Жоспар:
Кіріспе.
Негізгі бөлім:
1.Инвестицияның әлеуметтік-экономикалық
1.1 Әлем экономикасында капитал қозғалысы;
1.2 Әлем экономикасында инвестиция орны мен
2. Шетелдік инвестиция Қазақстанда;
2.1.ҚР-на шетелдік инвестицияларын тарту және пайдалану;
Қорытынды:
Қолданылған әдебиеттер.
Кіріспе.
Осы курстық жұмыстың тақырыбы: «Қазақстан Республикасына шетел инвестицияны
Инвестицияның екі түрі болады:портфельдік және тура инвестиция.Тура инвестиция
шетелдік инвестицияларды қызметімен байланысты әкімшілік рәсімдерді ықшамдау;жұмыс істеу
Елдің ұлттық мүдделері үшін қызмет түріндегі басымды
Жерді,жылжымайтын мүлікті пайдалануды құқығын қамтамасыз етуді,қызметкерлерді оқытуға
пайда әкелетінімне үкімет кепілдіктеріне немесе оны
Жаңа қоғам өзінің соны өзінің өзгерістерінің
Солсияқты нарықтық экономика да біздің қоғамға инвестиция
1.Инвестицияның әлеуметтік-экономикалық мазмұны:
1.1 Әлем экономикасында капитал қозғалысы;
Осы дәуірде әлемдік экономиканың дамуы әрбір
Өнеркәсіптік монополия,яғни алуан көлемді тауарлардың көлемін шығару;
Рантие қабатын дамыту,яғни өз капиталыңды басқалардың капитладары арқылы
Халықтың табыс –кірісін дамыту;
Қаржыландыру істерін әелмдік деңгейде пайдалану және банкирлер бәсекелесін
Капиталдың ақшаның өтімді болуы,әлемде жүру,жүргізу және негізгі және
Инвестициялық процесті дамытуда әлемдік экономика қарамағында олардың міндет
Имиссия банктері,яғни ынталы оперативтік активті жұмыс істейтін
Комерциялық банктер олардың бәрі демек акционерлік қоғам
Инвестициялық банктер олардың басты міндеттеме қызметтері.Акцияларды және
Клинирх банкісін оның басты жұмыс бағыты құжат негізінде
Инвестициялық компанияларды ең басты көлемді оның жұмысы басқа
Жинақтай кассілері немес банкі олардың негізгі мақсаты ,қызметі
Қамсыздандыру компанияларының негізгіқызметтері:қамсыздандыру,банктік депозиттер,көп жылдық қаржы – қаржыландыру
Пенсия қоры:қаржы,ақша ұсыну акциялар мен облигацияларды,сатып алу халықтың
Капиталдың шетелге шығарылуы,елдер арасындағы оның белсенді миграциясы –
Капиталдың шетке шығаруылуы тауарлардың шетке шығаруылуы монополиясын шетке
Капитал миграциясындағы «капитал» термині өндіріс факторы ретінде ғана
Капиталдың шетке шығарылуы – бұл белгілі бір ұлттың
Капитал қандай себептерге байланысты шетке шығарылады және
Капитал миграциясының ең басты себебі – белгілі бір
Осы артық капитал кәсіпкерлік пайда немесе процент алу
1.Капиталға деген сұраныс пен ұсыныстың сәйкессіздігі,яғни тең болмауы(мысалы,дамушы
2.Жергілікті нарықты монополизациялауға мүмкіндік ашылады(мысалы,белгілі бір елге капиталды
