Ақпараттық база


Мазмұны
Кіріспе 3
1. Қазақстан Республикасының бюджетін атқарудағы қаржылық процедуралар жүйесі. Қазынашылықтағы
1.1 Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі 4
1.2. Бюджеттік атқарудағы қаржылық процедуралар 9
1.3 Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігі Қазынашылық Комитетінің атқаратын
1.4. Бюджеттің атқару жүйесін автоматтандыру. Қазынашылықты жаңғырту жобасы 23
1.5. Қазынашылық жүйесінің біріктірілген ақпараттық жүйесінің сипаттамасымен мінездемесі 26
2 «Бюджетті атқару» ақпараттық жүйесін жобалау мен құру технологиясы
2.1. «Бюджетті атқару» ақпараттық жүйесін құрудың мақсаты 33
2.2. «Бюджетті атқару» ақпараттық жүйесіне қойылатын талаптар 34
2.2.1. АЖ құрылымына қойылатын талаптар 35
2.2.2. Ресурстарға қойылатын талаптар 36
2.2.3. Ақпараттық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар 37
2.2.4. Ұйымдастырушылық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар 39
2.2.5. Техникалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар 40
2.2.6. Бағдарламалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар 41
2.2.7. Математикалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар 42
2.3. Концептуалды схема 43
2.4. Тапсырма қойылымы 46
2.5. Ақпараттық база 47
2.6. Тапсырманың математикалық қамсыздандырудың сипаттамасы 50
2.7. Бағдарламалық қамтамасыз ету 51
2.8. Тапсырмалардың жиынтығының қызмет етуіндегі ақпараттық технологиялардың сипаттамасы 53
Қолданылған әдебиеттер 54
Кіріспе
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасының қаржы саласының даму бағыттарының басты
Қазақстан Республикасының бюджет саласы мемлекетіміздің ең негізгі қатынастар аясы,
1. Қазақстан Республикасының бюджетін атқарудағы қаржылық процедуралар жүйесі. Қазынашылықтағы
1.1 Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі
Әрбір ақпараттық жүйенің (АЖ) өзіндік пәндік облысы болады. Ол
Бұл дипломдық жұмыста бюджеттік атқарылымның қаржылық процедураларындағы ақпараттық технологиялар
1991 ж. бастап ҚР өзінің тәуелсіздігіне қолы жетті. Мемлекетіміздің
Бұл заң әртүрлі деңгейдегі бюджеттердің қалыптасу процесінде пайда болатын
Осы Заңда ҚР бюджет жүйесі туралы былай делінеді:
“Бюджет жүйесі – заңмен бекітілген аралық қарым–қатынасы бар, экономикалық
ҚР жиынтығында бюджет жүйесін құрайтын дербес республикалық бюджет пен
Республикалық бюджет – ҚР Конституциясы мен Заңнамалық актілермен белгіленген
Жергілікті бюджеттер немесе әкімшілік–территориалдық бірліктердің бюджеттері – облыстық, аудандық
Жоғарыда аталған Заңға сәйкес ҚР бюджет жүйесі төмендегідей қағидаларға
Біртұтастық, бұл барлық бюджет түрлерінің ортақ құқықтық базамен қамтамасыз
Толықтылық, ҚР салық және бюджет заңдарында белгіленетін барлық түсімдердің,
Бюджеттердің нақтылығына ҚР Президентінің Қазақстан халқына жыл сайынғы жолдауына
Бюджеттердің жариялылығы бекітклген бюджеттер мен олардың атқарылуы туралы есептердің
Бюджеттердің дербестігі әртүрлі деңгейдегі бюджеттердің арасында кірістерді бөлудің тұрақты
Қазіргі кезде әзірлеудің негізі болып ҚР Үкіметі бекіткен Қазақстан
“Бюджет жүйесі” туралы Заңға сәйкес бюджеттің құрылымы келесідей болуы
Түсімдер:
Кірістер
алынған ресми трансферттер
кредиттерді қайтару
Шығыстар:
Шығындар
кредиттер
Бюджет тапшылығы (профициті);
Бюджет тапшылығы (профицитін пайдалану) қаржыландыру.
Ал түсімдер өз кезегінде келесідейлерге бөлінеді:
салалық түсімдер;
салықтық емес түсімдер;
капиталмен операциялардан түсімдер.
Жоғарыдағы негізгі 3 категорияға қосымша “алынған ресми трансферттер” категориясымен
Жаңа бюджет жүйесіне сәйкес бірыңғай бюджеттік сыныптама еңгізілді. Бюджеттік
кірістер сипаттамасы:
санаты
сыныбы
ішкі сыныбы
ерекшелігі
шығыстардың функционалдық сыныптамасы:
функционалды топ
ішкі функция
мекеме
бағдарлама
ішкі бағдарлама
шығыстардың экономикалық сыныптамасы:
категория
сынып
ішкі сынып
ерекшелігі
шығыстардың ведомствалық сыныптамасы:
мекеме
бағдарлама
ішкі бағдарлама.
“Бюджет туралы” Заңға сәйкес бюджет жобаларын қарастыру бюджет коммисияларының
Тиісінше, “қаржылық жылға республикалық бюджет туралы” заң келесідей мәліметтерді
кірістердің, алынған ресми трансферттердің, республикалық бюджеттен берілген кредиттерді қайтарудың,
облыстар, Астана және Алматы қалалары бойынша, республикалық және жергілікті
мемлекеттік акциялар пакеті бар акциялар акционерлік қоғамдардан және республикалық
айлық жалақының, зейнетақы мен айлық есептік көрсеткіштің ең төменгі
ҚР Үкіметі резервтерінің мөлшерін;
ҚР мемлекеттік кепілдіктері бойынша міндеттемелерді орындау сомасын;
Үкіметтік борыштың лимитін;
ҚР тиісті қаржы жылына арналған мемлекеттік кепілдіктерін беру лимитерін;
Облыстар, Астана және Алматы қалалары бойынша республикалық және жергілікті
Республикалық бюджеттік бағдарламалардың функционалдық топтары, әімшілері бойынша және ішкі
Республикалық ағымдағы бюджеттік бағдарламалар мен бюджеттік даму бағдарламаларының тізбесін;
Тиісті қаржы жылына арналған республикалық және жергілікті бюджеттерді атқару
Республикалық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелердің ағымдағы қаржы жылының басында
Республикның бюджеттік жүйесін реформалау соңғы 10 жылға келді.
