АНДАТПА
Бұл диплом жобасында Өзен МДАЦ жағдайындағы магистральды мұнай айдау
Магистральді сорап қысымының тиімді таратылу есебі қарастырылды.
Жоба тақырыбы бойынша проблемаларды аналитикалық зерттеу және оларды техникалық
Техникалық бөлімде Өзен МДАЦ-басқару объектісі сияқты басқару станциясының ерекшелігі
Мұнай құбыры арқылы мұнайды тасымалдауды параметрлі басқару оның сенімділігі
Технологиялық бөлімде мұнай құбыры арқылы мұнайды тасымалдауды оперативті түрде
Арнайы бөлімде магистралды мұнай құбырының сызықты бөлігінің ерекшеліктері мен
Экономикалық бөлімде экономикалық тиімділік есептері және баскару жүйелерінің сатылып
Жобада ұйымдастырылу іс - шаралары және өмірге қауіпсіздігін қамтамасыз
АННОТАЦИЯ
В данном дипломном проекте рассмотрены вопросы автоматизированно управления магистральными
Приводится описание и расчет оптимального распределения давления по магистральным
В первой части
Техническая часть содержит разделы: ЦППН Узен - как объект
В технологической части рассмотрены работа вспомогательных средств автоматизации в
Специальная часть содержит разделы: особенности линейной части магистральных нефтепроводов
Экономическая часть содержит расчеты экономической эффективности и срока окупаемости
В проекте приведены организационные мероприятия и расчеты связанные решений
ANNOTATION
In this diploma project the tasks of automatic management
The description and calculation of optimal distribution of pressure
The special part consists of parts: GNPS Uzen as
All potentialiaties and optimal application of the tank farm
Automatic working mode operation of auxiliary automation means and
The special part consists of the sections: the tank
The economic part consists of calculation of economic effect
In the project organization events and calculation, united with
In the technological part possible regimes of oilpumping station
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ .6
1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ ...7
1.1 Мұнайды тасмалдау технологиясының қысқаша сипатталуы ...7
1.2 Мұнай және мұнай өнімдерінің жоғалуын классификациялау ........11
1.3. Өзен МДАЦ-ның технологиялық ерекшеліктері.........13
Негізгі параметрлері 13
Технологиялық қондырмалардың функцияларына шалу 15
1.3.3 Магистралды сораптар 16
1.3.4 Болкты шоғырланған сорапты стациялар…………………..............18
1.4 Мұнайды құбыр арқылы тасымалдау…………………………………............19
Магистралдық құбырлардың негізгі кешендері мен жасақтары .20
Мұнай айдаудың технологиялық схемасы 20
1.4.2.1 Тік деэмульсаторлар……………………………………………………..... 21
1.4.2.2 Блокты автоматтандырылған қыздырғыштар………………………........23
1.4.2.3 Электродегидратация ………………………………………………….......25
1.4.2.4 Химреагенттерді мөлшерлеп беру блоктары …………………….............27
1.5 Резервуарлардың атқаратын қызметі мен түрлері....................27
1.5.1 Болаттан жасалынған резрвуарлардың жабдықтары............28
1.5.2 Мұнайды резервуарларда сақтау кезінде шығынды болдырмау.....29
1.5.3 Мұнай шығындары.................. 30
1.6 Тауарлық мұнайдың жинау мен дайындаудың жетілдірілген технологиялық
2 АРНАЙЫ БӨЛІМ 34
2.1 Мұнай құбырларын жіктеу.....................34
2.2 Мұнайды құбырлар арқылы тасымалдау жүйелерін автоматтандырылған басқарудың міндеттері......................34
2.3 Магистральды мұнай құбырларының құрылыстарының құрамы......36
2.4 Сораптық бекеттер жайында жалпы мағлұматтар...................38
2.4.1 Электр жетегін MATLAB ортасында модельдеу..................40
2.4.2 Ротор тізбегі арқылы басқарылатын асинхронды электр жетегінің математикалық
2.5 Мұнай құбырларының жеке құрылыстарын автоматтандыру...........47
2.6 Магистральды мұнай өнімдерінің құбырларының негізгі құрылыстарын автоматтандыру.....................49
2.7 Тез қататын және тұтқырлығы жоғары мұнай үшін салынған
2.8 Мұнайды тасымалдауға даярлау........................50
2.9 Мұнайды тасымалдағанға арналған насостар...............51
2.10 Магистралды мұнай құбырының сызықты бөлігінің ерекшеліктері мен
2.11 Бақылау және басқару практикасы .57
2.12 Автоматтандыру жүйелерін құру бойынша негізгі талаптар 60
2.13 Магистральды сораптардың манометрлік режимімен тиімді басқару есебінің математикалық
2.13.1 Алты сораптың сипаттамалық есебі............63
2.14 Автоматтандыру жүйесінің құралдары 66
2.14.1 Арматура және бақылау-өлшеу аспаптары…………………………….....68
2.14.2 Бақылау - өлшеу аспаптары ……………………………………....69
2.14.3 Ультрадыбысты деңгейлі датчик..................70
2.15 Программалық қамтамасыздандырудың сипаттамасы…………….....…….72
3 эКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 75
Нарықка өткізуін бағалау 75
Автоматтандыру жүйесін өңдеу мен пайдалануға жұмсалатын қаражатты есептеу .75
Өңдеушілер жалақысын есептеу .75
Құрастыруға кеткен шығындарды есептеу 76
3.2.3 Автоматтандыру құралдарын сатып
3.2.4 Автоматтандыру күралдарының монтажына
3.3 Реттеу жүйесін ендірудің экономикалық эффекттілігін есептеу....79
