МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 5
1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 7
1.1 Газ тасымалдау 7
1.2 Турбомеханизмдердің өнімділігін реттеу әдістері 9
1.3 Турбомеханизмдердің реттелмелі электржетектеріне шолу 14
1.4 Компрессордың электржетектеріне шолу 15
2.АРНАЙЫ БӨЛІМ 20
2.1 Екі жақтан қоректенетін машина негізіндегі электржетегінің 20
статикалық сипаттамалары 20
2.2 Екі жақтан қоректенетін машина негізіндегі электржетегінің негізгі теңдіктері
2.3 Екіжақтан қоректенетін машина негізіндегі электржетектің сипаттамалары 36
2.4 Электржетек жүйесінің техника-экономикалық көрсеткіштері 41
2.5 Екіжақтан қоректенетін машинаның теңдіңктерін алу 51
2.6 Екіжақтан қоректенетін машина негізіндегі электржетегінің өтпелі процесстері 53
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 58
3.1 Экономикалық түсініктме 58
3.2 Компрессорлық құрылғының өнімділігін автоматты реттеу жүйесіндегі АБЖ-н енгізу
3.3 Экономикалық есептеулер 59
3.4 Автоматтандыру жүйесін өңдеу мен пайдалануға жұмсалатын қаражатты есептеу
3.5 Өңдеушілер жалақысы 59
3.6 Құрастыруға кеткен шығындарды есептеу 60
3.7 Автоматты техникалық өнімдердің есептелуі кезіндегі шығындар 60
3.8 АБҚ-ны пайдалануға дейінгі эксплуатациялык шығындарды есептеу 61
4.ЕҢБЕК ҚОРҒАУ 64
4.1 Қазақстан Республикасының еңбек кодексі 64
4.2 Еңбек тәртіптемесінің ережелері 64
4.3 Жұмыс берушінің даярлау, қайта даярлау және біліктілікті арттыру
4.4 Қауіпті және зиянды өндірістік факторланың анализдері 64
4.5 Ұйымдастыру шаралары 65
4.6 Оператордың жұмыс орнын ұйымдастыру 66
4.7 Механикалық әрекеттерден қорғану 66
4.8 Электр қауіпсіздікпен қамтамасыз ету 67
4.1.1 Санитарлы - гигиеналық шаралар 68
4.1.3 Метереологиялық шарттарды қамтамасыз ету 69
4.1.4Табиғи және жасанды жарықты ұйымдастыру 70
4.1.5 Оператор бөлмесіндегі ауа алмасудың есебі 70
4.1.6 Тұрмыс ғимараттарын қамтамасыз ету 72
ҚОРЫТЫНДЫ 74
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 75
КІРІСПЕ
Өндірістік процесстердің сапасына деген технологиялық талаптардың жоғарлауы, өндірістің әртүрлі
Айнымалы ток машиналарының математикалық теориясының дамуы, жартылай өткізгіштер негізіндегі
Электржетегі саласындағы әдебиеттер мен матераилдарға шолу көрсетіп отырғандай 2002
Реттелмелі электржетектерінің кеңінен қолданылуы қазіргі заманғы электржетегі электр энергиясын
Энергия тасымалдауышыларға деген бағаның өсуіне байланысты, атап айтсақ
Энергия үнемдеу қазіргі заманғы теникалық саясаттың басты бір бағыттары
Энергия үнемдеу энергия өндіргіштрдің қуатын жоғарлатуыдың ең қарапайым және
Негізгі шығындар (90 % дейін) энергия тұтыну сферасына
Осыған байланысты қуаты орта және үлкен механизмдердің, сонымен қатар
Сондайақ мұндай электрліжетек жүйелерінің техникоэкономикалық көрсеткіштері жоғары болуы керек,
Бұл дипломдық жобада газ тасымалдаушы құрылғының өнімділігін басқару үшін
1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Газ тасымалдау
Газ тұтынушыларға тасымалдаудың қауіпсіздігіне қойылатын барлық талаптарды қанағаттандыра
Газ магистральді құбырлар арқылы өте жоғары қысыммен тасымалданылады,
1) Желдеткіштер – бұл қысымды 1,1 Па дейінгі аралықта
2) Нагнетательдер- бұл 1,1- 1,8 Па аралықта қысымды
3) Компрессор – қысым арқылы газдың бағытталған қозғалысын қаматамасыз
Егер де газ құбыры газды шыққан жерінен қалалардың газды
Магистральді газ құбырлары мұнай құбырлары секілді негізгі элементтерден тұрады:
Бірақ газ құбырлары қотару процесінде пайда болатын қысыммен газдың
Ал басқа ерекшелігі болып газ құбыры станцияларының екі аралығының
Тағы бір ерекшелегін айтсақ,ол газдың жарылыс қаупін болғызбау үшін
Газ құбырларына газды берместен бұрын оны барлық артық қоспалардан
Магистральді газ құбырының құрылымы келесі негізгі комплекстерден тұрады: газ
Газ газ өндірмесінен газ жинаушы құбырлар жүйесі арқылы басты
Магистральді газ құбырында орналасуы мен атқару қызметіне байланысты компрессорлы
Аралық компрессор станциялары (АКС) газ құбырында бір-бірінен 100
Мұнай жинайтын коллекторлар әдетте толығымен мұнаймен толмайды, демек бір
Скважинаның аузы мен ГЗУ арасындағы қысымның түсуі нәтижесінде мұнай
1.2 Турбомеханизмдердің өнімділігін реттеу әдістері
Өндіріс орындарындағы қолданылатын турбомеханизмдер арасында ең көп таралған қондырғылар
Басқа турбо механизмдереге қарағанда торапқа әрқашанда кері қысымсыз жұмыс
Желдеткіштер де басқа турбомеханизмдер секілді ортадантепкіш және осьттік болып
Аэродинамикалық реттеу әдістерінің ішінде желдеткіштердің өнімділігін реттеудің ең көп
Түрі ДН – 12,5-1 тәрізді түтінсорғыштың бағыттаушы аппаратыңың
Тағы да бір экономикалық жағынан тиімді емес әдіс кіріс
Егер желдеткіштің өнімділігін жылдамдықты өзгерту арқылы реттейтін болсақ,
, (1.1)
мұндағы: Нс – статикалық напор (кері қысым), Q =
Ал, желдеткіштің ПӘК барлық диапазонда тұрақты болып қалады.
1.1- cурет. Түтін сорғыштың аэродинамикалық сипаттамалары
Шибер арқылы реттеу кезінде:
,
жиіліктік реттеу кезінде:
.
мұндағы Q* - өнімділіктің кезкелген мәні.
