ЖОСПАР
КІРІСПЕ -------------------------------------------------------------------------------------3
І. БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР ЕСЕБІ, ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖӘНЕ
1.1 Бағалы қағаздар туралы ұғым------------------------------------------------- 5
1.2 Саудадағы арналған және сатуға жарамды бағалы қағаздар------------9
1.3 Банк шығаратын бағалы қағаздар есебі------------------------------------12
ІІ. КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДЕГІ БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР РЫНОГЫН ДАМЫТУ
1.1 Бағалы қағаздар рыногын дамыту мәселелері-----------------------------16
1.2 Бағалы қағаздар рыногын жетілдіру жолдары ---------------------------18
1.3 «ТұранӘлемБанк»-тің бағалы қағаздармен жұмысы және жетістіктері----------------------------------------------------------------------------20
ҚОРЫТЫНДЫ---------------------------------------------------------------------------25
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ---------------------------------------28
ҚОСЫМША-------------------------------------------------------------------------------29
КІРІСПЕ
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Қазақстанда бағалы қағаздар есебін толық
Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері. Бағалы қағаздар
Мемлекет бағалы қағаз рыногын реттеп, ұйымдастыратын
акционерлік қоғамдардың қалыптасу тәртібін
бағалы қағаздарды шығару тәртібін және акцияны
бағалы қағаздармен жүргізілетін операциялардан түсетін
биржаның қызметін және бағалы қағаздармен
2. Мемлекет мекемелері рынок субъектісі ретінде
3. Ұлттық банктің ақша – несие
Бағалы қағаздар нарығын қалыптастыру үшін, оның инфра- құрылымдарын
І. БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР ЕСЕБІ, ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖӘНЕ
1.1 Бағалы қағаздар туралы ұғым
Қазақстанның бағалы қағаздар нарығының ағымдағы жағдайын, экономиканың өтпелі
Барлық қиын жағдайда да қор нарығының инвестициялық процестегі
Сондай-ақ әр түрлі бюджеттен тыс қорлар да құрылады.
Осындай және басқа да факторлар қор нарығын инвестициялауға
Қазақстанның бағалы қағаздар нарығының даму болашағы үшін ресурстарды
Мұндай әрекет ету бағдарламасының мемлекеттік деңгейде, оның қаржы
Бағалы қағаздар нарығын қалыптастыру мәселесі бойынша Қазақстанда негізінен
Құнды қағаздар нарығын қалыптастыру үшін, оның инфра- құрылымдарын
Қазақстанда құнды қағаздар нарығын толық қалыптастыру үшін ұлттық
Бағалы қағаздар рыногын мемлекеттік
1. Мемлекет бағалы қағаз рыногын реттеп,
акционерлік қоғамдардың қалыптасу тәртібін
бағалы қағаздарды шығару тәртібін және акцияны
бағалы қағаздармен жүргізілетін операциялардан түсетін
биржаның қызметін және бағалы қағаздармен
2. Мемлекет мекемелері рынок субъектісі ретінде
3. Ұлттық банктің ақша – несие
1.3 Саудаға арналған және сатуға жарамды бағалы
1. Банк 2002 жылдың қаңтар айында қор биржасынан
Саны
Атаулы кұны
Жарияланған табыстылық (сыйақы мөлшерлемесі)
Сыйақыны төлеу дүркінділігі ай сайын
Қор биржасындағы бір бағалы қағаздың құны -
Қор биржасындағы бағалы қағаздардың жалпы кұны -
Жасалған мәміле бойынша биржаның ұстап қалатын комиссиялық жиыны
I. 2. Сатып алу бағасына
1) саудаға арналған бағалы қағаздар бойынша:
Дт 1201 «Саудаға арналған бағалы қағаздар»
2) сатуға жарамды бағалы қағаздар бойынша:
Дт 1452 «Сатуға жарамды бағалы кағаздар»
