Құрылыс жұмыстары


МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 Бастапқы мәліметтер 11
1.1 Климаттық жағдайы 11
1.2 Гидрогеологиялық жағдайлары 11
2 негізгі технологиялық шешімдер 12
2.1 Су тұтынушылардың барлық категориясына арналған
12
2.1.1 Су шығындалулардың түрі 12
2.2 Сумен жабдықтау көздері мен жүйесін таңдау 17
2.3 Су тұтыну режимі 18
2.4 Реттегіш сыйымдылықтарды анықтау 21
2.5 Магистралды торапты трассалау 23
2.6 Меншікті, жолай және түйіндік шығындарды анықтау 24
2.7 Айналма тораптың гидравликалық есебі 25
2.7.1 Максималды сағаттық су тұтыну жағдайына арналған гидравликалық есеп
25
2.8 Еркін және пьезометрлік арынды анықтау 29
2.9 Бас су құбырын жобалау мен есептеу 29
2.10 Құбырлардың материалдарын таңдау 31
2.11 Тораптағы ғимараттар мен арматуралар 31
2.12 Сумен жабдықтау жүйесіндегі су қабылдау ғимараттары 34
2.13 Бірінші көтеру бекетіне сорғыш таңдау 42
2.14 Су тазалау станциясы 42
2.14.1 Тазалау станциясының есептік өнімділігін анықтау 42
2.14.2 Тазарту ғимаратының құрамы 43
2.14.3 Табиғи суды өңдеудің техналогиялық сүлбесін таңдау 44
2.14.4 Биіктік сүлбесін құрастыру 45
2.14.5 Тазалау стансиясының негізгі үймереттерін есептеу және жобалау
46
2.14.6 Араластырғыштардың есебі мен жобасы 52
2.14.7 Қалқыма тұнбалы мөлдіреткіштер 54
2.14.8 Жедел сүзгілердің есебі мен жобасы 59
2.14.9 Суды хлорлаудағы жабдықтың есебі мен жобасы 65
2.14.10 Су тазалау ғимараты құбырының гидравликалық есебі 67
2.14.11 Қосымша ғимараттарды таңдау және су тазалау ғимаратын жинақтау
2.15 Екінші көтеру сорғыш бекеті 68
2.16 Сорғыш бекетін автоматтандыру 69
3 ҚҰРЫЛЫС ӨНДІРІСІНІҢ ТЕХНОЛОГИЯСЫ 70
3.1 Жер жұмыстарын жүргізу 71
3.2 Жұмыс өндірісінің ведомосі 76
3.3 Жер қазу, тасымалдау және жинақтау механизмдерін таңдау 78
3.4 Ұзын орда топырақты керi күректi эксковатормен өндеу кезiндегi
85
3.5 Құрылыс бас жоспарын ұйымдастыру 85
3.5.1 Құрылыс алаңын электр қуатымен жабдықтауды және жарықтандыруды жобалау
86
3.5.2 Құрылыс алаңына қажетті суды анықтау 87
3.5.3 Құрылыс алаңында автомобиль көлігінің қозғалысын ұйымдастыру
90
3.5.4 Құрылыс алаңында уақытша үймереттер мен ғимараттардың қажеттілігін анықтау
91
3.5.5 Құрылыс алаңын қысымды ауамен жабдықтау 91
3.6 Жинақтау үшiн қажеттi аспаптар таңдау 91
3.7 Құбырларды жинақтау технологиясы 92
3.8 Жұмыс өндiрiсi және қауiпсiздiк техникасы 96
3.9 Техника кауiпсiздiгiне және еңбектi қорғауға нұсқау 97
4 НЕГІЗІГІ ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРДІҢ ТЕХНИКА-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЕСЕПТЕМЕСІ
99
4.1 Құрылыстың сметалық құны 99
4.2 Келісім шарттың құнын анықтау 100
4.3 Жылдық эксплуатациондық шығындар 103
4.4 Негізгі технико-экономикалық көрсеткіштердің есебі 108
4.5 Зиянсыздық анализі 111
5 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ 114
5.1 Өндірістік қатерлі және зиянды өндірістік факторларды талдау 114
5.2 Қорғаныс шаралары 116
6 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ 126
ҚОРЫТЫНДЫ 127
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 128
АҢДАТПА
Дипломның технологиялық бөлімінде Оңтүстік Қазақстан облысындағы аудан орталығын ауыз
Құрылыс өндіріс бөлімінде құбырды төсеуге құрылыс бас жоспары, техналогиялық
Экономикалық бөлімде жобаның барлық техника-эканомикалық көрсеткіштері есептелді.
Еңбекті қорғау және өндіріс қауыпсіздігі бөлімінде адам өміріне зиян
АННОТАЦИЯ
В технологической части дипломного проекта рассмотрены вопросы проектирования систем
В качестве источника водоснабжения принят поверхностный источник, качество которого
В разделе ТОСМР выполнен стройгенплан на разработку грунта
В разделе экономики рассчитаны все основные технико-экономические показатели.
В разделе охрана труда и техники безопасности определены вредные
SUMMARY
N a technological part of the degree project questions
In section ТОСМР it is executed стройгенплан on development
In section of economy the basic technical and economic
In section a labour safety and the safety precautions
КІРІСПЕ
Адам ғұмырының бәрі сумен тікелей байланысты, «Су – тіршілік
Жалпы халықты сумен қамтамасыздандыру кезінде санитарлы – эпидемиологиялық
Елді-мекеннің сумен жабдықтау тораптары жобасы дипломдық жобаға берілген тапсырмаға
Жобалауға арналған материалдар: елді мекеннің құрылыс бас жобасы, өнеркәсіп
Суды табиғи су көздерінен алу, тұтынушыларға су тораптары немесе
Өнеркәсіп орындарының жылдан жылға өсуі су көздерінңң ластануы мен
Суды алу кезінде сарқынды суларды ластамау үшін қойылатын санитарлы-талаптарды
Халықты сапалы ауыз суымен қамтамасыз ету қазіргі
Қазақстан үкіметінің қолдауымен 2002-2010 ж.ж аралығына «Ауыз
Бұл бағдарлама, қайтадан жаңа сумен жабдықтау
- тұрғылықты халықты таза әрі сапалы сумен қамыту дәрежесін
- бүкіл ел бойынша халықтың 20% - 25%-ы
- су қабылдау көздерінің қолайлылығын және сумен жабдықтау жүйелерін
- жергілікті жер асты суын, ауыз су ретінде максималды,
- суды ішу мақсатына пайдалану кезінде жер бетінің
- тұрғылықты халықтың су беру факторларымен
- қосымша 200 мың жұмыс орнын тағайындау;
- су қабылдау көздеріне қоршаған ортаның
- жекеленген аудандарда және өзен бассейіндеріне ауыз су
- ауыз суын дайындауда, тазалауға, және жаңа технологиялық құрылыс
Бұл бағдарламаның тапсырмаларының бірі, жобада көрсетілген бағдарламалық іс-шараларды іске
1 Бастапқы мәліметтер
1.1 Климаттық жағдайы
Климатында тым континенттік құбылыстар басым байқалады. Жер бетіне түскен
1.2 Гидрогеологиялық жағдайлары
Жер бедері жөнінен негізінен жазық келген. Көпшілік жерін Тұран
2 НЕГІЗГІ ТЕХНАЛОГИЯЛЫҚ ШЕШІМДЕР
2.1 Су тұтынушылардың барлық категориясына арналған судың
есептік шығынын анықтау
2.1.1 Су шығындалулардың түрі
Сумен жабдықтау объектісін жобалағанда, ең алдымен объектіге берілетін судың
Су әр-түрлі тұтынушылармен, әр-түрлі мақсаттарда қолданылады. Бірақ су қоданудың
1. Адамдардың шаруашылық-ауыз су мұқтаждықтары (елді мекенде және өнеркәсіптерде
2. Әр-түрлі өнеркәсіп орындарының технологиялық процесс қажеттілктеріне жұмсалатын өнеркәсіптік
3. Елді мекен мен өнеркәсіп орындарының абаттандыру жағдайына кететін
4. Өрт сөндіруге кететін су шығындары.
Ауыл-шаруашылығында суды пайдаланудың негізгі түрі суару. Бұл су шаруашылығының
Тұтынушылардың жекелеген категорияларының су пайдалану сапасы мен талабына қойлатын
Қала тұрғындарының шаруашылық-ауыз су
Тұрғындардың шаруашылық ауыз су мұқтаждықтарына кететін су шығындарын анықтау
Тұрғындардың шаруашылық-ауыз су мұқтаждықтарына орташа тәуліктік шығынды келесі формуламен
,м3
мұндағы N ж – тұрғындардың есептік саны, адам;
q- меншікті су тұтыну, абаттандыру дәрежесіне байланысты 2.04.04-84 ҚЕмН
м3/тәу
Тұрғындардың санын келесі формуламен анықтаймыз:
Nж=F*P,адам
мұндағы F- аудан, га;
P- жобаның бастапқы мәліметі бойынша тұрғындардың тығыздығын, адам/га.
Nж=357*76=27060 чел
Тәуліктің ең жоғарғы және төменгі су тұтыну шығындарын келесі
м3 /тәу,
м3тәу,
м3/тәу,
м3тәу,
мұндағы Кmax.тәу , Кmин.тәу - су тұтынудың тәуліктік
Кmax.тәу=1,25; 0,85.
Кmин.тәу=1,23; 0,8.
Сағаттық су тұтыну шығынын келесі формуламен анықтаймыз:
м3 /сағ,
м3/сағ,
мұндағы Ксағ.макс, Ксағ.мин- су қолданудың сағаттық біркелкісіздік коэффициенті,
(2.5)
мұндағы L - коэффициент, абаттандыру дәрежесіне байланысты
қабылдаймыз Lмакс.=1.2-1.4, Lмин=0.4-0.6
В – тұрғындардың санына байланысты алынатын коэффициент,
СНиП 2.04.02-84. 2-ші кесте.
м3 /сағ,
м3/сағ,
Кесте 2.1- Шаруашылық-ауыз су шығындары
Қала ауданы F(Га) Тұрғындардың тығыздығы Р(Га)
max min Орташа тәу шығын max
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 357 76 27060 190 1,25 0,85 5141 6426,5
жалпы 357 27060
Жұмысшылардың жұмыс уақытындағы шаруашылық-ауыз су
Елді мекнде екі өнеркәсіп орны орналасқан, текстилді өнеркәсіп және
Өнеркәсіп орындарының технологиялық қажеттіліктеріне кететін су шығындары өндірістің тәуліктік
Жұмысшыларға кететін шаруашылық-ауыз су шығындары, олардың өндірісте болу уақытына
Ауысымдағы жұмысшылардың шаруашылық-ауыз су мұқтаждықтарына кетеін су шығындары келесі
Qсуық =qсуық*nсуық/1000; м3/см
Qыст=qыст*nыст/1000; м3/см
мұндағы qсуық=25 л/см, qыст=45л/см ауысымдағы суық және ыстық цехта
Nсуық, nыст – жұмысшылар саны;
Су себерге кететін су шығындары ауысым аяқталғаннан кейін
Qсу себер =0,375*Nд/а=0,375*181/7=9,6
мұндағы Nсб – су себер қолданатын жұмысшылар саны;
а – 1 сусебер торына кететін адам саны.
Кесте 2.2 - Өнеркәсіп орындарының шаруашылық-ауыз су және су
Өнеркәсіп орны ауысым № жұсышылар саны ауысым сағаттары
Ы.ц. жұмысшы саны ы.ц. Мөлшері су шығындары С.ц. жұмысшы
1 2 3 4 5 6 7 8 9
№1 1 210 8--16 63 45 2,8 147 25
2 90 16--24 41 45 1,8 49 25 1,2
жалпы 300 104 4,7 196
№2 1 195 8--16 83 45 3,7 112 25
2 105 16--24 59 45 2,7 46 25 1,2
итого 300 142 6,4 158
Суаруға қажетті су шығындары
Көшелерді, алаңдарды, газондарды, гүл алқаптарын және басқа да жасыл
Qпол.= Fпол*q.пол*10, м3/сут
мұндағы Fсуару – суару ауданы, құрылыс алаңынан 5
qсуару – машинамен суару мөлшері
Есептеудің нәтижелері 3 кестеге толтырылады.
Кесте 2.3 - Суаруға кететін шығындарды анықтау
Қала ауданы Суару ауданы Жасыл алқаптар Көше ауданы Qжал.
Fж.а. Га qж.а. л/м Qж.а. М3 Fкөш. Га
1 17,5 10,71 4 428,4 6,79 0,4 27,16 455,56
итого 17,5 10,71 428,4 6,79
Өрт сөндіруге қажетті су шығындары
Су өртке қарсы негізгі құралдардың бірі болып саналады. Қалада
Қалада өрт сөндіруге қажетті судың есептік шығындары елді-мекеннің өлшемі,
Qөрт= Qсыр+ Qіш
мұндағы Qіш – ішкі өрт сөндіруге су шығыны;
Qсыр – сыртқы өрт сөндіруге қажет су шығыны.
Qсыр=n*qөрт
мұндағы n – біруақыттағы өрт саны.
Qөрт – бір өртті сөндіруге кететін су шығыны
Qсыр=2*35=70 л/с
Qіш=2,5л/с
Qөрт=70+2,5=72,5 л/с
2.2 Сумен жабдықтау көздері мен жүйесін таңдау
Сумен жабдықтау жүйесін таңдау кезінде, оның тұрғындарға қажетті су
Сумен жабдықтау жүйесін таңдаған уақытта су тұтыну көлемін, су
Дипломдық жобаның берілген тапсырмасына сәйкес сумен жабдықтау схемасының келесі
1. Су қабылдау ғимараттары;
2. 1-ші сатылы сорғыш бекеті;
3. Су тазарту бекеті;
4. Таза су резервуары;
5. 2-ші сатылы сорғы бекеті;
6. Бас су құбыры, су мұнарасы.
7. Айналмалы су торабы;
2.3 Су тұтыну режимі
Су қабылдау ғимараттары, 1-ші сатылы сорғыш бекеті және тазарту
Техникалық және технологиялық ой-жүгірту арқылы 2-ші сатылы сорғы бекетінің
Ғимараттарды ары қарай есептеу үшін тораптағы барлық шығын түрлерін
Қала тұрғындарының су тұтыну режимі
Қала тұрғындарының шаруашылық-ауыз су тұтыну режимдері, су тұтынудың максималды
(max сағ(( max (( max
мұндағы (max – ғимараттың абаттандыру дәрежесі, өнеркәсіп жұмыстарының режимін
(max – елді мекендегі тұрғындардың санын ескеретін, ҚЕмН
(max ч=1,35*1,2=1,6
табылған (maxсағ мәніне су тұтынудың тәулік сағаты бойынша графигі
Көшелерді суару режимі
Көшелерді суару режимін 6 тең суару санына сәйкес суарудың
Өнеркәсіп орындары жұмысшыларының су тұтыну режимдері.
Өнеркәсіп орындары жұмысшыларының шаруашылық – ауыз су тұтыну
Су себер қолданатын жұмысшылардың су шығындары, әр ауысымның соңғы
Технологиялық қажеттілікке кететін су тұтыну режимдері
Өнеркәсіп орындарының технологиялық қажеттіліктеріне су тұтыну режимі тәулік бойы
Қаладағы су тұтынудың жалпы режимі тұтынушылардың барлық категориясы су
Кестнің берілгендері бойынша қаланың су тұтыну графигін тұрғызып, максималды
Кесте 2.4 - Қаланың есептік шығыны
сағат Ауыз-су шығыны тех.шығын Керекті шығын тех.шығын Керекті шығын
% М3 кіріс №1 №2
мектеп аурухана
Ы.Ц. С.Ц.
Г.Ц. Х.Ц. Көше Жасыл алқап
% М3 % М3 % М3 % М3 %
1 2 3 4 5 6 7 8 9
0--1 3,2 164,51 0,2 3,4
1--2 3,3 167,08 0,2 3,4
2--3 2,9 149,09 0,2 3,4
3--4 2,9 149,09 0,2 3,4
4--5 3,4 172,22 0,5 8,5
5--6 3,8 192,79 0,5 8,5
6--7 4,2 213,35 3 51
7--8 4,7 239,06 5 85
8--9 5,1 259,62 8,3 83,33 8 136 12,5 109,38
9--10 5,4 277,61 8,3 83,33 10 170 12,5 109,38
10--11 4,9 249,34 8,3 83,33 6 102 12,5 109,38
11--12 4,6 236,49 8,3 83,33 10 170 12,5 109,38
12--13 4,5 231,35 8,3 83,33 10 170 12,5 109,38
13--14 4,3 221,06 8,3 83,33 6 102 12,5 109,38
14--15 4,4 226,2 8,3 83,33 5 85 12,5 109,38
15--16 4,6 233,92 8,3 83,33 8,5 144,5 12,5 109,38
16--17 4,5 231,35 8,3 83,33 5,5 93,5 12,5 46,875
17--18 4,3 218,49 8,3 83,33 5 85 12,5 46,875
18--19 4,5 228,77 8,3 83,33 5 85 12,5 46,875
19--20 4,4 226,2 8,3 83,33 5 85 12,5 46,875
20--21 4,4 226,2 2 34
21--22 4,5 231,35 0,7 11,9
22--23 4,2 215,92 3 51
23--24 3,5 179,94 0,5 8,5
жалпы 100,00 5141,00 100,00 1000,00 100,00 1700,00 200,00 1250,00
10,10 10276,47
2.4 Реттегіш сыйымдылықтарды анықтау
2.4.1 ТСР қажетті көлемін анықтау
Резервуарларды конструктивті жабдықтау әр-түрлі болып келеді. Сумен жабдықтаудың ескі
ТСР-дің толық сыйымдылығын реттеуші сыйымдылықтың қосындысы ретінде анықтаймыз. Бұл
Fа1=7*(4,17-3,53)=4,48
Fа2=4*(4,17-3,54)=2,52
Fб1=13*(4,8-4,17)=8,19
Таза су резервуарының толық көлемін анықтаймыз:
Vтср= Vрет+ Vөрт+Vф
мұндағы Vрет- су тұтыну графигі мен сорғыш бекеті жұмысының
Vрет=7,6% * Q тәу
Vрет=7,6 * 10338.37=785.71
Vөрт- үш сағаттық өрт қоры мынаған тең
Vөрт=(3*60*60/1000)*Q пож
Vөрт=(3*60*60/1000) * 72,5=783
Vф- өз мұқтаждықтарына кететін шығындар, тәуліктік шығыннан 5-10% алынады
Vф= 5% * 10338.37=516.91
Vтср=785.71+783+516.91=2085.62м3
Есептеу нәтижелері бойынша көлемі 2085.62м3болатын темірбетон резервуар қабылдаймыз.