1997 жылы мемлекеттік бағдарламалық міндеттерін орындау мен бюджеттің барлық
1998 жылы бюджеттен қаржыландырылатын мекемелер жататын мемлекеттік секторына функционалды
Бюджеттік процестің маңызды кезеңі болып мемлекеттік мекемелердің құқықтық жағдайы,
Осы кезеңде барлық бюджеттен тыс қорлар таратылып, оның ақша
«Бюждеттік жүйе туралы» Заңның өзгертулеріне сәйкес орталық пен аймақтар
Барлық облыстар үшін республикалық және жергілікті бюджеттер араларындағы бөлу
Бюжеттен қаржыландырылатын мемлекеттік қызметтерді жіктеу жүргізілді;
Бюджеттердің барлық деңгейлерінің арасындағы баланстылық бюджеттік алымдар мен ресми
Жергілікті атқарушы органдар үшін қарыз алу құқығы енгізілді.
Осы кезеңде бюджетте көрсетілген барлық льготтар мен жеңілдіктер бойынша
2000 жылдан бастап бюжеттік процесті мемлекеттік дамудың мақсаттарына сай
Сонымен қатар, бюджеттік процеске бюджеттік бағдарламаның паспорты деген ұғымы
Бұл құжат бюджет бағдарламасының құнын, нормативті-құқықтық базасын, қаржыландыру көздерін,
Бюджеттік ұйымдардың сметалары бюджеттік бағдарламаны қаржыландырудың детальлді және жиынтық
Бюджеттік процеске бюджеттік бағдарламаларды жүзеге асыруды бағалау механизмі дамытылып
1.2. Бюджеттік атқарудағы қаржылық процедуралар
Бюджетті атқару жөніндегі қаржылық рәсімдер – мемлекеттік мекемелер өз
Республикалық бюджетті атқаруды ҚР Үкіметі қамтамасыз етеді. Мемлекеттік мекемелер
Бюджетті атқару жөніндегі қаржылық рәсімдер сол сияқты бюджет жүйесі
Бюджеттік атқарудағы қаржылық процедуралардың заңнамалық негізі болып ҚР Конституциясы,
Осы аталған нормативтік актілеріне сәйкес ҚР-да бюджеттік атқарылымда келесідей
I. Тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы ҚР
Кірістердің, алынған ресми трансферттердің, республикалық бюджеттен берілген несиелердің қайтарылуын,
Функционалдық топтар, ішкі функциялар, республикалық бюджеттік бағдарламалар, бағдарламалар және
Республикалық инвестициялық жобалардың тізбесін;
Мемлекеттік мекемелерге республикалық бюджет туралы заңды іске асыру жөніндегі
II. Осы актінің негізінде бюджеттік бағдарламаның паспортын бекіту және
Бюджеттік бағдарламаның паспорты – ҚР Үкіметі немесе жергілікті атқарушы
Паспортты тиісті қаржы жылына арналған республикалық немесе жергілікті бюджетте
III. Бюджетті атқару үшін қаржыландырудың мынадай жоспарлары жасалынады:
мемлекеттік мекемелердің міндеттемелері және төлемдері бойынша бюджеттік бағдарламаларды (кіші
бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің міндеттемелері және төлемдері бойынша бюджеттік бағдарламаларды
қаржыландырудың жиынтық жоспары.
Бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің міндеттемелері және төлемдері бойынша ведомствалық бағыныстағы
Қаржыландыру жиынтық жоспарының мынадай құрылымы бар:
бюджетке түсетін түсімдердің жиынтық жоспары;
кірістер;
алынған ресми трансферттер;
несиелерді қайтару;
бастапқы қаржы жылына арналған бюджет қаражаттарының бос қалдықтарын ескере
міндеттемелері және төлемдері бойынша қаржыландырудың жиынтық жоспары;
шығындар;
несиелер;
үкіметтік борышты өтеу немесе жергілікті атқарушы органның борышын өтеу.
ҚР Қаржы министрлігі – бұл жоспарды ҚР Үкіметінің актісі
IV. Келесі сатыда ұлттық, шетел валюталарында және зат түріндегі
а) Күн сайын уақыттың нақты режимінде заңдарда белгіленген тәртіппен
б) Күн сайын белгіленген тәртіппен кірістерді бөлудің нормативтері бойынша
Шетел валютасындағы бюджетке түсетін түсімдер ҚҰБ келісімі бойынша Қаржы
V. Бюджетті атқарудағы келесі процедуралар: рұқсат беру, міндеттемелерді қабылдау,
Алдыменен, Қаржы министрлігі және жергілікті уәкілетті орган кезеңдер бойынша
ҚР Статистика жөніндегі агенттігінің статистикалық деректері;
ҚР заңнамасында белгіленген тәртіппен анықталған валюта айырбасының рыноктық бағамы;
капитал рыногында сатылатын мемлекеттік бағалы қағаздардың пайыздық ставкасы;
тиісті қаржы жылына арналған, бекітілген немесе нақтыланған бюджет;
үкіметтік заемдар туралы келісімдер (негізгі үкіметтік борышты өтеу, үкіметтік
жеке және заңды тұлғаларды бюджет қаражаты есебінен кредиттеу туралы
мемлекеттік меншікті жекешелендіру кестелері туралы ақпарат;
тиісті бюджеттердің ҚБШ-дағы қаражаттардың қалдығы;
келесі айлардағы бюджетке түсетін түсімдердің ай сайынғы жоспары.
Бюджетке түсетін ақшалай түсімдердің күтіліп отырған көлемі Қаржы министрлігі
Қаржы министрлігі және жергілікті уәкілетті органдар ағымдағы қаржы жылының
Мемлекеттік мекемелерге рұқсаттар бюджеттік бағдарламалардың әкімшілерінің міндеттемелері бойынша қаржыландыру
Бекітілген паспорттарға сәйкес бюджет қаражаттарының пайдалануын бақылау және бюджеттік
Міндеттемелерді тіркеу рәсімі шығыстардың мынадай топтасуын көздейді:
өтеусіз негізде мемлекеттік мекеме мен жеке тұлғалардың – бюджет
стипендияларды, зейнетақыларды және жәрдемақыларды қоса алғанда, оның қызметкерінен басқа,
VI. Бюджет қаражаттары есебінен төлемдер жүргізу рәсімдері. Бұл рәсімдер
VII. Республикалық бюджеттің атқарылуы жөніндегі операциялардың есептерін жасау. Бұл
VIII. Бюджетті бағдарламаларды бағалау рәсімдері. Бұл рәсімдерді Қаржы министрлігі
1.3 Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігі Қазынашылық Комитетінің атқаратын
«Бюджет жүйесі туралы» заңға сәйкес республикалық бюджетті атқару
«ҚР Қаржы министрлігі заңда көрсетілген шекте, мемлеекеттік бюджетті
Министрліктің құрамында келесідей ведомстволар бар: Қазынашылық Комитеті, Салық Комитеті,
мемлекеттік бюджетті атқаруды ұйымдастыру департаменті;
мемлекеттік мекмелерді қаржыландыру департаменті;
халықаралық қаржылық қатынастар департамерті;
құқықтық қызмет департаменті;
табыстар мен мәмілелер департаменті;
мемлекеттік қарыз және несиелеу департаменті;
бухгалтерлік есеп және аудит әдіснамасы департаменті;
жұмысты ұйымдастыру және қаржылық қамтамасыз ету депатаменті;
құжатайналым және кадрлық жұмыс департаменті;
ақпараттандыру департаменті;
акциздерді реттеу департаменті.