3.Капитал енгізілетін елде шикізат пен жұмысшы күшінің арзан
4.Тұрақты саяси жағдайдың және жалпы алғанда ыңғайлы инвестициялық
Біз жоғарыда капиталдың шетке шығарылуының басты себептерін атап
Е.Бембаверг,Э.Хекшер,Б.Олин,Р.Нурксе және К.Иверсон сияқты ғалымдар капитал миграциясын зерттеуге
Капитал миграциясының осы ғалымдар анықтаған бір себебі-капиталға деген
Капитал көп жағдайда оған деген сұранысы бар және
Негізінен,капиталды оған деген сұранысы көп елдер емес,ұсынысы көп
Неоклассиктердің бірі Б.Олин өзінің сауда концепсиясында былай деген:”Өндіріс
Р.Нурксенің тұжырымы бойынша тауарды сыртқа көп тасымалдаушы дамыған
Неоклассиктермен бірге бұл сұраққа Неокейнсиандықтарда жауап беруге тырысты.Неокейнсиандық
Кейнстің айтуы бойынша,”Капитал миграциясының бірден-бір себебі-бұл әрбір елдің
Ф.Махлуп осы арақатынасты үш тұрғыда қарастырды:
Белгілі бір елдің төлем балансының сальдосы+ таңбалы болса,онда
Белгілі бір елдің инвестициясы көбеймесе,бірақ қаржы жинау қабілеті
Капиталдың шеттен әкелінуі импортер елдің ішкі экономикалық жағдайына
Р.Ф.Харродтың”Экономикалық динамика” моделі бойынша капиталды мол елдердің экономикалық
Капиталдың әр алуан түрлері мен формалары болады,соған сәйкес
Капиталдың сыртқа шығарылуы,ішке тартылуы және оның шетелде жұмыс
1.Жеке меншік және мемлекеттік капитал формалары.Ол көбінесе жекелеген
-жеке меншік капитал-122 млрд.$;
-мемлекеттік капитал-33 млрд.$.
2.Ақша және тауар формалары.Сыртқа шығарылатын капитал ақша формасында
3.Қысқа мерзімдік (бір жылға дейінгі) және ұзаұ мерзімдік
4.Қарыз және кәсіпкерлік формада.1989 жылы қарыз капиталы 96
Қарыз капиталы сақтаудағы ақшадан,заемнан,несиеден түсетін процент көлемінде табыс
Кәсіпкерлік капиталды шетке шығару- бұл басқа елдердің территориясында
шетелде жеке меншік кәсіпорындарды салу;
шетелде аралас кәсіпорын құру;
істеп тұрған жергілікті кәсіпорындарды сатып алу;
заңды түрде тәуелсіз кәсіпорындардың бөлімдерін ашу;
жергілікті компаниялардың үстінен бақылау жүргізу;
Жоғарыда аталғандар барлық жағдайда инвестицияланған капиталды қолданушы және
Кәсіпкерлік капитал тікелей және портфельдік инвестиция болып екіге
Тікелей инвестициялар арқылы кәсіпорындар шетелдік инвесторлардың толық меншігінде
Халықаралық валюта қорының анықтамасы бойынша,тікелей инвестиция дегеніміз-инвестордың өз
Портфельдік инвестциялар – акцияларына,облигацияларына және т.б.құнды қағаздарға
Халықаралық валюта қорының анықтамасы бойынша,акционерлік капиталдың 25%-нен астамы
Осы екі инвестция мөлшері әр елде әр алуан
Мысалы,АҚШ-та 10%(жеке меншік капитал).