2.4.2 Арынды мұнараның қажетті көлемін анықтау
Арынды мұнара объекті территориясының жоспарына және жергілікті жердің рельефіне
Арынды мұнара багының толық сыйымдылығы реттегіш сыйымдылық және өрт
Судың шығындары мен екінші сатылы сорғыштың су беру шартына
Бактағы максималды қалдыққа байланысты (2.5 кесте) тәулік шығыны 3,04%
Vрет=12,58%*10338.37=1300.56м3
Vөрт=(10*60/1000)*72,5=43,5 м3
Vбак=1300.56+43,5=1344.06 м3
Есептелген нәтижелер бойынша арынды мұнараның көлемі үлкен болып шықты,
Кесте 2.5 - Арынды мұнараның көлемін анықтау
Тәуліктік сағаттар Қаланың су шығыны % Сорғыштан
1 2 3 4 5 6
0--1 1,72 3,54 1,82 3,60
1--2 1,75 3,54 1,79 5,39
2--3 1,57 3,54 1,97 7,36
3--4 1,48 3,54 2,06 9,41
4--5 1,76 3,54 1,78 11,20
5--6 3,00 3,54 0,54 11,73
6--7 3,61 3,54 0,07 11,73
7--8 3,15 3,54 0,39 12,12
8--9 6,35 5,42 0,93 11,19
9--10 6,80 5,42 1,38 9,81
10--11 5,86 5,42 0,44 9,37
11--12 6,40 5,42 0,98 8,39
12--13 6,35 5,42 0,93 7,46
13--14 5,59 5,42 0,17 7,29
14--15 5,47 5,42 0,05 7,24
Кесте 2.5 - жалғасы
15--16 6,13 5,42 0,71 6,53
16--17 4,73 3,54 1,19 5,33
17--18 5,61 3,54 2,07 3,26
18--19 4,63 3,54 1,09 2,18
19--20 5,64 3,54 2,10 0,00
20--21 3,29 3,54 0,25 0,25
21--22 3,13 3,54 0,41 0,66
22--23 3,36 3,54 0,18 0,84
23--24 2,60 3,54 0,94 1,78
жалпы 100,00 100,00
2.5 Магистралды торапты трассалау
Сумен жабдықтау жүйесін жобалау кезеңінде бұл процесс ерекше бір
Су тарату мен беру жүйесінің талаптарын қанағаттандыру үшін, магистралды
1. Торап қаланың аумағы бойынша біркелкі орналасуы, мүмкіндігінше тиімді
2. Су көзінен тұтыныушыларға дейін су ең қысқа жолмен
3. Сенімділікке қойылатын талаптар: бас су құбырларын құрылғылармен тарту,
4. Арынды мұнараны жергілікті жер бедерінің ең биік нүктесіне
Тораптар мен бас су құбырларын трассалау кезінде негізінен бастапқы
2.6 Меншікті, жолай және түйіндік шығындарды анықтау
Тораптан суды алу үлкен көлемде және қарқыныдылығы әрдайым өзгергендіктен,
Qмен=Q/(L, л/сек
мұндағы Q =698,7555м3/сағ=194,09л/с қаланың сағаттық максималды шығыны минус бағытталған
(L – су беретін торап ұзындығының қосындысы, м.
Qмен =194,09-116,996/10675=0,0072 л/сек
Аймақтың кез-келген бөлігінде суды алу жолай деп аталады, оны
Qжол= qмен*l, л/сек
мұндағы l – аймақ ұзындығы.
Кесте 2.6 - Жолай шығынды анықтау
№ Участкенің № Участкенің ұзындығы м Меншікті шығын
л/с Жолай шығын л/с
1 2 3 4 5
1 1--2 648,3 0,0072 4,67
2 2--3 718,55 0,0072 5,17
3 3--4 1046,5 0,0072 7,53
4 4--5 720,75 0,0072 5,19
5 5--6 1117,1 0,0072 8,04
6 6--7 762,05 0,0072 5,49
7 7--8 884,1 0,0072 6,37
8 8--1 1090,1 0,0072 7,85
9 1--9 850 0,0072 6,12
10 9--3 715,55 0,0072 5,15
11 9--5 1070 0,0072 7,70
12 9--7 1052 0,0072 7,57
жалпы 10675 42,46
Кез-келген түйінде суды алу келесі формуламен анықталады:
Qтүй= 0,5(Qжол, л/сек
Кесте 2.7 - Түйіндік шығынды анықтау
Түйін № Түйінге қйылысатын участкелер № Участкенің жолай
1 2 3 4 5
1 (1--2), (1--9), (1--8) 18,64 9,3182
2 (1--2), (2--3) 9,84 4,9207
3 (2--3), (3--9), (3--4) 17,86 23,14 8,9302
4 (3--4), (4--5) 12,72 30,6 6,3621
5 (4--5), (5--6), (5--9) 20,94 16,01 10,468
6 (5--6), (6--7) 13,53 6,7649
7 (6--7), (8--7), (9--7) 19,43 9,7133
8 (8--7), (8--1) 14,21 47,2 7,1071
9 (9--1), (9--3), (9--5), (9--7) 26,55
жалпы 153,72 116,95 76,86
Барлық есептеу біткеннен кейін келесі шарт орындалуы қажет:
Qжал= Qбағ+(Qтүй, л/с
2.7 Айналма тораптың гидравликалық есебі
2.7.1 Максималды сағаттық су тұтыну жағдайына арналған гидравликалық есеп
2.7.1.1 Алдын-ала ағын тарату
Шығындарды торап бойынша тарату вариантында ерекше тиімді критерий болып
Бірақ тұтынушыларға суды беру кезінде мүмкін болатын авариялар аз
Су тораптарының гидравликалық есебі негізінде постулат қабылданған. Бұл Киргхоф
Киргхофтың бірінші заңына сәйкес түйінде ағын бірқалыпты приниципін қайтаратын
(+q)+(-q)=0
Киргхофтың екінші заңы бойынша жүйенің кез-келген контурында жоғалудың қосындысы
(+h+h)+(-h-h)=0
2.7.1.2 Айналма торапты гидравликалық түйіндеу
Тораптарды түйіндеу теңдеуінің ерекшелігі болып олардың арасында сызықты теңдеу
Осы теңдеулерді шешу торап аймақтарында су шығындарын анықтауды және
Диаметр, тармақ ұзындығы және жылдамдықты біле тұра, әр аймаққа
S=S0*δ*l*10-6
мұндағы S0- меншікті қарсылық, диаметрге байланысты Шевелев кестесінен қабылдаймыз;
δ – түзетуші коэффициент, жылдамдыққа байланысты Шевелев кестесінен қабылдаймыз;
l – аймақ ұзындығы, м;
10-6 – ауыспалы коэффициент.
Әрі қарай Sq мәні, арын жоғалу h=Sq2, айналма түйіссіздігі
(2.22)
Жекелеген торап торап айналмаларының белгіленген шығындарының түйінделмегенін сараптасақ, жүктелген
Осыдан кейін максималды өрт кезіндегі су тұтыну шығынына есеп
Кесте 2.8 - Максималды су тұтыну кезіндегі түйістіру мен
Айналма№ Аймақ №
q л/сек L м d мм V м/сек
меншікті қатарлас жалпы
меншікті смежн. общ.
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1
1--2 96,27 648 300 1,32 0,951 0,949 0,0006149 0,0005848
2--3 48,37 719 200 1,5 0,927 8,092 0,0058145 0,0053900
3--9 147,9 716 400 1,17 0,967 0,219 0,000157 0,0001515
9--1 124,4 850 350 1,27 0,958 0,437 0,0003710 0,0003554
12,02 0,3836 9,2248
2
3--4 70,92 1047 250 1,4 0,938 2,299 0,0024059 0,0022567
5--4 131,8 721 350 1,34 0,945 0,415 0,0002992 0,0002827
5--9 151,4 1070 400 1,19 0,967 0,209 0,0002231 0,0002157
9--3 147,9 716 400 1,16 0,976 0,209 0,000149 0,0001457
9,30 0,2515 4,6777
3
1--9 124,4 850 350 1,27 0,96 0,415 0,0003528 0,0003387
7--9 249,5 1052 500 1,27 0,96 0,065 0,0000682 0,0000654
7--8 61,05 884 250 1,21 0,986 2,299 0,0020325 0,0020041
8--1 278 1090 500 1,41 0,938 0,065 0,0000706 0,0000662
-8,23 0,1992 -3,2772
4
5--9 151,4 1070 400 1,19 0,968 0,209 0,0002231 0,0002160
9--7 249,5 1052 500 1,27 0,958 0,065 0,0000682 0,0000653
6--7 56,28 762 250 1,11 0,983 2,299 0,0017520 0,0017222
6--5 129,3 1117 350 1,32 0,949 0,415 0,0004637 0,0004401
6,88 0,2028 2,7901
Кесте 2.9 - Өрт кезіндегі түйістіру мен гидравликалық есеп
Айналма№ Аймақ №
q л/сек L м d мм V м/сек
меншікті қатарлас меншікті
меншікті смежн. общ.
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1
1--2 105 648,3 300 1,44 0,932 0,949 0,0006149 0,0005731
2--3 51,27 718,6 250 1,01 1 2,299 0,0016519 0,0016519
3--9 153,7 715,6 400 1,21 0,965 0,209 0,000149 0,0001440
9--1 130,2 850 350 1,33 0,949 0,415 0,0003528 0,0003348
3,77 0,2106 1,5861
0,19
2
3--4 73,82 1047 250 1,46 0,933 2,299 0,0024059 0,0022447
5--4 134,7 720,8 350 1,38 0,95 0,415 0,0002992 0,0002842
5--9 157,2 1070 400 1,24 0,958 0,209 0,0002231 0,0002137
9--3 153,7 716 400 1,21 0,965 0,209 0,000149 0,0001441
10,00 0,2597 5,1932
0,02
3
1--9 130,2 850 350 1,33 0,949 0,415 0,0003528 0,0003348
7--9 261,1 1052 500 1,32 0,951 0,065 0,0000682 0,0000648
7--8 63,95 884,1 250 1,21 0,965 2,299 0,0020325 0,0019614
8--1 292,5 1090 500 1,48 0,929 0,065 0,0000706 0,0000656
-8,64 0,2051 -3,5428
-0,06
4
5--9 157,2 1070 400 1,24 0,958 0,209 0,0002231 0,0002137
9--7 261,1 1052 500 1,32 0,951 0,065 0,0000682 0,0000648
6--7 59,18 762,1 250 1,17 0,983 2,299 0,0017520 0,0017222
6--5 135,1 1117 350 1,38 0,94 0,415 0,0004637 0,0004359
6,60 0,2113 2,7894
0,2
2.8 Еркін және пьезометрлік арынды анықтау
Елді-мекеннің су тораптарында шаруашылық-ауыз суды пайдаланудың максималды кезіндегі минималды
Hер=10+4(n-1), м
мұндағы, n – қабат саны
Төрт қабаттық құрылыста еркін арын мынаған тең болады:
Hер=10+4(4-1)=22 м
Сыртқы тораптың шаруашылық-ауыз су құбырының еркін арыны 60м аспау
Өртке қарсы құбырды төмен қысымды қылып қабылдаймыз. Жоғары қысымды
Төмен қысымды өрт құбырының тораптағы еркін арыны өрт өшіру
Пьезометрлік арынды жер бетінің белгісіне еркін арынды қосу арқылы
2.9 Бас су құбырын жобалау мен есептеу
Бас су құбырлары сумен жабдықтау көздерінен суды объектіге тасымалдауға
Бас су құбырларын трассаның ұзындығы бойынша жергілікті жердің ең
Бас су құбыры тасымалдау әдісі бойынша арынды және арынсыз
Сумен жабдықтау тәжірибесінде арынды су құбырлары кеңінен қолданылады. Арынды
Толық емес қимада жұмыс істейтін арынсыз бас су құбырлары
Мен дипломдық жобамда екі қатардан тұратын бас су құбырын
Бас су құбырларын Qсағ.макс50% -дық өткізуге есептейміз
QВ=50%* 489,65 /100%= 244,825 м3/сағ
d=250 мм; V=1,28 м/с
h=S0*l*Q2*10-6= 0,980*310*59939*10-6=2,3 м
Су құбырының 70% Qсағ.макс болғанда өткізуі
QВ=70%* 489,65 /100%= 342,75 м3/сағ
d=250 мм; V=1,79 м/с
h=S0*l*Q2*10-6= 0,958*310*117477*10-6= 4,4 м
2.10 Құбырлардың материалдарын таңдау
Тиімді және қолайлы құбырлардцң типін таңдау үшін оның пайдалану
Құрылыс қағидалары мен нұсқаулары металл емес құбырларға үлкен мән
Қазіргі кездегі су тораптарының құрылысында металл емес шойын құбырлар
Кейінгі кездері полиэтилен құбырлары да кеңінен орын алуда. Біз
2.11 Тораптағы ғимараттар мен арматуралар
Жапқыш және реттегіш арматуралар
Жапқыш және реттегіш арматураларға ысырма, жаппалар және басқа жапқыштар
Құбырлардағы гидравликалық соққыны азайту үшін тораптағы қолданатын жапқыш арматуралар
Ысырмалар конструкциялары бойынша қатар-клинды-бір дискілі болйып бөлінеді. Қозғалатын және
Ірі диаметрлі ысырмалардың қасына бір қатарда кіші диаметрлі
Сақтандырғыш арматуралар
Су құбырларында және су тораптарында қойылатын сақтандырғаш арматураларға
Кері қалқандар құбырларда кері аққан судың соққысыз өшірілуі және
Су таратқыш арматуралар
Сутаратқыш арматураларға көше колонкалары, крандар және өрт гидранттары жатады.
Көшелер мен жасыл алқаптарды суару үшін ереже бойынша автоцистерналарды
Жер асты өрт сөндіру гидранттарынан суды алу үшін өрт
Құдықтар, тірегіштер және компенсаторлар
Тораптарда қондырылатын су құбырларының арматуралары арнайы қойылған құдықтарда орналастырылады.
Арынды су құбырларындағы судың қысымы құбырлардың қабырғасына күш түсіріп
Судың ішкі күші колена, отвод, үштік және жапқыштарға құбыр
Тірегіштер конструкциясына байланысты бетонды, кірпішті және бутты массивтерден жасалады.
Компенсатор құрылғыларын металл құбырларда температуралық созылу болған кезде қолданады.
Торап түйіндерін бөлшектеу
Сыртқы су тораптарын жобалағанда құбырдың түрі мен диаметрін анықтап
2.12 Сумен жабдықтау жүйесіндегі су қабылдау ғимараттары
Су қабылдау ғимараттары – су көздерінен су алатын және
Жобаның мақсаты.
- Су қабылдау ғимараттарының орнын және типін таңдау;
- Су қабылдау ғимараттаының негізгі элементтерінің гидравликалық есебі;
- Су қабылдау ғимараттарының техникалық жобасын және сорғыштар
таңдау, көтергіш транспорттар таңдау;
- Өзеннің түбі мен жағасының бкеріктігін жобалау;
- Су қабылдау ғимараттарының санитарлы зонасы;
2.12.1 Су қабылдау ғимараттарының классификациясы
Су қабылдау ғимараттарының тиімді жұмыс істеу дәрежесі оның мынадай
Олар мынадай белгілер бойынша классификацияланады:
- су көзіне байланысты - өзен, көл, теңіз т.б.