Қазынашылық комитетінің жан-жақты сипаттамай тұрып, алдыменен бұл жүйенің даму
1991 ж. 16 желтоқсанынның жағдайына сәйкес ҚР-да Қазынашылық жүйесі
Тәуелсіздік алғаннан бері, нарықтық экономикалық қатынастарға көшу кезеңінде ҚР-ның
Аталған нарықтық экономиканың талаптарына сәйкес, ҚР-ның Президентінің 1994 жылының
Қазынашылық комитеті республикалық бюджеттің атқарылуына қызмет көрсету, мемлекеттік бюджеттің
Қазынашылықтың Ережеге сәйкес негізгі міндеттері келесідей:
республикалық бюджеттің кассалық атқарылуын ұйымдастыруды және бақылауды жақсарту;
мемлекеттік бюджетке есеп айырсу мен кассалық, оның ішінде ақылы
бюджет жүйесіндегі бухгалтерлік есеп пен есептілікті және қазынашылық органдары
өз құзыретінің шегінде республикалық және жергілікті бюджеттер қаражаттарының ұтымды,
Қазынашылықтың мемлекеттік ақпараттық жүйесінің қалыпты жұмыс істеуін қаматамасыз ету.
Қазынашылық комитеті заңдарда белгніленген тәртіппен мынадай функцияларды жүзеге асырады:
мемлекеттік бюджеттің атқарылуына қызмет көрсету;
кезекті қаржы жылына арналған бюджеттік тағайындауларға сәйкес республикалық бюджеттің
республикалық бюджеттің қолма-қол ақша ағындарын болжау;
мемлекеттік мекемелердің кассалық шығыстарын, сондай-ақ ақылы қызметтерді, сомалардан сатудан
республикалық және жергілікті бюджеттер арасында мемлекеттік салықтар мен төлемдерді
мемелекеттік мекемелерді тапсырмалары бойынша ұлттық және шетел валютасымен ақша
мемлекеттік кепілдігі бар мемлекеттік сыртқы заемдар мен мемлекеттік емес
екінші деңгейдегі банктер және банктік қызметтердің тиісті түрлерін көрсетуге
республикалық бюджеттің атқарылуы туралы бухгалтерлік есеп пен есептілікті жүргізудің
бағдарламалардың республикалық бюджеттік мекемелеріне-әкімшілеріне бағдарламалар, кіші бағдарламалар және ерекшеліктер
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде шетелдік валютадағы Қазынашылықтың тиісті
бюджет жүйесінде бухгалтерлік есепті және қазынашылық органдарында ішкі аудитті
халықаралық шарттар, келісім-шарттар және келісімдер жобаларын даярлауға қатысады;
Қазынашылықтың құзыретіне қатысты мәселелер бойынша есептеме жасаудың тәртібін белгілейді;
Қазынашылықтың шоттарындағы ағымдағы қалдықтарды банктік салымдарға және бағалы қағаздарға
Бюджеттік ақша есебінен мемлекеттік мекемелермен жасалған азаматтық-құқықтық мәмілелерді тіркеуді
Құнды металдар рыногының жай-күйіне талдау жасайды, құнды металдармен және
республикалық бюджеттің және өз құзыретінің шегінде жергілікті бюджеттер қаражаттарының
республикалық және жергілікті бюджеттерді пайдаланудың нәтижелері туралы ақпаратты дайындауға
республикалық және жергілікті бюджеттердің кіріс және шығыс шоттарының жай-күйі
республикалық бюджеттің атқарылуы туралы оперативтік, айлық, тоқсандық және жылдық
қаржы тәртібін сақтауға бағытталған мемлекеттік қаржының тиімді және мақсатты
аумақтық Қазынашылық органдарының жұмыс тәжірибесін талдап, жинақтайды және оны
шетел қазынашылықтары қызметінің ұйымдастырылу тәжірибесін зерделейді және оны практикалық
қазынашылық және оның аумақтық органдары қызметкерлерінің біліктілігін арттыруды ұйымдастыруға
өзіне Қазақстан Республикасының заңдарымен жүктелген өзге де функцияларды жүзеге
республикалық және жергілікті бюджеттердің кіріс және шығыс шоттарының жай-күйі
республикалық бюджеттің атқарылуы туралы оперативтік, айлық, тоқсандық және жылдық
қаржы тәртібін сақтауға бағытталған мемлекеттік қаржының тиімді және мақсатты
аумақтық Қазынашылық органдарының жұмыс тәжірибесін талдап, жинақтайды және оны
шетел қазынашылықтары қызметінің ұйымдастырылу тәжірибесін зерделейді және оны практикалық
қазынашылық және оның аумақтық органдары қызметкерлерінің біліктілігін арттыруды ұйымдастыруға
өзіне Қазақстан Республикасының заңдарымен жүктелген өзге де функцияларды жүзеге
1995 жылға дейін ҚР-ның бюджетін кассалық атқару қызметін Ұлттық
1996 жылы ең күрделі мәселе - Бірыңғай Қазынашылық
1998 жылы ҚР-ның Үкіметінің қауылсымен Бюджеттік банк өз қызметін
1999 жылы Қазынашылық комитеті өз өз басқармасын Ақмола қаласына
Cурет 1. Бірыңғай қазынашылық шоттың құрылымы
Cурет 2. ҚР-ның Қазынашылық жүйесінің құрылымы
..............
.............
Қазіргі кезде Қазынашылықтың жұмысы толығымен автоматтандырылып, жаңа ақпараттық жүйені
Сурет 3. Қазынашылық жұмысының экономикалық тиімділігі
Қазіргі кездегі Қазынашылық комитетінде 150-ге жуық қызметкерлер жұмыс
Cурет 4. Қазынашылық комитетінің әкімшілік құрылымы
Жоғарыда аталған кезеңдерді нақты процестер бойынша дамуы келесідей этаптардан
I-кезең. ҚР-ның Қазынашылық жүйесінің құрылуы:
Бюджеттік реформа.