Жоғарыдағы (1.2) және (1.3) теңдіктер арқылы тұрғызылған тұтынатын қуаттың
Қаіргі уақытта желдеткіштер үшін реттелмелі электржетегін қолдану кең өріс
Желдеткіштер барлық турбомеханизмдер секілді жыл бойына үзбей жұмыс жасайтын,
Желдеткіштердің жылдамдығын реттеудің қажетті диапазоны 2:1 аспайды, одан кеңірек
1 – шибер арқылы реттеу кезінде; 2- реттелмелі жетек
1.2- cурет. Турбомеханизм электржетегінің ток көзінен тұтынатын қуатының өнімділікке
Жоғарыда аталған талаптарға екіжақтан қоректенетін машина негізінде жасалатын реттелмелі
Бұл әдісті желдеткіштерге қарағанда турбомашиналардың жоғары класына қатысты турбокомперессорлар
Турбокомпрессорлардың атқаратын қызметіне байланысты меншікті қуаты 18 000 кВт,
Турбокомпрессорлар газды қысу дәрежесіне байланысты ауаүрлегіштер (воздуходувки) қысу дәрежесі
Турбокомпрессорлардың қолданылатын аймақтары ретінде мыналарды айтуға болады:
- газды магистральді құбырлар арқылы тасымалдау;
- бөлу әдісі бойынша оттегін алу үшін ауаны қысу;
- ауа немесе оттегін домна пештеріне беру;
- салқындату техникасы.
Турбокомпрессорлардың өнімділігін реттеу негізінен қысу жағында дроссельдеу әдісі арқылы
Компрессорлар үшін бағыттаушы аппараттың қалақшаларын бұру арқылы оның өнімділігін
Турбокомпрессордың өнімділігін реттеу әдістерінің ішінде мейлінше жетілдірілген түрі, ол
Турбокомпрессордың әртүрлі айналу жиілігі кезіндегі сипаттамалары 1.3 – суретте
Турбокомпрессордың жұмысының ерекшелігі мынада, яғни әрбір айналу жиілігіне машинаның
1.3–cурет. Әртүрлі айналу жиілігі кезіндегі компрессордың сипаттамалары
Турбокомпрессордың тұрақсыз жұмыс жасауының негізгі себебі, жұмысшы және бағыттаушы
Турбокомпрессордың помпаж шекарасынан (пунктир сызық 1.3- суретте) сол жақта
Турбокомпрессордың өнімділігін реттеудің технологиялық қажеттілігі олардың арналуымен тығыз байланысты.
Магистральді газ құбырларындағы турбокомпрессорлар бірнеше параллель немесе тізбектей жұмыс
Зерттеулер көрсетіп отырғандай [1] жылдамдықты бірқалыпты және экономикалы тиімді
Турбокомпрессорла, нагнетательдер және ауаүрлегіштер жүктемесі ұзақ уақытта біркелкі болып
Барлық турбокомперссорлар, ауаүлегіштерден басқалары торапқа кері кедергі арқылы жұмыс
Турбокомпрессорды іске қосу әдетте жүктемесіз жүргізіледі, ол үшін қысу
Турбокомпрессорлардың өнімділігін реттеудің ең тиімді әдісі олардың айналу жиілігін
Қазіргі уақытта тек санаулы заводтар ғана бағасы 0,4
Сондай – қосарланған трансформациялы түрлендіргіштер де қолдану қарастырылады, яғни
Жоғарыдағыларды ескере отырып тиристорлар негізінде жасалатын тікелей байланысты жиілік
1.3 Турбомеханизмдердің реттелмелі электржетектеріне шолу
Компресорлардың негізгі элементтері болып мыналар табылады:
Электрқозғалтқышы немесе электржетек;
Сығу қондырғысы;
Қысылған газға арналған сиымдылық;
Жалғастырушы құбырлалар мен шланглар.
Компрессорлы қондырғыларды қолданылатын электрқозғалтқыштар айнымалы немесе тұрақты ток қозғалтқыштары
Қысқа тұыйқталған роторлы асинхронды қозғалтқыштарды компрессорлық қондырғылардың электржетегі ретінде
Қысқа тұыйқталған роторлы асинхронды қозғалтқыштарды қолдану өте сирек ұшырасаыды,
Қаутты компрессорлық қондырғыларда синхронды қозғалтқыштар кеңінен қолданылады, олардың қуаттық
Сызықты электржетектер электромагнитті, магниттіэлектрлі немесе индукциялы болуы мүмкін, олардың
Қысымдау қондырығысы (нагнетающие устройства) – жетек көмегімен пайда болатын
Компрессорлар өте маңызды құрылғылар болып табылады, олар қарапайым ауа
1.4 Компрессордың электржетектеріне шолу
Белгілі бір әдіспен жалғанған электрлік және механикалық звенолардың жиынтығын
Қазіргі уақытта айнымалы ток қозғалтқыштары негізіндегі электромеханикалық жүйелердің (ЭМЖ)
Қозғалтқыштардың айналу жылдамдығын реттеу каналына сәйкес ЭМЖ статор
Статор тізбегі бойынша басқарылатын механикалық білік (механический вал) сұлбасымен
бір қозғалтқышының статоры бұралмалы болып табылатын асинхронды қозғалтқыштар
2) қозғалтқыштарының бірі динамикалық тежеу режимінде, екіншісі қозғалтқыштық
асинхронды және синхронды қозғалтқыштар негізіндегі екі қозғалтқышты жетек жүйелері
Мұндай сұлбамен жасалған жетектердің барлығына олардың қуатты бөлігінің қарапайымдылығы
Аталған жетектердің әрқайсысының өзіндік ерекшеліктері мен кемшіліктері бар,
Механикалық біліктің кеңінен тараған түрлері ретінде жылдамдығын ротор
Жылдамдығын ротор тізбегіне жалғанған кедергі арқылы реттеуге болатын механикалық
Дегенменде статор тізбегі бойынша қозғалтқыштардың жылдамдығын реттеудің техника экономикалық
жылдамдықты реттеу кезінде түрлендіру процессіне қатысатын қуаттың шамасы жүйе
тиристорлы жиілік немесе кернеу түрлендіргіштердің қуаты жүйедегі қозғалтқыштар қуатына
қуаты үлкен тиристорлы түрлендіргіштердің ток көзін жоғары гормоникалармен
электржетек жүйесінің өзіндік құнының жоғарылығы.