4 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК 81
Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау .81
Ұйымдастыру шаралары 81
Техникалық шаралар .82
Электр қауіпсіздігімен қамтамасыз ету 82
Нольдену 82
4.4 Санитарлы - гигиеналық шаралар .83
4.5 Жарықтың адамға әсері 83
4.5.1 Табиғи жарықтандыру .84
Табиғи жарықтануды есептеу .84
Жасанды жарықтандыру 86
Жасанды жарықтандыруды есептеу 86
Метеорологиялық шарттарды қамтамасыз ету 87
Өртке қарсы және жарылыстардың алдын алу шаралары .87
ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР .89
ҚОРЫТЫНДЫ ...90
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ..91
ҚОСЫМША.........................92
КІРІСПЕ
Жаңаөзен қаласы – Оңтүстік Манғышлак жазықтығында орналасып, Қазақстан Республикасы
Облыс аймағында тұрғындар аз қоныстанған. Жаңаөзен қаласы - облыс
Жаңаөзен қаласы аумағынан Жанаөзен – Ақтау мұнай құбыры және
Жаңаөзен мұнайы 0,8412 ден 0,8746 т/см дейінгі
Жаңаөзеннен алынған мұнай – жеңіл, жоғары парафинді, шайырлы, күкірті
Жаңаөзен ЖШС «НИПЦ» зертханасында дегазирленген мұнай құрамын зерттеу жүйелі
Негізгі талаптар, яғни мұнай-газбен қамтамасыз ету жүйесімен көрсетілген сенімділікпен
Магистралдық мұнай құбырларында сораптық станция ортадан тепкіш сораптарымен жабдықталады.
Құрылымдар құрамы, сонымен қатар және автоматтандырылған сорап станциясындағы көлемі
1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Мұнайды тасмалдау технологиясының қысқаша сипатталуы
Мұнай - сұйық каустобиолиттер қатарына жататын табиғи шикізат.
` Мұнай сарғылт, жасыл және
Мұнайды айдау мен сақтау техникасы, оның физика-техникалық қасиетіне байланысты
Мұнай айдағанда және сақтағанда абсолютті және салыстырмалы Т өлшем
Мұнай, бензин, керосин, мұнай газдарын құбыр арқылы тасымалдағанда және
Сұйықтың қасиеттеріне байланысты ағыстардың сипаттамасын реологиялық деп атайды. Құбырдағы
Мұнай құбырының технологиялық құрылымының құрамына: резервуарлы парк, айдау сорапты
Мұнайды сорап айдау станцияларын мұнайды айдау үрдісінің ифективтілігін сипаттайтын
Аралық станцияның негізгі технологиялық обьектісі болып, жұмыс режимі қалған
Қайта айдау станциялары келесі режимдерде жұмыс жасай алады:
"сыйымдылық арқылы", "қосылған сыйымдылықпен және сыйымдылықсыз". "сыйымдылық арқылы" режимі
"Қосылған сыйымдылық" режимі кезінде станцияның қабылдауына құбырдан келетін мұнайдың
Осының арасында "сыйымдылық арқылы" жұмыс режиміне қарағанда аз резервуар
"Сыйымдылықсыз" режимі кезінде сораптан сорапқа қабылдаудағы құбыр жолынан келетін
Құбырдың максималды өткізу қабілетіне жету үшін аралық станциялардағы сыйымдылықтың
Магистралды сораптардың құбырлы байланысы көптеген жағдайларда олардың тізбектеліп қосылуын
Магистралды сораптардың қалыпты жұмыс жасауы үшін тіреу (қысым) қажет.
Ірі магистралды сораптар үшін қалыпты шығын кезіндегі сорудың минималды
Одан басқа, "сораптан сорапқа" режимінде жұмыс жасайтын станцияларда агрегаттарды
Сорапты агрегаттардың мойынтіректерін майлау және суыту үшін циркуляциялық жүйе
Электроқозғалтқыштарды суыту үшін әдетте монтаждалатындар қолданылады, оларды сулы суыту
Сулы суыту циркуляциялық жүйесінің майжүйесімен сораптары әдетте электркозғалтқыштар бөлімінде
Тізбекті бөлігі, аралық және құйылу станцияларының территориялары ескермесек, бүкіл
Магистралды құбырды диаметрі 500 ден 1200 мм-ге дейінгі құбырларда."
Лупинг төсемі арқылы өткізу қабілетін өсіру. Лупингтің және негізгі
А) станциялар арасында айдаудағы қарқын балансы:
Н=β -
Б) лупингтегі және оған
(1.2)
В) құбыр ұзындығы бойынша температураның төмендеу теңдігі
(1.3)
Г) Шығын және ұзындықтар балансынын теңдеуі:
(1.4)
Бұл теңдеулердегі:
- сәйкес бүкіл аймақтың, лупингіне дейінгі және лупингінің аймақтарының
-сәйкес лупингідегі, лупингіне параллель тармақтағы және қосынды шығындары;
басындағы - сәйкес айдаудың, лупингтің басындағы, лупинг аяғындағы және
Келтірілген теңдеулердің ортақ шешімі болып құбырдың өтімділік қабілетін берілген
Бүкіл келтірілген формулаларда бүкіл құбыр ұзындығында ағым режимі бірдей
Лупингтің ыстық құбырда орналасу орны жалпы қарқынның жоғалуына алып
1.2 Мұнай және мұнай өнімдерінің жоғалуын классификациялау
Мұнайды мұнай өндіретін зауыттармен алынған мұнай өнімдерінің тұтынушыға жеткізу
Сондықтан жоғалулармен күрес-өте маңызды және актуалды мәселе. Жоғалулармен күресу
Апаттар мен кемулер мұнай және мұнай өнімдерінің мөлшерінің жоғалуына
Апаттар мұнай мен мұнай өнімдерін жарылғыш және өртке қауіпті
Мұнай өнімдері атмосферадан су мен механикалық қоспалардың түсуінен, коррозия
Коррозия өнімдері котализаторлар болып табылады және сол себепті қышқылдану
Ығысудан жоғалу мұнай өнімдерін тізбектеп айдау мен олардың резервуарларда
Егер мұнай мен тез буланатын мұнай өнімдерін табиғи азаюын
Буланудан жоғалу. Резервуарда, мұнай құйылатын кемеде темір жол мен
M═cPпV,
мұндағы с - бу-ауа қоспасындағы мұнай өнімдерінің буларының көлемдік
Рп - мұнай өнімінің булар тығыздығы;
V — газды кеңістіктік көлемі.