Қазынашылық жүйесінің құрылуы.
ҚР-ның Ұлттық банкінде Бірыңғай Қазынашылық шотының және жергілікті Қазынашылық
Халықаралық стандарттарға сай бюджеттік сыныптаманы әзірлеу және оны ендіру.
Қаржылық жоспар және қазынашылық қаржылық рұқсат беру жүйесі.
Мемлекеттік мекемелер мен жабдықтаушылар арасындағы мәмілелерді тіркеу.
II-кезең. Қазынашылық жүйесінің дамуы:
Бюджеттік реформа.
Автоматтандыпылған қазынашылық жүйесін әзірлеу.
Біріктірілген қазынашылықтың ақпараттық жүйесінің жобасын орнату мен сынау.
Біріктірілген қазынашылықтың ақпараттық жүйесінің дайын бағдарламасын орнату мен сынау.
III-кезең. Қазынашылық жүйесінің одан әрі дамуы:
Бюджетті атқару прцесін:
бюджетті жоспарлау процедураларымен,
мемлекеттік сатып алу процедураларымен,
салықтық әкімшілік ету прцедураларының автоматтандырылған ақпараттық жүйелерімен біріктіру.
1.4. Бюджеттің атқару жүйесін автоматтандыру. Қазынашылықты жаңғырту жобасы
Қаржылық тәртіптілік, атқарушы үкімет үшін де, заң шығарушы билік
- Ақпаратты сақтау көлемін ұлғайтады. Мысалға, Oracle мәліметтер базасын
- Ақпаратты өндеу жылдамдығын қарқандатады. Мысалға, Oracle сервер машинасы
- Лезде есеп беру мүмкіндігін арттырады. Мысалға, Қазынашылық комитетте
- Ақпаратты қорғау мүмкіндігін жоғарылатады. Мысалға, Қазынашылықта “өкілеттік” жүйесі
- географиялық қашықтық ұғымын жояды. Қазынашылық органдары бүкіл Қазақстан
- және т. б.
Бюджетті атқару процедураларын автоматтандыру – ҚР-ның экономикалық реформаларының маңызды
Электронды үкімет – ақпаратты өндеу, жіберу, тарату электронды құралдарына
Қазіргі таңдағы қазынашылықтың біріктірілген ақпараттық жүйесі – бұрынғы КСРО
Осы мақсатта 1999 жылы 19 мамырда “Hewlett Packard” корпорациясымен
Кесте 1. ҚЖЖ қаржыландыру жоспары
Реті
Категория ХДБ қарызынан қаржыландыру (АҚШ доллары) ҚР Үкіметінің тарапынан
1
2
3
4
5 Жабдықтар сатып алу
Консультациялық қызмет көрсету мен оқыту
Қызметкерлерді ұсатуға, оқытуға және жабдықты сатып алуға, жеткізуге, орнатуға
Жобаны дайындауға авансты өтеу
Бөлінбеген қаражаттар 11400000
2500000
-
1000000
900000 -
-
5900000
-
-
Барлығы 15800000 5900000
ҚЖЖЖ жүзеге асыру кезеңдері:
-функционалдық талаптарды әзірлеу және қазынашылықтың бизнес талаптарын талдауды жүргізу;
-бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу;
-жабдықталатын арнайы бағдарламаны тестілеудің сценариін әзірлеу;
-“пилотты” зоналарда ақпараттық жүйені ендіру;
-қазыналық жүйесінің және мемлекеттік мекемелердің қызметкерлерін оқыту;
-республиканың территориясында АЖ тарату;
Қазіргі кезде алғашқы 5 кезең жүзеге асты. 2002 жылдың
Алғашқы ҚБАЖ көпшілікке көрсетілуі 2000 жылы мамыр айында АҚШ-та
ҚЖЖ жүзеге асуына үлес қосқан Бартнес тобының консультанттары, ХВҚ
2001 жылы 20 желтоқсанда ақпараттық жүйені қабылдау туралы түпкі
Кесте 2. Жобаның қазіргі кездегі орындалуының қысқаша деректемесі
Жүзеге асуына жауапты агенттік: ҚР Қаржы министрлігі Қзынашылық комитеті
Министрліктегі жауапты тұлға: ҚР қаржы министрінің бірінші орынбасары
Донор тарапынан жобаның басшысы: Информатика бойынша басты маман Али
Борыштың игерілген сомасы: 14673367,80 АҚШ доллары
Игеру проценті: 92,9 %
Борыш бойынша игерілмеген бөлігі: 1126638,20 АҚШ доллары
1.5. Қазынашылық жүйесінің біріктірілген ақпараттық жүйесінің сипаттамасымен мінездемесі
Жаңа ҚБАЖ мақсаты – үкіметпен жергілікті атқарушы органдардың өз
ҚБАЖ ҚЖЖ түпкі нәтижесі болып табылады.
Бұл ақпараттық жүйе – Oracle компаниясымен әзірленген. ҚБАЖ архитектурасы
Сурет 5. Қазынашылықтың біріктірілген ақпараттық жүйесінің желілік архитектурасы
ҚБАЖ бюджеті атқаруды жүзеге асыратын бірден – бір құрал.
ҚР банк саласындағы төлем жүйесінің негізгі буыны болып Қазақстандық
ҚБАЖ арқылы қазынашылық пен басқа да бюджеттік процессіне қатысушы
Сурет 6. Қазынашылық жүйесінің модульдерін біріктіру
Сурет 7. Орталық Қазынашылық деңгейіндегі кіретін ақпарат ағындарының сызбасы
Сурет 8. Орталық Қазынашылық деңгейіндегі шығатын ақпарат ағындарының сызбасы
ҚБАЖ - өз алдына күрделі жүйе. Сондықтан жүйенің құрылымы
Қазынашылықтың басты кітап жүйесі – мемлекеттік қаржысының операцияларды орталықтандырылған
Бюджеттік түсімдерді басқару жүйесі – бюджет шотына түсімдерді орталықтандырылған
Қолма-қол ақшаларды басқару жүйесі. Бюджеттердің тепе- теңдігі үшін әрбір
Міндеттемелерді бухгалтерлік есепке алу жүйесі. Қазынашының рұқсат беру және
Жоғарыда аталған функционалдылық мемелекеттік мекемелермен бекітілген жоспарында белгіленген сомадан
Нәтежиесінде, осындай функционалдылық Үкіметке алдағы қаржы жылынга кредиторлық борыштың
Төлемдерді басқару жүйесі мемлекеттік мекемелердің шот-фактуралары негізінде жасалған жұмыстар,
Активтерді басқару жүйесі мемлекеттік мекемелердің аударылым операциялары кезеңінде активтерді
Есептілік ҚР Қазынашылық жүйесінің функциясының орындалуының нәтежиесі, яғни бюджеттің
Есептіліктің түрлері:
жылдық;
айлық;
ағымдағы.