1989 жылы АҚШ-тағы тікелей инвестция экспорты-27 млрд.$,портфельдік инвестиция
Тікелей инвестицияны шығару арқылы формалар екінші елде жаңа
Бөлімше - 100% көлемде бас фирманың қарамағында болады,заңды
Төл компания –шетелдегі дербес компания болып саналады.Оның өзіндік
Ассоцияцияланған компания – кейде аралас компания деп те
Бас компания оның акция пакетінің бір бөлігіне ғана
Ассоцияцияланған компания түрлеріне біріккен компанияларды жатқызуға болады,сонымен қатар,2
Мысалы,осы кәсіпорындарды басқару кәсіпорындарды басқару келісім арқылы (көбінесе,қонақ
отырып өндіру (олар шикізат,технологияны әкеліп береді),бірігіп қорлар,шикізат табу
Бұл жағдайда олардың меншікті иелігін емес, қайта іс
Қарыз капиталының шетке шығарылуы несие немесе заем(қарыз) беру
Несие берудегі мақсат – жоғары қарыз процентін алу.Қарыз
Ол елдер арасындағы тауар айырбасының өсуіне мүмкіндік жасайды,олардың
Мемлекеттер арасындағы несиелік қатынастар жоғарғы қарқынмен кеңейіп келе
Халықаралық несие – бұл қайтарымдылық,жеделдік және процент төлеу
Несие берушілер мен оны алушыларға банктер,компаниялар,жекелеген кәсіпкерлер,мемлекеттік ұйымдар,үкіметтік
Халықаралық несие әртүрлі формада болады.
Өзінің мақсатты пайдалануына байланысты халықаралық несие екіге
Байланысқан несие;
қаржылық несие.
Байланысқан-қаржылық несиелердің несиелік келісімде бекітілген қатаң түрдегі мақсатты
Оларға жататындар:
коммерциялық несиелер – олар тауарларды сатып алу немесе
инвестициялық несиелер – нақты бір объектіні сату кезінде
Бұл несиелермен салыстырғанда,қаржылақ несиелер қатаң түрдегі мақсатта берілмейді.
Қаржылық несиелер қарыз алушының кезкелген мақсатына сәйкес беріледі.Мысалы,тауар
Несие берушінің кім екендігіне байланысты үшке бөлінеді:
жекеше (фирмалар,банктер) несие;
үкіметтік несие;
халықаралық ұйымдар несиесі.
Ұсынылу формасы бойынша екіге бөлінеді:
тауарлық несиелер;
валюталық несиелер.
Тауарлар фирмасындағы несиелерге коммерциялық несиелер жатады,ал ақшалай несиелерге
Валюталық несиелер мынадай валюталарда беріледі:
қарыз алушы елдің валютасымен;
қарыз беруші елдің валютасымен;
басқа ұлттық валютамен;
халықаралық есеп айырысу бірлігімен.
Берілу мерзімі бойынша да үшке бөлінеді:
қысқа мерзімдік(1 жылға дейін);
орташа мерзімдік(1 жылдан 5 жылға дейін);
ұзақ мерзімдік(5 жылдан жоғары).
Қысқа мерзімдік несие дәстүр бойынша сыртқы саудада (шикізаттық
Орта мерзімдік несиелер арқылы машиналар мен құрал жабдықтардың
Ұзақ мерзімдік несиелер негізінен инфрақұрылым мен өндірістегі инвестицияларды
Жоғарыда айтып кеткен несиелердің өзндік құны да болады.Солардың
Қарыз алған елдердің экономикасының жылдам дамуына жағдай жжасап
70-80-жылдары дамушы елдердің қарызы күрт өсіп кетті,олардың жиынтық
80-жылдары дамушы елдер қарыздарын төлеуді тоқтатуға амалсыз мәжбүр
Дамыған елдер көп жағдайда мемлекеттің қаржыларын Азияның,Африканың,Латын Америкасы
1.2 Әлем экономикасында инвестиция орны мен
Қазіргі таңда әр түрлі сфераларға салынатын тікелей шетел
Капиталды шетке шығарудың алғашқы кезеңінде (XIX ғасырдың аяғы
Ал қазіргі уақытта миграциясы көбінесе дамыған елдердің арасында
80-жылдардың басында тікелей инвестициялардың жалпы көлемінің 25,8%-і Батыс
Дамыған елдердің арасында капитал миграциясының өсуінің бірден-бір себебі
Сонымен бірге, өнеркәсібі дамыған елдерде өте ірі қаржылар
60-жылдардың ортасынан бастап,ГФР мен Жапонияның шетелдерге қаржы бөлуі
Қазіргі уақытта елдер арасындағы капиталдың қарама – қарсы
Сонымен бірге,елдің ішінде капиталдың жетіспеуінен экспорттың жүзеге асырылуына,ал
Капитал миграциясы пайда болған кезеңнен бастап,70-жылдардың аяғында Батыс
70-жылдың аяғынан бастап,Батыс Еуропаның ішіндегі қаржыларының үлесі азая
80-жылдары бұл ұлттық экономиканың ішіне жұмсалған (салынған)
Қазіргі уақытта капитал миграциясының тағы бір ерекшелігі –
Капитал нарығында ОПЕК елдері белсенді рөл атқаруда.
