері, сақтандырылушы адам (тұлға) сақтандырылған ақша
Сөйтіп, сақтанушы өзі жасасқан сақтандыру шартында белгіленген мөлшерде, айқындалған
Бүгінде Қазақстан Республикасы Азаматтык, кодексінің 809, 809-1, 810, 811,
Мүліктік сақтандыру шартын жасасқан сақтанушы қайтыс болған жағдайда сақтанушының
Сақтандыру шартының қолданылуы: 1) сақтандыру объектісінің болмысы тоқталған; 2)
Демек, аталған жағдайларда сақтандыру шартын тоқтату үшін негіз ретінде
Сақтандыру шарты мынадай жағдайларда: 1) шартты жасасу сәтінде сақтандыру
Сонымен, осылайша қысқаша сипатталған сақтандыру шартының негізінде ерікті сақтандырудың
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасының міндетті сақтандыру туралы заңнамалық актілеріне
Бұл орайда мынадай маңызды жағдаятты ашып көрсетуге болады: міндетті
Сонымен, сақтандыруды жүзеге асыру негізін қалыптастыратын ерікті сақтандыру шарты
Сөйтіп, «Сақтандыруды жүзеге асыру негізіндегі сақтандыру шарттары» ұлттық сақтандыру
2 Сақтандыру құқық саласындағы құқықтық қатынастардың түрлері
2.1 Өмірді сақтандыру саласының құқықтық негіздері
Бүгінде өмірді сақтандыру ұлттық сақтандыру рыногының жеке сақтандыру бөлігінде
Ерікті сақтандыру нысанында жүзеге асырылатын өмірді сақтандыру сыныбы сақтаңдырылушы
Өмірді сақтандыру объектілері ретінде сақтандырылған тұлғаның (адамның) өміріне, қайтыс
Өмірді сақтандыру субъектілері сақтандырушы, сақтанушы, сақтандырылушы (сақтандырылған) және пайда
Сонымен, өмірді сақтандыру тәуекелді сипатта көрініс табатын, сақтандыру объектісі
«Өмірді сақтандыру» саласындағы сақтандырудың бір түрі болып табылатын аннуитеттік
Жинақтаушы сақтаңдыру апарты тек сақтандырылушы тұлғаның жеке басына байланысты
Аннуитеттік сақтандыру өзінін мәні-маңызы бойынша зейнетақылық сақтандыруға жақындайды. Себебі
Аннуитеттік шарттағы сақтандыру сомасы аталмыш шартта белгіленген кезеңділікпен (ай
Баяндалған осындай жағдаяттарға қоса Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 826-1
Сонымен қатар, осы Кодекстің 826-2-бабына сәйкес: «Егер жинақтаушы сақтандыру
«Өмірді сақтандыру» саласынлағы сақтандыру өнімінің жаңа түрі адам өмірінде
Өмірде белгілі бір оқиғаның басталуын сақтандыру бойынша сақтандыру сомасының
Сақтанушының сақтандырушының инвестициялық кірісіне (табысына) қатысуы жолымен өмірді сақтандыру
Өмірді сақтандырумен айналысатын сақтандыру ұйымдары осы сақтандыру түрінің ұзақ,
Өмірді сақтандырумен шұғылданатын сақтандыру ұйымдары алатын және бөлетін инвестициялық
Өзінің адами ортаға байланысты ерекшелігіне қарай «жалпы сақтандыру» саласындағы
Жазатайым жағдайлардан сақтандыру жеке сақтандырудың кеңінен таралған түріне жатады.