Үлкен дәрежеде бұл бензиндер мен мұнайларға, ол кіші дәрежеде
Тауарлы мұнай өнімінің сапа көрсеткіштерінің шекті рұқсат етілетін мәндері
1.3 Өзен МДАЦ-ның технологиялық ерекшеліктері
1.3.1 Негізгі параметрлері
24 мұнай кұбырының Өзен Терминалының қосылатын аймағындағы өнімділігі 7млн.т/жыл
Мұнай конденсат қасиеттері
Өзенге дейін, одан кейін терминалының аяқты пунктіне айдалатын тәсіл
а. 60% мұнай және 40% конденсат қыс мезгілінде (қысқы
б. 70% мұнай және 30% конденсат жаз мезгілінде (жазғы
Жазғы және қысқы кезеңдер үшін сұйықтың есептік құрамы қоспаның
Мұнай конденсатының қату температурасы 0°С-ден төмен. Бұл температура құбыр
Құбырды қолдану кезіндегі
1.2-ші кестеде қоспаның тығыздығы және тұтқырлығы келтірілген.
Гидравликаны зерттеу айдалатын өнімнің келесі құрамын анықтады: Қысқы қоспа:
Сұйық құрамы 60% мұнай 40% конденсат
Сұйық температурасы 0°С
0°С кезіндегі сұйық тығыздығы 838.3 кг/ м3
Сұйықтың 0°С кезіндегі кинематикалық тұтқырлық 9.0 сСт
Жазғы қоспа:
Сұйық құрамы 70% мұнай 40% конденсат
Сұйық температурасы 8°С
10°С кезіндегі сұйық тығыздығы 837 кг/ м3
10°С кезіндегі сұйықтың кинематикалық тұтқырлық 8.6 сСт
1.1-кесте
Мұнай конденсатының есептік деректері
Параметрлер Қысқа қоспа 20% мұнай 40% конденсат Жазғы
Ағынның минималды рұқсат етілген температурасы 0°С 0°С
Мұнайдың қату температурасы 10°С -з°с
15°С кезіндегі тығыздығы 824,5 кг/м3 832,5 кг/м3
Максималды температура кезіндегі (45°С)тұтқырлығы 2,4 - 9 сСт 3
Қаныққан булардың максималды (45°С) және минималды (0°С) температура негізіндегі
Күкірт сутегінің болуы Жоқ Жок
Жеңіл меркаптанның болуы Жоқ Жоқ
Жалпы күкірттің кұрамы Жоқ Жоқ
Көмір қышқыл газының құрамы Жоқ Жоқ
Судың құрамы Жоқ Жоқ
Хлорид тұздарының судағы ерітіндісі 15мг/л 15мг/л
1.2-кесте
Мұнайдың реологиялық қасиеттері
Берілген қоспа: параметрлер 60% мұнай
40% конденсат 70% мұнай
30% конденсат
15°С ке-ін Зей тығыздық 824,5 кг/м3 832,5 кг/м3
0°С кезіндегі
кинематикалық тұтқырлық 9.0 сСт 12.5 сСт
5°С кезіндегі
кинематикалық тұтқырлық 7.4 сСт 10сСт
10°С кезіндегі кинематикалық 6.4 сСт 8.6 сСт
15°С кезіндегі кинематикалық 5.1 сСт 7.8 сСт
20°С кезіндегі кинематикалық 4.4 сСт 6.7 сСт
1.3.2 Технологиялық қондырмалардың функцияларына шолу
Өзен сорап станциясы құрамын
ӨСС аралық кайта айдау станциясы ретінде жұмыс істейді. Ол
Copy тізбегіндегі қысым бақылау аспабының бақылауының минималды мәніне жеткен
Сәйкес шығысындағы ысырма жабық жағдайда тұрған кезде және аралық
Іске қосу кезіндегі минималды ағын кезіндегі тозудан және созылмалы
Сораптың жұмыс жасауы кезінде, егер шығыс ысырма жабылатын болса,
1.3.3 Магистралды сораптар
НМ 1250 - 260 сәйкес көпсатылы
Бастапқы кезеңде магистралды сораптардың есептік қуаты (берілісі) 522 см
Келесі (кеңейтілғен) кезеңде есептелген қуаты 498 м3/сағ, қарқын (қысымның
Сораптарды басқару жүйесіне әрбір сораптың copy тізбегінде авариялық төмен
Жоғарғы температура кезіндегі айырғыш қосымша түрінде әрбір сораптың тұрқысына
Бүкіл магистралды сорғылардың жетектері - тұрақты жылдамдықты 3000 айн/мин
Магистралды сораптар үшін орналасқан қозғалтқыштар желдету арқылы салқындау жүйесі
Сорап станциясының және терминалдық технологиялық құбырлары мұнаймен алаң ішілік
Технологиялық және қосалқы құбырлық байланыс жер астымен салынады. Бұл
Жаңа құбырдың жұмыс қысымынан бастасақ құбырлық байланыс және құрылғылар
Сорапты станциялар сорап жабдықтарымен және қуаты бойынша мың киловатт
1.3.4 Болкты шоғырланған сорапты станциялар
Қабат қысымын ұстап тұру кезінде қабатқа су айдау үшін
БШСС-ны әрбір нақты жағдай үшін мынаны ескере отырып таңдайды:
қажетті айдау қысымы мен бергіштікті;
энергиямен қамтамасыз ету схемасын;
климаттық жағдайларды.
