Жоспар
Кіріспе.
I-ТАРАУ. Халықаралық валюта қатнастары.
1.1. Халықаралық валюта мәні және құрлымы.
1.2. Халықаралық валюта жүйнсінің дамуы кезендері.
II-ТАРАУ. Еуропалық валюта жүйесі және валюталық одақты
2.1. Еуропалық валюта жүйесі.
2.2 .Қазақстан Республикасының валюта саясаты.
2.3 Қазақстан мен Еуроодақ арасындағы Қарым-қатынас..
Қортынды.
Қолданған әдебиеттер.
Кіріспе
Дүниежүзілік шаруашылық байланыстарын, валюта қатнастарынның жолға қойылған жүйесінсіз,
Валюта қатнастары – бұл дүниежүзілік қатнастардың қолданылуына байланыстыжәне
Қазіргі заманда валюта қатнастарының әлуметтік-экономикалық функциясы сол, дүниежүзілік
Ұттық валюта жүйесі – елдің ұлттық зандары бойынша
Дүниежүзілік валюта жүйесі – бұл дүниежүзілік шаруышылықтын дамуына
I-ТАРАУ. Халықаралық валюта қатнастары.
1.1. Халықаралық валюта мәні және құрлымы.
ХХ ғасырдың орта шенінен бастап халықаралық экономикалық, қаржы-қаражат
Валюталық қатнастар дегеніміз – дәстурлі ақша қызметінің дүниедүзілік
Дүниежүзілік ақша сыртқы суда мен қызмет көрсетулерді,капиталдар қозғалысын,
Валюталық қатнастар ұлттық және халықаралық денгейде жүзеге асады.
Ұлттық валютва жүйесінің негізгі белгілеріне мыналар жатады.
Ұлттық валюта бірлігі;
Ресми алтын валюта қорының құрлымы;
Ұлттық валютаның паритеті менг валюта курсын қалыптастыратын механизімі;
Валютаның айырбасталу мүмкіндігі;
Валюталық шектеулердің деңгейі;
Мемлекеттің сыртқы экономикалық есептеулерді жүзеге асыру тәртібі және
Ұлттық валюта жүйесін байланыстыратын буынға валютанвң курсы
Валютаның курсы дегеніміз – жекелеген елдердің валюталарының ара
«Паритет» - валюталардың алтын мөлшеріне сәйкес ара қатысы.
Халықаралық валюта жүйесі дүниежүзілік шаруашлық шеңберінде валюталвқ қатнастарды
Бұл жүйе дүниежүзілік капиталистік шаруашлықтын бірте – бірте
Халықаралық валюта жүйесінің негізгі элементтеріне мыналар жатады:
ұлттық және ұжымдық валюта бірліктерінің қоры;
халықаралық өтімді (ликвидный) активтердің құрамы мен құрлымы;
валюталық паритеттер мен курстардың механизімі;
валюталардың өз-ара айыпбасталу жағдайы;
халықаралық есептеулердің нысаны;
халықаралық валюта нарықтары мен дүниежүзілік алтын нарықтарындағы орныққан
халықаралық валюта-қаржы қозғалысын реттеуші ұйымдар (Халықарылық валюта қоры
Халықаралық валюта жүйесінің негізгі міндеттеріне тұрақты экономикалық өсуді,
Халықаралық Валюта жүйесі хвлықаралық экономикалық қатнастарды кеңейтуге,немесе,
1.2. Халықаралық валюта жүйесінің даму кезендері.
Халықаралық валюта жүйесі – динамикалық, дамушы жүйе. Бұл
Өз даму барысында халықаралық валюта негізгі төрт кезеннен
Халықаралық валюта жүйесінің бірінші түрін алтын стандарт жүйесі
Алтын стандарт жүйесінің негізгі белгілеріне мыналар жатады:
әр бір валюта бірлінгінде белгілі алтын мөлшкрінің болуы;
валютанығ алтынға айырбасталу мүмкіндігі ел ішінде де, мемлекет
алтын құймалардың монетаға (тиынға) айырбасталу, алтынның еркін
Алтынның ұлттық қоры мен ел ішіндегі ақша ұсынысы
Алтын стандартқа негізделген халықаралық есептеулердің механизімі қатаң курс
Алтын стандарттың бір түрінен екінші түріне кқшу дүниежүзілік
Капиталистік шаруашлықты жү.огізудің бірте – бірте күрделенуі, жүниежүзілік
Екінші жүйе – алтын девизді стандарт жүйесі 1922
Алтын – валюталық стандарт жүйесі ХХ ғасырдың 30-
елдер арасындағы түпкілікті ақшалай есеп айырысу қызметін алтын
әр түрлі елдердің валюталары құнынің өлшемі ретінде және
басқа елдердің орталық банктері мен үкімет мекемелері АҚШ-тың
Унция – ағылшын өлшем жүйесіндегі масса бірлігі. Алтынның
валюталарды өз-ара салыстыру және оларды айырбастау алтын мен
әр бір ел өз валютасы курсының тұрақтылығын
Валюталардың нарықтық курсы белгіленген алтын немесе доллар паритеттерінен
мемлекетаралық валюталық қатнастарды реттеу Бреттон- Вудс конференциясында құрылған
Бреттон – Вудс келісімі халықаралық валюта жүйесінің дамуындағы
60- сонына қарай Бреттон – Вудс жүйесі күшейе
70-жылдардың басында Бреттон – Вудс жүйесі іс жүзінде
Төртінші, халықаралық валюталық жүйе 1976 жылы ХВҚ –
1.Валюталық курстардың құны мен есептелу нүктесін айқындайтын құрал
2. Елдер арасындағы валюталық өзара қатнастар әлемәндегі елдердің
а) валюталардың сатып алушылық қабілеті.