Ауыру жағдайынан сақтандыру жазатайым жағдайлардың салдарынан ауыруларды есепке алмағанда,
Демек, «Өмірді сақтандыру саласының құқықтық негіздері» Қазақстан Республикасы заңнамалық
2.2 Жалпы сақтандыру саласының құқықтық негіздері
Қазақстан Республикасындағы «жалпы сақтандыру» саласы «Сақтандыру қызметі туралы» Қазақстан
Бұл ретте бірден ескеретін жәйт, ерікті сақтандыру нысанындағы сақтандырудың
Жазатайым жағдайлардан және ауыру жағдайынан сақтандыруды жоғарыда, «өмірді сақтандыру»
Автомобиль көлігін сақтандыру тұлғалардың көлік құралының осы түрін иеленуіне,
Автомобиль көлігін сақтандыру мына: автомобиль көлігінің жол-көлік апатының (соқтығысудың,
Автомобиль көлігін сақтандыру кезінде сақтандырушының сақтанушыға тек оның тасымалдаушы
Автомобиль көлігін сақтандыру шарты бір жылдық мерзімге жасасылады. Осы
Темір жол көлігін сақтандыру сақтанушылардың осы көлік құралын иеленуіне,
Темір жол көлігінің (оның әр түрлі пайдаланымдағы вагондарының) зақымдануы
Әуе көлігін сақтандыру тиісті сақтандыру шартын жасасқан сақтанушылардың аталмыш
Әуе көліктері толығымен жойылудан және тәуекелдердің барлық түрінен сақтандырылуы
Су көлігін сақтандыру (халықаралық сақтандыру практикасында кеңінен қолданылатын кемелерді
Су көлігін сақтандыру кезіндегі ықтимал оқиғалар су көлігі иесінің
Су көлігін сақтандыру шартына әскери (соғыс) және ереуіл жасау
Жүктерді сақтанлыру тиісті тұлғаның жүкті, оның ішінде багажды, тауарларды
Тасымалданатын жүктер ретінде астық, көмір, құм, гравий, цемент, лак-бояу
Жүкті сақтандыру бойынша сақтандыру сыйлықақысы тасымалдаушы көлік түрлеріне және
Мүлікті сақтандыру тұлғаның тиісті мүлікті иеленуіне, пайдалануына әрі оған
Мүлікті сақтандырудың экономикалық. мән-жайы сақтан-дыру жағдайының басталуынан туындаған зиянды
Заңды және жеке тұлғалардың мүлікті сақтандыру шарты бойынша сақтандыруға
Жеке немесе заңды тұлғалардың мүлкін сақтандыру кезінде сақтандыру қорғауымен
Азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандыру тұлғаның барлық тәуекелдерді сақтандыруы салдарынан үшінші
Ипотекалық сақтандыру заемшының (қарыз алушының) ипотекалық тұрғын үй заемы
Кепілдіктерді және кепілдемелерді сақтандыру тиісті тулғаның (сақтанушының) өзіне берілген
Сонымен, «Жалпы сақтандыру саласының құқықтық негіздері» Қазақстан Республикасының сақтандыру
2.3 Өзара сақтандырудың құқықтық негіздері
Нарықтық дамыған елдерде кеңінен пайдаланылатын өзара сақтандыру әрбір
«Сақтандыру қызметі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 22-бабының 1-тармағының 2
Өзара сақтандыру қоғамының, өз жарғысын алдын ала келісімдеуге берген
Өзара сақтандыру қоғамының мүшелері жеке немесе заңды тұлғалар (жеке
Өзара сақтандыру қоғамының мүшелері: 1) қоғамның. тарапынан көрсетілетін сақтандыру
Сонымен қатар, өзара сақтандыру қоғамының мүшелері: 1) қоғамның жарғысын
Қоғам қызметінің негізгі түріне өзара сақтандыру жатады. Қоғам өзіне
Өзара сақтандыру қоғамындағы мүшелік: жеке немесе заңды тұлға қатысушылар
Қызметі лицензиялануға жатпайтын өзара сақтандыру қоғамын тарату Қазақстан Республикасының
Өзара сақтандыру қоғамының жоғары органының айрықша құзыретіне: 1) қоғамның.
Қоғам мүшелерінің жалпы жиналысын (оның ішінде кезектен тыс жиналысты)
Сөйтіп, «Өзара сақтандырудың құқықтық негіздері» Қазақстан Республикасының тиісті заңнамалық
2.4 Қайта сақтандырудың құқықтық негіздері
«Сақтандыру қызметі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 3-бабында берілген негізгі
Демек, қайта сақтандыру сақтандырушының тиісті сақтандыру шарттары бойынша өзіне
Теңдестірілген сақтандыру портфелі қабылданған әрбір тәуекел бойынша бір тектес
Сонымен, қайта сақтандыру бір сақтандырушының (қайта сақтанушының) өзіне қабылдаған
Қайта сақтандыру (қызметі) қайта сақтандыру ұйымының қайта сақтандыру шарттарын
Қазақстан Республикасының аумағындағы қайта сақтандыру ісі «Сақтандыру қызметі туралы»
Сөйтіп, қайта сақтандыру сақтандырушының сақтандыруға қабылдайтын тәуекелдерінің санын көбейтуіне
Қайта сақтандыру ісі (операциялары) тәуекелдерді қайта сақтандыруға беру әдістеріне
Қайта сақтандырудың шарттық әдісі бойынша қайта сақтанушы мен қайта
Қайта сақтандыру шарттары барабар және барабар емес болып бөлінеді.