- пайдалануына байланысты –ауыз су, өнекәсіптік су
- өнімділігіне байланысты – аз, орташа, үлкен
- су қабылдағыштың орналасуына байланысты- жағалаулық, арналық, комбинирлік
- эксплуатация мерзіміне байланысты- уақытша, тұрақты
- реттеу және тежегіш ғимараттар құрамына байланысты- плотиналы және
2.12.2 Су қабылдау ғимараттарының типін және орнын таңдау
Су қабылдау ғимараттарының ашық су көзінен алынатын суларды оларды
ескеріледі. Сонымен қатар су қабылдау ғимараттары төмендегідей типтерге бөлінеді:
Өзен жағасында орналасқан су қабылдау ғимараттары өзен ағысы бойынша
Өзен жағасындағы су қабылдау ғимараттарын өзен арнасының қолайлы аймақтарында
Ең қолайлы аймақ өзеннің сығылған жағасы, ол жерлерде срғыштың
Кеме қатынасы және тал ағызу өзендерінде су қабылдау ғимараттарын
Су қабылдау ғимараттары мынадай жолдармен жобалануы керек: орналасуы
Су өткізу мүмкіндігіне байланысты су қабылдау ғимараттары 3 топқа
Аз
Орташа –1-6 м3/сек дейін
Көп
Су қабылдау ғимараттарының ж ұмыс істеу қарқындылығы тек қана
2.12.3 Су қабылдау ғимаратының есебі
Су қабылдау ғимаратының өнімділігі
Qтәу = 11751 м3/тәу; qсек=0.136 м3/сек
Қалыпты жағдайда судың есптік шығыны:
(2.24)
мұндағы n – жылдамдатылған жағдайдағы су қабылдау секциясының саны:
(2.25)
К=0.7-1.0 - коэффициент
Кіру тесігінің өлшемдерін анықтау:
(2.26)
мұндағы Vр – 0.1-0.3 м/с ;
R1 – ұлғаю коэффициенті;
;
мұндағы а –стержндардың арар қашықтығы;
d – стержн қалыңдығы;
R2 – сым торлардың қоқыс арқылы қысым коэф, 1.25
Су қабылдау тесіктерінің өлшемдері:
ені – 400 мм
биіктігі – 600 мм
тордың ауданы:
Брутто –1.02 м2
Нетто – 1.08 м2
Тор өлшемдері:
В = 1120 мм – ені
Н = 1330 мм – биіктігі
Н1 = 1580 – тордың жалпы биіктігі
H = 80 – тордың қаңқасының бұрышының биіктігі
δ * b = 10*50 қалыңдығы * стержннің
Масса = 94 кг
(2.28)
Жалпақ сым торлардың ауданын анықтау.
(2.29)
(2.30)
мұндағы Rз=0.9
Тесіктердің өлшемі:
ені 1000 мм
биіктігі 1500 мм
Торлардың олшемі:
Ені 1130 мм
Биіктігі 1630 мм
Сым торлардың салмағы, кг
d=1.2 мм
2x2 ұяшық
m=98.8 кг
2 секциялы темірбетон баулықтың размерлері:
Qр=0.136 м3/с ≈ 136 л/с
Ұзындығы 13.3 м
Ені 3.5 м
Биіктігі 1.8-2.0 м
Су құбырларының диаметірін табу:
(2.31)
мұндағы V=0.7-1.5 м/с
Жылдамдығын тексереміз
а) тұнба шөгуіне
(2.32)
Мұндағы δ – сорғыштың тығыздығы, 3 кг/м2
ω – гидравликалық ірілік, 20.4 мм/с
u = 0.07V=0.07*1=0.07м/с
б) шөгінділердің жылжымалылығына
(2.33)
мұндағы d – сорғыштың диаметірі
А – параметр, 7-10
Су қабылдау құдықтары мен сорғыштың өстерінің есептік деңгейін
а) қалыпты жағдайда
(2.34)
мұндағы hp – тордағы арын жоғалу, 0.1 м;
∑hp–баулықтың элементтерінде арынның жоғалуы,0.1-0.15 м
∑hд.м – ұзындыққа жалпы арынның жоғалуы және жергілікті
м
б) апаттық жағдайда қалыпты жағдайдағы секілді болады
Арынның және қайта жуудың есебі.
(2.36)
- ұзындыққа салыстырмалы кедергі;
(2.37)
Қайта жуудың керекті уақыты:
сағ
Мұндағы γ=1700 кг/м3 – құмның салыстырмалы салмағы;
(δ- δо)=1.4 – судағы сорғыштың саны;
Wп=0.785* α*D2*L – жойатын құмның көлемі
α=ƒ/Wт=0.44
Wп=0.17 м3
Жағаны бекіту
Жағаны бекіту- жағалаулық ғимараттарды су шайып кетуден, өзен арнасынң
Жаға бекіту шекарасы:
- Ойыс жағада орналасқан су қабылдау ғимараттарының жаға
-Орнықты жағаларда бекіткіштер тосқаулар өсінен жоғары төмен 50-100 м.
Жаға бекіту фильтірді дайындаудан және жабу мен тіректерден тұрады.
2.12.4 Санитарлық қорғау аймағы
Санитарлық қорғау аймағы, ол су көздерінің су қабылдау ғимараттары
Санитарлық қорғау аймағы 3 бөліктен тұрады:
1.Қатаң режим-бұл територияда су көздері және су қабылдау ғимараттары
2.Шектелген – су көзінің бүкіл териториясы.
3.Бақылау - Бұл територяда арнайы органдардың бақылауы жүргізіледі,
2.13 Бірінші көтеру бекетіне сорғыш таңдау
Сағаттық шығыны Q=250 м3/сағ және арыны Н=30 м
Бірінші көтеру бекетінің пландағы өлшемі 11 400 х 6
2.14 Су тазалау станциясы
2.14.1 Тазалау станциясының есептік өнімділігін анықтау
Тазалау станциясының өнімділігі - қаланың су қолдану шығынына, станцияның
Тазалау станциясының есептік өнімділік шығынын келесі формуламен анықтаймыз:
Qесеп= αQтәу+ Qөрт, м ³/тәу
мұндағы α – өзіне керекті шығынға байланысты алынатын коэффициент-1,04
Qтәу – жергілікті жердің тәуліктік шығыны, м³/тәу;
Qөрт- өртке кететін шығын, м³/тәу.
Qөрт= , м3/тәу
мұндағы: tө - өрт өшірудің ұзындығы
m және m1 – қаладағы және өнеркәсіп орнындағы бір
qөрт және qөрт1 – қалада және өнеркәсіп кәсіпорнының бір
Tө - қала өндірістік категориясына байланысты өрт өшіруге арналған
Qөрт= м ³/тәу
Qесеп= 1,04*10276,47+756 = 11751,82 м ³/тәу
2.14.2 Тазарту ғимаратының құрамы
Су тазарту ғимараттар құрамын табиғи судың сапасына және тұтынушылардың
Су тазарту станция бір-бірімен байланысты ғимараттардың жүйесі деп саналады.
Су тазарту станциясы тәулік бойынша біркелкі жұмыс істеуіне есептеледі.
Су тазарту станциясының су тазарту ғимараттары оның өнімділігі мен
Кесте 2.10 – Табиғи су көрсеткіштері мен мемлекттік
Су сапасының көрсеткіштері Өлшемі Тапсырма бойынша Талаптар
ГОСТ 2874-82 Қабылданған әдістер
Лайлығы Мг/л 440 (1,5 Мөлдірлету
Түстілігі град 65 (20 Түссіздендіру
Иісі Балл 2 (2 Нормаға сәйкес
Дәмі Балл 2 (2 Нормаға сәйкес
рH
6,8 6,5-6,75 Нормаға сәйкес
Фтордың мөлшері Мг/л 0,4 0,7-1,5 Фторлау
Жалпы темір мөлшері Мг/л 0,3 0,3 дейін Нормаға сәйкес
Коли-титр
0,5 300 Зарарсыздандыру
Құрғақ қалдық
560 1000 Нормаға сәйкес
Осы ерекшеліктерді ескере отырып, 2.10 кестесінен келесі тазарту
2.14.3 Табиғи суды өңдеудің техналогиялық сүлбесін таңдау
Су өңдеу әдісі және су тазалау ғимаратының құрамы су
Жер үсті су көздерінен ауыз су алуының негізгі
Суды және ғимараттарды өңдеу прцестерін үйлестіру үшін техналогиялық сүлбе
Тәжирбелік су өңдеу техналогиялық сүлбесін келесі негізгі белгілермен
- реагенттерді қолдану шарттарымен, өңдеу сатыларының санымен, өңделетін судың
Реагентерді қолдану шартарымен техналогиялық сүлбе мыналарға бөлінеді:
- коагулянтпен флокулянтты қолдану реагентті
- коагулянтпен флокулянтты қолдабау реагентсіз
Су өңдеудің бірінші жағдайында араластырғыштар, жапалақ пайда болу камералары,
Екіші жағдайында жағдайдада ірі түйірлі сүзгілер, тарамдалған тұнырғыш, баяу
Суды өңдеу сатысына байланысты техналогиялық сүлбе бір сатылы және
Су ғимараттарда қозғалу мінезіне байланысты арынды және өз бетімен
Техналогиялық сүлбені жобалағнда негізігі және қосалқы ғимараттардың үйлесімді құрамын
Техналогиялық сүлбенің негізгі және қосалқы ғимараттарың үйлесімді құрамын технико-эканомикалық
Ашық су көздерінен су алып тазалау ғимараттарының негізгі комплекстерінің
Зарарсыздандыру судағы ауру тарататын бактериялар мен вирустарды және т.б.
2.10 кестеде көрсетілген көрсеткіштерді ескере отырып бұл дипломдық жобада
2.14.4 Биіктік сүлбесін құрастыру
Тазарту станциясының биіктік сүлбесі деп – барлық ғимараттардың графикалық
Тазартқыш ғимараттарды жобалауда алдын ала су тазарту станциясының биіктік
Биіктік сүлбену құру таза су резервуарынан басталады.Бұл резервуардағы судың
2.14.5 Тазалау стансиясының негізгі үймереттерін есептеу және жобалау
2.14.5.1 Реагенттердің көлемін анықтау
2.14.5.1.1 Суды коагулиянттау
Cуды өңдеудегі реагенттік әдісте коагулянттау дисперсиялық жүйенің кішкентай бөлшектерін
Коагулянт ретінде күкірт қышқылды алюминийін Al2 (SO )·18
Судың түстілігін төмендету үшін коагулянттың мөлшерін мына формуламен
= 4 = 4 = 32 мг/л
мұндағ Т – өңделетін судың түстілігі, град..
Коагулянт дозасы: лай күйінде Мк =65 мг/л;
Суда қалқыма заттармен бірге түстілігі де жоғары болса екі
Коагуляциялау процессіне келесі факторлар ықпал етеді: суда сутекті иондардың
Алюминий сульфатымен коагулянттау кезіндегі рН-тың көрсеткіштері:
- жұмсақ түрлі түсті суларға ( 50 град кем
- аз түсті суларға( 40 град дейін) орташа қаттылы
- түстілігі аз, қатты (6-9 мг-экв/л) минералданған суларда
Коагулянттау дәрежесі рН – 9-9,5 болған жағдайда суд жұмсартуға
Когулянтты суға енгізгеннен кейін рН дәрежесі 5-5,5 тен
Негізгі судың сілтілігі төмен жағдайда оны когуляцалау үшін судың
= К ( - Щ + 1),
мұндағы М - Сілтілігін көтеретін реагенттің
К – әкке тең коэффициент ( СаО)
М - Сілтілігін көтеру жағдайдағы сусыз когулянттың максималды
е-сусыз когулянттың эквиваленттік салмағы мг/мг-экв, Аl (SO
Щ – судың минималды сілтілігі , мг-экв/л,
1 – сілтіліктің резерві, мг-экв/л.
=28 ( 1,8 + 1) =9,52 мг/л;
Коагуляндыру процесін қарқындату үшін флокулянт ретінде ПАА пайдалануға ұсынылады.
2.14.5.1.2 Суды фторлау
Ауыз суды фторлау халықтың тісінің кариесін сақтау үшін қолданылады.
(2.43)
мұндағы: n – су тазалау ғимаратынан кейін суға енгізілетін
а – өңделген судың құрамындағы фтордың құрамы қыста 1
К – таза фтордың заттағы құрамы Na2SiF6 60%;
Сф – таза заттың техникалық өнімдегі құрамы Na2SiF6
(F-) –шығатын судағы фтордың құрамы мг/л.
2.14.5.1.3 Хлордың көлемі
Біз өзеннен су аламыз. Өзеннен су алу кезінде хлордың
Хлорлау екі этапта жүргізіледі: тазалау станциясына келерде 3-5 мг/л
Сағаттық шығынды алдын ала хлорлау мынаған тең:
(2.44)
Сағаттық шығынды қайталап хлорлау мынаған тең:
(2.45)
Жалпы сағаттық шығын:
Хлордың тәуліктік шығыны:
2.14.5.2 Табиғи заттар мен дәмін және исін кетіру
Судыан табиғи заттармен исін және дәмін кетіру үшін қышқыл
Мөлдірету сүзгілерінің немесе басқада су тазарту үймереттерінің алдында орналасқан
Ұнтақ тәрізді активті көмірді коагулянттың алдында 10 минут сайын
2.14.5.3 Реагенттерді дайындау
Үлкен және орташа су тазалау ғимараттарында арнайы регентті шаруашылық
Су тазалау ғимараттарын жобалғанда екі түрлі реагентті шаруашылық сүлбесі
Біріншісі – заводтардан дайын өнімдерді алып, оны дозатордың көмегімен
Екіншіде – заводтардан жартылай дайын өнімдерді алып оны толық
2.14.5.3.1 Коагулянттың қоспаларын дайындау
Коагулянттың қоспаларын қоспалы бактарда дайындайды.Қоспалы бактар тік бұрышты немесе
Коагулянт ертіндісінің ерітінді бактегі концентрациясы 10-17%, концентрацияға
Әктілі сүтті керекті концетрацияға дейін дайындайтын бактің және коагулянтқа
W = ,м3;
мұндағы М - Сусыз коагулянттың немесе әктің
n – қоспаның дайындалатын сағаты 10 – 12 сағ;
Q – станцияның жалпы өнімділігі, м³/сағ;
bе - коагулянттың қоспаларының концентрациясы %, коагулянттың қоспасына
- коагулянттың қоспасы мен әктілі сүттің тығыздығы, екі жағдайда
W = ;
Шығын багінің көлемін мына формуламен анықтаймыз:
Wш = , м3;
мұндағы bш - шығын багіндегі коагулянттың қоспаларының концентрациясы,
Wш = ,
Қоспалардың багінің санын коагулянтты тасмалдауына және түсіріуіне, оның түріне
Қоспаның бактарының қабырғаларын көлденең 45о еңіспен қабылдймыз. Бакты тазалау
еріту үшін 8 - 10 л/с·м²;
Бакте керекті концентрацияға дейін араласу үшін 3 - 5
Ауаны тарату үшін тесіктері бар құбыр пайдаланамыз.
Құбырда ауаның қозғалу жылдамдығы 10…15 м/с; тесіктен шығу жылдамдығы
2.14.5.3.2 Реагенттердің ерітіндісін мөлшерлеу
Су тазарту станцияларында реагенттердің ерітінділері мен суспензияларын мөлшерлеу үшін
2.14.5.3.3 Реагенттерді сақтау
Коагулянтпен әкті сақтау үшін қойма керек. Реагентерді максималды қолдану
Реагенттер қоймасы оларды ерітетін ғимаратқа жақын орналасу керек(хлормен амиактан
Fқ= , м²
мұндағы Q - Су тазалау ғимаратының жалпы
М -максималды жағдайдағы коагулянттың есептік дозасы, г/м³;
Т – коагулянттың қоймада сақталу мерзімі, тәу;
- қоймадағы қосымша өтпелердің коэффициенті 1,15;
Рс – сусыз өнімнің коагулянтта ұсталуы, Рс = 20…45%;
-қойманы үйіп тиегенде коагулянттың көлемдік салмағы 1,1 т/м³;
h - Коагулянттың қоймадағы қабатының рұқсат етілетін биіктігі2м.
Fқ= , м²
Әктің қоймасының ауданын мына формуламен табамыз:
F = м²
мұндағы М - әктің есптік дозасы, г/м³;
Р - сусыз өнімнің әкте ұсталуы 50 %;
- қойманы үйіп тиегенде әктің жалпы салмағы 1 т/м³;
h - әктің қоймадағы қабатының рұқсат етілетін
F = , м²
2.14.6 Араластырғыштардың есебі мен жобасы
Араластырғыштар реагенттерді өңделетін суға тез және толық араластыруға арналған.
Тесікті араластырғыштардың түрі тесігі бар қалқалар орнатылған науа сияқты
Қалқалардың тесіктерінде судың жылдамдығы 1 м/с – тең етіп
шт
шт
Қалқалардағы тесіктердің араын жоғалуын мына формуламен анықтаймыз:
м
мұндағы m – қалқалардың саны;
µ - су мөлшерінің коэффиценті;
g – салмақ күшінің үдеуі, 9,81 м/с2
м
Әр қалқадан кейінгі су деңгейінің құлауы:
м
м
Араластырғыштың соңында науаның қимасы:
м2 ;
м2 ;
Араластырғыштың соңында су қабатының биіктігі Н=0,65 м-ге тең қабылдаймыз,
Қалқалардың алдында су қабатының биіктігі:
1 Н+h = 0,65+0,09 = 0,74 м,
2 Н+2h = 0,65+0,18 = 0,83 м,
Әр қалқадағы тесіктің ауданы:
fт = n * 0,785 dт2, м2
fт = n * 0,785 dт2 =24*0,785*0,062 =0,068 м2
Тесіктердің жиынтық ауданы қалқаның жұмыс ауданына 30%-тен аспауына байланысты
fқ = 0,068/0,3=0,22 м2
Тесіктердің жоғарғы қатарын суға батуын есепке алғанда бірінші қалқаның
hқ=0,22-0,1 = 0,12 м.