Мысалы,Кувейттің жеке меншік секторының шетелдегі мөлшері
Тауар өндірісі пайда болып қалыптасқаннан бері, капитал мынадай
Экономикалық теорияда капиталға беретін екі негізгі анықтама бар:
капитал – деген құрал – жабдықтар жиынтығы,
капитал деген ақша сомасы.
Бірақ, капитал шаруашылықта пайда табу үшін қолданылады.
Экономикалық теорияның классиктері капиталдың алғашқы қорлануын, капитализмнің қалыптасуының
Ұдайы өндіріс өнеркәсіптік капиталды пайдалану негізінде жүреді. Осы
А - Т …Ө ... Т1 - А1
Бұл мынадай заңды сатылардан тұрады:
А- Т ...
Өндіріс факторлары нарығында тауар формасын алған өндіріс факторларына
Сөйтіп, осы ақша капиталы өндіргіш капиталға айналады. Бұл
... Ө ...
Өндіріс процесінде өндіргіш капитал тауарлық капиталға айналады және
... Т1 - А1
Тауарларға сіңген үстеме құн, оны нарықта өткізген соң,
Капиталдың бір формадан екінші формаға айналатын қозғалысын оның
d=А' - А
Мұнда: А—бастапқы жұмсалған капитал,
d—үстеме құн.
Авансталған капиталдың барлығының қозғалысын үзілмей қайталанып жүріп отыратын
Капиталдың айналымы мен оның ауыспалы айналымы бір-бірімен тура
Капиталдың әр түрлі элементтерінің айналымы бірдей жүрмейді. Капиталдық
Негізгі капиталға еңбек құралдарының құны жатады, айналмалыға еңбек
Негізгі капитал - бұл өндіріс процесіне тұтас қатынасатын,
Айналмалы капитал - өндіргіш капиталдың бір бөлігі болып
Негізгі капитал материалдық (физикалық) және моралдық жағынан тозады.
Материалдық тозу: негізгі капиталдың элементтері физикалық түрғыдан қызмет
жұмыс кезеңінде капиталдың қызмет ету процесінде;
табиғат күштерінің әсерімен жұмыссыз қалған кезенде.
Материалдық тозудың екі жағы болады:
техникалық-өндірістік - тұтыну құнының жойылуы;
құндық - құнның жаңа өнімге көшуі.
Моралдық тозу - бұл негізгі капиталдың, еңбек құралдарының
еңбек өнімділігінің өсуіне сәйкес берілген еңбек құралдары
арзандау, аз құнмен ұдайы өндіріледі;
құны бұрынғыдай машиналар өндіріледі, бірақ техникалық
жағынан жетілуі, өнімділігі, рентаблділігі жогары болады.
Аталған екі жағдайдада негізгі капиталдың құны жойылады төмендейді,
Осы жағдай амортизациялық қор құруға мәжбүр етеді. Осы
Амортизация қорының қаржылары ескірген еңбек құрал-жабдықтарды толық алмастыруға,
Капиталдың қызмет ету мерзімінің сипаттамалары өте манызды экономикалық
Басқа кәсіпкерлермен бәсекеде уақыт ұтқан алдымен жеңіске жететін
п =
мұнда П - айналым саны,
О - капитал айналымының өлшем бірлігі ( 1
Т - берілген капиталдық айнапым мерзімі (ай).
