Казақстан Республикасынын ғылым және білім Министірлігі
Жәңгір хан атындағы Батыс Казақстандық аграрлық-техникалық мемлекеттіқ университеті
«Мемлекетті реттеу кафедрасы»
Курстық жұмыс
Тақырыбы: «Бәсеке – күрес нарықтық экономикадағы механизмінің басты
Курстық жұмысты орындаған:
БФ – 13 группасының студенті:
Мурзагалиева С. Г.
Курстық жұмысты тексерген:
аға оқытушы:
Муталова Ельназ Сатқанқызы.
Орал – 2006
Жоспар
бет
Кіріспе
1- бөлім. Бәсеке және оның мазмұны.
1.1. Бәсеке туралы түсінік.
1.2. Сұраныс пен ұсыныс бәсекенің элементтері.
1.3. Бәсеке туралы ғалымдардың тұжырымдамалары.
2- бөлім. Бәсеке түрлері.
2.1. Жетілген бәсеке..
2.2. Жетілмеген бәсеке.
Қорытынды.
Әдебиет тізімі.
Кіріспе.
Қазіргі нарықтық экономика негізінде шығарылған өнімнің сапасына басқалай
Өз кезегінде бәсекеге жарамдылық екі көрсеткішке байланысты
Қазіргі заман талабы, жоғары сапалы тауарды шығару негізгі
Бұл мәселе бүгіңгі қүнде өте маңызды, сондықтан мен
«Тек бәсеке – қүрес бола отырып, тауар өнімінің
1.1 Бәсеке - өндірушілерді ресурстарды мейлінше аз
Бәсеке - (лат. сoncurred-қақтығысу) -бұл рыноктық экономиканың қатысушыларының
Рыноктың мәнді белгілерінің бірі – бәсеке болып
Бәсеке мақсаты - өндіріс факторлары мен тауарларды таратуға
Нарықтық жағдайда тұтынушының қанағаттануы тауарға деген өзінің ерекшелігінің
Өнімнің бәсекеге жарамдылығы ерекше жағдайын қанағаттандыруына мүмкіндік беретін
Сонымен, тауарға бәсекенің жарамдылығын, оның сапалық және құндық
1.2 Бұл маңызды көрсеткішті анықтаудың бірнеше
Бірінші тәсіл: техникаға бәсекенің жарамдылығын анықтайтын белгісі –
Бс – сатылу бағасы, Шт -
Екінші тәсіл: тауардың бәсекелестік жарамдылығын анықтағанда бұл тәсіл
Үшінші тәсіл: бұл тәсіл техникалық денгейі және сату
КК = ККэ ККт ККс
КК – тауар денгейінің кешенді көрсеткіші;
ККэ - эстетико- эргономикалық деңгейінің кешенді
ККт - техникалық деңгейдің кешенді көрсеткіші;
ККс - көрсеткіш кешенінің сенімділігі.
Төртінші тәсіл: бұл тәсілде - бәсекеге жарамдылықтың деңгейі
Қорыта айтканда, біздің Республикада өткізіліп жатқан нарыққа көшу
Бәсеке –күрестін орны рынокта болып табылады. Рыноктың жұмыс
Сұраным деп - адамдардың әртүрлі тауарларды тұтынушылығын,
Жеке сұраным- жекелеген сатып алушылардың не ана, не
Нарықтық сүраным – жеке сатып алушылардың қосындысының сұранымдары
Жиындық немесе ризалықпен қабылдау сұранымы ұлттық деңгейде қалыптасады
Тауардың салыстырмалы бағасы жоғары болған сайын ,
Енді біз «ұсыныс» деген ұғымды қарап көреміз. Ұсыным,
Әрбір сәтте өз тауарларын рынокқа ұсынушы өндірушілердің жағдайлары
Ұсынымның оралымдылығына мынадай факторлар ықпал етеді:
-уақытша фактор өндірушінің баға өзгерісіне көңіл аудару мүмкіндігін
- Өндірістік кезеңнең ұзақтылығы. Өндірістік цикл неғүрлым ұзарған
Сұраным мен ұсынымдардың қалыптасу заңдылығын зерттеп барып, нарықтық
Тепе-тендіктің бағасы рыноктың бәсекелестік жағдайында орнығады. Алайда бәсекелестіктің
Сұраным жағына да, ұсыным жағына да шығатын экономикалық
1.3 XX ғасырдың басында еркін бәсеке экономикасының монополистікке
1933 жылы Антарктика жағалауының бір жағында Э. Чемберлин,
Біріншіден: Э. Чемберлин теориясы бойынша нақты емес жасанды,
Екіншіден: ол енгізген «монополистік бәсеке»- деген түсінік таза
рыноктық құрылыс кезінде сатушылар саны көп;
фирма жұмысына бәсекелес фирмалардың тиімді жұмысы әсер етпейді;
сатып алушылар түрлігі сауда маркісіне байланысты және нақты
дифференцияланған өнім, яғни жақын субститут марқалы өнімдер, кез
Үшіншіден: егер бұрын классиктер және неоклассиктер экономикалық өндіріс
Өйткені, бір түрлі ерекше қасиеттері пайда болады, сатып
Төртіншіден: егер классиктер мен неоклассиктер монополияның таза
бәсекені ығыстыруына баға күресінің әлсіреуін көрсе, Э.Чемберлиннің
көзқарасы бойынша, бәсекелік күрес монополист- бәсекелестер арасында үнемі
Бесіншіден: Э. Чемберлиннің пайымдауы алғаш рет экономикалық либерализм
Э.Чемберлин сияқты Дж. Робинсон бастапқы міндет - өндірушілер