Орнатылған сораптардың түріне байланысты БШСС-ны 9,3МПа, 14МПа,18,6МПа қысымға есептеп
Негізгі жабдық ретінде жетегі СТД сериялы синхронды электроқозғалтқыштан тұратын
БШСС – ның технологиялық схемасы жер бетіндегі немесе жер
БШСС келесі түрде жұмыс істейді. Магистралды су құбырынан 1
Магистралдық мұнай құбырының 400-ден 600 км дейін үлкен аралық
1.4 Мұнайды құбыр арқылы тасымалдау
Мұнай құбыры деп - мұнайды құбыр арқылы айдауды айтады.
Ішкі құбырлар. Мұнай база және мұнай өңдейтін зауыттарында түрлі
Жергілікті. Ішкі кұбырларға қарағанда бірнеше киллометр аралықта орналасады. Мұнай
Магистралдық. Үлкен аралықты байланыстырады. Трассаның қасьшда орналасқан станциялар арасында
өндірілетін немесе сактайтьш жерден пайдаланушыға дейін (ВНТП 2-86
бойыыша) магистралдық мұнай құбыры диаметрі 219-дан 1220мм - ге
Бірінші класс - шартты диаметрі 1000-нан 1200 мм дейін;
Екінші класс - 500-ден 1000 мм-ге дейін;
Үшінші класс - 300-ден 500мм-ге дейін;
Төртінші класс - 300-мм және одан да кем.
Негізгі айдау станциясының құрамына резервуарлық парк кіреді, оның сыйымдылығы
Аралық станцияның резервуарлық паркінің сыйымдылығы өте аз болып келеді
Подстанциялық айдау жүйесінде мұнайды резервуардың кезегі бойынша қабылдайды, ал
1.4.1 Магистралдық құбырлардың негізгі кешендері мен жасақтары
Магистралдык құбыр келесі жасақ кешендерінен тұрады:
Кіріс құбырлары, бастапқы
Бастапқы айдау станциясы. Магистралдық құбыр арқылы айдалынатын мұнай жинайды,
Аралық айдау станциясы, алдыңғы станциядан келген
Мұнай айдау станциялары - мұнай құбырының ең күрделі кешендік
1.4.2 Мұнай айдаудың технологиялық схемасы
Айдау станциясы - бұл күрделі инженерлік жасақтар кешені айдайтын
Технологиялық схема бойьшша қойылатын негізгі талап ол олардың қарапайымдылығы,
Мұнай құбырмен айдау жүйесі сораптың қосқышы және резервуардың аралық
Сорап станциясында бір резервуардан кейін айдағанда: алдыңғы станциядан келген
Айдаудың қосылған резервуарымен жұмыс істеу түрі: мұнайдың резервуардағы деңгейі
Алдыңғы атап кеткен үш жүйе поршендік насос арқылы жұмыс
Тоқтатылған резервуар кезінде буланудан мұнай шығынына келтірмейді және де
Бұл жүйе толық синхрондықты қарастырады және ортадан тепкіш сораппен
Технологиялық тізбектей қосылған сорап станцияларын келесі негізгі объектілерге бөлуге
Қазіргі магистралды құбырдың айдау станцияларында ортадан тепкіш сорап қолданады,
1.4.2.1 Тік деэмульсаторлар
Кәсіпшілікте мұнайды дайындаудың дүниежүзілік тәжірибесінде ұқсас кен орындары мен
Тік деэмульсаторлардың кейбір кемшіліктері бар: өнімділіктері төмен, қыздырылған мұнайдың
Көлденеңді (горизонтальды) деэмульсаторлар. Келесі түрдегі блокты қондырғылар шығарылады: УДО-2М,
Удо-3 деэмульсаторы сурет қыздыру блогы (I), тұндыру блогы (II)
Құрамында деэмульгаторы бар мұнай эмильсиясы жылуалмастырғыштарда алдын–ала қыздырылған саң
1.1-Сурет. Удо-3 көлденең тұрқы (корпусы); 2 – қыздырылған эмульсияны
Мұнай эмульсиясы бөгетің төменгі тесіктері арқылы I бөлікке келіп
Аппараттың қыздыру бөлігінде мұнайдан бөлінген газ алдымен айырғашқа 5,
1.3-кесте
УДО-ның көрсеткіштері
Көрсеткіштер УДО-2М УДО-3 УД-1500/6
Сұйықтың бойынша өнімділігі, м³/тәул
1600 3000 1500
Эмульсиялардың сулылығы, ℅ 30-ға дейін 30-ға дейін 30-ға
Мұнайдағы судың қалдық мөлшері, ℅ 1 1 1
Жұмыстық қысым, МПА 0,6 0,6 0,6
Эмульсияларды қыздыру температурасы, °С 60-қа дейін 60-қа дейін
Сыйымдылықтың көлемі, м³ 100 200 160
Қондырғының массасы, т 42,5 56,5 50,6
Суланған мұнайды қыздыру және сусыздандырудың (немесе тұзсыздандырудың) технологиялық процесін
жылулық қуатын және өнімділігі салыстырмалы түрде төмен;