Сонымен, қайта сақтандыру тікелей сақтандыру шартын жасасқан сақтандырушының (қайта
Қайта сақтандыруға байланысты ескеретін манызды бір жәйт, қайта сақтанушыдан
Осы орайда тәуекелді үшінші қатысушыға қайта сақтандыруға берген қайта
Қайта сақтандырушылар ретінде уәкілетті органнан қайта сақтандыруды жүзеге асыруға
Демек, «Қайта сақтандырудың құқықтық негіздері» қайта сақтандыру жөніндегі лицензияның
Осы орайда Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық. дамуы ауқымындағы ұлттық сақтандыру
2.5 Сақтандыру брокері, агенті, актуарий және аудиторлық ұйым қызметінің
Сақтаңдыру рыногының әр турлі салалары бойынша сақтандыру өнімдерін сақтандырушыдан
Сақтандыру брокері өзіне тән брокерлік қызметгін мынадай түрлерін:
және заңды тұлғаларды іздеуді әрі сақтандыруға тартуды; сақтандыру (қайта
талдау жасау мақсатында сақтандыру объектілері жөнінде ақпарат жинауды, клиентгердің
ұйымына аудару үшін сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша сақтанушыдан
Бұл орайда сақтандыру брокері сақтанушының тапсырмасына орай сақтандырушымен сақтандыру
Сақтандыру брокерінің басшы қызметкерлері ретіңде бірінші басшы, оның орынбасарлары
Сақтандыру брокерінің қызметін жүзеге асыру құқығына лицензия алу үшін
Лицензия алу үшін уәкілетті органға ұсынылатын осындай құжаттардың ішіндегі
Ұлттық сақтандыру рыногыңдағы сақтандыру агенті өзіне берілген өкілеттігіне
Сақтаңдыру агентінің қызметі ауқымында сақталуға міңдетті талаптар, оның ішінде
«Сақтандыру қызметі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 1-бабының 4-тармағына сәйкес
Актуарийлік қызметті жүзеге асыруы барысында актуарийі сақтандыру резервтерін қалыптастыру
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының сақтандыру резервтерінің мөлшерін бағалау толықтық
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының негізгі қызметіне актуарийлік бағалау жүргізу
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы міндетті немесе бастамалық актуарийлік есептеулер
Сақтандыру рыногының, міндетті қатысушысы ретінде актуарий: 1)сақтаңдыру (қайта сақтаңдыру)
Сонымен бірге актуарий: 1) сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымына актуарийлік
Сақтандыру рыногындағы сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының аудитін Қазақстан Республикасының
Аудиторлық ұйым сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының міндетті аудитін жүргізуі
Сонымен, «Сақтандыру брокері, агенті, актуарий және ауди-торлық ұйым кызметінің
2.6 Сақтандыру қорын және сақтандыру резервтерн басқарудың құқықтық негіздері
Сақтандыру рыногының әр түрлі салаларында сақтандыру қызметтерін көрсетумен шұғылданатын
Осыған байланысты бірден баяндай кететін жәйт, сақтандыру (қайта сақтандыру)
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының өз (меншігіндегі) капиталы ішіндегі қосымша
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы кәсіпкерлік құрылым әрі коммерциялық кәсіпорын
Сақтандыру ұйымын баскарудың ең маңызды функциясы оның қызметін жоспарлау
Сақтандыру ұйымының ағымдағы (жылдық) жоспары нақтылы сақтандыру қызметтерін көрсету
Жоспарланатын жылдың алдындағы жылы әзірленетін сақтандыру сыйлықақыларының түсуі жоспары
Сөйтіп, сақтанушы заңды немесе жеке тұлғалардың мүліктік мүдделерін сақтаңдыру
Сақтандыру қызметінен түсетін кірістерге сақтандыру сыйлықақылары, тікелей сақтандыру бойынша
Сақтандыру ұйымының өзге кірістері негізгі қорды, материалдық құндылыктарды және
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының шығыстары оның өз жарғылық қызметін
Сақтандыру ұйымының тікелей сақтандыруға байланысты шығыстарына; сақтаңдыру өтемі немесе
Сақтандыру ұйымының қайта сақтандыруға тәуекел қабылдауына орай шығыстарын: қайта
Кіріс және шығыс жоспарлы балансының кіріс бөлігіне: 1) өздерінің.