Сол үшін араластырғыштың ені:
м
м
Бірінші қалқаның ең аз жұмыс ауданы:
hқ*ва=0,12*1,88=0,22 м2
Онда тік бойынша алты қатар әр көлденең қатарда төрт
Тік бойынша тесіктердің өс бөлігінің қадамы:
1 мм
2 мм
Көлденең бойынша тесіктердің өс біліктердің ара қашықтығы барлық қалқаларға
мм
Қалқалардың ара қашықтығы:
l = bа = 1,88 м
2.14.7 Қалқыма тұнбалы мөлдіреткіштер
Бапталатын судың алдымен шөккен тұнбамен түйісуі арқасында судан қалқыма
Үлен өнімділікті станцияларда кең тараған тік тұнбатығыздағышы бар
Коридорлардың ұзындығы бойынша суды таратуға, тұнбатығыздағышта мөлдірленген суды жинауға
2.14.7.1 Тік тұнбатығыздағышы бар коридорлы мөлдіреткіштің есебі
Тік тұнбатығыздағышы бар коридорлы мөлдіреткішті есптеп оның мөлшерін анықтау.
Мөлдіреткішке келетін судағы қалқыма заттардың максималды концентациясын мына формуламен
Сор= Л+КМк+0,25Т+Ә, мг/л;
мұндағы Л – бастапқы судағы қалқыма заттардың мөлшері, 2/м3;
К – ауыстыру коэффиценті,
Мк – сусыз өнімге есептегендегі когулянттың мөлшері, 2/м3;
Т – судың түстілігі,
Ә - судың сілтілігін жоғарылатуға керек әкпен бірге енетін
Сор= 440+0,55*65+0,25*65+(1-0,4)20=500, мг/л;
Тұнбатығыздағыштан тұнбаны шығарғанда онымен бірге кететін судың мөлшерін
℅
мұндағы Кт–тұнбаның шығарда сулану коэффиценті 1,2...1,5 – ке
m – мөлдіреткіштен шықан судағы қалқыма заттардың мөлшері, 8...12
℅
Тұнбаны шығарғанда судың шығыны:
м3/сағ
Мөлдіреткіштердің ауданын мына формуламен анықтаймыз:
м2
мұндағы - мөлдірету аймағының ауданы, м2;
- тұнбатығыздау аймағының ауданы, м2;
К - мөлдірету аймағымен тұнбатығыздағышқа суды
Qесеп-судың есептік шығыны м3/сағ;
α - тік тұнбатығыздағыштағы тұнбаның бөліну аймағында өрлеп
м2
Бір мөлдіреткіштің ауданы планда 100....150 м2 артық болмауына байланысты
fкор = 210,5/2/2 = 52,62 м2
ал тұнбатығыздағыштың ауданы:
fтт = 90,9/2 = 45,45 м2
Коридордың енін құрылыс конструкциясының мөлшеріне байланысты вкор = 2,6
L=52,62/2,6=20,23 м.
Тұнбаны қабылдайтын саңылаулардың жоғарыдан тұнбтығыздағыштан ені вт.т=45,45/20,23=2,24 м.
Мөлдіреткіштің коридорларының төменгі жағында орналасқан су тарататын тесік коллектордегі
qкол = 489.65 / 2 / 2 = 122,41
Су тарататын коллекторлардың тесіктерінің ауданы мына формуламен табамыз:
fтес = qкол /Vтес, см2
fтес = 0,022/1,8 = 0,012 м2 = 120
nтес= 120/3,14 = 38 дана
Тарату коллекторде барлық тесіктердің ауданының қосындысы оның көлденең қимасына
(2.60)
Су жинайтын батқан тесіктері бар науалар мөлдірету аймағында, мөлдіреткіштің
Әр науаға келетін судың шығынын мына формуламен анықтаймыз:
м3/сағ,
м3/сағ = 0,012 м3/сек.
Тік бұрышты науаның ені:
вн = 0,9*q0.4н, см.
вн = 0,9*0,0120,4 = 17 см.
Тұнбаны қабылдайтын саңылаулардың ауданын тұнбатығыздағышқа артық
м3/сағ
мұндағы Qесеп – бір мөлдіреткіштің өнімділігі, м3/сағ
м3/сағ,
Тұнбатығыздағышқа су артық тұнбамен бірге , екі жақтан келеді,
м3/сағ,
Тұнбатығыздағыштың әр жағындағы тұнбаны қабылдайтын саңылаулардың ауданы:
м2
мұндағы Vсаң – тұнбамен судың саңылауда қозғалыс жылдамдылығы 36....54
м2
Тік тұнбатығыздағыштағы тұнба бөлінетін аймақтан суды жинауға және әкетуге
Әр жиынтық тесік құбырдан су шығыны мынаған тең болады:
м3/сағ
мұндағы Qтұн – тұнбаны шығарғанда судың шығыны, м3/сағ;
м3/сағ,
м3/сағ,
м3/сағ.
Мөлдіреткіштің биіктігін, су тарататын коллектордың орталығынан су жинайтын су
м
мұндағы вкор – мөлдіреткіш коридорының ені;
вн – бір науаның ені;
α – су тарататын коллектордың өсінен су жинайтын науалардың
м
Мөлдіреткіштің пирамидалық бөлгінің биіктігі
м
мұндағы а –коридорының төменгі жағының ені, оны 0,4 м-ге
α1 – коридордың қабырғаларының еңкею орталық бұрышы, 70о –
м
Тұнбатығыздағыштың көлемі:
м3 (2.68)
м3
Тұнбатығыздағышқа келетін тұнбаның мөлшері:
кг/сағ,
Тұнбатығыздағышта тұнбаның болу ұзақтығы:
сағ
сағ
Тұнбатығыздағыштың көлемі W=53,14 м-ге тең болса, оны тұнбадан 15мин
м3/сағ
м3/сағ
2.14.8 Жедел сүзгілердің есебі мен жобасы
Сүзгілеу арнайы ғимараттарда жасалады, ол сүзгі деп аталады. Сүзгі
Сүзу қабатына байланысты сүзгілер мына түрлерге бөлінеді:
Түйіршікті – сүзу қабаты құмнан, майдаланған кварцтан, майдаланған керамзиттен,
Торлы – сүзу қабаты тесіктері кішкентай тролардан;
Маталы – сүзу қабаты матадан тұрады;
Қаңқалы – сүзу қабаты суға енгізілетін ұнтақтардан тұрады.
Түйіршікті сүзгілер мына түрлерге бөлінеді:
Сүзу жылдамдығы баяу 0,1 – 0,3 м/сағ;
жылдам – 5 – 13 м/сағ;
өте жылдам – 35 – 100 м/сағ.
Дипломдық жобада түйіршікті жылдам сүзгі қабылданды.
2.14.8.1Сүзгінің өлшемін анықтау
Жедел сүзгінің қосынды ауданын мына формуламен анықтаймыз:
F = м2
мұндаға Т – ғимараттың бір тәулікте жұмыс істеу уақыты
v - қалыпты жағдайдағы сүзу жылдамдығы 8
n – бір тәулікте сүзгіні жу саны 2;
w – жуудың қарқындығы 13 л/с;
t - жуу уақыты 0,12;
t - сүзгінің жууға байланысты тоқтау уақыты 0,33
t - жуудан соң қалдықты конализацияға тастау 0,17
F =
Сүзгінің саны:
N = ;
N = = 4,095
Станцияадағы сүзгілердің саны 4-ке тең қабылдаймыз.Осы жолмен бір сүзгінің
Тездетілген режимде судың сүзу жылдамдығын мына формуламен анықтайды:
(2.73)
мұндағы N - жөндеуде тұрған сүзгінің саны
2.14.8.2 Сүзгінің жабдықтарын таңдау
Сүзгінің жабдықтары кестеге байланысты қабылданды:
а) антрацитпен, түйіршіктердің ірілігі 08 .....1,8 мм, қабаттың қалыңдығы
б) кварцты құммен түйіршіктердің ірілігі 0,5.1,2 мм, қабаттың қалыңдығы
в) қиыршық таспен түйіршіктердің ірілігі 2...32 мм, қабаттың қалыңдығы
Сүзгіні жуу үшін кететін судың шығыны:
q .
q .
Шевелевтің кестесі бойынша:
d = 450 мм, v =
Бір тармақтың ұзындығы Д = 480 мм
Тармақтың саны
Nтар = 4/z*2=4/0,25*2=32 дана
әр бетіне 12 данадан орналастырамыз, dтар =
Тармақтың төменгі жағында тікке 60° бұрышында тесіктер болады, олардың
Тесіктердің ауданының қосындысы:
Әр сүзгідегі тарату жүйесінің тесіктердің жалпы саны:
n дана
n дана
Бір тармаққа келетін тесіктердің саны:
2 дана, сонда әр тарамға 8-9 данадан
Тесіктердің өс адымы:
l
Тесіктер құбырдың өсінде шахматтық жүйеде 60° еңіспен екі қатарда
2.14.8.3 Сүзгіні жуғандағы суды жинап алып кететін құрылғылардың есебі
Бір науаға кететін судың шығыны:
,л/с
л/с = 0,0728 м3/с
Науаның өстерінің ара қашықтығы:
lн = 4,2/3 = 1,4 м
Үш бұрышты табаны бар науаның ені:
В = , м
мұндағы К – үшбұрышты түбі бар науаның коэффициенті 2,1;
а – тік бұрышты науаның биіктігінің соның жартысына қатынасы
b3 – наунаның барлық түріне арналатын көлем.
В = ,
Науның тік бұрышты жағының биіктігі:
hтік= 0,5*В = 0,5*0,42 = 0,210 м
Науаның пайдалы биіктігі:
hн.п=1,0*В = 1,0*0,42 = 0,42 м.
Науаның толық конструктивті биіктігі:
hн= hн.п +0,08 = 0,42+0,08 = 0,5м /с.
В = 0,42 м, V = 0,52 м/с, hк
Жүктеменің бетінен науаның жиегінің биіктігі мына формуламаен анықталады:
м
м
Сүзгіні жууға кететін судың шығыны мына формуламен анықталады:
Р =
мұндағы Т - екі рет жуғанның арасындағ
сағ;
мұндағы Т0 – сүзгінің жұмыс цикілінің уақыты;
t3 – сүзгінің қалдықты тастау уақыты 0,17.
сағ;
Р =
2.14.8.4 Жинау каналының есебі
Жедел сүзгінің науаларынан ластанған су еркін ағып, жиынтық каналға
Науаның түбінен бүйірлі жиынтық каналға дейінгі қашықтық мына формуламен
(2.81)
мұндағы - каналдағы судың шығыны 0,218 м3/с;
- каналдың минималды ені 0,7 м;
g = 9,8 м/с2.
2.14.8.5 Сүзгіні жуудағы арынның жоғалуы
Сүзгіні жуардағы арынның шығыны мынадай мөлшерлерден құралады:
а)сүзгінің тарату жүйесінің құбырларының тесіктеріндегі арынның шығыны:
м;
мұндағы - құбырдағы судың жылдамдығы, м/с;
- бөлетін құбырдағы судың жылдамдығы, м/с;
м;
б) А.И. Егоровтың формуласы бойынша сүзу қабаттағы арынның жоғалуы:
м
м
в) В.Т. Турчиновичтың формуласы бойынша сүзу қабатындағы арынның жоғалуы:
м
м
г) жуатын суды тарату жүйенің коллекторына әкелетін құбырда арын
м;
м;
мұндағы i - Шевелевтің кестесі бойынша бөлетін құбырдың еңісі.
д) Жуатын су беретін сорғыштың құбырларындағы арынның жоғалуы:
м
е) арматура мен фасонды бөліктердегі арынның жоғалуы мен жергілікті
м
м
Жедел сүзгіні жуғандағы жалпы арынның жоғалуы:
3,3+0,95+0,17+0,230+0,33+0,3 = 5,28 м
Таза су резервуарының түбінен науға дейін суды көтерудің геометриялық
hг = 0,8+1,6+4,5 = 6,9 м
мұндағы 0,8 – науаның биіктігі;
1,6 м – сүзгінің биіктігі;
4,5 м – резервуардағы судың тереңдігі.
Сүзгіні жуғанға сорғыштың керекті арыны:
м;
мұндағы = 1,5 м – арын қоры.
м;
2.14.9 Суды хлорлаудағы жабдықтың есебі мен жобасы
Суды зарарасыздандыруды судың шығыны мен сапасынажәне жеткізу талабына, реагенттерді
Зарарсыздандырудың ең көп тараған түрі хлорлау. Бұл жағдайда суды
Суда хлорды еріткенде гидролиз реакциясы жүреді:
Хлораторлы жабдықтың есебі
Судың су тазалау ғимаратына келіп сүзгіден соң суды хлорлайды
Д'хл = 1-2 мг/л стр. 39 п. 6.146 [1].
Суды хлорлаудағы хлордың сағаттық шығыны (
кг/сағ
кг/сағ
Хлоратордың жабдықтарына арнайы бөлме қарастырылған, ол жерде бір жұмысшы
Хлораторлы бөлмеге арнайы желдеткіш орнатылған және сыртқа шығатын артық
Хлораторлы бөлменің қасында тамбур болады, арнайы киімдермен мен
Хлораторлы бөлмеде шығын хлорлы бактар орнатылады, олардың шығынын байқап
Хлор балонның ішіне салынған кішкентай түтікше арқылы жіберіледі. Шығын
Шығынды хлорлы балондардың саны(
шт
мұндағы S = 0,5 - 0,7 кг/ч
шт
Хлоратордың бөлмесінде тәуліктік шығынның 50% артық балондар орналасады.
Хлордың негізгі запасы су тазалау ғимаратының сыртнда шығын қоймасында
2.14.10 Су тазалау ғимараты құбырының гидравликалық есебі
Су тазалау ғимараты құбырының гидравликалық есебінің мақсаты жеке тұрған
2.14.10.1Су тазалау ғимараты құбарларындағы судың жылдамдығын таңдау.
Құбырлардың диаметірі мен каналдардың өлшемін дұрыс таңдау су тазалау
Бірінші көтеру сорғыш бекетінен араластырғышқа дейін 1
Араластырғыштан мөлдіреткішке дейін
Жуатын суды беретін құбырларда
Жуған суды әкететін құбырларда
Тарататын құбырлардың басында
Сүзгінің тарататын құбырлы тармақтарының басында
Лас суды әкететін науалардың аузында
Құбырдағы судың жылдамдығын 1,8-2 м/с, тек арынды құбырларда қолданады.
2.14.11 Қосымша ғимараттарды таңдау және су тазалау ғимаратын жинақтау
2.14.11.1 Қосымша ғимараттардың құрамы
Су тазалау ғимаратында зертханалар, өндірістік ұстахана және де тағы
Қосымша ғимараттардың құрамы мен көлемін су тазалау ғимаратының өнімділігіне,
Жер бетінен су алып тазалйтын ғимараттардың көлемін былай қабылдаймыз:
Зертхананың бастығының кабинеті - 8 м²;
Кезекші жұмысшының кабинеті - 15 м²;
Бақылау зертханасы - 10 м²;
Бастықтың кабинеті - 15 м²;
Құралдарды жөндейтін ұстахана - 15 м²;
Химиялық зертхана - 40 м²;
Таразылық - 6 м²;
Бактериологиялық зертхана - 20 м²;
Ыдыстармен реактивтерді сақтайтын бөлме - 10 м².
2.14.11.2. Су тазалау ғимаратын жинақтаудың принціптері
Су тазалау ғимаратын жинақтаудың принціптері(
Барлық үимереттер мен ғимараттардың компактты болуы.
Су тазалау ғимараты құбырларындағы сулардың өз бетімен ағуын қамтамасыз
2.15 Екінші көтеру сорғыш бекеті
Қаланың есптік шығындары: Qтәу=10276,47 м3/тәу, Qсағ=428,18м3/сағ.
Керекті арынды табамыз
мұндағы ∑h – Сорғыш құбырлар мен арынды құбырлардағы арынның
hк – сорғыш бекетіндегі құбырлардағы арынның жоғалуы 1.5…2м
Сағаттық шығыны Q=250 м3/сағ және арыны Н=30 м
Жерге орналасу тереңдігі 2400
Және осыған қоса дренажды сорғышты НЦС-3 Q=8м3/сағ, Н=21.7м қабылдаймыз.
Ауыр көтергіштік салмағы 1т, болатын кран қабылдаймыз Lпр=6м,
2.16 Сорғыш бекетін афтоматтандыру
Сорғыш бекеттері басқа станцияларға қарағанда оңай автоматтандырылады. Автоматтандырылған сорғыш
Автоматпен басқару жүйесінде сорғыш құбырмен арынды құбырлардың қысымы, сальниктермен
Автоматпен басқару жүйесінде сорғыш агрегаттарының өшіріліп, қосылу сигналы арынды
3 ҚҰРЫЛЫС ӨНДІРІСІНІҢ ТЕХНОЛОГИЯСЫ
Сыртқы су әкету және сумен жабдықтау құбырларын төсеу жұмыстарын
Құбыр төселетін аймақта өсімдік қабатын алу – бұл қабатты
Таңданып алынған эксковатормен топырақта ор қазу және топырақтың артығын
Бұл аймақта уақытша қоршап құру қажет және ұзын орда
Ұзын ор түбіне қолмен өңдеулер жүргізу;
Құбыр төсеу кезінде оған сапалық бақылаулар мастердің немесе прораб
Құбыр төселіп, түйістері бекітілген соң онда аудан оқшаулары жасалады
Құрылыс жұмысшыларының келесі түрі құбырлар кері көмілгеннен кейін гидравликалық
Құбыр төсеу кезінде бақылау жұмыстары СНиП-ке байланысты жүргізілуі тиіс.