қыздыру және тұндыру блоктарын бір аппаратта орналастыру, осы блоктардың
Сондықтан, МДАЦ – ның қалыпты жұмыс істеуі үшін мұндай
Осыған байланысты қыздыру мен тұндырудың бөлек – бөлек блоктары
1.4.2.2 Блокты автоматтандырылған қыздырғыштар
Қыздыру блоктары мұнайды дайындау қондырғысының тереңірек сусыздандыру және тұзсыздандыр
Қздыру блоктарының келесідей модификациялары шығарылады: НН түріндегі «құбыр ішіндегі
НН түріндегі қыздырғыштар – көлденең сыйымдылықтар негізінде жасалған мұнай
Қыздыру құбырлары үнемі бөлінген қабат суында тұратындықтан, қабат сулары
НН түріндегі блокты қыздырғыштарды тұз шөгінділерін түзуге қабілеті аз,
БН түріндегі құбыршалы блоты қыздырғыштар (БН-5,4; БН-М) мұнайды сусыздандыру
1.2-сурет БН-5,4 блокты қыздырғышы
1-қыздырғыш құбыры; 2-қабырғалы қыздырғыш құбыры; 3-тұрқы, тұлғасы; 4-линзалы компенсатор;
БН-5,4 қыздыру блогы 1.2-сурет өзара тараткшы коллектор көмегімен тізбектей
Қыздыру блогының жұмысы кезінде автоматты түрде шығар басындағы мұнай
Қыздыру блогынан кейін мұнай эмульсиясы таратқыш коллектор бойымен саңылаусызданған
1.4.2.3 Электродегидратация
С/М түріндегі мұнай эмульсияларын электр өрісінде де бұзуға болады.
Егер сусыз мұнайды жоғары кернеудегі екі жазық параллельді элетродтар
а – таза мұнайда; б, в – полярлы су
Электр өрісінің индукциясы нәтижесінде судың диспергирленген (ұсақталған) тамшылары поляризацияланады
(1.6)
мұндағы К - пропорционалдық коэффициент; ε – электр өрісінің
Жоғарыдағы формуладан көріп отырғандай, егер тамшылардың арақашықтығы аз болып,
Эмульсиялардың бұзылуы тұрақты ток өрісіне қарағанда айнымалы ток өрісінде
Электродегидраторлар – негізінен орташа және ауыр мұнайларды терең тұзсыздандыру
Электродегидраторлар әдетте, блокты айырғыш деэмульсаторлардан кейін орнатылады. Отандық және
Қазіргі кезде 1ЭГ-160, 2ЭГ-160/3, ЭГ200-10 түріндегі электродегидраторлар шығарылады. Элекродегидраторларда
Құрамында реагент-деэмульгаторы және 10 ℅-ға дейін тұщы суы бар
2ЭГ-160/3 электродегидраторлары эмульсияларды бұзуға және құмында парафині бар мұнайды
1.4.2.4 Химреагенттерді мөлшерлеп беру блоктары
Химиялық реагенттерді (яғни, деэмульгаторларды, тоттануға, тұздың щөгуіне, парафиннің шөгуіне
РБ-2,5 және РБ-10 қондырғыларының барлық жабдықтары жылумен изоляцияланған будкада
Автоматика жүйесі сораптардың бағдарламалы жұмыс істеу режимін, мөлшерлеп берілетін
РБ-25 қондырғысының технологиялық сыйымдылық дербес блокқа шығарылған, ал технологиялық
Насос білігінің айналу жиілігін қозғалтқыш білігінің айналу жиілігін өзгерту
1.5 Резервуарлардың атқаратын қызметі мен түрлері
Мұнай резервуарлары деп – шикі және тауарлы мұнайды есепке
Тауарлы мұнай резервуарлар паркінің жалпы көлемі кез-келген кен орнының
Мұнай резервуарларын өртенбейтін материалдардан – металл немесе темір бетоннан
Тік цилиндрлі резервуарлар былай жіктеледі:
төменгі қымысдағы резервуарлар, оларды атмосфералық деп те атайды;
понтондары бар резервуарлар;
төбелері қалқымалы келген резервуарлар;
1.4-кесте
Тік болат резервуарлардың негігі мәліметтері
Резервуар түрі Нақты көлемі, м Ішкі белбеу
РВС-1000
РВС-2000
РВС-3000
РВС-5000
РВС-10000
РВС-20000 1056
2135
3340
4832
10950
20750 12.330
15.180
18.980
22.790
34.200
46.260 8.845
11.805
11.825
11.845
11.920
13.225 23.8
20.1
18.9
18.7
19.8
25.7
1.5.1 Болаттан жасалынған резрвуарлардың жабдықтары
Шикі және тауарлық мұнайды қабылдап алу, сақтау және өткізу
резервуарлардың толуын және босауын;
мұнай деңгейін өлшеуді;
мұнай сынамасын алуды;
резервуарлардың тазалануын және жөнделенуін;
мұнайдың тұтынуын және тауарлы мұнайдың астындағы судың жойылуын;
резервуардағы қысымды қауіпсіздік шегінде ұстап тұруды.