3. Банктің есеп саясатына сәйкес ай
1) саудаға арналған бағалы қағаздар бойынша:
Дт 1201 «Саудаға арналған бағалы қағаздар»
Кт 4201 «Саудаға арналған бағалы қағаздар бойынша сыйақыны
2) сатуға жарамды бағалы қағаздар бойынша:
Дт 1452 «Сатуға жарамды бағалы қағаздар»
Кт 4452 «Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар
4. Банктің есеп саясатына сәйкес ай сайын/күн сайын
1) бағалы қағаздардың әділ құнының олардың баланстық құнынан
а) саудаға арналған бағалы қағаздар бойынша: Дт 3201
Кт 4709 «Саудаға арналған және сатуға жарамды бағалы
ә) сатуға жарамды бағалы кағаздар бойынша: егер
Дт 1452 «Сатуға жарамды бағалы қағаздар»
Кт 4709 «Саудаға арналған және сатуға жарамды бағалы
Егер есеп саясатына сәйкес қайта бағалау нәтижесі осы
Дт 3561 «Сатуға жарамды бағалы қағаздардың құнын қайта
Кт 1452 «Сатуға жарамды бағалы қағаздар»
Сонымен қатар қайта бағалау жүргізу үшін
Дт 5921 «Банктік қызметтен өзге шығыстар»
Кт 1452 «Сатуға жарамды бағалы қағаздар»
5. Бағалы қағаздар
3) саудаға арналған бағалы қағаздар бойынша:
Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есеп шоттары»
Кт 1201 «Саудаға арналған бағалы қағаздар»
Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есеп шоттары»
Кт 1452 «Сатуға жарамды бағалы қағаздар»
6. Банк ақпан айыңда
1.2 Банк шығаратын бағалы қағаздар есебі
Бағалы қағаздарды айналысқа
Шығарылған бағалы қағаздар бағасы мен оның атаулы құны
теріс - шығарылған
оң - шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы ретінде.
Бағалы қағаздарды өтеу олардың атаулы құны бойынша жасалады,
сатылу сомасына
Дт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
Кт 2301 «Айналысқа шығарылған облигациялар»
2303 «Айналысқа шығарылған басқа да бағалы қағаздар»;
жеңілдік сомасына:
Дт 3803 «Атаулы құны мен сатып алу бағасы
Кт 2301 «Айналысқа шығарылған облигациялар»
2303 «Айналысқа шығарылған басқа да бағалы қағаздар»;
• Бағалы қағаздарды айналысқа сатылу сомасына сыйақымен шығару
Дт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
Кт 2301 «Айналысқа шығарылған облигация»
2303 «Айналысқа шығарылған басқа да бағалы қағаздар»;
• сыйақы сомасына:
Дт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
Кт 2803 «Айналысқа шығарылған бағалы қағаздардың атаулы құны
Одан әрі айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
Шығындар сомасына:
Дт 5301 «Айналысқа шығарылған облигациялар бойынша сыйақы төлеуге
5303 «Айналысқа шығарылған басқа да бағалы қағаздар бойынша
Кт 2730 «Айналысқа шығарылған өзге бағалы қағаздар бойынша
• сыйақы амортизация сомасына:
Дт 2803 «Айналысқа шығарылған бағалы қағаздардың атаулы құны
Кт 2730 «Айналысқа шығарылған өзге бағалы қағаздар бойынша
Егер бағалы қағаздың номиналы валютада болса, онда сыйақы
• шығындар сомасына:
Дт 1858 «Банктің шетел валютасы бойынша валюталық қысқа
2858 «Банктің шетел валютасы бойынша валюталық ұзақ позициясы»
Кт 2730 «Айналысқа шығарылған өзге
сыйақы бойынша амортизация сомасына:
Дт 2803 «Айналысқа шығарылған бағалы қағаздардың атаулы
Құны мен олардың сату бағасы арасындағы айырма»
Кт 2730 «Айналысқа
Дт 5301 «Айналысқа шығарылған облигациялар бойынша сыйақы
Кт 1859 «Шетел валютасының теңгемен көрсетілген
2859 «Шетел валютасының теңгемен көрсетілген қарсы құны (валюталық
Есептелген сыйақыны төлеу бағалы қағаздарда көрсетілген мерзімде жүзеге
Дт 2730
бойынша есептелген шығыстар»
Кт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша».