Жұмыс барысында еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникалары міндетті түрде
Дипломдық жоба құрылымына, сонымен қатар еңбек шығыны, еңбек ақысы
3.1 Жер жұмыстарын жүргізу.
Жер жұмыстары дегеніміз – үймереттер мен ғимараттардың жер асты
Жер жұмыстарының технологиясына төменгі аталған процестер жатады:
- жер бетін тегістеу (планировка);
- жердің өсімдік қабатын алу 0,1-0,4 м;
- жерді эксковатормен қазып, оны көлікке тиеу;
- артық қайырма топырақты үйіндіге жинау;
- қайырма топырақты кері орнына төсеу;
Жер жұмыстарының түрлері екіге бөлінеді:
- тұрақты;
- тұрақсыз, яғни уақытша;
Уақытша құрылыстарға үймереттер мен ғимараттардың инженерлік коммуникациялардың жер асты
Ал тұрақты құрылыстарға ұзақ мерзім пайдаланатын құрылыстар жатады. Жер
- механикалық тәсіл;
- гидромеханикалық тәсіл;
- қопару тәсілі;
Механикалық тәсіл – жерді тілу, бұзу, қопару және тағы
3.1.1 Ұзын ордың геометриялық өлшемдерін және көлемдерін анықтау.
Ұзын ордың геометриялық өлшемдері мен көлемі төмендегідей теңдеумен есептеледі:
һ = Нқ.т. + d + 0,5 + 0,1
мұндағы Нқ.т. – географиялық орналасқан аймақта қабылданған топырақтың қату
d – құбырдың диаметрі. 0,35 м.
сонда һ = 0,8 + 0,35 + 0,5 +
Ұзын ордың соңғы нүктесіндегі тереңдікті анықтаймыз.
3.1 сурет - Ұзын ор
3.2 сурет - Ұзын ордың 1.1. кескіні
3.3 сурет - Ұзын ордың көлденең қимасы
сонда НА = 507 НБ = 503
НГ – табу үшін НГ = НА
НВ = НГ – і L =
енді һ2-ні табамыз: һ2 = НА – НВ
а)
3.3 сурет - Ұзын ордың көлденең қимасының аудандары
сонда:
втр = d + 0,5, м.
втр = 0,35 + 0,5 = 0,85 м.
мұндағы втр – ұзын ордың табанының ені, м
d – құбыр диаметрі, м.
В1 = втр + 2m ∙ һ1 , м
В2 = втр + 2 m ∙ һ2 ,
мұндағы m – құлама коэффициенті, m=0,5; m=0,75
һ1 – ұзын ордың бастапқы нүктесіндегі тереңдік, м.
һ2–ұзын ордың соңғынүктесіндегі тереңдік, м.
В1 = 0,85+2∙0,5∙1,75 = 2,6 м
В2 = 0,85+2∙0,75∙5,05 = 8,42 м
Енді ұзын ордың қимасының ауданы:
F1 = втр+В1 ∙ һ1 , м2
2
F2 = втр+В2 ∙ һ2 , м2
2
F1 = 0,85+2,6 ∙ 1,75 = 3,01 м2
2
F2 = 0,85+8,42 ∙ 5,05 = 23,40 м2
2
Ұзын ордың көлемін анықтаймыз. Ол төмендегідей формуламен анықталады.
Vор = F1+F2 ∙ Lорт ∙ М3,
2
Lорт = L + m ∙ һ1 + m
2
Lорт = 1100 + 0,5 + 1,75 + 0,75
2
сонда, Vор = 3,01+ 23,40 ∙ 1104,025 = 14578,65
2
мұндағы L – ұзын ордың ұзындығы, м
F1, F2 – ұзын ордың бастапқы және соңғы нүктелеріндегі
Ұзын орды кейін қайта көмген соң пайда болатын және
Vқк = Vор - Vқ , м3
Vқк
мұндағы Vқ – құбырдың көлемі, Vқ = П ∙
4
Кқк – топырақтың қалдық қопсыту коэффициенті.
(балшық 7%)
Кқк – 7% = 7
100
Vқ = 3,14 ∙ 0,35 ∙ 1100 = 302,22
4
сонда,
Vқк = 14578,65 – 302,22 = 14296,19
1,07
Ұзын ордың табанында қалған қалдық топырақтың көлемін анықтау.
Vот = вmp ∙ L ∙ Δ t
мұндағы Δ t – ордың табанында қалатын қалдық топырақтың
Шөміштің сиымдылығы табылған топырақтың көлемі арқылы (ордың көлемі) табл.
Vор (100) = Vор = , м3
1100
Vор (100) = 14578,65 = 13,25 м3
1 100
Таблица арқылы шөміш сиымдылығы 0,5 м3 d = 100
Vот = вmp ∙ L ∙ Δ t =
Механизммен өңделетін топырақтың көлемін анықтаймыз.
Vтек = Vор - Vоm м3
Vтек =14578,65 – 140,25 = 14438,4 м3
3.2. Жұмыс өндірісінің ведомосі
Ведомостағы жұмыстардың санын анықтаймыз.
1. Өсімдік қабатын кесу ауданы.
F = L ∙ Вор ∙ 1,05 м2
мұндағы L – ордың жалпы ұзындығы, м.
Вор – ордың орташа ені.
Вор = В1+В2 = 2,6+8,42 = 5,51 м.
2
2. Ұзын орда түйіс асты шұңқырлардың көлемін табу:
Vм = 0,55 ∙ (Д+0,5) ∙ 0,3 , м3
Vм = 0,55 ∙ (0,35+0,5) ∙ 0,3 = 0,14
3. Құбырды 2 жағынан қолмен тығыздап көму кезіндегі топырақ
V = Vтығ - Vқұб , м3
2
Vтығ = Втр ∙ L ∙ Д = 0,85
2
Vқұб = П ∙ d2 ∙ L = 3,14
4
сонда,
2
4. Ұзын ордың түйіс асты шұңқырларын бульдозермен толық көму
Vт.к. = Vқ.к. - V , м3
Vт.к. = 14296,19 – 57,8 = 14238,39 м3
Кесте 3.1 - Жұмыс өндірісінің ведомысы
№ Жұмыстың аталуы Жұмыстың көлемі Есептеу формуласы
Өлшем бірілігі Саны
1 2 3 4 5
1 Уақытша қоршау құру 1 м 2200
2 Өсімдік қабатын кесу 1000 м² 6,364 F=L*B*1,05
3 Ұзын ор топырағын кері күректі жек. өңдеу
4 Уақытша көпір орнату 1 дана 22 50 метіртге
5 Ұзын ор түбін қолмен өңдеу 1 м³ 140,25
6 Ұзын орда түйіс асты шұңқырларын қазу 1 м³
7 Ұзын ор түбіне тегістеу қабатын төсеу 1 м³
8 Трассаға құбырларды жеткізу 100 т
9 Ұзын орға құбыр төсеу 1 м 1100
10 Бақылау құдықтарын орнату 1 дана 6 1 км
11 Құдыққа судан оқшаулар жасау 100 м² 12,08
12 Ысырма орнату 1 дана 15 1 км =
13 Құбырды екі жағынан тығыздап көму 1 м³ 57,8
14 Беріктікке сынау 1 м 1100
15 Уақытша көпірді жинап алу 1 дана 22
16 Уақытша қоршауды жинап алу 1 м 2200 Vм.к.=Vқ.к.-V
17 Ұзын орды бульдозормен толық көму 100 м³ 142,38
18 Тығыздыққа сынау 1 м 1100
19 Територияны тегістеу 1000 м² 6,36 F=L*B*1,05
Кесте 3.2 - Еңбек шығыны, машина уақыт және еңбек
№
Жұмыстардың
аттары
Жұмыс көлемі Негізгі § ЕНИР Звенолар мен маш иналар
Теңге
Өлшем бірлігі Саны
Жұмысшылар құрамы Жұмысшылар саны Машина маркасы Машина саны Жұмыс-а
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 Уақытша қоршауды кұру
1м
2200
9-2-33 Плот
3раз
3
-
-
0,06
-
0,042
-
540
--
378
-
2 Өсімдік қабатын кесу
1000м2
6.364
2-1-5
-
-
ДЗ-8
1
-
1,8
-
1,91
-
63,36
-
67,23
3 Ұзынордың топрағын кері күректі экс. өңдеу
а) жиегіне төг
б) колікке тиеу
1000м3
1000м3
142,9 3,02
2-1-13
2-1-13
Маш.6раз
Маш.6раз
1
1
Э04111Б
Э04111Б
1
1
-
-
1,2
1,7
-
-
4-14
3-35
-
-
1922,76
13,94
-
-
6633,5
27,47
4 Уқатша көпір орнату
1 дана
22
9-2-34
Плот.
3 раз
1
-
-
0,4
-
0,268
-
36
-
24,1
-
5 Ұзын ор түбін қолмен өңдеу
1м3
140,25
2-1-47
2 раз
1
-
-
1,3
-
0,832
-
877,5
-
561,6
-
6 Ұзын орда түйс асты шұңқыр қазу
1м3
0,14
2-1-50
2 раз
1
-
-
1,9
-
1,22
-
0,304
-
0,19
-
7 Ұзын ор түбіне тегіс қабатын төсеу
1м3 140,25
2-1-58 2 раз
1 раз 1
1
-
-
1,2
-
0,984
-
810
-
664,2
-
8 Трассаға құбыр жеткізу
100т
66
1-5 Маш 6 раз такел 2раз 1
2
КС2563
1
1,5
1,3
- 1,59
1,92
- 99
85,8
- 104,94
126,72
9 Ұзын орда құбыр төсеу
1м
1100
9-2-3 4 раз
3 раз
2 раз 2
1
1
-
-
0,31
-
0,226
-
1395
-
1017
-
10 Бақылау қудығын орнату
1 дана
6
9-2-29 5 раз
3 раз
2 раз 1
3
1
-
-
11,5
-
8,40
-
264,5
-
193,2
-
11 Құдыққа судан оқшаулар жасау
100м2
12,08
11-38
Оқша
4 раз
2раз
1
1
-
-
11,5
-
8,22
12 Ысырма орнату
1 дана
15
9-2-16 6 раз
4 раз
3 раз 1
2
1
-
-
6,7
-
7,18
-
361,8
-
387,7
-
13 Құбырды екі жағынан қол-мен тығыздап көму
1м3
57,8
2-1-58
2 раз
1 раз
1
1
-
-
0,86
-
0,529
-
587,7
-
361,5
-
14
Беріктікке сынау
1м
1100
9-2-9 5 раз
4 раз
3 раз 1
1
2
-
-
0,31
-
0,24
-
1395
-
1080
-
15 Уақытша көпірді жинап алу
1 дана
22
9-2-34
2 раз
2
-
-
0,2
-
0,128
-
18
-
11,52
-
16 Уақытша қор-шауды жинап алу
1м
2200
9-2-33
2 раз
1
-
-
0,04
-
0,026
-
378
-
234
-
17 Ұзын орды булдозормен толық көму
100м3
142,38
2-1-22
- Маши
6ра
ДЗ-8
1
-
0,68
-
0,721
-
1085,3
-
1150,7
18 Тығыздыққа сынау
1м
1100
9-2-9 5 раз
4 раз
3 раз 1
1
2
-
-
0,21
-
0,24
-
945
-
1080
-
19 Територияны тегістеу
100м2
6,36
2-1-36
-
Маши
6ра
ДЗ-8
1
-
0,33
-
0,35
-
11,6
-
12,32
3.3 Жер қазу, тасымалдау және жинақтау механизмдерін таңдау
3.3.1 Жер қазатын машинаның типін таңдау
Жер қазатын машиналар ретінде ұзын орлар өңдеу үшін кері
Жобада жер асты сулары жоқ құнды топырақты және геометриялық
Олар: 1 – нұсқа. Эксковатор кері күректі
2 – нұсқа. Эксковатор драглайн
Кесте 3.3 - Эксковаторлардың техникалық көрсеткіштері
Көрсеткіштері
Өлш.
бірл.
Эксковатор маркасы
ЭО – 4111Б Э 100 – 11АО
Жүру құрылымының түрі
Шөміш сиымдылығы
Қазу тереңдігі
Ең үлкен қазу радиусы
Жиегіне төгудің ең үлкен радиусы
Жиегіне төгу биіктігі
Жебенің ұзындығы
м3
м
м
м
м
м шынжыр
0,80
10
14,5
12,5
5,3
13 табаны
1
12
16
14,4
5,3
15
1 – нұсқа. Эксковатор (кері күректі) ЭО – 4111Б
С = 1,08 ∙ Смаш.см
Псм. выр
мұндағы Псм. выр – сменадағы эксковатордың топырақты өңдегенде жиекке
1,08 – қосымша шығындарды есепке алатын коэффициент.
Смаш.см – эксковатордың машина сменалық құны куб/смена.
Псм = Vор
ΣПМаш.см
мұндағы Vор - ұзын ордың топырағының көлемі, м3;
Σ – эсковатордың топырақты жиекке төгу және транспортқа
ΣП Маш. См. = Vжт· N1/100 + Vар ·
8,2
мұндағыVжт – жиекке төгілген топырақ көлемі, м3;
Vтр – топырақты көлікке тиеу көлемі, м3;
N1 – уақыт мөлшері, жиекке төгу кезінде;
N2 – топырақты көлікке арту.
(ЕНИР – Е2 – 1 бойынша).
Σ Пмаш. са- = (14296,19*1,5)/100+(302,22 · 1,7)/100 = 26,7
8,2
сонда,
Псм.выр = 14578,65 = 546,01 м3/ауысым
26,7
С = 1,08 · 26,7 = 0,05
546,01
Эсковатордың әрқайсысына 1м3 топырақты өңдеуге бөлінген күрделі қаржыны анықтаймыз:
К = 1,07 · СОП / (Псм.выр · 1
мұндағы СОП – эксковатордың инвентарлы есептік құны, руб.
1 жыл – эксковатордың жұмыстарының жылдық нормативті смена саны.
К = 1,07 · 1714/(546,01 · 300) = 1833,98
163803
Осыдан соң 1м3 топырақты өңдеуге кететін келтірілетін шығынды анықтаймыз:
П = С + ЕК
мұндағы Е – күрделі қаржының нормалық тиімділік коэффициенті, 0,15-ке
П = 0,05+ 0,15 · 0,011 = 0,05.
2 – нұсқа Э 100 11АО маркалы эксковатор драглайнның
Псм.выр = 14578,65 = 454,02 м3/смен.
32,11
Σ пмаш.см = 257,33 +6,04 = 32,11
8,2
сонда,
С = 1,08 · 36,39 = 0,08
454,02
1м3 топырақты өңдеуге бөлінген күрделі қаржыны анықтау:
К = 1,07 · 2514 / (454,02 · 300)
1м3 топырақты өңдеуге кететін келтірілетін шығынды анықтау.
П = С + ЕК = 0,08+ 0,15 ·
Жүргізілген салыстыру бойынша 1м3 келтірілген шығынға
3.3.2 Автокөлік таңдау және оның санын анықтау
Кесте 3.4 - Автосамосвалдың техникалық көрсеткіштері
Көрсеткіштері Маркасы
КРАЗ 256 Б
Жүк көтергіштігі, т
Кузов сиымдылығы, м3
Максимал жылдамдығы, км/сағ.
Автокөлік биіктігі, м
Автокөлік ені, м
Гроп жол бойынша қозғалыс жылдамдығы, км/сағ
11
6,3
65
2,76
2,65
20
Қажетті автосамосвалдың санын анықтау эксковатордың шөмішіне толық тығыздалып салынған
Vгр = Vш-м · Кнап
1 + Кпр
мұндағы Vш-м – қабылдаған эксковатор шөмішінің көлемі, 0,5м3
Кнап – шөміштің толу коэффициенті (драглайнда 0,9 … 1,15)
Кпр – топырақты алғашқы қопсыту коэффициенті (ЕНиР 2-1 немесе
Vгр = 0,8 · 0,9 = 0,6м3
1 + 0,1
Эксковатордың шөмішіндегі топырақтың массасы:
Q = V гр · g
мұндағы γ – топырақтың көлемдiк салмағы. (ЕНиР 2-1
сонда, Q = 0,6 · 1,8 = 1,08 т.
Автосамосвалға тиелетiн шөмiштiң саны
п = П
Q
мұндағы, П – автосамосвалдың жүк көтергiштігi, т
п = 11 = 10
1,08
Көлiкке тиелетiн тығыздалған грунт көлемiн анықтау.
V = Vгр · п ,м3
V = 0,6 · 10 = 6 м3
Автосамосвалдың бiр циклдағы жұмыс ұзақтығы.
Ту = tn + 60α + tр + 60α
Vг
мұндағы tn – грунт тиеу уақыты.
tn = V · Нвр · 60, мин.
100
Нвр – машина уақыт нормасы ЕНиР – 21(100м3, грунтқа
α - құм тасымалдау қашықтығы, км;
Vг – толтырылған автокөлiктiң орташа жылдамдығы;
Vn - орташа жылдамдық 25-30 км/сағ;
tр – тусiру уақыты
tм – көмекшi операциялар уақыты
tn = 6 · 1,7 · 60 = 6,12
100
Ту = 6,12 + 60 · 5 + 1,3
16
Автосамосвалдың санын анықтау.
Жүргiзiлген есептеулер бойынша 2 дана самосвалды қабылдаймыз.