Сонымен жылдамдығын кең диапазонда реттеуді қажет етпейтін қуаты үлкен
Ротор тізбегі бойынша басқарылатын электрлік білік. Ротор тізбегі
Ротор тізбегінде қосымша кедергілері бар электрлік білік болып табылатын
Дегенмен де ротор тізбегіне пассивті элементтер жалғау негізінде
1( жүйе құрамындағы қозғалтқыштардың тербеліске берілгіштігі;
2( жетекті іске қосудың алдында қозғалтқыштарды алдынала синхрондап алудың
3( айналу жиілігінің неғұрлым баяу шамасын алу, ротор тізбегіндегі
Осындай кемшіліктерінің болуына байланысты мұндай сұлбадағы жетектерді жылдамдығын
Электржетектер ішінен қуаты үлкен, жылдамдығын кең аралықта реттеуді қажет
Қозғалтқыштардың екінші ретті тізбегіндегі сырғанау энергиясының қандай жолмен пайдалы
Асинхронды-вентильді каскад (АВК( сұлбасымен жасалатын электржетек жүйесін роторлық
Фазалы роторлы асинхронды қозғалтқыштың басқа машиналармен немесе түрлендіргіштермен каскадты
Сонымен айнымалы ток қозғалтқыштары негізіндегі электржетектерінің бүгінгі күнге дейінгі
Қуаты үлкен, жылдамдығын кең аралықта реттеуді қажет етпейтін механизмдер
Жылдамдығы реттелетін электржетектеріне деген сұраныстың өсуіне байланысты басқарылатын электржетектерінің
Соңымен басқарылатын электржетектерін жасауға негізделген жұмыстарға жасалған талдаулар мен
1( ток көзі кернеуінің жиілігін реттеу арқылы басқарылатын жетектер(
2(параметрлік басқару немесе қозғалтқыштың бірінші ретті орамдарына берілетін кернеуді
3( фазалы роторлы асинхронды қозғалтқышты басқа электр машина-ларымен немесе
Алғашқы екі схемамен жасалатын электржетектерінің ерекшеліктері мен қасиеттері туралы
2.АРНАЙЫ БӨЛІМ
2.1 Екі жақтан қоректенетін машина негізіндегі электржетегінің
статикалық сипаттамалары
Электромеханикалық жүйелерді жасау саласында басқарылатын электржетектерін каскадты схемамен
Каскадты схемамен құрылған жүйелерді пайдалану электржетектің меншікті қуаты неғұрлым
Касадты схемалардың жалпыландырылған түрі – екіжақтан қоректенетін машиналар болып
Екі жақтан қоректенетін машина (ЕЖҚ-машина( дегеніміз статоры мен
Екі жақтан қоректенетін машина негізіндегі бірқозғалтқышты электржетектің қуатты бөлігінің
2.1-cурет. Екіжақтан қоректенетін машина негізіндегі электржетектің
блок схемасы
Схеманың қуатты бөлігінің негізгі элементтері фазалы роторлы асинхронды машина
Басқарудың негізі звеносы (7( реттегіш (Р( жиілігі ротордың статор
ЕЖҚ-машина келесі ретпен жұмыс жасайды. Ротор орамдарына берілетін кернеудің
,
мұндағы( ; ;
– тораб жиілігі;
р – аснхронды машинаның полюстер жұбының саны;
– ротор орамдарындағы ток жиілігі;
n – ротордың айналу жиілігі.
ЕЖҚ-машиналарда (2.1( шарттың орындалуы автоматты басқару жүйесімен қамтамасыз етіледі.
(2.2(
шартымен анықталатын сигнал шығарады, ал бұл сигнал (2.1(
ЕЖҚ-машинаның қарапайым схемамен қосылған асинхронды қозғалт-қышқа қарағандағы ерекшелігі
Жалпыландырылған синхронды режимде сырғанау жиілігі ротордың айналу жылдамдығына тәуелсіз
Сонымен, басқарушы орамдарға берілетін кернеудің, яғни ротор орамдарына енгізілетін
Бүгінгі күнге дейін екіжақтан қоректенетін машиналардың ерекшеліктері мен қасиеттері,
ЕЖҚ- машиналар негізінде жасалған электротехникалық жүйелерге арналған зерттеулер мен
Дәстүрлі емес энергия көздерін өзара немесе оларды ортақ энергожүйемен
Жалпы ЕЖҚ- машиналар негізінде жылдамдығын басқарылатын, техника-экономикалық көрсеткіштері
Бір қозғалтқышты электржетектерін ЕЖҚ-машиналар негізінде жасау мәселелері еңбектерде қарастырылған.
Жалпы электржетектерін екіжақтан қоректенетін машиналар негізінде жасау мәселесі электромеханикалық
Жалпы ЕЖҚ-машиналары негізінде жасалатын жетектердің осы күнге дейін кеңінен
Асинхронды қозғалтқыштарды екі жақтан қоректенетін схемамен жалғау арқылы электржетектерін
2.2 Екі жақтан қоректенетін машина негізіндегі электржетегінің негізгі теңдіктері
Екі жақтан қоректенетін машиналар негізінде құрылатын электро-механикалық жүйелердің
Электромеханикалық жүйелер құрамындағы электр машиналарының жұмыс режимдерін зерттеуге және
Көп қозғалтқышты электржетегінің қасиеттерін және жетек құрамындағы қозғалтқыштардың жұмыс
Электржетегінің құрамындағы қозғалтқыштардың айналдыру моментінің роторының айналу жиілігі арасындағы
Екі жақтан қоректенетін машиналар негізіндегі жүйелердің жоғарыда аталған көрсеткіштері
Осы себептерге байланысты екі жақтан қоректенетін машиналар негізінде жасалатын
Жиілік түрлендіргіштің меншікті қуатын төмендету арқылы қуатты электромеханикалық жүйелердің
Соңғы (7( еңбекте көрсетілеген электромашиналы жиілік түрлендіргіштің жылдамдығын түрлендіру
Бұл мәселенің бір шешімі ретінде ЕЖҚ – машиналардың роторлық
Жиілік түрлендіргіш ретінде жұмыс жасайтын асинхронды машинаның статорлық орамдары
,
мұндағы: , және
- ТЖТ шығысындағы жиілік.
Негізгі асинхронды қозғалтқыштардың айналу жиілігі төмендегі теңдіктен анықталады
,
мұндағы р- негізгі қозғалқыштардың полюстер жұбының саны.
Жоғарыдағы (2.2) теңдікті ескеріп, соңғы теңдікті мына түрде жазамыз:
,
Сонымен (2.4) теңдіктен екі қозғалтқышты жетек жүйесіндегі негізгі қозғалтқыштардың
Жетек жүйесінднгі ЕЖҚ машиналардың сырғанауы мына шамаға тең
,
Егер ток көзі жиілігінің жиілік түрлендіргіштің шығысындағы жиілікке қатынасын
,
Екі қозғалтқышты жетек жүйесіндегі машиналардың жұмыс режимдерін зерттеуге қажетті
Жиілік түрлендіргіші электромашиналы болып табылатын 7, а- суретте көрсетілген
2.2-cурет. Жиілік түрлендіргіші электромашиналы ЕЖҚ машиналар негізіндегі екі қозғалтқышты
Бұл ауыстыру схемасына электротехниканың неігізгі заңдарына сүйене отырып төмендегідей
(2.7(
мұндағы: мен
Теңдіктерде екінші ЕЖҚ машина мен электромашиналы жиілік түрлендіргіш құрамындағы
ЕЖҚ машиналардың активті және индуктивті кедергілерін ескермей (2.7) теңдіктерді
,
мұндағы: ; ;
Түрлендірулерден кейін (2.8) теңдік төмендегі түрге келеді:
,
мұндағы: .