ә) Халықаралық нарыққа валюлалардың сұранысымен үсынысынның арақатынасы .
3. арнаулы ақша резерві (СДР), яғыни (қарыз берудің
СДР негізгі резервтік валюта болып, басқа резервтік валюталардың
90-жылдардың басында бесінші, халықаралық валюталық жүйе
Бұл жүйе екі элемен ттен тұрады:
1) негізгі тіреуші бірліктер тандалады, ол бірліктер негізінде
2) Валюталық курстардың ауытқу диапозоны үлкен амплетудаларда дүзеге
Валюталық курс кейбір валюталарға қатысты сақталады, басқа валюталарға
Алғашында СДР бірлігі доллардың осыған сәйкес құрамына теңестіріледі.
1944 жылдың шілде айынан бастап, СДР-дың алтындвқ құрамы
СДР курсы валюталық кәрзеңкі негізінде анықталады.
Валюталық кәрзенке – 16 ел валюталарының орташа өлшенген
1981 жылдың қаңтарынан бастап валюталық кәрзеңке 5 валютаға
Бұл валюталарға жататындар АҚШ доллары, ГФР маркасы, жапон
Валюталық кәрзеңке - бұл белгілі бір валютаның
Біз жоғарыда СДР валюталық бірлікті қарастырдық, сонымен бірге,
Еуропалық экономикалық одақттастық құралдарда біртұтас еуропалық валюта жасау
Еуропалық Одақ шенберінде өткен күрделі келіссөздердің нетижесінде
Еуропалық валюта жүйесі – ұлттық валюталардвң экономикалық интеграция
Еуропалық валюта жүйесі үш элеметтерден тұрады: 1)ЭКЮ еуропалық
Еуропалық валюта жүйесінің алдына мынадай міндеттер қойылады:
Еуропалық одақ елдер ішінде сенімді валюталалық тұрақтылықты орнату.
Тұрақты түрде даму стратегиясының негізгі элементі болу.
Экономикалық даму процестерінің байланысын нығайтып, уеропалық ынтымақтастыққа
Халықаралық экономика және валюталық қатнастарға тұрақтандырушы фактор ретінде
Еуропалық валютпа жүйесінің атқарушы механизімі ЭКЮ-ді қалыптастыру және
Еуропалық валюта валюталық қорлардың Одаққа мүше елднрдің
Еуропалық Одақтың қайраткері Ж.Делор еуропа валюталарын біріктіру
1990 жылы Еуропалық валюта жүйесіне қатысушы елдер
Батыс еуропа елдері валюталар курсының тербелуін реттеу мақсатында
II-ТАРАУ. Еуропалық валюта жүйесі және валюталық одақты
Еуропалық одақтың құрылуы және қалыптасуы туралы.
Әңгімемізді ЕО-ның қалыптасу кезеңінен бастасақ, ол 1948 жылы
Уақыт өткен сайын ЕО-ның қызмет ауқымы кеңейіп, оған
Арада алты жыл өткен соң алтылық одаққа Дания,
Кеңес одағы ыдырағаннан кейін Еуропалық Одақ өз шекарасын
2002 жылдың 1 қаңтарында Еуропалық Одақтың бірыңғай ортақ
Енді Еуропалық Одақтың институттары туралы сөз қозғайтын болсақ,
Еуропалық Парламент тікелей дауыс беру арқылы бес жылға
Еуропарламенттің өкілеттілігі айтарлықтай ауқымды. Ол Еуроодақ Кеңесімен бірлесе
Еуропалық Одақ кеңесі ЕО-ның өкілетті шешім қабылдайтын басты
Еуропалық Кеңес – Еуроодақтың жоғары саяси органы. 1974
Ал Еуропалық Комиссия Еуроодақтың атқарушы органы ретінде құрылған
2.2.Еуропалық валюта жүйесі.
Еуропалық одақ шенберінде өткен күрделі келіссөздердің нәтижесінде 1979
Еуропалық валюта жүйесі – ұлттық валюталардың экономиқалық валюта
Еуропалық Одақ шенберінде өткен күрделі келіссөздердің нетижесінде
Еуропалық валюта жүйесі – ұлттық валюталардвң экономикалық интеграция
Еуропалық валюта жүйесі үш элеметтерден тұрады: 1)ЭКЮ еуропалық
Еуропалық валюта жүйесінің алдына мынадай міндеттер қойылады:
Еуропалық одақ елдер ішінде сенімді валюталалық тұрақтылықты орнату.