Сақтандыру ұйымының кіріс және шығыс жоспарлы балансының шығыс бөлігіне:
Осы орайда сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы кызметінің материалдық мән-жайлары
2003 жылғы 25 сәуірдегі «Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы» Қазақстан
Ал сақтандыру резервтерін қалыптастыру және инвестициялау сақтандыру ұйымының қаржылық
Сақтандыру резервтерінің сақтандыру ісі және сақтандыру қызметі ауқымы үшін
Сақтандыру резервтерінің құрамы сақтандыру заңнамасында нысаналанған мән-жайларға орай мынадай
сақтандыру резервтері алдын алу іс-шаралары резервінен, техникалық резервтерден және
техникалық.резервтер міндетті және қосымша резервтерге бөлінеді.
міндетті техникапық. резервтерге болашақ міндеттемелерді қамтамасыз етуге қажетті сыйақылар
міндетті техникалық резервтер ішіндегі залалдар резерві айтылған (өтініш жасалған)
қосыша техникалық. резервтер катастрофалар резервінен, залалдық ауытқу резервінен және
Өмірді сақтандыру бойынша резерв сақтандыру шартының мән-жайларымен көзделген
Демек, сақтандыру резервтері сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының уақытша бос
Сөйтіп, «Сақтандыру қорын және сақтандыру резервтерін баскарудың құқықтық негіздері»
Қорытынды
Сонымен, сақтандыру құқығы ұлттық сақтандыру рыногындағы сақтандыру ісін және
Осы сақтандыру құқығының құқықтық реттеу әлеуетімен қамтылатын сақтандыру рыногындағы
Ұлттық сақтандыру рыногы болмысының экономикалық және құқықтық негіздерін осы
Бүгінгі таңда сақтандыруға қойылатын нарықтық-экономикалық талаптар сақтандыру құқығы мен
Осы орайда сақтандыру құқығының жүйесі сақтандыру ісі мен сақтандыру
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Найманбаев С.М. Сақтандыру құқығы. – Алматы: Жеті жарғы,
2. 2000 жылғы 18 желтоқсандағы «Сақтандыру кызметі туралы» Қазақстан
3. Белых В.С. Страховое право. – М., 2001. -
4. 2006 жылғы 5 шілдедегі «Өзара сақтандыру туралы» Қазақстан
5. Назарчук И.А. Актуальные проблемы страхового права на современном
6. Рейтман Л.И. Страхование: что это такое? // Экономика
7. Худяков А.И. Страховое право Республики Казахстан. – Алматы,
8. Жуйриков К. Страхование: теория и практика. – Алматы,
9. Қазақстан Республикасының Конституциясы. – Алматы: Елорда, 2011. –
10. Ким Г.В. Государственное страхование в Казахстане. – Алматы,
11. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі. – Алматы: ЮРИСТ, 2011.
12. Найманбаев С.М. Сақтандыру шарт – сақтандыруды жүзеге асырудың
13. Назарчук И.А. Страхование. – Алматы, 2000. - 431
14. Худяков А.И. Правовое регулирование страхования жизни // Мысль.
15. Сербиновский Б.Ю. Страховое право. – М., 2004. –
16. Алимбекова К.Е. Жазатайым жағдайлардан сақтандырудың құқықтық негіздері. –
17. Макарчук Н.А. Социально-экономическое значение страхования. – Караганда, 2006.
18. Шихов А.К. Правовое регулирование страхования и его основные
19. Мазурина Т.Ю. Сущность и значение страхования. – М.,
20. Мыңбаева Н.Б. Өзара сақтандырудың құқықтық негіздері // Әл-Фараби
21. Мыңбаева Н.Б. Сақтандыру қызметін лицензиялаудың кейбір мәселелері //
22. Скамай Л.Г. Содержание, виды и сущность перестрахования. –
23. Мухамеджанов Б.А. Қайта сақтандырудың кейбір мәселелері // Фемида.
24. Федорова Т.А. Основы страховой деятельности. – М.: БЕК,
25. Петров Д.А. Страховое право. – М., 2000. –
26. 2003 жылғы 25 сәуірдегі «Міндетті әлеуметтік сақтаңдыру туралы»
3