Екі қозғалтқышты жетек жүйсіндегі қозғалтқыштардың келісімді айналуын қамтамасыз етудің
,
Жалпы алғанда ЕЖҚ машиналардың роторлық тізбегіндегі
,
мұндағы: ; .
Статор өзекшесі мен орамдарындағы шығындарды ескермейтін болсақ ЕЖҚ машиналардың
,
мұндағы - статор фазаларының саны;
Электрмашиналары теориясынан асинхронды машиналардың моменті
(2.13)
Электромагнитті моменттің (2.13) теңдігінен ЕЖҚ-машинаның электромагнитті моменті екі
және статор орамдарына - , ал қоздырғыш
.
ЕЖҚ-машиналар негізіндегі екі қозғалтқышты электржетегі қозғалтқыштарының әрқайсысының айналдыру моментінің
Электромагнитті момент теңдігі жиілігі электромашиналы болып табылатын ЕЖҚ-машиналары негізіндегі
Электромагнитті моменттің (2.13) теңдігінен асинхронды қозғалтқыштың екі жақтан қоректену
Олар(
1( ротор орамдарына берілетін кернеуінің амплитудалық
2(ротор орамдарына берілетін кернеуінің векторы мен
Яғни екіжақтан қоректенетін схемамен жұмыс жасайтын асинхронды қозғалтқышты әртүрлі
Жиілік түрлендіргішті электромашиналы етіп жасаудағы негізгі мақсат электржетегі
Электромашиналы жиілік түрлендіргіш құрамындағы тиристорлы жиілік түрлендіргіштің меншікті қуаты
Жоғарыдағы (2.13( теңдік арқылы жиілік түрлендіргіші электромашиналы болып табылатын
2.3-cурет. ЕЖҚ машинаның механикалық сипаттамасы
Статор және ротор орамдары параллель жалғанған екі жақтан қоректенетін
Полюстер жұбының саны - р фазалы роторлы асинхронды қозғалтқыштың
,
ротор ормдарының фазалары статор ормдарына қарағанда кері ретпен жалғанатын
,
Орамдары параллель жалғанған қозғалтқыштың ауыстыру схемасы 2.5-суретте көрсетілген.
Ауыстыру схемасына сәйкес статор мен ротор орамдарына берілетін кернеудің
;
;
,
мұндағы: ; мен
Ротордың кернеуі статор кернеуіне
Жоғарыдағы (2.15) теңдіктер жүйсінен мына теңдіктерді алуға болады:
,
,
ендеше статор және ротор орамдарындағы токтар мына формулалармен өрнектеледі:
; ,
мұндағы: ; .
Жоғарыдағы теңдеулерді бірге қарастыра отырып түрлендірулер жасайтын болсақ, токтарға
,
,
мұндағы: ;
.
Қозғалтқыштың толық қуаты статор мен ротор орамдарына берілетін қуаттардың
,
мұндағы мен -
Қозғалтқыш пайдаланатын активті қуаттың теңдігі:
,
екінші жағынан қозғалтқышқа берілетін активті қуаттың толық мәні статор
,
мұндағы: - қозғалтқыштың электромагнитті қуаты,
мен -статор мен ротор орамдарындағы шығындар.
Ротор орамдары мен статор орамдары ток көзіне параллель жалғанып
,
Статор мен ротор орамдарындағы шығындарды ескермесек, қозғалтқыш дамытатын электромагнитті
,
мұндағы немесе (2.14) теңдікті
Ендеше, электромагнитті момент теңдігі мына шамаға тең:
, (2.22)
соңғы теңдіктен қозғалтқыштың электромагнитті моменті
Айта кететін жағдай қозғалтқыш жұмысының тұрақтылығы статор мен ротор
Орамдары параллель жалғанатын сұлбамен жұмыс жасайтын қозғалтқыштардың статор мен
Бұл шарт болу керек дегенді көрсетеді.
Ендеше және болатынын
,
Соңғы теңдіктен статор және ротор орамдары параллель жалғанған асинхронды
Сонымен орамдары праллель жалғанған асинхронды қозғалтқыштар негізіндегі электржетек тұрақтырақ
Егер ротор орамдарына да статор орамдарына берілетін кернеудей кернеу
Бұл кезде (2.23) теңдік келесі түрде жазылады:
,
Жиіліктік реттеу кезінде асинхронды машинаның жүктемені көтергіштік қабілеттілігін тұрақты
2.3 Екіжақтан қоректенетін машина негізіндегі электржетектің сипаттамалары
Екі жақтан қоректенетін машинанаң стаор және ротор орамдарына да
Компрессорлар ұзақ уақытта бірқалыпты жүктемемен жұмыс жасайтын болғандықтан және
Бұл схемамен жасалған электржетегінің негізгі ерекшеліктері жоғарыда аталып өтті,
Осындай схемамен жасалған электржетегін реттеудің функционалдық схемасы 2.7- суретте
Qз , nз – Реактивті қуат пен айналу жиілігін
2.7- cурет- Екіжақтан қоректенетін машина негізіндегі компрессордың электржетегін реттеудің
Компрессордың қозғалтқышының қуатын анықтау үшін мына формуланы қолданамыз:
(2.25)
мұндағы: - коэффициент (1,1÷1,4);
- компрессордың өнімділігі, м3/с, 10 м3/мин (0,16 м3/с);
В- 1 м3 ауана қажетті қысымға дейін қысу үшін
- тасымалдау ПӘК (тікелей жалғанса = 1);
- компрессор ПӘК (қысымы 39000 Па жоғары ортадан тепкіш
мұндағы 60 – өнімділікті м3/мин бірліктен м3/с өлшем
Компрессор ұзақ уақытта бірқалыпты жүктемемен жұмыс жасайтын құрылғы болғандықтан
2.1- кесте – 4АНК315М4У3 типті қозғалтқыштың көрсеткіштері
Қозғалтқыштың
қуаты
P2 НОМ,
кВт
Энергетикалық параметрлер
I2 ном,
A
U2 , В
Механикалық параметрлер Ауыстыру схемасының параметрлері
(с.б.)
ПӘК,
%
cos (
( s2 ном, % sk, % X0 R’1 X’1
250 93,0 0,9 425 360 2,0 2,5 8,8 4,1
Электржетегінің негізгі сипаттамалары механикалық сипаттамалар болып табылады.