1.3-сурет. Жер үстінде орналасқан тік цилиндрлі резервуардағы жабдықтардың орналасу
1-жарық люгі; 2-гидравликалық сақтандырғыш клапаны; 3-өрттік сақтандырғыш клапаны; 4-тыныс
Іске қосу кезіндегі минималды ағын кезіндегі тозудан және созылмалы
1.5.2 Мұнайды резервуарларда сақтау кезінде шығынды болдырмау
Жеңіл фракциялардың булануына байланысты мұнайдың негізгі шығындары резервуарлардың кіші
Резервуарлардың кіші «тыныс алуы» тәуліктік температураның және сырттағы ауаның
Резервуарларды мұнаймен толтырғанда және оны босатқанда бу қоспаларын шығару
Резервуарлардағы мұнайдың булануы кезіндегі көмірсутектердің шығынын азайту әдістерін шартты
мұнайдың булануын ескертетін әдістер;
булануды азайтатын әдістер;
булану өнімдерін жинау әдістері.
1.5.3 Мұнай шығындары
Бұл негізінен мұнайды саңылаулы резервуарларда сақтау кезінде болатын жағдай,
Бірақта бұл әдіс көлемі үлкен резервуарларға жарамайды, өйткені олар
Резервуар паркінің автоматтандыруға кіретін міндеттер:
Резервуарды толтыру және қайта босатуды дистанционды қадағалау;
Қабылдау және резервуарды қысып толтыру құбырларының ысырмасын дистнционды
Жинақтау және сақтау резервуарлары мұнай және мұнай өнімін есепке
Сұйық заттарды тартатын аспапты дистанционды басқару;
1.6 Тауарлық мұнайдың жинау мен дайындаудың жетілдірілген
Мұнай өндіруші аудандардағы мұнай, газ және суды жинау мен
Осы жоғарыда аталған барлық жүйелер жетілдірілген технологиялық сұлба түрінде
мұнай, газ және суды жинау мен тасымалдау үрдістерінің
ұңғы өнімінің АТӨҚ- да газ бен сұйыққа бөлінуі және
суланған және суланбаған мұнайды бірге немесе бөлек тасымалдау;
ұңғы өнімдерін дайындау және оны одан әрі өңдеу үшін
мұнайдан газды сапалы түрде айыру;
ағынды суды дайындау және оларды ҚҚҰ жүйесіне беру;
мұнайды тауарлы сапаға дейін дайындау (сусыздандыру және тұздандыру);
тауарлы мұнайдың мөлшеі мен сапасын дәл автоматты өлшеу;
Игеру нақтылы жағдайында қандайда болмасын технологиялық үрдістерді қолдану жобалаушы
Суретте ұңғы өнімдерін жинау және дайындаудың жетілдірілген технологиялық сұлбасының
Мұнайды дайындауға арналған құрылымдар жиынтығы:
С-1-1-ші сатылы айырғыш(сепаратор);
С-2-2-ші сатылы айырғыш;
С-3-3-ші сатылы ыстық айырғыш(яғни, соңғы айырғыш);
О-1-алдын-ала сусыздандыру тұндырғышы;
О-2-тереңірек сусыздандыру тұндырғышы (көбінесе С-2 мен О-2 бір аппаратта
П-1-эмульсияны қыздыру арналған пеш;
К-тамшы түзгіш;
С-сусызданған мұнайды алдын-ала тұзсыздандыру үшін оны тұзды сумен араластырғыш;
Э- тереңірек тұзсыздандыруға арналған электродегидратор;
Р-1-тауарлы мұнайды қабылдауға арналған резервуарлар;
А-мұнайдың мөлшері мен сапасын өлшеуге арналған автомат;
НН-мұнайды айдауға арналған сораптар;
1.4-сурет. Суды дайындайтын (УПВ) және шламды дайындауға (УПШ) арналған
БО-УПН (ТБ-МДҚ)-нан келетін суды тндыру блогы;
БОН (АМҚБ)-ауланған мұнайды қабылдау болгы;
МГЦ-ағынды (сточный) сулардан (жауын суларынан) механикалық қоспаларды бөлуге арналған
БОС (АҚБ)-буферлі сыйымдылықтан ағындарды қабылдайтын және айдайтын блок;
ЕШ (ШС)-шламға арналған сыйымдылық;
БДВ (СГБ)-суды газсыздандыру блогы;
УЗР (СШӨТ)-су шығынын өлшейтін торап;
Р-2-таза қабат суларының резервуарры;
НВ (СС)-таза қабат суларына арналған сораптар.
Құбырларды белгілеу:
Н1 (М1)-айырғыштың бірінші сатысынан өткен мұнай;
Н2 (М2)-айырғыштың екінші сатысынан өткен мұнай;
Н3 (М3)-кондицияланбаған (яғни сапалық дәрежеге жетпеген) мұнай;
Н4 (М4)-тауарлы мұнай;
Г1, Г2, Г3- айырғыштың бірінші, екінші, үшінші сатыларынан
Г4-свечаға жазылатынгаз;
Г5-тауарлы мұнай газы;
В-тұщы су;
В1-СДҚ-нан кейінгі тазартылған су;
В2-алдын-ала сусыздандырудан кейінгі су;
В3-тереңірек сусыздандырудан және тұсыздандырудан кейінгі су;
В4-ластанған ағынды (сточный) суларды (әсіресе жауын-шашын суларын) тазартуға жіберу;
Ш-шламды өткізу құбыры.