3.3.3 Кран таңдау және оның элементтерiн анықтау
Ілмектiң көтерiлу биiктiгiн мына формула арқылы анықтайды:
Нmax.тр = h1 + h2 + h3 ,м
мұндағы h1 – строптың биiктiгi, м (каталогтан);
h2 – жинақтау жағдайындағы элемент биiктiгi, м;
h3 – жинақталған элемент пен жерге дейiнгi биiктiгi, м.
Нmax.тр = 2 + 0,5 + 0,5 = 3м
Кран жебесiнiң құрамын анықтау керек. Ол:
lmax.тр = а + 1,5 + В2 ;
2
lmax.тр = 3 + 1,5 + 7,1 = 6,55
2
Жүк моментi есептелiнедi:
Мmax.тр = Рmax · (lmax – а), m.м
мұндағы Рmax – жинақталған элементтiң және строптың салмағы,
а – жебе топса өкшесiнiң өсiнен айналу өсiне дейiнгi
сонда,
Мmax.тр = 0,2 Н (6,55 – 1,5) =
Кранның техникалық қажеттi параметрлерi бойынша жебенiң ұзындығы құлашының байланысты
Кесте 3.5 - Жебелi автокөлiк кранның техникалық көрсеткiштерi
Көрсеткiштер Маркасы
КС – 2563
Жүк көтергiштiгi, Т
Жебе ұзындығы, м
Жүк көтеру биiктiгi, h
Негiзгi өлшемдерi, мм
- Ұзындығы
- Енi
- Биiктiгi
- Масса, т
6,5
12,4
8
8220
2680
2680
12,5
3.4 Ұзын орда топырақты керi күректi эксковатормен өндеу кезiндегi
Ұзын ордың көлденең қимасының ауданы Fтр мен В –
Fтр = (В + тр)n, м2
Fтр = (1+0,5 · 6,25)6,25 = 25,78 м2
В = в + 2 тр;
мұндағы вжп - ұзын ордың түбiнiң енi және биiктiгi,
m - құлама коэффициентi.
В = (1 + 2 · 0,5 · 6,25)
Қайта көметiн топырақтың көлденең қимасы (Fо) құлама бұрышы 45о
Fо = Fтр (1+Ко) , м2
мұндағы Ко – алғашқы қопсыту коэффициентi С.К. Хамзин, А.Е.
Fо = 25,78 (1+0,28) = 33 м2
Атжөле (отвал) биiктiгi (Но) және астыңғы енiн анықтау.
Но = √ Fо = √ 33 =
во = 2 · Но = 2 · 5,74
Егер В+во + а қосындысы эксковатордың
2
немесе аз болса, онда эксковаторды ордың ортасына қоюға болады.
қарастырылады.
3.5 Құрылыс бас жоспарын ұйымдастыру
Құрылыс бас жоспары құрылыс алаңында пайдаланудағы және жобаланатын жүйелерді
3.5.1 Құрылыс алаңын электр қуатымен жабдықтауды және жарықтандыруды жобалау
Электр қуатын жабдықтауды есептеу:
Трансформатордың қажетті қуатын мына формуламен анықтаймыз:
(3.31)
мұндағы 1,05 – төменгі вольтты жүйедегі қуаттың жоғалуын
ΣРн – барлық орнатылған электр қондырғыларының қуатының номиналды жинағы,
ΣРж – ішкі жарықтандыру құралдарының жалпы қуаты, кВт;
ΣРон – бұлда сырқы жарықтандыру құралдарының қуаты, кВт;
ΣР∆ - барлық орнатылған дәшкерлеу трансформаторларының номиналдық қуатының
cos1 – 0,8 –ге тең қуат коэф.
l1 – бір мезгілдегі жұмыс істеу коэф. тұтынушылар санына
l2 – бір мезгілде ішкі электр жарықтарының коэф. 0,8-ге
l3 – бір мезгілде сырқы жарықтандыру коэф. 0,9-ға тең.
l4 – бір мезгілдегі дәшкерлеу трансформатордың коэф. 4-0,6-ға тең.
3.6 - кестеде келтірілген электр қуатын тұтынушы трансформаторлардың қажетті
Кесте 3.6 - Тұтынушылар тізімі
№ Электр қуатын тұтынушылар қажетті қуат, кВт
1 Дәнекерлеу аппарты
2 Көтергіштер
3 Сылақ станцисы 7
Кесте 3.6 - жалғасы
4 Бояу станциясы 7
5 Копрессорлар
6 Битум қайнатқыш 7,5
7 Сырқы жарықтандыру қондырғылары 40
8 Тұрақты және қосымша үймереттерді жарықтандыру 50
9 Басқа да тұтынушылар 21(℅)
3.5.1.1 Құрылыс алаңын жарықтандыру
Барлық құрылыс алыңы мен жұмыс орындарына жалпы бір қалыпты
КПТП – 320;
Қуаттылығ – 320 кВт;
Кернеу кВ ВН – 35 ПН – 04;
Жалпы салмағы – 7 т.
Құрылыс алаңын және бөліктерін жарықтандыру үшін ашық газды
Құрылыс алаңына қажетті суды анықтау
Құрылыс алаңында су өндірістік, ауыз су шаруашылық мұқтажына өрт
Өндірістік және шаруашылық ауыз су мұқтажына қажетті судың еспті
Өндірістік мұқтажға қажетті судың сағаттық максималды шығыны Q1, м3
, м3
мұндағы S – көлік түрлерінің қондырғылар немесе алмасудағы
А - өндірістік мұқтажға қажетті судың шығыны, л;
Кr – суды бір қалыпты пайдаланудың сағаттық коэф.
n – алмасудағы сағат саны;
Кесте 3.7 - Өндірістік мұқтажға қажетті су шығын
Механизм аттары
Өлшем бірлігі Судың меншікті шығыны
Эксаваторлар
Жылжымалы крандар
Бульдозер
Автосамосвал маш.сағ
маш.алма
1буль.тәу
1маш.тәу 13
12,5 142
500 19190
1200 1200
м3
Шаруашылық ауыз су мұқтаждығына қажетті судың максималды сағаттық шығыны:
, м3
мұндағы N1 – алмасудағы ең көп жұмысшылар саны;
А1 – бір жұмысшының ассу мұқтажына қажетті шығын, л;
м3
Кесте 3.8 - Суды пайдаланудың бірқалыпты сағаттқ коэффиценті
Тұтынушылар аттары Сағаттағы бірқалыпсыздық коэффиценті
Құрылыс жұмыстары
Қуатты қондырғылар
Құрылыстағ судың шаруашылық ассуға тікелей шығыны
Асхан 2,0
1,1
3,0
1,5
Кесте 3.9 - Құрылыстағ ассу мұқтаждығына қажетті судың мөлшерлік
Суды тұтынушылар аттары өлшем бірлігі Су шығынының мөлшері,
Құрылыс алаңында
Жуынатын орында
Асханада 1 адамға
1 адамға
1 адамға 20
20-30
10-15
Іштен жанатын қозғалтқыштарды салқындатуға қажетті судың сағаттағы шығыны Q3,
, м3
мұндағы Wt – іштен жанатын қозғалтқыштарды салқындатуға қажетті судың
N – іштен жанатын қозғалтқыштың қуаты, кВт;
, м3
Секундтағы шаруашылық ассу мұқтаждығының есептік шығыны, qn , л
(3.35)
мұндағы Sq – бір сағаттағы судың ең үлкен шығындарының
м3/сағ
Сонда,
Секундтағы жунатын судың есптік шығыны, qж , л
(3.36)
мұндағы а – 2.3 – кесте бойынша жунуға қажетті
N3 – жуынатын жұмысшылар саны;
n – жуынатын орынның жұмыс уақыты, мин;
Құрылысқа қажетті судың есептік секундтағы шығыны:
(3.37)
мұндағы S – құрылыс мұқтаждығының меншікті шығыны;
Ө - суды қажает ететін өндірістік қондырғының өнімділігі;
Кr – суды пайдаланудың бірқалыпсыздығының сағаттық коэф. 2-ге тең;
Құрылысқа қажетті судың жалпы секундтық есптік шығыны
(3.38)
3.5.3 Құрылыс алаңында автомобиль көлігінің қозғалысын ұйымдастыру
Автомобиль көлігінің қозғалысын ұйымдастыру шараларының бар жиынтығын бес белеске
1 Жүктерді және адамдарды тасымалдау көлемі мен уақытын
2 Авокөліктердің көп жиналатын орнын анықтау;
3 Ең көп көлік жинақталған ауысуды анықтау;
4 Қозғалыс қарқын және жол жабындысына түсетін салмаққа
5 Автокөліктердің уақытша жолдарымен қозғалуының үлгісін құрастыру және
Айналма бұрыштары үшін алаңдардың ең кіші ені
В = 2R+8, м
мұндағы В- ең кіші жол ені, м;
R-автомобиль айналымының ең кіші радиусы, м;
В = 2*10+8 = 28 м
3.5.4 Құрылыс алаңында уақытша үймереттер мен ғимараттардың қажеттілігін анықтау
Құрылысты қажетті әкімшілік, санитарлы тұрмыстық және өндірістік бөлмелермен, объект
Әкімшілік түрдегі үймерет. Құрылыстағы тікелей қызметкерлерге қажетті әікшілік бөлмелерінің
Санитарлы тұрмыстық үймереттер. Әртүрлі міндеттегі инвентарлы үймереттердің қажетті ауданы
Sk = Sm*N, м2
мұдағы Sm-әртүрлі міндеттегі ауданғаы мөлшерлі көрсеткіштері;
N- адам саны ең көп болатын ауысымдағы жұмысшылардың жалпы
Sk = 11,2*4=44,8 м2
Қоймалар және ірілендіріп жинақтау алаңдарының ауданы S = 288
3.5.5 Құрылыс алаңын қысымды ауамен жабдықтау
Қысымды ауа келесі жұмыстарды орындау кезінде қолданылады:
а) мұздақ топырақты қопсыту, асфальт бетонды жабылымдарды бұзу;
б) құрамаларды және түйіндерді тазалау;
в) топырақты тығыздағанда
Қысымды ауаның қажетті мөлшерін м3 /мин келесі формуламен анықтаймыз:
Q = K1*n1*F1+K3*n3*F3, м3 /мин
Q = 1*1*0.84+0.5*1*1 = 1.34 м3 /мин
3.6 Жинақтау үшiн қажеттi аспаптар таңдау
Жинақтау және жүк көтергiш аспаптарды таңдау түзiлiстердiң және элементтерiн
Жүк көтергiш аспаптар ретiнде көбiнесе кең строптар, сонымен қатар
Көтерiлетiн элементте өз салмағына пайда болатын қысым күштерiн және
3.7 Құбырларды жинақтау технологиясы
3.7.1 Су жүргiзетiн шойын құбырларды төсеу
Шойын құбырларын төсеу жұмыстары басталғанға дейiн келесi жұмыстар орындалу
Жер жұмыстарын орындау сапасын тиiстi бақылап, орды қазу және
Құбыр төсеу өсiн тексеру және бекiту;
Акт бойынша орды қабылдау;
Жұмыс орнына қажеттi құрал-саймандар, құрылғылар, жинақтау кранын жеткiзу;
Құрылыс алаңына, жұмыс орындарына уақытша жарық жүргiзу;
Уақытша тұрмыс үйлерiн жеткiзу және оларды орнату (жылжымалы вагондар);
Құрбыларды жеткiзу және трасса енiсi бойынша қоныштары төменнен жоғары
Уақытша ор үстiнде көпiрлер орнату;
Құрылыс алаңында уақытша қоршау құру.
Шойын құбырларды төсеу мына технологиялық жүйелiкпен орындалады:
а) құбырларды байқап қарау;
б) ор түбiн тегiстеу, тазалау және шұңқыр қазу;
в) құбырларды орға төсеу;
г) құбырларды ортаға келтiру;
д) құбырларды топырақпен ұлтандау;
е) түйiстердi бiтеу.
Орға түсiрер алдында әр құбырды қарап, салмағы 0,5 кг
Шұңқырлар құбыр түйiстерiн бiтеу үшiн құбырларды төсеу алдына жасалады.
L x d x h, м.
Шойын құбырларды орға төсеу екi тармақты iлмек арқылы өзi
3.7.2 Құбырларды сынау
Қысымды құбырлар берiктiк және тығыздық сынауына тартылады. Қысымды құбырлар
3.7.2.1 Берiктiкке гидравликалық сынау
Қысымды құбырлардың жұмыс және сынау қысымдарының шамалары жобамен алынады.
Құбырларды алдын-ала сынағанда 10 минуттан кем емес сынау қысымда
Құбыр алдын-ала сынаудан өттi деп құбыр және фасон
3.7.2.2 Тығыздыққа гидравликалық сынау
Тығыздыққа құбырларды сынағанда, судың кему шамасын анықтау үшiн мынаны
құбырда шкаланың бiр бөлiгiне сынау қысымын төмендердi
егер монометр тiлi 10 минут iшiнде оның шкаласының екi
Резеңке тығыздағыштары бар шойын құбырды берiктiкке сынау 0,9 тен
Резеңке толтырғышы бар шойын құбырларды тығыздыққа сынау 0,6 МПа
3.7.3 Шойын арынды құбырларын төсеу жұмыстарына және құбырларды сынауға
Бақылауды негiзiнен мастер немесе прораб жүргiзедi. Бақыланатын жұмыстардың түрi
құбырлардың тығыз табиғи негiзiнде толық ұзындығы мен орнықтылығын бақылау;
құбырдың төселуi жоспарда жобамен келiсiп жүргiзiлуiне бақылау;
төселген құбырдың төселу еңiстiгiнiң дұрыстығын бақылау;
бiрiншi нысандап қолмен және толық көму кезiндегi қалыңдықты өлшеу.
Құбырда сынау кезiндегi қалыңдықты өлшеу:
құбырды екi жағынан нығыздап көмгеннен кейiнгi алдын-ала сынауға;
толық көмгеннен кейiнгi соңғы сынға.
Бақылау нысаналау арқылы өлшеуiш құралдар арқылы нысаналаумен бақыланады.
Құбырдың тығыз төсеу кезiнде, ал бiрiншi және толық көму
Құбыр төсеу кезiндегi жiберiлетiн ауытқулар:
- бірiктiрушi болып астындағы тесiк диаметрi бойынша Дколт +
- бiрiктiрушi болып астындағы тесiктердiң центрлерiнiң ара қашықтығы
- құбырлардың жiберiлетiн қисықтығы: 2м ұзындығы құбырлар үшiн 100мм
- құбырлар және олардың бiр-бiрiмен қосылу жерлерi болуымен қапталуы
Монтаждық жұмыстар:
жер жұмыстары және құбыр төсеу құрылысы кезiндегi негiз жасау
керi көшу жұмыстары 2 рет жүргiзiлуi керек.
Бiрiншi ретiнде құбыр екi жағынан қаптаған топырақпен құбырдың
Екiншi ретiнде эксковатормен толық көлемдi. Түйiстер мен жұмысшылар СНиП
3.8 Жұмыс өндiрiсi және қауiпсiздiк техникасы
3.8.1 Жұмыс өндiрiсiне нұсқау
Құбырларын төсеу жұмыс өндiрiсi ең алдымен құрылыс жүретiн аймақты
Содан соң автомобильдi кранының көмегiмен құбырлар ұзын орға төселедi.
Цементке агрессивтi әсер ететiн топырақтарда немесе жер асты суларында
Бақылау құдықтары 1 км-ге 5-6 дана қойылады және оларға
3.9 Техника кауiпсiздiгiне және еңбектi қорғауға нұсқау
Құбыр төсеу кезiндегi еңбек қауiпсiздiгi ең алдымен жұмыс орнының
Кран жұмыс iстеп жатқанда үлкен ордың қабырғасының құлауынан және
Құбырларды кранмен көтергенде және төсегенде мiндеттi түрде еңбек қауiпсiздiгiне
Қажеттi жебенiң көтерiлу биiктiгiнде ең жоғары жүк көтергiштiк шамасына
Құбырда ұзын орға түсiргенде тiк ешқандай шайқатусыз, ұзын ор
Гидравликалық сынау басталғанға дейiн гидравликалық пресс жұмысының сенiмдiлiгi тексерiледi.