Механикалық сипаттамаларды салу үшін асинхронды қозғалтқыштың электромагнитті момент теңдігін
,
Кастеде келтірілген параметрлер:
– пайдалы әсер коэффициенті (ПӘК);
– қуат коэффициенті;
– магниттелу тізбегінің индуктивті кедергісі, салыстырмалы бірлікпен берілген (с.б.);
– статор орамының активті кедергісі, салыстырмалы бірлікпен берілген (с.б.);
– статор орамының индуктивті кедергісі, салыстырмалы бірлікпен берілген (с.б.);
– ротордың орамының активті кедергісі, салыстырмалы бірлікпен берілген (с.б.);
– ротор орамының индуктивті кедергісі, салыстырмалы бірлікпен берілген (с.б.);
sном – номиналды сырғанау;
sкр – шекті сырғанау;
Jp, – ротордың инерция моменті.
Кестелерде электрлік машиналадың параметрлері салыстырмалы бірлікпен берілген (с.б.), олардың
,
мұндағы .
– статордың номиналды фазалы кернеуі, ал статордың номиналды
,
мұндағы – қозғалтқыш білігіндегі электрлік машинаның
Электрлік машиналарын таңдағаннан кейін машинаның өзге параметрлерін есептеу керек:
Электржетегінің өзіндік механикалық сипаттамаларын есептейміз:
,
;
.
Жоғарыдағы (2.26) теңдік арқылы алынған есептеулер нәтижелері 2.2-кестеге енгізілген
2.2 – кесте – Электржетегінің өзіндік механикалық сиапаттамасы
s 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8
w, рад/сек 141 125,6 109,9 94,2 78,5 62,8 47,1
M, Н*м 2142,9 1207,6 824,5 623,6 500,9 418,3 359,0
Электржетегінің өзіндік механикалық сипаттамасы 2.8- суретте көрсетілген
2.8- сурет - Электржетегінің өзіндік механикалық сипаттамасы
Екіжақтан қоректенетін схемамен жалғанған асинхронды қозғалтқыштың электромагнитті моментінің теңдігі
Механикалық сипаттама теңдігі мына түрде жазылады:
, (2.27)
немесе
(2.28)
мұндағы МА – қарапайым схемамен қосылған асинхронды қозғалтқыштың электромагнитті
Теңдіктен көрініп тұрғандай электромагнитті момент бірнеше параметрлерге байланысты, яғни
Кернеу мен ротор орамдарындағы ЭҚК векторларының арасындағы Ө-бұрыштың номиналь
Ротор орамдарына берілетін кернеудің амплитудасын U2 және осы кернеу
2.9- сурет. Екіжақтан қоректенетін машинаның бұрыштық сипаттамасы
2.10- сурет. Екіжақтан қоректенетін машинаның айналу жиілігінің Ө-бұрышқа тәуелділігі
2.10- сурет. Екіжақтан қоректенетін машинаның айналу жиілігінің Ө-бұрышқа тәуелділігі.
2.4 Электржетек жүйесінің техника-экономикалық көрсеткіштері
Реттелмелі электржетек жүйесінің энергетикалық көрсеткіштерін жоғарлатуының бірден-бір жолы, реттеу
Осы мәселені шешудің бір жолы ретінде екіжақтан қоректенетін электржетегінің
Асинхронды қозғалтқышты каскадты схемамен жасалған жұмыс жасатудағы негізгі мақсат,
Каскадты схемалардың жұмыс жасау принципін энергетикалық диаграмма арқылы қарастырған
Қарастырылып отырған каскадты электр жетегінің энергетикалық диаграммасы суретте
Қозғалтқыштық режимде жұмыс жасайтын асинхронды машина бір уақытта қозғалтқыш
Егер статор тізбегіндегі және қосымша шығындарды ескермесек тұтынатын қуат
P1 = Pэм = M ω0
Қозғалтқыш білігіндегі механикалық қуат жетектің айналу жылдамдығына пропорционал, яғни:
Pмех = M ω,
Тұтынылатын қуат пен механикалық қуаттардың айырмашылығы сырғанау энергиясына тең:
Ps = P1 – Pмех = M (
Параметрлік әдістермен реттелетін асинхронды электржетектерінің негізгі кемшілігі осы сырғанау
Қарастырылып отырған электржетегінде бұл қуат, яғни сырғанау энергиясы түрлендіру
2.11- суретте көрсетілген энергетикалық диаграмма жеке – жеке қарастырылып
2.11- сурет. Асинхронды - вентильді каскадты электржетегінің қозғалтқыштық режимінің
Каскадты схемамен жасалған электржетектерінің негізгі кемшілігі, мұндай жүйелердің қуаттық
Ұсынылып отырған электр жетегін қолдану арқылы бұл мәселені шешуге
Мұндай принциппен жұмыс жасайтын екі қозғалтқышты электржетегі үшін төмендегі
2.12 – сурет. Екі жақтан қоректенетін машинаның энергетикалық диаграммасы
Электротехникалық жүйелердің қуат коэффициенті осы жүйеде электр энергиясының қаншалықты
Қазіргі кезде жеке электржетектің қуат коэффициентін анықтау мен оның
Екі жақтан қоректенетін машиналар – бұл фазалы роторы бар
Екі жақтан қоректенетін машиналар негізінде электржетегі көрсетілген ( 2.7
Электржетектің толық қуат коэффициенті екі жақтан қоректенетін машиналардың
cosφ= ;
P1=P11+P12; S1=S11+S12, (2.30)
мұндағы:P1, P2 - бірінші мен екінші машиналардың активті қуаттары.
S11=U1I11; S12=U1I12;
мұндағы: S11, S12 - бірінші мен екінші машиналардың толық
cosφ11, cosφ12 - бірінші мен екінші машиналардың қуат
U1 – қорек кернеуі;
I11,I12 - бірінші мен екінші машиналардың статор орамдарының
(2.29) және (2.30) теңдіктерінен толық қуат коэффициенті келесі
cosφ= ,
егер бірінші мен екінші машиналардың токтары, яғни I11=I12, онда
cosφ= ,
(2.32) теңдіктен, егер бірінші мен екінші машиналардың қуат коэффициенттері
cosφ= cosφ1= cosφ2.