Егер келісімшартқа сәйкес сыйақыны төлеу ай сайын жүргізілсе,
алғашқы сыйлық ақыдан сату (егер бағалы қағаз теңгеде
Дт 5301 «Айналысқа шығарылған облигациялар бойынша сыйақы төлеуге
Кт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»;
немесе жеңілдікпен алғашқы сату кезінде:
Дт 5301 «Айналысқа шығарылған облигациялар бойынша сыйақы төлеуге
1803 «Атаулы құны
Кт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша». Егер бағалы қағаздар
сыйақыдан алғашқы сату: Дт 1858 «Банктің шетел валютасы
2858 «Банктің шетел валютасы бойынша валюталық
2803 «Айналысқа шығарылған бағалы қағаздардың атаулы құны
2858 «Банктің шетел валютасы
1803 «Атауы құны мен сатып алу бағасы арасындағы
Кт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша» және бір уақытта
Дт 5301 «Айналысқа шығарылған облигациялар бойынша сыйақы төлеуге
Кт 1859 «Шетел валютасының теңгемен көрсетілген қарсы құны
2859 «Шетел валютасының теңгемен көрсетілген қарсы құны (валюталық
Бағалы қағаздарды өтеу олардың атаулы құны бойынша жасалады,
Дт 2301 «Айналысқа шығарылған облигациялар»
Кт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
2303 «Айналысқа шығарылған басқа да бағалы қағаздар».
Банк және бағалы қағаздарды ұстаушы келісімі бойынша бағалы
ІІ. КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДЕГІ БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР РЫНОГЫН ДАМЫТУ
2.1 Бағалы қағаздар рыногын дамыту мәселелері
Қазақстанның бағалы қағаздар нарығының даму болашағы үшін ресурстарды
Мұндай әрекет ету бағдарламасының мемлекеттік деңгейде, оның қаржы
Бағалы қағаздар нарығын қалыптастыру мәселесі бойынша Қазақстанда негізінен
Құнды қағаздар нарығын қалыптастыру үшін, оның инфра- құрылымдарын
2.2 Бағалы қағаздар рыногын жетілдіру жолдары
Бірақ Республикада құнды қағаздар нарығы толық қалыптасып болды
Қазақстан Үкіметі Батыс елдерінің бірқатар қаржы - инвестициялық
Жалпы алғанда Қазақстанда ішкі ұлттық нарыққа қарағанда сыртқы
Қазақстанда құнды қағаздар нарығын толық қалыптастыру үшін ұлттық
Бағалы қағаздар рыногын мемлекеттік
1. Мемлекет бағалы қағаз рыногын реттеп,
акционерлік қоғамдардың қалыптасу тәртібін
бағалы қағаздарды шығару тәртібін және акцияны
бағалы қағаздармен жүргізілетін операциялардан түсетін
биржаның қызметін және бағалы қағаздармен
2. Мемлекет мекемелері рынок субъектісі ретінде
3. Ұлттық банктің ақша – несие
2.3 «ТұранӘлемБанк»-тің бағалы қағаздармен жұмысы және жетістіктері
Коммерциялық банкілердің ішінде «ТұранӘлемБанк»-тің бағалы қағаздармен жұмысын қарастыратын
• жасалған мәмілелер журналы;
• орындалған мәмілелер журналы;
• бағалы қағаздарды күңделікті
• ақша қаражаттарын күнделікті
Сонымен қатар делдал-дилерлер қосымша есеп жүргізудің тізімдемесін жүргізеді:
• орындалмаған операциялар
• клиенттік
• клиенттердің
клиенттердің жеке шоттарымен операциялары бойынша журналы;
• есеп беруді тіркеу
• клиент бойынша ақпараттар
• клиенттердің наразылығын есептеу журналы.