Капиталдың айналымы, көрсеткіш ретінде, сату көлемі мен жұмсалған
К1 =
Сатудың көлемі
Салынған капитал.
Осы түрлі көрсеткіштердің жабайысына айналмалы капиталдың айналуының коэффициенті
Rоб= Айналмалы капиталдың орташа қалдығы
Сатылған өнімнің құны
Мысалы, бір жылда сатылған өнімдерден ақшалай түсімі -
R= 2000млн.теңге =5
400 млн. теңге
Бұл фирманың айналмалы капиталға салымының әрбір теңгесі бір
Айналыс санын біле отырып, біз күнмен есептелген бір
немесе біздің мысалда:
Айналыстың көрсеткіштері кәсіпорынның қаржылык жағдайын бағалаудағы мағынасы өте
Айналмалы капитал мен қысқа мерзімді міндеттемелер сомасының сәйкестігі,
Қазір әрекет ететін капитал - бұл айналмалы кордың
К2 = Айналмалы капитал
Қысқа мерзімді міндеттемелер
Өтеу = Қажетті капиталдық салымдар
мерзімі
Жылдық амортизация + жылдық пайда
Негізгі және айналмалы қорлардын қызметтерін сипаттау үшін олардың
Бұлардың екі түрі бар:
1)Қайтарым (қор қайтарымы) көрсеткіштері:
Ф0= Өндірілген өнім көлемі
негізгі өндірістік қорлар көлемі
2)Сыйымдылық (қор сыйымдылыгы) көрсеткіштері:
Фо= Негізгі өндірістік қорлар көлемі 1
Шығарылған өнімдер көлемі Фо
Қор кайтарымы негізгі капитал дәрежесінің тікелей көлемі болып
Қор қайтарымының көрсеткіші негізгі капиталдың бірлігіне
қанша өнім піығарылады дегсн сүрақка жауап береді. Мысалы,
өндірілген өнімнің көлемі 927 мың теңге, ал негізгі
лардың уақыт мерзіміндегі орташа көлемі 600 мың теңге
қор қайтарымы мынандай болады:
Фо= 27 мың теңге 1,544
600 мың теңге
Осы көрсеткіштерді пайдалану салалық құрылымдарға, өндіріс сипатына және
Қандайда болмасын кәсіпорын үшін өз капиталдарының қорланып отыруы
Капиталдың қорлану процесі екі түрде жүзеге асады:
Капиталдың шоғырлануы;
Капиталдың орталықтануы.
Капиталдың шоғырлануы - бұл қосымша құнның есебінен капитал
Практикада қорлану күрделі қаржыны (инвестиция) тартумен жүзеге асады.