Жетілмеген бәсеке теориясы мазмүнды бөліктерінен белгілі болғанындай, монополияның
Біріншіден: Дж. Робинсонның сенімі бойынша, жетілген бәсеке тұсында
Екіншіден: Дж. Робинсонның көз қарасына сәйкес, монополия өнімінін
Үшіншіден: жетілмеген бәсеке бар монопольді рынокта Дж. Робинсон
Төртіншіден: өзінің теориялық зерттеуінің аяқтай келіп, Дж. Робинсон
Осындай және басқа да пайымдаулардан бастау алған өндірістің
«монополизацияланудың артықшылығын түсіндіруде оның өндіріс тиімділігін арттыратындығын
Өзінің зерттеу нәтижелерінің негізінде Дж. Робинсонның басқа
2.1 Бәсеке –рыноктық қатынастардың негізгі категориясы, әр
Баға – заттармен қызметтердің ақша түріндегі құны. Баға
Бағалық бәсеке тауарлар мен қызметтерді бәсекелестің бағасына қарағанда
Баға бәсекесі – бұл мынадай жолдармен таза табыс
Бағалы емес бәсеке техникалық артықшылықтардың арқасында жететін тауарлардың
Рыноктық қатынастардың қатысушыларының өзара қалай бәсекелесуіне байланысты жетілген
Бәсекелестік күрестің негізгі әдістері болып: баға және бағадан
ең жаңа технологияны қолданып, соның негізгі жаңа және
ұқсас тауарлар жасау;
сатып болғаннан кейінгі техникалық қызмет көрсету жақсарту;
өз тауарларында жарнамалау.
Жетілген бәсеке деп- басты бақылаушы тұтынушының мүддесі болып
Жеке фирмалардың өнім бағасы (базар нарқына) әсер етуі
Жетілген бәсекенің негізгі белгісі: әрбір фирманың үлесі жалпы
Жетілген бәсеке толық түрде болмайды. Оған тек жуық
Жетілген бәсекенің өмір сүруін көздейтін төмендегі жағдайлар да
- рынокта сатушылар мен сатып алушылардың көп болулары;
- рыноктағы бір сатып алушының сатып алған немесе
- өнім біртекті болып, бірде – бір сатып
- барлық сатушылармен сатып алушылар рыноктағы баға
- рынокқа ену секілді, одан шығуға да толық
Сатушылар көп болса бірде-бір өндіруші сол тауардң өндірілуі
Жетілген бәсеке тұтынушылар үшін қолайлы, себебі ресурстар тиімді
Сонымен, «бәсеке, егер оған кедергі келтірілмесе, ол
Жетілмеген бәсеке.
2.2 Жетілмеген бәсекемен салыстырғанда монополияның өте маңызды
Монополия – жеке өндіруші тауар рыногын бақылап және
Монополияның мақсаты – рынокта баға мен өндіріс көлемін
Картель – шығарылып отырған өнім мен өткізу рыногын
Синдикат - өнімді бірлесіп өткізуді ұйымдастыру мақсатымен бірігу.
Трест – монополияға енетін фирмалардың меншік, өндіріс және
Концерн – қаржы орталығы бір, бірақ жалпы технологиясы
Конгломерат – басты фирманың қызмет өрісімен өндірістік және
Монополияның пайда болуы бәсекені жетілмеген сипатты дамытады.
Жетілмеген бәсеке деп еркін бәсекенің шарттарының кем дегенде
Монополиялық бәсеке - кезінде рынокта сатушылар мен
Олигополиялық бәсеке - дегеніміз бірнеше фирма үстемдік
Олигополияға қарама – қайшы құбылыс болып олигопсония табылады.
Таза монополия:
-бір сатушы, таза немесе жетілген монополия – бір
- монополия өнімі таңғажайып, оның теңдесі жоқ. Сатып
- таза моноплист тауар мен игі қызметтердің бағаларына
Монополия – бұл мемлекеттердің, фирмалардың, ұйымдардың, сауда жасаушылардың
Кейбір жағдайда рынокта тек бір ғана сатып алушы
Монополияның рөлі экономикада екі жақты. Оның жақсы
Жаман жағы монополия рынокта үстемдік етеді және монопольды
Осыны ескере келе, мемлекет бәсекені қолдай отырып, монополизмге
.
Қорытынды.
Бәсекені талдай, зерттей келе мынадай ойға келдім:
Бәсеке – қақтығысу, бұл рыноктық экономиканы қатысушыларының арасындағы
Нарықтық экономиканы реттеу сферасындағы мемлекеттің негізгі мендеті –
Рыноктық экономиканың негізгі ерекшілігі болып еркін таңдау: өндіруші
.
Әдебиеттер тізімі:
1. Аубакиров А. Б.
2. Доскалиев С. Ә. «Экономика ілімдерінін тарихы» Алматы
3. Джумабаев С. К. «управление человеческими ресурсами»
4. Жарканбаев Е. Б. «Аралас экономика негіздері»
5. Жүнісов К. М.
6.Қалдыбаев Ө. Е. «Нарықты экономикалық анықтамалығы» Алматы
7.Меирбеков А. Қ. «Кәсіпорын экономикасы» Алматы
8.Мамыров Н. К. «Менеджмент и рынок» Алматы 1998
9. Сәбдеп О. «21 ғасырға қандай экономикамен кіреміз?»
10.Осипова Г. М.
11.Шеденов Ө. Қ. «Жалпы экономикалық
11