Бұл бөлімде қарастырылған саңылаусыз жинау жүйесі келесідей артықшылықтарға ие:
мұнайдың жеңіл фракцияларының жоғалуына жол бермейді;
ұңғы өнімін есептеу автоматты түрде жүзеге асады;
құбырлар қабырғасында парафиннің түзілуін және жиналуын азайтады;
металл сыйымдылықтарын азайтады;
жүйеге қызмет көрсетудің пайдалану шығындарын азайтады;
жинауды, жайындауды және тауарлы мұнайдың сапасы мен мөлшеріне бақылауды
ұңғы сағасындағы қысымның есебінен мұнай, газ және суды
Бірақта мұнайды жинау және дайындаудың осы айтылған жүйесінің кейбір
жекелеген ұңғылар бойынша мұнайдың және судың шығындарын өлшеу дәлдігі
сораптық пайдалану кезінде плунжер мен цилиндр арасындағы саңылауда сұйықтық
компрессорсыз және компрессорлы пайдалану тәсілі кезінде құбыр сыртындағы кеңістікке
Осы талаптарды жүзеге асыра отырып, техникалық құралдар кешенінің құрылымы
2 АРНАЙЫ БӨЛІМ
2.1 Мұнай құбырларын жіктеу
Мұнай құбыры деп мұнай және мұнай өнімдерін тасымалдауға арналған
Мұнай құбыры мұнай тасымалдаудың ең жетілген және көптеген жағдайларда
Тұтқырлығы жоғары және тез қататын мұнай немесе мұнай өнімдерін
Мұнай құбырларының ұзындығы үлкен болғаннан кейін көптеген жағдайда жалғыз
Мұнай құбырларын жеке және жұмыс істейтін немесе жобаланатын құбырларға
2.2 Мұнайды құбырлар арқылы тасымалдау жүйелерін автоматтандырылған басқарудың міндеттері
Құбырлық тасымалдау жүйелеріне әр түрлі сипаттардағы қатаң ішкі (технологиялық,
Сансыз көп тұтынушыларды мұнаймен тоқтаусыз қамтамасыз ету реттеудің өзара
Мұнаймен қамтамасыз ету құбырлар жүйелерін реттеу мәселелері құбырлық тасымалдау
Құбырлық жүйелерді автоматты реттеу жүйесі келесі үрдістерді автоматтауға арналған:
өзінің мүдделеріне кететін энергия шығындарын минимал ету шартының орындалуымен,
жоспарлы режимдерді қамтамасыз ету және апаттық қобалжытуларды жайылдырмау мақсатымен
техникалық күйді бақылау және жұмыс жасау режимдерінің тиімділігін анализдеу
мұнайды шығару, тасымалдау және тұтыну жоспарларын орындаудың шындық жайы
ішінде құбырлық тасымалдау жүйелер объектілерінің жоспарлы және режимді көрсеткіштері
АБЖ арналуына сәйкес құбырлық тасымалдау жүйелері үшін бес функциональды-хабардар
жұмыс режимдерін оперативті жоспарлау;
жұмыс режимдерін диспетчерлік бақылау және талдау;
жұмыс режимдерін оперативті басқару;
саланың үйлесімді дамыту және қайта құру;
өндіру, тасымалдау және тарату жоспарларын бақылау және тіркеу.
Құбыр жүйесін үлкен жүйе ретінде қайсының да күйі көптеген
Шектеулер жүйесін екі бөлікке бөлуге болады, біріншісі – сыртқы
Тиімділеу есептері бірнеше этапта шығарылады.
Бірінші этап. Сыртқы параметрлерді рұқсат етілген өзгеру аудандарын құру.
Екінші этап. Ішкі жүйелердің агрегирленген сипаттамаларын құрастыру. Агрегирленген сипаттама
Ішкі жүйе ретінде тасымалдаушы бекет болып қабылданған жағдайда, агрегирленген
2.3 Магистральды мұнай құбырларының құрылыстарының құрамы
Магистральды мұнай құбырларының құрылыстарының құрамына құбырдың өзі, коррозияға қарсы
Кейбір жағдайларда магистральды құбырдың құрамына жеткізуші құбырлар кіреді, олар
Магистральды құбырдың негізгі элементтері – үзіліссіз жіп болып дәнекерленген
Ірі өзендермен қиылысқан жерлерде құбырларды кейбір жағдайларда құбырларды оларға
Трасса бойымен негізінен диспетчерлік атаулы байланыс (телефон, радиорелелік) желісі
Тасымалдаушы бекеттер бір-бірінен 50-150 километр аралықта орналасады. Тасымалдаушы насостық
Егер құбырдың ұзындығы 800 километрден асатын болса, оны ұзындығы
Жылыту бекеттерін тез қатып қалатын және жоғары тұтқырлықты мұнайларды
Мұнай құбырының шеткі пункті – мұнай өңдеу зауытының шикізат
2.4 Сораптық бекеттер жайында жалпы мағлұматтар
Сораптық бекеттеріндегі құрал-жабдықтардың құрамы, демек, автоматтандырудың көлемі де мұнай
Магистральды мұнай өнімдерінің құбыры арқылы тасымалдау қабылданған жұмыс схемасына
1,2,3 – тасымалдаушы бекеттер
2.1-Cурет – Мұнай немесе мұнай өнімін транзит тасымалдау схемасы.
Бекет бойынша тасымалдаған кезде мұнай немесе мұнай өнімі аралық
Жұмыс істеудің бұл схемасы бойынша құбырдың жұмысы тоқтаусыз болуы
Транзит тасымалдау кезінде алдағы бекеттің құбырынан сұйық тікелей насостардың
Транзит тасымалдаулар келесі схемалар бойынша жүзеге асырыла алады (2.1-сурет):
Тасымалданатын сұйық бекеттің резервуарына түсіп, одан насостармен ары қарай
Тасымалданатын сұйық құбырдан тікелей тасымалдаушы бекеттің насостарының кірісіне түседі.