Қазынашылық ақпараттық жүйесі жылдан жылға дамытылып, заман өзгерістеріне икемделеді.
Сурет 9. Жаңа және бұрынғы ақпараттық жүйелерінің сипаттамаларының ара
2 «Бюджетті атқару» ақпараттық жүйесін жобалау мен құру технологиясы
2.1. «Бюджетті атқару» ақпараттық жүйесін құрудың мақсаты
Кез-келген АЖ-нің қолдану саласына, құру әдістерне, техникалық базасына, байланысты
ЭАЖ құрудың негізгі мақсатына сай АЖ міндеттері келесідей:
Бюджетті атқару саласында қызмет ететін қызметкерлердің жұмысының жеделдігін арттырыу;
Мәліметтердің нақтылығын қамтамасыз ету;
Бюджеттің атқарылуы туралы мәлімет алуды жеделдету;
Ақпаратттың қауіпсіздігінің талаптарын қанағаттандыру.
Бұл АЖ-нің арналуы – бюджеттің атқарылуы процесінде төлем жүргізу,
АЖ функционалдық және ақпараттық құрылымы алда дамыту мен тапсырмалардың
2.2. «Бюджетті атқару» ақпараттық жүйесіне қойылатын талаптар
Ақпараттық жүйе – қолданушылардың сұранысына сәйкес ақпаратты көрсету мен
Қолданушы үшін жүйе икемді, ыңғайлы интерфейсі болуы керек
Бюджетті атқару саласында ақпарат құпия және конфедециялды, сол себептен
АЖ құрылымына қойылатын талаптар;
Ресурстарға қойылатын талаптар;
Ақпараттық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
Ұйымдастырушылық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
Техникалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
Бағдарламалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
Математикалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар.
Осы аталған талаптардың әрқайсысына тоқталып кетсек.
2.2.1. АЖ құрылымына қойылатын талаптар
АЖ құрылымы – жүйеастылардың функционалдық мақсаттары мен сыртқы ортамен
Тапсырмалар жиынтығы, олардың мақсаты, шығатын және кіретін ақпараттар және
Кесте 3. «Бюджетті атқару» АЖ-гі тапсырмалар жиынтығы
Тапсырма атауы Мақсаты Кіретін ақпарат Шығатын ақпарат Қолданушы
1 2 3 4 5
1. Бюджетті атқару бойынша қаржылық процедура- ларды жүргізу Басқармаға
2. Бюджетті атқару бойынша мемлекеттік қарызды басқару Бюджетті атқару
ЭАЖ түсінігінде тапсырма – бұл нақты нысандағы соңғы немесе
Экономикалық тапсырмалардың келесідей ерекшеліктерін атап өтуге болады:
Алгоритмделудің жоғарғы дәрежесі;
Иерахиялылық, яғни жүйеастылардан, блоктардан, модульдардан тұруы;
Тапсырмалардың периодтылығы;
Массалық пен шешімдердің алгоритмдерінің типтеу мүмкіндігі;
Үлкен көлемділік пен шығыс-кіріс мәліметтерінің құрылымдылығы.
2.2.2. Ресурстарға қойылатын талаптар
Ақпараттық ресурстар деп белгілі бір ұйымға құнды болып келетін
2.2.3. Ақпараттық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар
Басқару процесі ақпаратты қолданусыз мүкін болмайтындықтан, АЖ-нің ақпараттық қамтамасыз
Ақпараттық қамтамасыз ету – автоматтандырылған жүйеде қолданылатын ақпараттар массивін,
Ақпараттық қамтамасыз етудің негізгі мақсаттары болып ақпаратты сақтау, жинақтау,
Ақпараттық қамтамасыз етудің құрамына нормативтік-анықтамалық ақпарат, экономикалық ақпараттың сыныптамалары
Ал олар өз кезегінде құрамына келесілерді кіргізеді:
Ақпараттывң сандық және сапалық сипаттамалары;
Ақпараттың құрылымы қандай екенін көрсетуі;
Ақпаратты іздеу уақытын азайтуы;
Кіретін ақпараттың нақтылығы мен уақыттылығы;
Белгілі жағдайдың өзгеруі салдарынан ақпараттық қамтамасыз ету жүйесінің даму
Дұрыс шешім қабылдау үшін ақпараттық қамтамасыз етуді ұйымдастырудың ненгізіне
Тиімді жұмыс үшін ақпарат үшін сыныптау мен кодтау жүйесі
Жүйенің ақпараттық базасы келесідей талаптарға жауап беруі керек:
Жүйенің қызметін жүзеге асыру мақсатында кейіннен қолдану үшін мәліметтер
Барлық ақпарат оны қолдану үшін толық және керекті көлемде
Мәліметтер құрылымын әрі қарай сақтау мақсатында модификация мүмкіндігі.
«Бюджетті атқару» АЖ тапсырмаларының спецификасына сәйкес ақпаратты қамтамасыз етудің
құрылым деңгейіне байланыссыз мәліметтер базасының барлық элементтеріне еркін қатынас
Алгоритмнің функционалды мақсатынан мәліметтер базасын ұйымдастырудың тәуелсіздігі;
Басқару жүйесінің барлық қызметтерін жүзеге асыру үшін ақпараттың жетулігі;
Басқару жүйесінің даму перспективасын ескере орырып мәліметтер базасын ұлғайту
Ақпаратты сақтаудың қауіпсіздігі мен сенімділігі.
2.2.4. Ұйымдастырушылық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар
Ұйымдастырушылық қамтамасыз ету – қызмет ету барысында ақпараттық жүйенің
Ұйымдастырушылық қамтамасыз ету құрамына келесілер кіреді:
Басқарудың ұйымдастырушылық құрылымы;
Қызметтік нұсқамалар;
Операторға нұсқамалар;
Қызметті сипаттау мен олардың орындалу тәртібі.