Тұрақты түрде даму стратегиясының негізгі элементі болу.
Экономикалық даму процестерінің байланысын нығайтып, уеропалық ынтымақтастыққа
Халықаралық экономика және валюталық қатнастарға тұрақтандырушы фактор ретінде
Еуропалық валютпа жүйесінің атқарушы механизімі ЭКЮ-ді қалыптастыру және
Еуропалық валюта валюталық қорлардың Одаққа мүше елднрдің
Еуропалық Одақтың қайраткері Ж.Делор еуропа валюталарын біріктіру
1990 жылы Еуропалық валюта жүйесіне қатысушы елдер
Батыс еуропа елдері валюталар курсының тербелуін реттеу мақсатында
Маастрихт келісімдеріне сәйкес Еуропалық одақ мемлекеттерінің ұлттық валюталары
Бірінші кезені: 1998 жылы басталды. Бұл уақытта валюталық
Екінші кезнде,(1990-2001ж.ж.) Еуропалық орталық банк, алғашқы қадам ретінде
Үшінші кезенде Еуропалық валюталық экономикалық одақ кеңістігіндегі банктік
ЕУРО- ның пайда болуы құнды қағаздар мен байланысты
ЕУРО-ны еңгізу аталған валюта нарығының бір сәтте дүние
Жаңа ақша бірлігі бар валютаны екінші валютаға аударуға
2.3. Қазақстан Республикасының валюта саясаты.
Әлемдік тәжіриебе көрсеткендей, нарық экономикасы жағдайында мемлекет тарапынан
1996 жылы 24 желтоқсанда Қазақстанда «валюталық реттеу» түралы
Жаңа заң бойынша валюталық байлыққа жататындар:
шетел валютасы;
құнды қағаздар мен төлем құралдары және құны шетел
алтын құймасы.
Валюта байланыстарының субьектілері болып «резиденттер» және «резидент еместер»
Қазақстан Республикасында тұратын жеке кәсіпкерлер, оның ішінде уақытша
Қазақстан республикасының заңы борйынша құрылған заңды тұлға, Қазақстан
Қазақстан Республикасынан тыс жердегі дипломатиялық, сауда және басқа
Қазақстан Республикасындағы «резидент еместерге» жататындар:
Қазақстан Республикасындағы барлық жеке кәсіпкерлер және заңды тұлғалар,
«валюта байлықтарын сатып алумен сату» тауар мен қызмет
«Капитал қозғалысына жататын валюталық операцияларға» : инвестиция оның
Қазақстанда 2-ші баптың қаулысы бойынша, валюта қадағалау органы
1. Қазақстан Рспубликасының валюта қадағалауынның негізгі орыны болып
2.Қазақстан Республикасының ұлттық банкісі резиденттердің экспортық операцияларын төлем
Қорыта айтқанда, мемлекет валюта байланвстарына ететеден-ақ араласқан. Бастапқы
2.4 Қазақстан мен Еуроодақ арасындағы Қарым-қатынас..
2003 жылдың қыркүйегінде Еуропалық Комиссияның Қазақстандағы өкілдігінің шақыруымен
Еліміз тәуелсіздікке қол жеткізгелі бері көптеген беделді халықаралық
Енді Еуропалық Одақ пен Қазақстанның ынтымақтастығы туралы сөз
Қазіргі таңда Қазақстан Еуроодақтың Орталық Азиядағы ең ірі
Ал Одаққа мүше жекелеген мемлекеттерге келсек, Қазақстанмен тауар
Байланыс орнағаннан бергі жылдар ішіндегі Еуроодақ Қазақстан экономикасына
Еліміздің Еуроодақ алдында салмағының артуына жер қойнауы байлықтарының,
Қорытынды
Жалпы қорта келгенде, әлем валюта нарығы екі түрге
Яғыни валюта қатнастар дегеніміз – дәстүрлі ақша қызметінің
Тағы бір айтып кететін мәселе, ол қор бирдасы.
Қор биржасындағы операциялары оның мүшелері ғана жүзеге асыра
Республикада ұлттық валюта теңгені енгізу, тәуелсіз мемлекеттін
Негізгі валюталарға қатынастылығы жағынан алғанда
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
«Экономика теория негіздері», Алматы «Санат» 1998 жыл
«Экономическая теория», В.Д.Камаев, Москва 1998 год.
"Международные валютно-кредитные и финансовые отношения" - под ред
Internetional Monetary Fund. Vol.26/september 1997
Булатов А.С. Экономика. М.: Бек. 1996. Гл. 14
Жуков Е.Ф. Общая теория денег и кредита. М.:
Камаев В.Д. Экономика и бизнес. М.: изд-во МГТУ.
Красавина Л.Н. Инфляция в условиях современного капитализма. М.:
Лившиц А. Я. Введение в рыночную экономику. М.,
Маконнелл К, Брю С. Экономикс. М.: Республика, 1993.