«Инвестиция» кәсіпорынға (фирма) пайда табу мақсатында ұзақ мерзімге
Инвестицияның қайнар көзіне -өнеркәсіп кәсіпорындарының көптеген пайдасы,
Инвестицияның өсуі ұлттық табыстың ұлғайуына,өндіріске қосымша жұмыс күшін
Инвестицияның тиімділігін анықтау үшін оларды алынған нәтижемен салыстыру
2. Шетелдік инвестиция Қазақстанда;
2.1.ҚР-на шетелдік инвестицияларын тарту және пайдалану;
Шетелдік инвестициларды толық,тиімді пайдалану,қандай да бір ел болмасын
90-жылдардың орта шенінде дүниежүзінде қаржы капиталы 3-трлн
Дүние жүзілік экономиканың обьективті заңдары,капиталдар ауысуының халықаралық
Егер біздің мақсатымыз дүние жүзілік шарушылыққа интеграциялану және
Шетелдік инвестицияларды Қазақстанға тарту тарту мынадай мәселелерді шешуге
Экономикалық және техникалық процесті жеделдету;
Өндірістік процесті жаңарту және қайта жарақтандыру;
Өндірістік ұйымдастырудың үздік әдістерін үйрену;
Нраықтық экономиканың талаптарына сай кадрларды дайындау;
Мәліметтерге жүгінсек ,өткен үш жыл ішінде Қазақстанға
Қандай да бір ел болмасын экономикасына капитал келтіруі
Инвестициялық ахуал дегеніміз - күрделі
Шетелдік инвестициялар рыногындағы ахуал оларға мұқтаж Шығыс
Қызмет көрсетумен қажетті инфрақұрылым жасау,оны дамытудың
Қазақстанға шетелдік капиталды келтіруге, байланысты,инвестициялық ахулдың негізгі бағыт-бағыдарына
Шетелдік инвестициялардың толқынды келуі үшін барлық әкімшілік рәсімдерді
Қазақстанның сыртқа саясат саласындағы атқарып жатқан іргелі
Қорытынды:
Ал енді курстық жұмысты қорытындылайық.Менің ойынша оқырман(тыңдарман) инвестиция
Қандай да бір ел болмасын экономикасына капитал келтіруі
Шетелдік инвестициларды толық,тиімді пайдалану,қандай да бір ел болмасын
Осы дәуірде әлемдік экономиканың дамуы әрбір
Инвестиция ның екі түрі болады:портфельдік және тура инвестиция.Тура
шетелдік инвестицияларды қызметімен байланысты әкімшілік рәсімдерді ықшамдау;жұмыс істеу
Елдің ұлттық мүдделері үшін қызмет түріндегі басымды
Жерді,жылжымайтын мүлікті пайдалануды құқығын қамтамасыз етуді,қызметкерлерді оқытуға
пайда әкелетінімне үкімет кепілдіктеріне немесе оны
90-жылдардың орта шенінде дүниежүзінде қаржы капиталы 3-трлн
Дүние жүзілік экономиканың обьективті заңдары,капиталдар ауысуының халықаралық
Егер біздің мақсатымыз дүние жүзілік шарушылыққа интеграциялану және
Шетелдік инвестицияларды Қазақстанға тарту тарту мынадай мәселелерді шешуге
Экономикалық және техникалық процесті жеделдету;
Өндірістік процесті жаңарту және қайта жарақтандыру;
Өндірістік ұйымдастырудың үздік әдістерін үйрену;
Нраықтық экономиканың талаптарына сай кадрларды дайындау;
Мәліметтерге жүгінсек ,өткен үш жыл ішінде Қазақстанға
Қолданылған әдебиеттер:
Ө.Қ.Шеденов, Б.А.Жүнісов, Ұ.С.Байжомартов, Б.Н.Комягин
Майдан - Әли Байгісиев. Халықаралық экономикалық қатынастар. Оқу
Экономикалық ілімдер тарихы. Оқу құралы. Алматы,1997 ж.
Г.С.Сейткасымов Ақша, несие, банктер. Алматы, 2000
Д.М.Мадиярова Сыртқы экономикалық саясат және экономикалық қауіпсіздік.
С.С.Сахариев «Әлем экономикасы» 1-бөлім Алматы 2003
С.С.Сахариев «Әлем экономикасы» 2бөлім Алматы 2003
Қ.Қ.Ільясов «Қаржы» Алматы 2005
Д.М.Мадиярова Сыртқы экономикалық саясат және экономикалық қауіпсіздік.
Чалбаев К.К. «Өндірісті интесификациялау және нарықтық қатынастар» 1990ж.
Шеденов Ө.Қ.« Жалпы экономикалық теория»
« Нарықты экономика» ― НОУ-ХАУ фирмасы
З.Журавлева « социализмнің экономика жүйесіндегі нарық»
« Саяси экономия» -1991ж
Кулагин П. ―«Социалистік экономикадағы нарық» 1990ж
ҚР статистикалық агенттігі мәліметі
44