Ұйымдастырущылық қамтамасыз ету қолданушылар мен техникалық құралдар арасында қарым-қатынас
Тапсырмалар жиынтығы дұрыс қызмет атқару үшін ұйымдастырущылық қамтамасыз ету
Автоматтандыру обьектісін дайындау мен тапсырмалар жиынтығының одан әрі қолдану
Тапсырмалар жиынтығының жұмысын жүзеге асыратын қызметкерлерді оқытуды ұйымдастыру;
Технологиялық сипаттағы барлық талаптарды ұстану;
Тапсырмалар жиынтығын қолдануға тек қана өкілеттілігі сай келетін қызметкерлерге
Ұйымдастырушылық қамтамасыз ету бойынша нұсқамалар оның қызмет ету барысында
2.2.5. Техникалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар
Техникалық қамтамасыз ету – автоматтанырылған АЖ-нің қызметін қамтамасыз етуге
Ақпаратты тіркеу, жинау мен дайындау құралдарды;
Ақпаратты жіберу құралдары;
Ақпаратты өңдеу құралдары;
Ақпаратты беру құралдары.
АЖ-нің техникалық қамсыздандыруы келесідей талаптарға жаап беруі керек:
АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕ ақпараттық тапсырмалары мен берілген есептерді автоматтандырылған шешімді
Жүйеге ақпараттандырудың жаңа объекттерін (АЖО, ҮЭЕМ, ж.т.б.) ендіру арқылы
Жүйенің даму барысында оның конфигурациясын ұлғайтатын агрегатты құру қағидасының
Диалогты режимде ақпаратты өңдейді қамтамасыз ету;
Есептеу техникаларының құрамына біртипті және сериялық комплекстермен құралдар кіруі
Техникалық және бағдарламалық құралдар құрамы келесілерді қамтамасыз етуі керек:
Керек жерде өңделетін ақпараттың қауіпсіздігін;
Мәліметтерге әр деңгейлі қатынасты, өңдеу процесінің автоматтандырылуын максималдау, мәліметті
Тапсырмаларды техникалық қамтамасыз ету мәліметтерді өңдеудің технологиялық процесін жүзеге
VGA немесе SVGA видеоадаптерлері;
15 дюймнен кем емес диагоналы бар монитор;
101 клавишасы бар стандартты клавиатура;
20 ГБ кем емес сақтау құрылғысы;
Оперативті сақтау құрылғысы 128 МБ;
Лазерлік принтер.
2.2.6. Бағдарламалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар
Бағдарлмалық қамсыздандыру – ақпараттық жүйенің техникалық құралдар жиынтығының қызмет
Бағдарламалық пакеттердің қолданудағы жеңілдік мақсатында келесідей мүмкіндіктерді ескеру қажет:
Жұмыстың диалогты режимі (меню, сұраныстар);
Диалог икемділігі;
Нақтылық;
Қолдану оңайлығы;
Сенімділік;
Түсінітемелермен қамсыздандыру;
Қолданушыдан түсетін ақпаратты бақылау;
Өкілеттік жүйесімен қамсыздандыру;
Ақаулардан кейін ақпаратты қалпына келтіру;
Берілген параметрлер бойынша ақпаратты беру.
Бағдарламылық қамсыздандыруға қойылатын жалпы талаптар:
Жүйеге ендірілген әр деңгейлі бағдарламалау тілдерінің сәйкестігі;
Әр түрлі сақтау құралдарының және сыртқы сақтау жадыларына негізделген
Жалпы жүйелік және арнайы мақсаттағы бағдарламалық құралдар арқылы МББЖ
Болашақта жүйені дамытуға мүмкіндік беретін мәлімет базасының икемділігін қамтамасыз
МБ-ғы ақпаратқа тез және оңай қатынас жасауға мүмкіндігі;
Ақпаратты кодттаудағы бір мәнділігі.
Бағдарламалық қамсыздандыруды әзірлегенде стандартты мәндер қағидасы, қолданудағы жеңілділік, тираждау
Ақпараттық жүйеде бюджеттік бағдарламалардың мәліметтері үлкен көлемдерде болғандықтан, қолданылатын
Бағдарламалау ортасы – DELPHI 7.0;
Операциялық жүйе – Microsoft Windows 98/NT/2000/XP.
2.2.7. Математикалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар
Математикалық қамсыздандыру – ақпаратты өңдеудің математикалық әдістері, модельдері мен
«Бюджетті атқару» АЖ математикалық қамсыздандыруы нақты тапсырмаларды шешетін бағдарламаларды
АЖ-нің математикалық қамсыздандыруы келесілерді қамту керек:
Типтік және әзірленген методикаларды, ақпаратты өңдеу мен жинаудың алгоритмдерін;
Мәліметтерді іздеу мен реттеудің, шығатын документтерді дайындау мен беру
АЖ математикалық қамсыздандыруына қойылатын жалпы талаптар:
Практикалық математикалық әдістер мен алгоритмдерді қолдануы;
Қолданбалы бағдарламалық пакеттермен ұсынылатын типтік әдістер, алгоритмдер, модельдер мен
Қолданылатын математикалық әдістер техникалық және бағдарламалық құралдардың мүмкіндіктерін
Алгоритмді ұсынудың кез-келген ұсыну нысанын рұқсат етуі: формулалық, блок-схемалық,
Математикалық қамсыздандырудың алгоритмдері келесідей талаптарға жауап беру керек:
Салыстырмалы жай блоктарға декомпазициялауға рұқсат беруі;
Ақпаратты іздеудің кілтінің нақты мәні болмауы керек;
Стандартты іздеу мен есептеу процедураларын, қолданбалы бағдарламалық құралдардың ішкі
Бағдарламаны атқару барысында бақылауды қамтамасыз етуі;
Тапсырмалардың функционалдық қарым-қатынасын қамтамасыз етуі.
Математикалық әдістер мен модельдер берілген дәлдікте шешімнің бір мәнділігі
2.3. Концептуалды схема
Ақпараттық жүйелер – күрделі жүйелер, сондықтан олар белгілі бір
Көбінесе жүйені декомпозициялау белгілі бір сипат бойынша жүргізіледі. Ақпараттық
Жүйеасты – белгілі бір сипаты бойынша ерекшеленген жүйенің салыстымалы
АЖ құрылымы – жүйеастылардың функционалдық мақсаттары мен сыртқы ортамен
АЖ функционалдық бөлігі – басқарудың мазмұндық бөлігін құрайтын жүйеастылар
Функционалды жүйеасты – белгілі бір функциялармен шектелген АЖ бөлігі.
Қамтамасыз ететін бөлік – автоматтандырылған режимде жүйенің қызмет етуіне
«Бюджетті атқару» АЖ концептуалды схемасы сурет 10 көрсетілген.