Сынау жүрiп жатқанда құбыр жатқызуға параллель 200 м қашықтық
Көшелерде және аулаларда қазылған ұзын орлар мен қазан-шұңқырлардан өту
4 НЕГІЗІГІ ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРДІҢ ТЕХНИКА-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЕСЕПТЕМЕСІ
Диплом жобасының бұл бөліміндегі негізгі экономикалық көрсеткіштер келесі жолдармен
4.1 Құрылыстың сметалық құны
Сметалық құн реттік жұмыстардың аяқталуы үшін, капиталдық салымды жоспарлау
Кесте 4.1- Жер асты қайнарынан су алудың сметалық
№
п.п
Объекттілер атауы Сметалық құны
Барлығы
мың. теңге
СМР Құрылғы-лар Басқа шығындар
1 Скважиналар 16422,84 7203 - 23625,84
2 Сорғыш станциясы 6670,86 3098,76 - 9769,62
3 Резервуарлар 5588,94 188,16 - 5777,1
4 Темірсіздендіру станциясы 17651,03 5883,68 - 23534,71
5 Жұмсарту станциясы 53512,13 27231,5 - 80743,63
6 Тораптар және су бұру 22182,3 4962,72 - 27145,02
Барлығы: 122028,1 48567,82 - 170595,92
Кесте 4.2 – Жер бетіндегі қайнардан су алудың сметалық
№
п.п
Объектілер атауы Сметалық құны
Барлығы
мың. теңге
СМР Құрылғылар Басқа шығындар
1 Су қабылдау ғимараты 2925,3 1696,38 - 4621,68
2 Тазарту ғимараты 59974,53 7843,92 - 67818,45
3 Таза су резервуары 7470,54 99,96 - 7570,5
4 II көтеру сорғыш станиясы 3774,96 2185,89 - 5960,85
5 Арынды су мұнарасы 3961,65 139,65 - 4101,3
6 Тораптар және су бұру 12378,87 5305,23 - 17684,1
Барлығы: 90485,85 17271,03 - 107756,88
4.2 Келісім шарттың құнын анықтау
Құрылыстағы капиталды салымның өлшемдерін анықтау үшін, құрылысты финанстау және
Сумен жабдықтау жүйесіндегі құрылыстық келісілген баға ведмосі либерализациялық бағасын
Кесте 4.3 – Сумен жабдықтау жүйесінің құрылысына келісімді бағаның
№ п.п Негізгісі Атауы Келісім шарттағы бағаны қосқандағы шығын
СМР Жабдық-тар Қалған- дар
Базис
1. Объектік сметалық есеп Сметалық құны 122028,1 48567,82 -
2. СНжәнеН 4.08-91 Уақытша үймереттер мен ғимараттар 1.5%
Кесте 4.3 - жалғасы
Барлығы: 123858,52 48567,82 - 172426,34
3. СНжәнеН 4.08-91 Қыстық қымбаттау 2.07% 2563,87 -
4. ҚР.құрылыстық хаттары э/эн қымбаттауы 0.67% - -
5. ҚР.құрылыстық хаттары Аккордтық еңбек ақы 2.2 % -
6. ҚР.құрылыстық хаттары Премия за ввод 1.48% - -
Барлығы: 126422,39 48567,82 7500,55 182490,76
7. ҚР.құрылыстық хаттары Көрінбейтін жұмыстар мен шығындары 1.5%
Негізгі құн жинағы 128318,72 49296,34 7613,06 185228,12
Базар
8. ҚР.құрылыстық хаттары Өзгертілген тарифпен транспортық шығындар 9.7%
9. ҚР.құрылыстық хаттары Құр.машина эксплуатацясының құны 6.8% - -
10. ҚР.құрылыстық хаттары Айлықтың көбюіне байланысты шығындар 4,5% -
11. ҚР.құрылыстық хаттары Еңбек ақының осуіне НР 4,5 %
Барлық компенсация: - - 47232,96 47232,96
12.
Жоспарлы жинақтау 8%
3778,64 3778,64
13.
Фонд содействия занятости 2 %
944,66 944,66
Барлығы: - - 51956,26 51956,26
Бәрі (базис+базар): 128318,72 49296,34 59569,32 237184,38
НДС 20% - - 19913,86 47436,88
НДС ескергенілгендегі соңы: 128318,72 49296,34 79483,18 284621,26
Кесте 4.4 – Сумен жабдықтау жүйесінің құрылысына келісімді бағаның
№ п.п Негізгісі Атауы Келісім шарттағы бағаны қосқандағы шығын
СМР Жабдық-тар Қалған- дар
Базис
1. Объектік сметалық есеп Сметалық құны 90485,85 17271,03 -
2. СНжәнеН 4.08-91 Уақытша үймереттер мен ғимараттар 1.5%
Барлығы: 91843,14 17271,03 - 109114,17
3. СНжәнеН 4.08-91 Қыстық қымбаттау 2.07% 1901,15
4. ҚР.құрылыстық хаттары Электр энергиясының қымбаттауы0.67% - - 731,06
5. ҚР.құрылыстық хаттары Аккордтық еңбек ақы 2.2 % -
6. ҚР.құрылыстық хаттары Премия за ввод 1.48% - -
Барлығы: 93744,29 17271,03 4746,46 115761,78
7. ҚР.құрылыстық хаттары Көрінбейтін жұмыстар мен шығындар 1.5%
Базис құнының соңы: 95150,45 17530,09 4817,65 117498,21
Рынок
8. ҚР.құрылыстық хаттары Тариф өзгеруімен транспорттық шығындар 9.7%
Кесте 4.4 - жалғасы
9. ҚР.құрылыстық хаттары Құр.машинасының эксплуатациялық құны 6.8% - -
10. ҚР.құрылыстық хаттары Еңбек ақының көбеюіне байланысты шығындар 4,5%
11. ҚР.құрылыстық хаттары Еңбек ақының осуіне НР 4,5 %
Компенсация соңы: - - 29962,05 29962,05
12.
Жоспарлы жинақтау 8%
3778,64 3778,64
13.
Фонд содействия занятости 2 %
599,24 599,24
Соңы: - - 32958,25 32958,25
Бәрі (базис+базар): 95150,45 17530,09 37775,9 150456,46
НДС 20% - - 3982,77 9487,38
НДСескергендегі соңы: 95150,45 17530,09 41758,67 159943,83
4.3. Жылдық эксплуатациондық шығындар
Эксплуатациондық шығындар – Бір жыл ішіндегі қаланы сумен жабдықтау
Материалдарға кететін шығындар;
Электроэнергиясына кететін шығындар;
Амортизациялық бөлулер;
Өндіріс жұмысшыларына еңбек ақы төлеу;
Цехтік және жалпы эксплуатациялық шығындар;
4.3.1 Материалдарға кететін шығындар
Бұл шығындарға суды зарарсыздындыру және коагулянт қосу үшін реагенттер
Кесте 4.5 - Реагенттерге кететін шығындар
Реагенттер атауы Жылдық су мөлшері, мың, м³/жыл Реагенттер шығыны
Норма 1000 м³ (тонн) Жылдық судың мөлшері
FeCLз
36682.500 0.06 496,82 7,56 3755,96
СаО
0.035 289,81 4,33 1254,88
Хлор
0.006 49,68 44,35 2203,31
ПАА
0.0004 3,31 160 529,6
Барлығы: 7743,75
4.3.2 Электр энергиясына кеткен шығын
Бұл шығындаға бірінші және екінші көтеру сорғыш станциясының электр
Сэ=Тэл•(q•H•t)/(102•КПДн•КПДэ)
мұндағы Тэл – электр энергиясына арналған тариф;
q – көтерілетін су мөлшері, мың. м3/тәу.;
Н – толық арын сорғыштары, м;
КПДн – КПД сорғыштары;
КПДэ – КПД электрқозғалтқыштары.
Жұмысшы электр қозғалтқаштардың жиынтық қуаттылығы сағатына 600 кВт. кем,
Бірінші вариант үшін электроэнергиясының шығыны:
Сэ=3,75•(22,7•150•365)/102•0,6•0,9=84,62 мың. теңге
Екінші вариант үшін электроэнергиясының шығыны:
Сэ=(3,75•(22,7•30•365)/102•0,6•0,9)+
+3,75•(22,7•50•365)/102•0,6•0,9)=53,59 мың. теңге
4.3.3 Өндіріс жұмысшыларына қордан еңбек ақы төлеу
Бұл статьяда сумен жабдықтау жүйесінің кәсіпорнындағы жұмысшыларының негізгі және
Негізгі еңбек ақы төлеуге тарифпен және түнгі уақыттағы жұмысы
Еңбек ақы төлеу кестеде көрсетіледі.
4.3.4 Амортизациялық бөлулер
Бұл статьяда амортизациялық норма бөлулерден амортизациялық бөлулер есептеледі.
Сметалық құн теңгеге аударылған, берілген объектілі смета әр вариант
Кесте 4.6 - Бірінші вариант үшін амортизациялық бөлудің
№ п.п Ғимараттар мен үймереттердің атауы Сметалық құн, мың.
1 Скважиналар 23625,84 12,2 514,7
2 Сорғыш станциялары 9769,62 6,0 400,25
3 Резервуарлар 5777,1 2,7 204,4
4 Зарарсыздандыру станциясы 23534,71 2,0 470,69
5 Суды жұмсарту станциясы 80743,63 2,0 1614,87
6 Тораптар және су бұру 27145,02 2,3 379,55
Бөлінген сумма шығындысы: 3584,46
Кесте 4.7 - Екінші вариант үшін амортизациялық бөлудің есебі
№ п.п Ғимараттар мен үймереттердің атауы Сметалық құн,
1 Су қабылдау ғимараты 4621,68 2,3 106,3
2 Сорғыш станциялары 5960,85 2,5 149,02
3 Тазарту ғимараттары 67818,45 2,0 1356,37
4 Зарарсыздандыру 23534,71 2,0 470,69
5 Суды мөлдірету 80743,63 2,0 1614,87
6 Тораптар және су бұру 27145,02 2,3 379,55
Бөлінген сумма шығындысы: 3584,46
Бірінші вариант үшін амортизациялық бөлудің суммасы:
С1 амр=667.365 мың.теңге.
Екінші вариант үшін амортизациялық бөлудің суммасы:
С2 амр= 772.800 мың.теңге.
4.3.5 Цехтық және жалпы эксплуатациялық шығындар
Бұл статьяға елесі шығындар кіреді:
а) Цехтік және әкімшілік басқару қызметшілерің құрамына цех қызметшілерінің,
Кесте 4.8 Әкімшілік басқару қызметшілерінің еңбек ақы есебі
№ п.п Цехтар мен бөлімдердің атауы Жұмыс-шылар саны Тарифтік
(мың.теңге.) Жыл.фонд еңб/ақы. (мың.т.)
1 Тазарту ғимараты 16 11.12 2135.040
2 Абоненттік бөлім 5 Ə.70 162.000
3 Жалпы эксплуатациялық қызметші 6 3.85 277.200
Еңб/ақы. жылдық фонд соңы
2574.240
Кесте 4.9 Әкімшілік басқару қызметшілерінің еңбек ақы есебі
№ п.п Цехтар мен бөлімдердің атауы Жұмыс-шылар саны Тарифтік
(мың.теңге.) Жыл.фонд еңб/ақы. (мың.т.)
1 Тазарту ғимараты 16 11.12 2135.040
2 Абоненттік бөлім 5 Ə.70 162.000
3 Жалпы эксплуатациялық қызметші 7 3.85 323.400
Еңб/ақы. жылдық фонд соңы
2620.440
Б) Цехтық шығындарға жұмысшылардың еңбек ақыларынан 10% әлеуметтік сақтандыруға
С с1=0.1 х 2574.240=257.424 мың.теңге.
В) Жұмысшылардың жылдық еңбек ақы қорынан 1 % көлемінде
Ср=0.01 х 2574.240=25.742 мың.теңге.
Ср=0.01 х 2620.440= 26.204 мың.теңге.
Г) Жұмысшылардың еңбек ақысының жылдық қорынан 3% көлемінде, эксплуатациялық
Спр= 0.03 х 2574.240= 77.227 мың.теңге.
Спр= 0.03 х 2620.440= 78613 мың.теңге.
Әр вариант үшін, жылдық амортизациялық сумманы бөлу келесі формуламен:
Са = Сз/п + Сс + Ср + Спр
С1а = 2574.240+ 257.424+ 25.742+ 77.227= 2934.633 т.теңге
С2а= 2620.440+262.044+26.205+78.613=2987.302 т.теңге
мұндағы Се/а- әкімшілік басқару қызметінің еңбек ақы шығыны (кесте
Сә- әлеуметтік сақтандыруға бөлу (б)
Сж- ғимаратты жөндеуге шығын (в)
Сқ- қалған цехтік және жалпы эксплуатациялық шығындар (г)
4.3.6 Жылдық эксплуатациялық шығындар
Жылдық эксплуатациялық шығындардың суммасы тұрақты және өзгергіш шығындардан тұрады,
Кесте 4.10 - Бірінші нұсқа үшін жылдық эксплуатациялық шығын
№ п.п
1 Материалдар 2188.913 0.05
2 Электр энергиясы 3577.365 0.06
3 Амортизация 667.365 0.02
4 Жұмысшылардың еңбек ақысы 2101.171 0.05
5 Цехтік және жалпы эксплуатацииялық шығыны 2934.633 0.07
6 Жердің арендасы 612.150 0.02
Барлығы: 12081.597 0.26
Кесте 4.11 - Екінші вариант үшін жылдық эксплуатациялық шығын
№ п.п.
1 Материалдар 2188.913 0.05
2 Электр энергиясы 6711.255 0.11
3 Амортизация 772.800 0.02
4 Жұмысшылардың еңбек ақысы 2079.973 0.05
5 Цехтік және жалпы эксплуатацииялық шығыны 2987.302 0.07
6 Жердің арендасы 462.000 0.01
Барлығы: 15202.243 0.30
4.4 Негізгі технико-экономикалық көрсеткіштердің есебі
Осы бөлімде анықталатындар:
А) Бірлікке салыстырмалы бір жолғы станция қуаттылықтары келесі формуламен:
К=КЦ/ Q
мұндағы К –бірлікке салыстырмалы шығын (тг/м³)
Кц- табиғи суды тазалау бойынша ғимараттарды салудаға келісілген баға
Q- тазалау станциясының өнімділігі (мың.м³/жыл)
К1= 198774.587/46572.467=4.3 тг/м³
К2= 3490.168/46572.467=7.5 тг/м³
Б) Жылдық реализациядан түсетін табыс келесі формуламен анықталады:
Др= Q х S= 46572.467 x 0.083= 3865.515 мың.тг/жыл
В) Бір жылғы шығынды қайтарудың мерзімдік есебі формуламен шешіледі:
Тр= Дц / Др= 19874.587/3865.515=5 жыл
Г) Теңге құндылығын өзгерту екпін коэффициенті формуламен есептеледі:
Кdt= 1/(1+k)t
К1dt= 1/(1+0.1)¹=0.909
K2dt=1/(1+0.1)²=0.826
K3dt=1/(1+0.1)³=0.751
K4dt=1/(1+0.1)4=0.683
K5dt=1/(1+0.1)5=0.621
мұндағы k-теңгенің құдылық өзгерту екпіні t-номерлі жылдық инвестициядан 10%
д) Жыл сайынғы дисконтировті табыс кірісі әрбір жыл үшін
Д1dt= Др х Кdt
мұндағы Д1dt- бірінші жылғы дисконтировті кіріс (мың.теңге./жыл)
Др-бірінші жылға жылдық өнімн реализациясынан кірген кіріс
Д1dt= 3865.515 х 0.909 = 3513.75 мың.тг/жыл
Д2dt=3865.515 х 0.826 = 3192.92 мың.тг/жыл
Д3dt=3865.515 х 0.751= 2903.00 мың.тг/жыл
Д4dt= 3865.515 х 0.683=2640.15 мың.тг/жыл
Д5dt=3865.515 х 0.621=2400.48 мың.тг/жыл
Е) Қайтару мезгілін мына формуламен есептейміз:
мұндағы Тр- бір жолғы шығындардың қайтарудың есептік мерзімі
Тdt- дисконтированді қайтару мерзімі формуламен есептеледі:
Тdt= F/Ddt=7624.77/2400.48= 3.18 жыл
F=Дц-Дdt, мың.тг.
F= 19874.587-12249.82=7624.77 мың.тг.
Осындай жолмен, қайтару мерзімі:
Т=5+3.18=8.18 жыл
Ж) Одан әрі, жыл сайынғы келтірілген шығындар келесі формуламен
П=Дц х Ен +Сг.экспл
П1=19874.587 х 0.12 + 12081.597 = 14466.547 мың.теңге.
П2= 34950.168 х 0.12+15202.243=19396.263 мың.теңге.
мұндағы Дц-құрылысқа келісіглген баға (мың.теңге./жыл)
Ен- құрылыста экономикалық нәтижелік нормативі коэффициенті=0.12
Сг.экспл.–жылдық эксплуатациондық шығынның суммасы (мың.тг/жыл)
З) Толық келтірілген шығындар формуламен анықталады:
Пп = Дц + Сг.экспл х Тн
Пп1 = 19874,587 +12081,597 х 4,5 = 74241,773 мың.теңге.
Пп2 = 34950,168 +15202,243 х 4,5 = 1033960,262 мың.теңге.
мұндағы Тн- қайтарудың нормтаивті мерзімін 4,5 жылға тең етіп
К) Сосын жылдық экономикалық эфектілігін, экономикалық тиімділеу вариантына байланысты
Эжыл = Пп2 – Пп1
Эжыл = 103360.262-74241.773 = 29118.488 мың.теңге.