Бұл екі машинаның қуат коэффициенттері тең кезінде екіқозғалтқышты электржектің
Ki=
коэффициенті ретінде белгілейік, сонда (2.32) теңдік келесі түрді қабылдайды:
cosφ= ,
егер толық қуат коэффициентінің максималды шамасы шарттардан анықталса
,
онда (2.35) – теңдіктің шешімі ретінде келесі теңдік болып
cosφ1 - cosφ2=0,
яғни қозғалтқыштың өзгеру диапазонынан тәуелсіз cosφ1 = cosφ2
Енді электржетектің бір машинасына ғана соsφ шамасын анықтайық. Асинхронды
cosφ= = ,
cosφ= = ,
Тұтыну кезіндегі толық қуатты Р2 келесі теңдеулерден анықталады:
I1=
P12=P1 -I12 r1
Pmex= P12+PS
ΔPmex=m2 I22 r2
P2=Pmex - ΔPmex,
Осы (2.39) – (2.43) теңдіктеріне қуат шамалары қойып, қуат
Осы кестенің қуат коэффициентінің қуатқа тәуелділігін келесі (2.13 –
Осы кестенің қуат коэффициентінің қуатқа тәуелділігін келесі (2.13 -
2.13–сурет - Электржетектің cosφ қуатқа тәуелділік графигі
2.3 – кесте - Қуат коэффициенттерінің нәтижесі
Pn, кВт cosφбаст
14
17
22
30
37
45
55
75
90
110
132
160
2.14 – сурет- ЕЖҚ ЭЖ cosφ қуатқа тәуелділік графигі
2.4 – кесте - Қуат коэффициенттерінің нәтижесі
Pn, кВт
14
17
22
30
37
45
55
75
90
110
132
160
200
250
Жобалап отырған электржетегімізді қысқа тұйықталған асинхронды қозғалтқышты қолданылған электржетегімен
CЭЛ = ,
мұндағы: СЭ – электромашинаның құны;
Р - электромашинаның қуаты;
КП – тапсырылған f=50Гц және айналу жиілігі кезінде құнның
Егер негізгі машина ретінде 100 кВт асинхронды машинасын алсақ,
Бұл айналу жиілігі жоғары электрмашиналары айналу жиілігі төменгі
GТЖТ= ,
мұндағы: GТЖТ және РТЖТ - ТЖТ құны
КТЖТ – ТЖТ қуатының шекті көрсеткіші.
Айналу жиілігі мен тапсырылған қуаты кезінде асинхронды машинасының массасы
2.16-сурет-ТЖТ мен ЭМТЖ жетектерінің шекті массасының қуатқа тәуелділігі
Келесі суретте ТЖТ және ЭМТЖ электржетектерінің шекті құн көрсеткіштерінің
2.17- сурет. ТЖТ мен ЭМТЖ жиілікті стабильдеу жүйесінің шекті
Осы жетектің артықшылығы, оның масса габариті сәл ғана жеңілрек,
2.5 Екіжақтан қоректенетін машинаның теңдіңктерін алу
Фазалы роторлы асинхронды қозғалтқыштың статор және ротор орамдарына айнымалы
мұндағы:
және - статолр және ротор орамдарына
және - статор және ротор токтары
Статор және ротор орамдарын жұлдызша схемасы мен жалғасақ олар
Ендеше екіжақтан қоректенген схемамен жұмыс жасайтын асинхронды қозғалтқыш үшін
(3.1)
Бұл теңдіктердегі ағындар тоғысуы мынаған тең:
мұндағы: және - статордың
М- статор мен ртор оамдарының өзараиндуктивтілігінің максималь мәні;
- электрлік бұрылу бұрышы;
- механикалық бұрылу бұрышы;
р- полюстер жұбының саны.
Ротор токтары үшінде (3.1) теңдік секілді теңдеулер жазылады, ескеретін
Электрлік тізбек теңдеулер жүйесіне электромагнитті айналдырғыш моментті ескеретін айналмалы
Жоғарыдағы (3.1) теңдікті қарапайым түрге келтіру үшін жаңа айнымалыларға
Егер түрлендірудің негізгі мақсаты мейлінеше қарапайым теңдік алу
(3.2)
Сонымен қатар үшфазалы модельден жаңа екі фазалы модельге көшу
(3.3)
Жасалған (3.2) түрлендірулер нақты болып табылмайды, себебі олар периодты
(3.4)
мұндағы - өзгермелі бұрыш, .
Онда ізделінді модель (3.2) және (3.4) теңдікткрдің суперпозициясы болып
(3.5)
(3.5) теңдікке кері түрлендіру мына түрде жазылады:
(3.6)
Теңдіктер (3.5) және (3.6) арқылы жасалған байланыстар осы
Жүйені сипаттау үшін мына Маджи түрдегі теңдіктерді қолдануға болады:
,
мұндағы
Бұл теңдікті қолдану (3.1) теңдікті (3.3) теңдікті ескере отырып
(3.7)
Алынған ЕЖҚ-машина теңдігі машинаный қалыптасқан жұмыс режимін, яғни
Ол үшін (3.7) теңдікте
онда
,
сәйкесінше:
Сонымен ЕЖҚ-машинаның қалыптасқан жұмыс режимі белгілі бір бұрыштық жылдамдыққа
2.6 Екіжақтан қоректенетін машина негізіндегі электржетегінің өтпелі процесстері
Электржетегінің қалыптасқан жұмыс режимі кезіндегі қасиеттері мен сипаттамалары, яғни
Бұл бөлімде қалыптаспаған немесе өтпелі процесстер, яғни жетектің бір
Бұл кезде:
Өтпелі процесстерді талдаудың қажеттілігі қайсыбір жұмыс механизмдерінің өнімділігі өтпелі
Өтпелі процесстердің орын алу себептері мыналар болуы мүмкін:
1) Мст жүктеме моментінің өзгеруі;
М-айналдыру моментінің өзгерісімен, яғни жетектің бір сипатта-мадан келесі сипаттамаға
Осыған байланысты өтпелі процесстердің негізгі түрлері мыналар: іске
Өтпелі процесстерді есептеу барысында ескеретін шарттар мыналар, жетекті іске
Екіжақтан қоректенетін машина негізіндегі электржетегіндегі өтпелі процесстер көп зерттелмеген,
Жоғарыда 2.7- суретте көрсетілген ЕЖҚ- машина негізіндегі электржетегін қарастырамыз.
Өтпелі процесстерді зерттеу үшін Парк-Горев теңдеулерін қолданамыз. Осы теңдеулерді
(3.8)
,
,
мұндағы: x және y остері бойынша
x және y остері бойынша ротордың кернеуі, тогы
статордың активті кедергісі;
статор орамдарына келтірілген ротордың активті кедергісі;
статор орамдарының толық индуктивтілігі;
статор мен ротор орамдарының өзараиндуктивтілігі;
М– электромагнитті момент;
J – инерция моменті;
p – поюстер жұбының саны;
– ротордың бұрыштық жылдамдығы.
Жоғарыдағы (3.8) және (3.10) теңдіктер жүйесіарқылы MATLAB6.5 програмаалау ортасында
Модельдеу нәтижелері 3.1 және 3.4- суреттерде көрсетілген.