Сурет 10. «Бюджетті атқару жүйесінің» концептуалды схемасы
«Бюджетті атқару» ақпаратты жүйесі
Жүйе Мінездеме
Тип ЭАЖ
ЭАЖ Желі
Желі ГЕЖ
Желі топологиясы Шина
Жалпы жүйелік технология Функционалдық
2.4. Тапсырма қойылымы
Тапсырма жиынтығы бюджеттің атқарылымы бойынша ақпараттарды өңдеуге арналған. Бұл
Мәліметтер базасын жүргізу;
Мәліметтерді жинақтау мен басқармаға ақпарат беру;
Банк және жергілікті қазынашылық органдарынан беілетін ақпараттардың қозғалысысна бақылау
Тапсырманың мақсаты – басқармаға нақты уақыт режимінде бюджетке түсетін
Бұл тапсырманы шешу жүйелік және техникалық ақаулар негізінде орындалмауы
2.5. Ақпараттық база
Ақпараттық база деп қолданушылар мен бағдарламалармен қолдануға бағытталған және
Ақпараттық база келесілерді қамтиды:
Ақпаратты кодтау жүйесі мен бағдарламалық-алгоритмдік құралдар;
Ақпараттық базаның мазмұнын құрайтын ақпараттық массивтер.
Ақпараттық база машинадан тыс және машина ішіндегі болып екіге
Сурет 11. Ақпараттық базақұрылымы
Машинадан тыс АБ – қолданушының есептеу техникасын пайдаланбайтын кездегі
Машина ішіндегі ақпараттық база – машиналық сақтау құралдарындағы ақпараттардың
Кодтауды сыныптау жүйесі – көпшілікті жеке бөліктерге бөлу ережелерінің
Нормативті-анықтамалық ақпарат – экономикалық ақпараттық жүйенің қызмет ету барысында
Жедел ақпарат – нақты уақытта объектінің жайын сипаттайтын ақпарат.
Нұсқамалық және әдістемелік материал – берілген пәндік облыста қажет
Массивтер тізімі – машиналық сақтау құралдарында сақталатын және сипатталған
Машина ішіндегі ақпараттық база машина құралдарында сақталады. Машиналық сақтау
Машина ішіндегі ақпараттық база құрылымы өзінің функционалды мақсаттарына сай
Ақпараттық массив – белгілі бір әдіспен аталған және ұйымдасқан
Машина ішіндегі ақпараттық массивтер тұрақты, сақталатын, жедел және қызметтік
Сақталатын массивтер бір бірімен байланысқан тапсырмаларды шешу барысында қолданылатын
Жедел массивтер жедел құжаттар негізінде құрылады, яғни олар айнымалы
Қызметтік массивтер массивтерді автоматтандырылған өңдеу үшін қажетті қызметтік ақпаратты
Мәліметтер базасы – тікелей қатынасы бар жадылық құралдарда сақталатын
Мәліметтер базасын құрудың мақсаты ақпаратты өңдеу уақытын қысқарту, мәліметтердің
Мәліметтер базасын қолдану мәліметтерді басқарудың бағдарламалық құралдардың болуын қажет
Экономикалық ақпараттың классификаторлары мен кодтарды жобалау – ақпараттық қамсыздандыру,
Ақпаратты сыныптау мәліметтер базасында өңдеу мен іздеу функцияларын жеңілдету
Сыныптау дегеніміз ұқсас және әр түлі сипатта бойынша көпшілікті
Сыныптаудың иерархиялық жүйесі бойынша объектінің көпшілігін бөлу тізбекті, бағынышты
Сыныптаудан кейін ақпараттық бірліктерді таңдалған кодтау жүйесіне сәйкес
Кодтау жүйесі дегеніміз сыныптау объектілеріне кодтық мәндерді меншіктеудің ережелерінің
Код – белгілі бір ережелерге сәйкес барлық номенклатураға бірдей
Код ұзындығы – кодтық белгілеудегі белгілер саны;
Код разряды – кодтық белгілеудегі белгі орны;
Код алфавиті – кодтық белгілеудегі қолданылатын белгінің сипаты;
Код құрылымы – кодтық белгілеудегі белгілердің орналасу тәртібі.
Кодтарды пайдаану арқылы ақпаратты өңдеу қиындығын азайтуға, мәліметтерді топатастыруды
Кодтаудың тәртіптік, сериялық-тәртіптік, тізбектік, параллельдік, комбинацияланған, шахматтық жүйелері кездеседі.
2.6. Тапсырманың математикалық қамсыздандырудың сипаттамасы
Математикалық қамсыздандыру – ақпаратты өңдеудің математикалық әдістері, модельдері мен
Математикалық қамсыздандыру сипаты негізінен бухгалтерлік баланс қағидасына сүйенеді. Яғни
Бюджеттегі бос қалдық = Қаржылық жоспар – Шығарылған Қазынашылық
Бюджетті атқару бойынша берілетін қорытынды есептегі атқару көрсеткіші =
Мемлекеттік қарыз = жоспар бойынша шығыстар – нақты
2.7. Бағдарламалық қамтамасыз ету
Бағдарламалық қамтамасыз ету – ақпараттарды өңдеу процедураларын, машинаның ресурстарын
Бағдарламалық қамтамасыз ету жалпы жүйелік және арнайы болып екіге
Бағдарламалық құралдарды негізгі үш классқа бөлуге болады:
Қолданбалы пакеттер мен бағдарламалар, бұлар қолданушыға қажет жұмыстарды атқаруға
Жүйелік бағдарламалар әр түрлі көмекші функцияларды атқаратын бағдарламалар (операциялық
Инструменталды жүйелер, яғни жаңа бағдарламаларды жасау үшін қажет бағдарламалау
Жаңа қолданбалы бағдарламаларды әзірлеу үшін инструменталды бағдарламалау тілдері мен
Жүйелік бағдарламалық қамтамасыз ету қондырғы мен аппараттық қамсыздандырумен бірге
Жүйелік БҚ қолданбалы БҚ-дан айырмашылығы біріншінің машиналық тәуелділігі болады.
Бұл аталған құралдар әр түрлі сипаттарға ие. Осы арқылы
DELPHI 7.0 бағдарламалау ортасының сипаттамасы. Есептеу техникасының және бағдарламалау
Delphi – Windows операциялық жүйесінде жұмыс жасауға арналған бағдарламаларды
Delphi 32 разрядты және Object Pascal тілін қолданады. Бұл
Delphi 7.0 екі түрі бар:
Standart, бұл жекелеген бағдарламаларды жобалауға арналған;
Enterprise, бұл корпоративтік жүйелерді жобалауға арналған.