Л) Сонда экономикалық эффектісі:
Э = Эжыл х Q
Э= 29118.488 х 46572.467 = 1 356 119 844
мұндағы Q-тазалау станциясының жылдық өнімділігі (тыс.м³/жыл)
И) Екі вариантқа арналған құрылыстың рентабелділігі келесі формуламен :
Р1=(3865.515/19874.587) х 100% = 19%
Р2=(3865.515/34950.168) х 100% =11%
Әрі қарай, екі бәсекелес варианттар үшін негізгі, қажетті технико-экономикалық
Кесте 4.12 - Негізгі технико-экономикалық көрсеткіштер
№ п.п Көрсеткіштердің атауы Өлшем бірлігі Мөлшері Мөлшері
1 2 3 4 5
1 Жобалық қуат
А)тәуліктік
Б)жылдық
м³/тәу
тыс.м³/жыл
127595,8
465472,467
127595,8
465472,467
2 Цехтің үймереттерінің құны Мың.тг 9799,885 16592,200
3 Құрылысқа келісілген баға Мың.теңге. 19874.587 34950.168
4 Бөлінген бір уақыттық шығындар
Тг/м³
4.3
7.5
5 Жылдық өнім реализациясынан кіріс
Мың.м³/жыл
3865,515
3865,515
6 Қайтарудың есептік шығыны
жыл
5
5
7 Жыл сайынғы дисконтирования коэффициенті
Кdt1=0.909
Kdt2=0.826
Kdt3=0.751
Kdt4=0.683
Kdt5=0.621 Kdt1=0.909
Kdt2=0.826
Kdt3=0.751
Kdt4=0.683
Kdt5=0.621
8 Дисконтированные жыл сайынғы кіріс Мың.тг/жыл 3513.75
3192.92
2903.00
2640.15
2400.48 3513.75
3192.92
2903.00
2640.15
2400.48
9 Дисконтированияны есепке ала отырып есесін қайтару мезгілі жыл
10 Жылдық эксплуатациондық шығындар Мың.тг/жыл 12081.597 15202.243
11 Судың өзіндік құны тенге 0.24 0.3
12 Жыл сайынғы келтірілген шығындар Тг/жыл 14466,547 19396,263
13 Толық келтірілген шығындар тенге 74241.773 103360.262
14 Рентабельность % 19 11
4.5 Зиянсыздық анализі
Зиянсыздық анализінің мақсаты - өнімнің оранытлған деңгейі өзгергенде, финистік
Зиянсыздық анализі үшін өндіріс шығындарының жиынтығы-FС. Оған жататындар: амортизациялық
FC= 2934.633 + 667.365+612.150=4214.148 мың.тг.
Мына шығын VC- өзгергіш шығын, бұл, өнім өндірісінің көлеміне
Тұрақты және өзгергіш шығындар суммасы жалпы шығындар жалпы шығындарды
ТС = FC + VC
Өнімнің реализациясының кірісі (TR) тазалау станциясының 1м³ су құнының
TR=Qжыл x S
мұндағы Qжыл- тазалау станциясының жылдық өнімділігі, мың.м³/жыл
S- 1 м³ ауыз суға тарифтік баға (тенге/м³)
Барлық есептер кесте 4.13 келтірілген.
Кесте 4.13 - Өзгергіш шығындар
Qжыл өнімділігі
(мың.м³/жыл) Реагентарге кеткен шығын мың.тг Электр энергиясына кеткен шығын
Мың.тг Еңбек ақыға кеткен шығын мың.тг Барлық өзгергіш шығындар
36682.500 1742.078 2343.86 1801.069 5869.007
46572.467 2188.913 2814.19 2101.171 7104.274
54750.000 25773.250 5279.52 2187.149 10039.919
73000000 3377.000 6756.08 2337.200 12470.280
Өндіріс жалпы шығындары және дайын өнім табысы сонымен қатар
Бұл кестеде 4.14. зиянсыздық анализі.
Кесте 5.14 – Табыстың көлемін анықтау
Qжыл (мың.м³/г) 1м³су- дың бағасы (тн) Кіріс (мың.тг/жыл) FC
36682.500 8.32 305198.4 4214.148 5869.007 10083.155 295115.24
46572.467 8.32 387482.9 4214.148 7104.274 11318.422 376164.49
54750.000 8.32 455520.0 4214.148 10039.919 14254.067 441265.93
73000.000 8.32 607360.0 4214.148 12470.280 22510.199 584848.80
Негізгі техника-экономикалық көрсеткіштерден алынған нәтижелер, екінші нұсқаға қарағанда, бірінші
Нәтижелердің көрнектілігіне арналған жылдық эсплуатациялық шығын варианттарының салыстырмалы диаграмасы
5 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
5.1 Өндірістік қатерлі және зиянды өндірістік факторларды талдау
Ғимараттардың салынуы барысында құрылыс конструкцияларының монтажы ең күрделі және
Монтаж алаңында қауіпті өндіріс факторлары жұмыс істейді.
Құрылыс жүріп жатқан объектілерге арнайы қорғау қоршауларымен белгіленеді.
Қауіп-қатер шекараларын есеппен анықтайды.
Еңбек процестері де құрылыс конструкциясының монтажымен байланысты күрделі де
Су тарату жүйелеріндегі өндірістік жөндеу жұмыстарының көбі жер
Жұмысты 90% орындау кезінде ұжымдық жұмыскерлерге қолданылады.
Құрылыстарда адамдар жазатайым жарақатқа ұшырайды. Көбінесе жылудан, өте
Тазалау ғимаратында кезекшінің жұмысы зауыт цехтарының қышқыл шайындыларымен, әк
С2Н2 – 500 мг/м3 ацетилен; NH3 – 20 мг/м3
Өндіріс шаңы. Өндірісте көптеген технологиялық операциялар жүргізу барысында шаң
Ауадағы шаңның мөлшері мг/м3 өлшенеді. Өндіріс шаңы кәсіби зияндылық
Өндіріс шуы және дірілі. Өндірісте қолданылатын көптеген машиналар, механизмдер,
Діріл деп қатты заттың тепе-теңдігі айналасында механикалық тербелгіш қозғалысын
Адам организмі үшін жиілігі 6-9Гц дірілдер өте қауіпті болады.
Қатерлі өндірістік факторлардың бастысы электр тогымен зақымдану болып табылады.
Ток күші адам денесінен өтетін токтың күші зақымдану ауырпалығын
Адамның өзіндік қасиеттері. Адамды ток соғу нәтижесінде организмнің физикалық
Көрсетілген жағымсыз факторлар болмаған жағдайда адам денесінен өтетін токтың
5.2 Қорғаныс шаралары
5.2.1 Қауіпсіздік техникасы
5.2.1.1 Жер жұмыстары кезіндегі қауіпсіздік техникасы
Қазіргі уақытта жер жұмыстарын жүргізу жеделдетілген механизмдермен жабдықталады(асфальт жолды
Ор немесе қазаншұңқыр қазу кезінде шетінен 0,5 м ашық
а) жай топырақтарда, құмдақтарда- 1м тереңдікте;
б) супесь, суглинок- 1,25 м тереңдікте;
в) саз топырақ- 1,5 м тереңдікте.
Түнгі уақттарда қазаншұңқыр, ор, бүкіл алаңдар монтаждық жұмыстар жүргізілу
Жер жұмыстарының өңіріндегі заңы мен авария қажет жерлерде қорғаныс
Тағы да олар жұмысшылардың жеткіліксіз мамандандырылуынан, машинаны басқарушылардың, жер
Жердің (грунттың) тұрақтылығын және оның құлауын екі жолмен қорғауға
Құлау жиі сары топырақ жерлерде болады. Олар құрғақ кезінде
Қиын (күрделі) геологиялық және гидрогеологиялық жағдайларда, мысалы көшкін зоналарда,
5.2.1.2 Реагенттер сақтау қоймасы
Әк сақтау қоймасы байыту фабрикасында. Онда 30 күндік қорға
арналып сақталады. Әктің биіктік қабаты 1,5 м қойманы жобалау
Әк сүтін тасу және дозалау кезінде қондырғылардың шаңдануын, ауаға
Санитарлы гигиеналық және желдету, қорғаныс құралдарының сәйкес келуі қарастырылған.
Тасмалдаушы құрылғылар мен құбыр өткізгіштерді коррозияға қарсы тұра алатындай
5.2.1.3 Тазартылған су құбырларын пайдалану кезіндегі техникалық қауіпсіздігі
Су тазарту ғимаратының құрылыс жұмысы кезінде еңбек қорғау және
- барлық өндірістік макемелерде жасанды желдеткіш болуы қажет(тазартылғаннан кейін)
- климатқа байланысты температураны қамтамасыз ету үшін жылу
- нормаларға байланысты мекеме ішін табиғи және
- су құбыр үймеретінің
- су жүретін каналдар, ашық тұндырғыштар, резервуарлар кемінде
- қойма орнынан реагентті дайындау орнына жеткізу процесі
- барлық (тұндырғыштарда, сүзгіштерде, реагент шаруашылығында
5.2.1.4 Электр қауіпсіздігі
Электр тогымен зақымдану қауіптілігін төмендету үшін әр түрлі қорғану
5.2.2 Өндірістік санитария
5.2.2.1 Ашық алаңдарды прожекторлық жарықтандыру
Прожектордың жарықтандыруын таңдау еңбектiң атқаруының негiзгi элементi. Прожектордың жарығына
Прожектордың есептiк саны мына формуламен есептеледi:
N=mEH*R*S/PЛ , дана
мұндағы m-жарықтың берiлу коэффициентi;
ЛП үшiн m=0,2;
ЕН- жарықтандырылу нормасы, лк;
R- қор коэффициентi, R=15;
S- аймақтың ауданы, м2;
N= 0,2*2*1,5*15000/1000=12 дана
Сонымен жобада есептердiң есесптелу мәнi бойынша ПЗС-45сЛН220-1000 типтi прожектор
ЛН Г220-1000 болғанда
Imax=130000 Кд (есептеу үлгiсiнiң 2 кестесінен қабылдаймыз)
Осыған байланысты прожектордың ең кiшкентай биiктiгi мына формуламен есетеледi.
м,
5.2.2.2 Сорғыш бекетiн бiрдей жарықтандырудың есептік жүйесі мен жобасы
Жарықтандыру есептеуi алдында бiз ең алдымен қанша лампа керектiгiн
h=H-hn-hln , м
мұндағы hn=0,6 м-ге тең,
hln- есептiк бетiнiң биiктiгi, 9-ға тең.
h= 8,98-0,6-0,9=7,48 м
Қабырғадан алшақтау орналасқан лампаның ара қашықтығы:
l1=0,5*l=0,5*3,74=1,87 м
мұндағы l- светильниктердiң ара қашықтығы, м
l=j*h=0,5*7,48=3,74 м,
Светильниктердiң өлшемi:
а=А-2l=84-2*4,5=75 м,
мұндағы l=0,6*7,48 = 4,5 м
А- бөлменiң ұзындығы, м
в=В-2l=36-2*4,5=2,7 м,
мұндағы В- бөлменiң енi, м.
Светильниктiң саны бөлменiң ұзына бойына:
n=a/L+1=75/4,5+1=17,7 дана,
Светильниктiң саны бөлменiң енi бойына:
m=b/L+1=27/4,5+1=7 дана,
Лампаға арналған жалпы светильниктiң саны:
N=n*m=17,7*7=124 дана,
Бiр лампаның жарық беруiн мына формуламен есептеймiз:
кВт,
мұндағы Ен- жарықтың нормасы;
S – блменiң ауданы, м2;
R3- қор коэффициентi;
Z- бiркелкiсiздiк емес жарықтандару коэффициентi, Z=ЕФ/Еmin=1,15;
М- светильниктiң қолдану коэффициентi;
кВт
Бөлменiң индексi мына формуламен есептеледi:
(5.11)
Жарықтың берiлуiне байланысты лампаның қуаттылығын таңдаймыз.
Лампаның қуаттылығы 180 Вт.
Лампаның типi
5.2.2.3 Шуды бекіту сорғыш агрегаттарын есептеу
Шуды бекіту үшін насосты агрегаттың дауыс өшіруінінің қаптама арқылы
Насосты агрегат суытуды талап етеді, сондықтан қаптаманың ішінде ауа
Габаритті машиналар: ұзындығы – 4м, ені – 2м, биіктігі
Есептеу нүктесі (оператордың жұмыс орны) машинадан 1м қашықтықта орналасуы
Берілген қаптаманың әсерін мына формулалар арқылы табамыз
(5.12)
(5.13)
мұндағы Lр – Шу есебінің активтік деңгейінің дыбыс қуаты
S – Берілген геометриялық форма бетінің машинаны қоршаған және
L – Есептеу нүктесіндегі дыбысты қысымның октавалық деңгейі.
Lдоп – Есептеу нүктесіндегі дыбысты қысымның мүмкін болатын мөлшер
r – акустикалық ортаның дыбыс көздерінің аралықтары есептеу нүктесіне
5.1 сурет. Берілген жоба есептеу нүктесінде ЕН және шу
Аудан келтірілген бетте, қоршаған машиналармен және есептеу нүктесінен өткен.
Ммүмкіндік деңгейі, дыбыс қысымы қабылданған кесте бойынша «Тұрақты жұмыс
Шу бетінің көзін анықтаймыз.
Конструктивтік болжамдардан жалпақ қаптама және оның ауданын анықтаймыз (1
(15)
мұндағы ∆Lэф.тр – қажетті акустикалық қаптама әдістері, дб
Бұл есептеуді кестеге келтіреміз.
Кесте 5.1-Дыбыс изоляциясының талап бойынша қаптама қабырғаларының қажеттілігін есептеу.
Өлшем Есептеу бірлігі Жіберілуі Орта геометриялық жиілік, Гц
63 125 250 500 1000 2000 4000 8000
Lp дб Кесте 1 95 110 116 125 130
Lдоп=LH дб Кесте 3 103 96 91 88 85
10lgS(S=84м2) дб - 19 19 19 19 19 19
∆Lэф.тр дб Фор-ла 1 -7 -5 6 18 26
дб - 3 3 3 3 3 3 3
Rк.тр. дб Фор-ла 4 - - 9 21 29
∆Lгл дб Кесте 4 18 18 20 25 33
Қаптама үшін қабырғалы металлдан қатты (1х1м кем емес) таңдау
Кесте 5.2
Дыбыс қысымының өлшемі, дб Орта геометриялық жиілік
63 125 250 500 1000 2000 4000 8000
Lp1 101 101 98 99 103 107 106 111
Lp2 99 95 86 96 95 93 112 116
Енді берілген 2 кесте бойынша Rктр қаптаманың қабырғаларының қалыңдығы
Шу сөндіргіш арқылы ауа енгізілуі қаптаманың саңылаулары (тесіктері) арқылы
5.2.3 Өрт қауіпсіздігі
Өрт адамның басқаруынан бақылауынан шыққан жану процессі болады, басқаша
Құрылыс конструкциясының негізгі қасиеттерінің бірі – олардың от жайылу
Өрт жайылу шегі сантиметрмен өлшеніп, сынау кезінде бақылау зонасында
5.2.3.1 Өрттен қорғау жүйесіне қойылатын талаптар
Өрт сөндіру жүйесі мыналарды қамтамасыз ету керек:
Өртке қауыпты материалдар мен бірге өртке төзімді материалдарды мейлінше
Жанғыш заттардың саны мен олардың орналасуына шек қою;
Жанғыш ортаны изоляциялау;
Өрт ошағынан өрттің жайылуын қақпайлау;
Өртке қарсы құралдарды қолданумен;
Адамдарды эвакуациялау;
Адамдард ұжымдық және дара қорғану құралдарымен;
Түтінге қарсы қорғанс жүйесі;
Өрт сигнализациясы және өртті хабарлау құралдарымен;
Ғимараттарды өрттен қорғау ұйымдары;
Өрт қауіпсіздігінің категориясы «Д» ылғалды, жарылғыш емес, (құрылыс нормаларымен
Барлық айналушы элементтер қоршалады.
Әр бөлмеде өртті болдырмау үшін, өрт сөндіргіш бұрыштары
Тазалау құрамының алаңдарында әр 500м2 – қа бірден
Жоғарыдан келетін су көздері есекерілген:
Қысқы уақытта қормен тоқтату;
Ал жаз уақытында жаңбыр есебінен.
Апат кезінде алмалы ескерту үшін дыбыстау дабыл орнатылады.
6 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
Табиғатты қорғау, оның ресурстарын рационалды пайдалану ғасырдың ең актуалды
Су көздерінің қанағаттандырмайтын жағдай дұрыс тазаланбаған немесе жалпы
Ірі өндірістік орталықтары мен қалаларда тұрғандардың көп болуы тұщы
Тұщы судың жетіспеушілігі суаттардың өндірістік, коммуналды – тұрмыстық
Қауіпті ластаушыларға ауыр металдар ( қорғасын, мыс, сынап) тұздары
Өндірістік және көптеген өндірістік бұралқы сулардың құрамында көп мөлшерде
Санитарлы нормаларды ұстау үшін бұралқы суларды тіршілік зонасынан алып
Судың санитарлы жағдайы ҚР – ның әртүрлі аудандарының социалды
Су ресурстарын сақтау көп шығынды қажет ететін тазарту ғимараттарын
Қазіргі экономиканың тез дамуы кезінде қоршаған ортаны қорғау, табиғи
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
СНиП 2.04.02-84 Строительные нормы и правила. Водоснабжение. Наружные сети
Абрамов Н.Н. Водоснабжение – М; Стройиздат, 1982
Справочник монтажника. Оборудование водопроводно-канализационных сооружений. Под ред. А.С.Москвитина –М:
Кожинов А.А. и др. Проектирование и расчет очистных водопроводов.
Кульский В.Ф Очистка питьевой и технической воды.- М. Стройиздат,
Справочник проектировщика. Водоснабжение населенных мест и промышленных предприятий .-М:
Шевелев Ф.А. Таблица для гидравлического расчета стальных, чугунных, асбестоцементных
Турк В.И., Минаев А.В. Насосы и насосные станции. М:Стройиздат,
Методическое указание. Проектирование водопроводной насосной станции второго подъема. Захлевный
Методические указания к выполнению курсового проекта №2. Водозаборные сооружения.
Типовые материалы для проектирования 901-09-987. Переходы трубопроводами водопровода и
Белецкий Б.Ф. Технология Строительных и монтажных работ. – М.:
Белецкий Б.Ф. Организация строительных и монтажных работ.-М.: Высшая школа,
Брежнев В.И. Охрана труда при эксплуатации систем ВК. М.-
Г.Г.Орлов Охрана труда в строительстве
Г.Г. Орлов Справочник строителя
7
41