2.18- сурет – w=f(t) тәуелділігі
2.19- Сурет – М=f(t) тәуелділігі
2.20- Сурет – w=f(t) тәуелділігі
2.21- Сурет – М=f(t) тәуелділігі
Өтпелі процесстер графиктерінен көрініп тұрғандай өтпелі процесстер уақыты
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
3.1 Экономикалық түсініктме
Жобаланатын автоматты басқару жүйесі батыс Американдық “Honeywell” фирмасының “C300”
3.2 Компрессорлық құрылғының өнімділігін автоматты реттеу жүйесіндегі АБЖ-н енгізу
Өндірістің автоматтандыру жүйелері кез-келген өнеркәсіпке эффектілі болуы мүмкін, себебі
Басқару жүйесін пайдаланған кездегі экономикалық эффект ең алдымен басқарудың
Басқару жүйесін құрғандағы экономияның негіздері келесідей болады:
есептеу техникасы құралдарын қолдану нәтижесінде жаңа технологиялық үрдістерді жасау
басқару сапасын және өндірістің жалпы ұйымдастыру деңгейін жоғарлату;
басқарудың күрделілігін төмендету, станция жұмысшыларының еңбек өнімділігін жоғарлату;
цех пен бөлімшелердің негізгі технико-экономикалық көрсеткіштерін оперативті есептеу;
жабдықтарды ең жақсы қолдану, оның жұмыс істеу мерзімін ұлғайту,
жабдықты қуаты мен уақыты бойынша жүктелуін ұлғайту, соған байланысты
өндірістік емес шығындарды қысқарту.
Басқару жүйесі барлық өтулер мен кезеңдерінде өнімді өндіру үрдісінің
3.3 Экономикалық есептеулер
Экономикалық тиімділікті есептеу келесі түрде болады:
Қосымша шығындар (тік және жанама);
Автоматтандыру жүйесін құруға бөлінетін капиталды қаржы;
Орнын толтыру мерзімі, экономикалық тиімділік баламасы ретінде.
3.4 Автоматтандыру жүйесін өңдеу мен пайдалануға жұмсалатын қаражатты есептеу
Автоматтандыру жүйелерін пайдалануға жұмсалатын қаржы келесі шығындармен құралады:
өңдеушілер жалақысы;
автоматтандыру құралдарын сатып алуға және оларды жеткізуге жұмсалатын қаржылар;
монтаждауға жұмсалатын қаржы.
Автоматтандыру жүйесін өңдеу үшін келесі тұлғалар талап етіледі:
Өңдеуші-инженер;
Өңдеуші-кеңесші;
Бағдарламалаушы.
Автоматтандыру жүйесінің жасалу мерзімі - 2 ай;
Автоматтандыру жүйесін ендіру мерзімі - 1 ай.
3.5 Өңдеушілер жалақысы
Өңдеушілер жалақысы келесі жормуламен анықталады
(3.1)
мұндағы N - өңдеушілер саны, адам; n - өңдеу
3.1-кесте
№ Жұмысшылар Саны Жалақысы
1 Өңдеуші-инженер 1 102350
2 Өңдеуші-кеңесші 1 97250
3 Бағдарламалаушы 1 96480
N = 3, n=3, b=410000
,
мұндағы НП - жалпы зейнетақы корының шығын мөлшері, %;
3.6 Құрастыруға кеткен шығындарды есептеу
Өңдеуші - инженердің жалақысы – 102350 теңге
Ж'1 = 3(1(102350 = 307050 тенге
ЖӨ1 = (307050-30705)(0.11 + 307050 = 337448 теңге
Кеңесшінің жалакысы — 97250 тенге
Ж’ 2 =3(1(97250 = 291750 тенге
Ж’к2 = (291750-29175)(0.11 + 291750 = 320633 теңге
Бағдарламалаушының жалакысы — 96480 тенге
Ж'3 = 3 (1(96480 = 289440 тенге
Ж'БЗ = (289440-28944)(0.11 + 289440 = 318094 теңге
Ж'ө = Ж′1 + Ж′2 + Ж′3
3.7 Автоматты техникалық өнімдердің есептелуі кезіндегі шығындар
3.2-кесте
№ Техникалық құралдардың
аты Өлшем бірлігі Қажетті саны Құны
1 СТБ-ны басқару терминалы
комплект 1 633 415
2 ТҚ-ны басқару терминалы комплект 1 350 350
3 Сервер дана 1 207 800
4 Серверді басқарушы орын дана 1 30 500
5 Оператордың жұмыс станциясы дана 1 100 500
6 Принтер матрицалық дана 1 30 600
7 Принтер лазерлік дана 1 35 500
8 Коммутатор 12-ports дана 1 6 500
9 Сенімді қорек көзі дана 1 25 200
10 Сервер шкафы дана 1 35 000
Қорытынды:
Жеткізуге жұмсалатын қаржы барлық аспаптардың құнынынң 5%-тін құрайды 72
Автоматтандыру құралдарын сатып алу мен оларды жеткізуге жұмсалатын қаржы
1455365 + 72768 ( 1 528 133 теңге
Монтаждау шығынын барлық аспаптар құнын 2.5 %-ін құрайды 36384теңге.
3.3-кесте
Барлық шығындар кестесін келтіреміз
Барлық шығындар Шамасы, тг.
Өңдеушілер жалақысы 976175
Материалдар мен толықтырушылар құны 1528133
Монтаждау шығындары 36384
Барлығы 2540692
3.8 АБҚ-ны пайдалануға дейінгі эксплуатациялык шығындарды есептеу
Ол үшін құрал - жабдықтар мен аспаптардың құнын аламыз:
3.4-кесте
№ Құрал-жабдықтардың аттары Бір данасының бағасы Қажетті саны Құны
1 Қысым өлшеу датчигі 280 000 7 1 960
2 Температураны өлшеу датчигі 185 000 2 370 000
3 Шығын өлшеуіш 1 260 000 5 6 623
4 Манометр, өлшеу диапазоны:
0-4МРа; М20х1,5 6 000 6 36 000
5 Sensor model R100S 375 000 1 375 000
6 Көппараметрлі шығын трансмиттері MVD Model 1700 650 000
7 Sensor model F200S 690 000 1 690 000
8 Көппараметрлі шығын трансмиттері MVD Model 2700 550 000
9 Сулануды өлшегіш 1 350 000 1 1 350
Қорытынды
1.Амортизациялық шығын
ША = CП·НА/ 100
мұндағы CП- жүйенің баланстық құны, НА – амортизатцияның жылдық
ША=0,12·12624100 = 1 514 892 тенге
Жөндеу жүмысына кеткен шығын
ШР =0,08·12624100= 1 009 928 тенге
Электр қуатына кеткен шығын
Ш Э =N· ФВ · СТ
мұнда N - жүйеде тұтынылатын қуаттың соммасы, кВт; Фв
Шэ = 0,1·8760·12 = 10 512 теңге
Ш1 = ША+ШР+ШЭ = 1514892+1009928 +10512 = 2 535
3.9 АБҚ-ны пайдаланғаннан кейінгі эксплуатациялық шығындар
1. Амортизациялық шығын
ША = 0,12·1528133 = 183 375 тенге
2. Жөндеуге кеткен шығын
Шр = 0,08·1528133 = 122 251 тенге
3. Энергияға кеткен шығын
Шэ = 0,1· 8760 · 12 = 10 512
Ш2 = ША+Шр+Шэ=183375 +122251+10512 = 316 138 тенге
3.1.1 Жылдық экономия
Э=Ш1 – Ш2
Э = 2535332 - 316138 = 2 219 194
3.1.2 Жылдық экономикалық тиімділік
Бір жылдық экономия мына формуламен есептелінеді
ЭТИТМ = Э - ЕП · КҚОС
мұнда Э-жылдық экономия; ЕП — тиімділік коэффициенттерінің мөл-шері; К
ЭТИТМ = 2219194 - 0,32·2540692= 1406173 теңге
3.1.3 Өтеу мерзімі
ТӨ.М= К қос / ЭТИТМ = 2540692/1406173 = 2
өз құнын өтеу уақыты 2 жыл.