Delphi 7.0 бағдарламалау ортасы реляционды кел-келген мәліметтер базасын қолдайды.
Мәліметтер базаларға қатынас жасау үшін Delphi 7.0 BDE Administrator
Сонымен қоса, Delphi 7.0 бағдарламасында Интернет және XML мәліметтер
2.8. Тапсырмалардың жиынтығының қызмет етуіндегі ақпараттық технологиялардың сипаттамасы
Ақпараттық технология дегеніміз есептеуіш техника құралдарын қолдану негізінде ақпаратты
Тапсырмалардың жиынтығының қызмет етуіндегі ақпараттық технологиялардың сипаттамасы сурет 12
Сурет 12. Тапсырмалардың жиынтығының жұмыс жасауының ақпараттық технологиясы
Қолданылған әдебиеттер
Назарбаев Н.Ә. «Казахстан – 2030» даму стратегиясы.
Қазақстан Республикасының Конституциясы.- Алматы.-1995.
Қазақстан Республикасының Президентінің № 359 2000 жылдың 14 наурызынан
1999 жылғы 1 сәуірден «Бюджет жүйесі туралы» ҚР Заңы.
2002 жылдың 25 шілдеден «Мемлекеттік бюджеттің есебінен ұсталатан мемлекеттік
1999 жылғы 24 мамырдан «Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігінің Қазынашылық
1998 жылдың 16 қазанынан «Қазынашылықты жаңғырту жобасын жүзеге асыру
1994 жылдың 27 қаңтарынан «Қазақстан республикасының Қаржы Министрлігінің Қазынашылық
ҚР Азаматтық Кодексі.
1999 жылдың 5 желтоқсаннан «Қазақстан Республикасының бюджетін кассалық атқару
Қазақстанның банкаралық есеп айырсу орталығының бағдарламалық-техникалық стандарттары.
Мельников, Ли Финансы.-Алматы.-2000.
Сарбасова А.К. Информационные системы в финансах.-Алматы,2003.-79 с.
Бралиева Н.Б. Информатизация общества как особенность современного этапа /Сб.
Бралиева Н.Б.,Пушкарев Л.А. Основные напрвления развития новых технологий в
Бралиева Н.Б., Тимошенко В.Ф., Гагарина Н.Л. Информационные системы бизнеса.
Диго С.М. Проектирование баз данных: Учебник.–М.:Финансы и статистика, 1998.
Когаловский М.Р. Технология баз данных на персональных ЭВМ. –М.:
Фигурнов В.Э. IBM PC для пользователя. –М.:Инфра – М,1996.-
Информация с сайта МФ РК в Internet.
ҚР-ның Қаржы министрлігі
Қазынашылықтың облыстық басқармасы
Қазынашылықтың облыстық басқармасы
Қазынашылық комитеті
Қазынашылықтың аудандық бөлімі басқармасы
Қазынашылықтың аудандық бөлімі
Төраға
Саткалива В.А.
Төраға
орынбасары Боранғалиева М.М.
Төрағаның
бірінші
орынбасары Амангелдиев А.А.
Төраға
орынбасары
Шегай В.А.
РБ шығындарын қаржыландыру мен жиынтық қаржылық жоспарын құру басқармасы
Жиынтық қаржылық жоспарын құру бөлімі
Қаржыландыру бөлімі
Міндеттемелерді талдау бөлімі
Бюджет бойынша есептілік пен бухгалтерлік есеп
басқармасы
Бас кітапты жүргізу бөлімі
Бюджетті атқару бойынша бухгалтерлік есеп бөлімі
Жиынтық есептілік бөлімі
Ұйымдастырушылық және кадрлық жұмыс басқармасы
Қазынашылық органдарын қаржылық және техникалық қамтамасыз ету бөлімі
Ұйымдастырушылық жұмысы бөлімі
Қызметкерлермен жұмыс істеу бөлімі
Ішкі бақылау басқармасы
Ішкі бақылау бөлімі
Үйлестіру мен мониторинг бөлімі
Қазынашылық жүйесін сүйемелдеу мен технологиялық қамтамасыз ету басқармасы
Қазынашылық жүйесін сүйемелдеу бөлімі
Бағдарламалық-технологиялық құралдарды сүйемелдеу бөлімі
Технологиялық операциялардың әдіснамасы мен үйлестіру бөлімі
Стандартты бағдарламалық қамтамасыз етуді ендіру бөлімі
Бюджетті атқаруды ұйымдастыру мен бухгалтерлік есеп басқармасы
Мемлекеттік бюджетті атқарудың бухгалтерлік есебін ұйымдастыру мен әдіснамасы
Мемлекеттік мекемелерде бухгалтерлік есебін ұйымдастыру мен әдіснамасы бөлімі
Қолма-қол қаражаттар мен мемлекеттік міндеттемелерді есепке алу басқармасы
Қолма-қол ақшаларды болжау бөлімі
Шоттарды талдау мен тексеру бөлімі
Мемлекеттік міндеттемелер мен талаптарды есепке алу бөлімі
Төлемдер пакетін қалыптастыру бөлімі
Төлем операциялары басқармасы
Ұлттық валютада төлемдер жүргізу бөлімі
Валюта операцияларын жүргізу бөлімі
Кірістерді бөлістіру басқармасы
Табыстарды бөлістіру мен есептілік бөлімі
ҚР-ның Ұлттық Қорымен жұмыс жасау бөлімі
А
КТҚ
БҚ
АҚ
Функционалдық бөлік
Жергілікті органдар
Қамтамасыз ететін бөлік
МБ
А
Өңдеу
Бюджетті атқару бойынша операция жүргізу
Мемлекеттік қарызды басқару
Мемлекеттік қарыз бойынша есеп
Бюджет атқарылымы бойынша тестік файлдағы есеп
МБ
Ақпараттық база
Машинадан тыс АБ
Нұсқамалық және әдістемелік құжат
Жедел ақпарат
Нормативті құжаттар
Сыныптау мен кодтау жүйесі
Машина ішіндегі АБ
Ақпараттық жүйе
Жергілікті органдар
1.Бюджеттік бағдарламалар бойынша қаржылық жоспар көрсеткіштерін алу
2.Мәліметтерді орталық жадыға орналастыру
3.Мәліметтерді орталық жадыда сақтау
Анықтама
жүргізу
4.Мәліметтерді түзеу
5.Орталық жадыдан басқарма сұранысы бойынша есеп беру
Бюджетті атқару туралы есеп
Мемлекеттік қарыз туралы есеп