Дилерлік операциялар бойынша есеп жүргізу журналында бағалы қағаздардың
• операциялар жасалған күнге
• нақты есептеу күні
• мәміле есебі
• барлық құндық көрсеткіштер
• бағалы қағаздар орташа өлшемделген
• банк бағалы қағаздар
• орташа
• операциялық шығындар;
• басқа есепті тіркеулермен
Андеррайтер - делдал-дилердің бірінші санатты лицензиясы бар және
Қазақстан Республикасының«ТұранӘлемБанк»-тің бағалы қағаздармен жұмысы «Бағалы қағаздар
Депозитарлық қызмет - бағалы қағаз иесінің құқықтарын қолдау
2006 жыл Қазақстанның қаржы жүйесінде "ТұранӘлем" банкіне қатысты
Банктің рейтингі де өнімі жоғарылап келеді. Осы жылдың
Қазақстан банктерінің бүгінгі жағдайы оларды басқа мемлекеттердің экономикасына
"Тұран Әлем" Банкі Ресейдегі жобалары ол жақта өзіне
Банк ақша таратудың барлық мүмкіндіктерін пайдалануда. Оның ішінде
Ең ірі келісімдердің бірі - 245 миллион доллар,
Экономикасы нарықтық сипатта дамып келе жатқан елде өмір
"Тұран Әлем" банкі қашанда халықаралық талапқа сай жұмыс
Банктің дамуы ел экономикасының дамуымен тығыз байланысты. Мемлекет
Қорытынды
Қазақстан Республикасының Президентінің «Қазақстан - 2030» Бағдарламасында Қазақстан
Дүниежүзілік тәжірибе көрсетіп отырғандай, әлеуметтік бағыттағы рыноктық экономиканың
сонымен қатар оның экономиканың келешекті салаларында шоғырлануын қамтамасыз
Бағалы қағаздар рыногының мәні өндірістің құлдырауына жол бермеуде
Бағалы қағаздар мемлекеттік және өндірістік тапсырыстарды шешу мақсаттарында,
Қаржылық тұрақтандырылу және рыноктық экономиканың барлық субъектілерінің, соның
1. Өзіне келесі элементтерді топтастыратын бағалы қағаздар рыногының
а) Бағалы қағаздар рыногының
- бағалы қағаздар рыногының эмитенттері мен инвесторлары;
- бағалы қағаздар
- мемлекеттік реттеу органдары;
б) Бағалы қағаздар рыногының қайталама рыногы:
- бағалы кағаздар
- бағалы қағаздар
- бағалы
- мемлекеттік реттеу
2. Бағалы қағаз рыногы инфрақұрылымының әрі қарай дамуы.
3. Бағалы қағаз рыногының ұйымдастырылуы және қызмет етуі
4. Бағалы қағаздар рыногының мемлекеттік реттелу жүйесінің қалыптасуы.
5. Қазақстан Республикасы бағалы қағаздар рыногын бағалы
Биржаға кез келген компания еркін түрде жіберіле бермейді.
Биржа өзінің беделін сақтау және нығайту мақсатында акцияларды
Биржаның негізгі белгілері төмендегідей:
- тұрақты және ұйымдастырылған түрде қызмет атқарады;
- сауда келісімдері тауарсыз жүргізіледі;
- іскерлік келісімдер бірін бірі алмастырып, тұрақты да
Зерттеу жұмысының ұсынысы мен тұжырымы: Қорыта келе мынандай
Қазіргі Қазақстан экономикасы нарықтық
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Бердалиев К.Б//Қазақстан экономикасын басқару негіздер.Алматы – 2001.
Ихданов Ж.О., Орманбеков Ә.О «Экономиканы мемлекеттік реттеудің
өзекті мәселелері», Алматы – 2002.
Ілиясов Қ. «Қаржы», Алматы - 2003
Көшенова Б. «Бағалы қағаздар нарығы», Алматы – 1999
Көшенова Б. «Ақша, Несие, Банктер, Валюта қатынастары»,Алматы -
Мұханалиева И.С. Бағалы қағаздар рыногы және оларды
Сәбден О. XXI ғасырға қандай экономикамен кіреміз. –
Алматы: Қазақстан, 1997.
Назарбаев Н.Ә. Қазақстан Республикасының ұзақ мерзімдік (2030
9. «Экономикалық саясат». Алматы – 2002 ж.
10. Бағалы қағаздар нарығы // Қаржы – қаражат
11. РЦБК, 2005-7
Қосымша 1
Қосымша 2
30