ЕР =1/ТӨ.М = 1/2 = 0,5
ЕР> ЕП
0,5 > 0,32
Қорытындылай келгенде компрессорлық құрылғының өнімділік жүйесін автоматтандыру 1 406
4.ЕҢБЕК ҚОРҒАУ
4.1 Қазақстан Республикасының еңбек кодексі
4.2 Еңбек тәртіптемесінің ережелері
1. Жұмыс беруші еңбек тәртіптемесінің ережелерін қызметкерлер өкілдерімен келісе
2. Еңбек тәртіптемесінің ережелерінде қызметкерлердің жұмыс уақыты мен тынығу
3. Қызметкерлердің жекелеген санаттары үшін еңбек тәртіптемесі Қазақстан Республикасының
4. Еңбек тәртіптемесінің ережелерін орындау жұмыс берушілер мен қызметкерлер
4.3 Жұмыс берушінің даярлау, қайта даярлау және біліктілікті арттыру
1. Ұйымның жұмыс істеуі мен дамуы үшін кәсіптік даярлаудың,
2. Жұмыс беруші қызметкерлерді немесе өзімен еңбек қатынастарында тұрмайтын
1) тікелей ұйымда;
2) техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және
3. Жұмыс беруші кәсіптік даярлаудан, қайта даярлаудан немесе біліктілігін
4.4 Қауіпті және зиянды өндірістік факторланың анализдері
Есептеу орталығы және оператордың бөлмелері бір-бірінен бөлек орналасқан, ал
Есептеу және өлшеу техникалары қондырылған бөлме қауіптілігі жоғары категорияға
Адам денсаулығына әсер ететін негізгі факторларға мыналар жатады:
1) жұмыс орнын күндізгі және түнгі уақыттарда жарықтандыру;
2) жылдың жазғы уақытында бөлме ішіндегі артық жылу;
3) адамның электр тоғымен зақымдану мүмкіндігі;
4) өрт шыққан кезде кұю және уланып қалу мүмкіндігі;
5) шу, зиянды заттар.
4.5 Ұйымдастыру шаралары
Мұнай айдау станциясының автоматтандыру жүйесіне кіретін есептеу орталығы, жобалау
Еңбек қорғау жұмысын басқару, ұйымдастыру, сонымен қатар оның жағдайына
Қауіпсіздендіру техника нұсқауынан өткен адамдар ғана, жұмысқа жіберіледі. Жобалау
1) енгізілген нұсқау жұмысшыларды кауіпсіздік техникасының жалпы қағидаларымен, өндірістік
2) Нұсқау жұмыс орнында нақты мамандықтар үшін қазіргі еңбек
3) Күнделікті нұскау өндірісте қауіпті жұмыс алдында жүргізіледі.
4) Қайталау нұсқауы квалификациясына тәуелсіз барлық жұмысшылар-мен жүргізіледі. Бұл
5) Жобалаусыз нұсқау қауіпсіздік техникасының нұсқауы өзгерген кезде, жабдық
6) Жұмысшы қауіпсіздік техникасын бұзғанда жүргізіледі.
Еңбек қорғау заңдылықтарын сақтау Мемлекеттік қадағалаудың техни-калық инспекторы, мемлекеттік
Есептеу орталығында (Е.О.) ай сайын Е.Қ. туралы журналдар тарату,
4.6 Оператордың жұмыс орнын ұйымдастыру
Оператордың пульті жеткілікті жарықтандырылған (ЗН-245-71 талабына сай). Жұмыс орнының
1) күндізгі уақытта табиғи жарықтандыру, түнгі уақытта қолдан жарық-тандыру.
2) Е.О. бөлмесі жалпы ауа алмасу, ал жұмыс орнында
4.7 Механикалық әрекеттерден қорғану
Көбінесе мұнай кәсіптерінде мұнай мен мұнайлы газдың физикалық және
Көбінесе жұмыстар ауыр және қолайсыз жабдықтармен құралдарды пайдалануға байланысты,
Осының барлығы көбінесе негізгі қауіпсіздік шараларын сақтамағандықтан сәтсіз жағдайдың
Қауіпті тоқтатудың негізгі шаралары, қысым мен күштің жоғарылауына негізделген,
Жұмыс істеу шарты керекті запастың беріктігімен қабылданған жабдықты жан-жақты
Қауіптің шоғырлануы үшін әлсіз элементтер мен құрылғылар қолдану; (қорғауыш
Жұмыс істейтін өлшемдерді бақылау және режимдердің дәл кезіндегі бұзылу
Жұмысшылардың дұрыс емес әрекетінен пайда болатын апаттарды қоспайтын тосқауыл
Жұмысшыларды қауіпті зонадан алып шығуға көмектесетін, құралдардың жұмыс
4.8 Электр қауіпсіздікпен қамтамасыз ету
Электроэнергия өндірісте өте кең тараған және аса кең қолданатын
Жерге қосылған құрылғы өлшемі 30x80 метр болатын тіктөртбұрышты көрсетеді.
Генераторлармен трансформаторлардың 100 кВт қуатында жерге қосыл-ған құрылғыға жабдықтың
4.9 Жерлендіруді есептеу
1000В – қа дейін кернеу бейтарап тұйық жерлендіру. Үш
Нольдік қорғаушы сым жартылай екі өткізгіштік нольдік қосындыны тұйық
Нольдік қорғаушы торапта сапалы нольдік қорғаушы қолданады, метал-дың конструкция
Нольдік тағайындау – тоқ өткізетін бөлік басқа металды және
Ондай қорғаушылар былай деп аталады: кедергі, автоматты максималды тоқ,
4.1-кесте
Тігінен L=2м, d=0,2м, t=0,5м
Көлденең L=5м, d=0,3м, t=0,5м
Жердің кедергісі
Ψ=1,3 Ом
Жердің салыстырмалы кедергісі
ж=100 Ом
(4.1)
Тігінен
(4.2)
Көлденең
(4.3)
мұндағы (верт.=0,55; (гор.=0,69
(4.4)
3,584