Тасымалданатын сұйық тасымалдаушы бекеттің насостарының кірісіне түседі, сонымен бірге
Бекет бойынша тасымалдаулар және «резервуар арқылы» тасымалдаулар буланудан болатын
«Резервуар қосылған» тасымалдау көбірек жетілген болады. Резервуарлардағы буланулардан болатын
«Резервуар қосылған» тасымалдау поршеньді (плунжерлік) насостармен жабдықталған мұнай құбырларында
«Насостан насосқа» тасымалдау буланудан шығындары мүлдем болмайтын ең жетілген
«Насостан насосқа» тасымалдау және аралық бекеттерде резервуарларды пайдаланудан бас
Соңғы жылдары эксплуатацияға кірістірілген, қазіргі кезде салынып жатқан және
Жоғарыда айтылғаннан, электр немесе дизель жетегі бар поршеньді насостарды
Тез қатып қалатын өнімдер үшін мұнай өнімдерінің құбырларын тартқанда
2.4.1 Электр жетегін MATLAB ортасында модельдеу
Электржетегі – электрмашинасынан онымен механикалық жолмен байланысқан жұмыс механизмінен,
Электржетектері бірнеше түрге бөлінеді:
қозғалыс түріне байланысты- айналмалы немесе сызықты қозғалыс жасайтын электржетектер;
қозғалыс бағытына байланысты – реверсивті, реверсивті емес;
электрлік параметрлерге байланысты – тұрақты ток элетржетегі және айнымалы
жұмыс жасау принципіне байланысты – қозғалмалы бөлігі үздіксіз қозғалыс
электрмашиналары мен жұмыс механизмі сандарының арақатынасына байланысты – бір
Электржетектерінің ішінде ең жетілдірілген түрі – негізгі параметрлері автоматты
Дипломдық жобада қарастырылып отырған элетржетегі айнымалы ток қозғалтқыштары негізінде
Асинхронды вентильді каскад және екі жақтан қоректенетін машина негізіндегі
электржетегінің негізгі элементтерін таңдау және параметрлерін есептеу;
басқарылатын түзеткіштің иммитациялық моделін құру;
инвертордың иммитациялық моделін құру;
асинхронды вентильді каскад негізіндегі электржетегін моделдеу;
асинхронды вентильді каскад және екі жақтан қоректенетін машина негізінде
Үш фазалы көпірлік схемамен қосылған басқарылмалы түзеткіштің MATLAB ортасындағы
2.2-сурет. Басқарылатын түзеткіштің MATLAB ортасындағы моделі
Түзеткіш моделінде SimPowerSystems кітапханасының блоктары айнымалы ток кернеуі, тиристорлы
Жүктемедегі қуаттың лездік мәні ток пен кернеуге пропорционал сигналдардың
Басқарылмалы түзеткіштің шығысындағы түзетілген электр энергиясы жүктеме ретінде қарастырылған
Басқарылмалы түзеткіш кірісіндегі тоқ және шығысындағы ток пен кернеу
2.3- сурет. Басқарылатын түзеткіш моделінің нәтижелері
Қарастырылып отырған екі қозғалтқышты электржетегінің негізгі элементтерінің бірі екі
Схемада инветрор үшфазалы көпірлік схемада жасалған және ол жартылай
Инветрордың жүктемесі ретінде активті-индуктивті кедергі қарастырылған.
2.4 – сурет. Басқарылатын түзеткіш – инвертор
Инвертордың негізгі атқаратын қызметі шығысында жиілігі мен амплитудасы белгілі
Бұл талаптарды тұрақты ток көзінен қоректенетін транзисторлы түрлендіргіштер қанағаттандыра
Модельдеу нәтижелерінен көрініп тұрғандай түзеткіш тобындағы тиристорладың ашылу бұрышының
2.5-сурет. Басқарылатын түзеткіш – инвертор схемасының шығысындағы кернеу
2.6-.сурет. Басқарылатын түзеткіш – инвертор схемасының шығысындағы кернеу
Cуреттерде көретініңіздей түзеткіш және инвертор сұлбаларында оларды басқару ретінде
Вентильді каскад схемасымен жұмыс жасайтын бірінші асинхронды қозғалтқыштың моделі
2.7- сурет. Асинхронды вентильді каскад схемасымен жасалған электржетегінің
Түзеткіштік топ тиристорларының ( )- ашылу бұрышының шамасы
2.8- сурет. Басқару бұрышы болғанда
2.4.2 Ротор тізбегі арқылы басқарылатын асинхронды электр жетегінің математикалық
Асинхронды қозғалтқышты ротор тізбегіндегі қосымша ЭҚК арқылы басқарудың динамикалық
Мысалы тұрақты тоқ электр жетектеріндегі тиристорлы түрлендіргіштерде инвертордың
2.9 - сурет . «Асинхронды қозғалтқыш – түзеткіш –
Ротор тізбегіндегі ЭҚК тұрақты ток тізбегіне сұлба коэффициентіне (
(2.1)
Электромагнитті моменттің ротор тізбегінденгі токтан тәуелділігін келесі теңдеуден көруге
(2.2)
мұндағы - қозғалтқыштың полюстер саны;
3.19-Сурет – Жүйенің жұмыс нүктесінде сызықтандырылған құрылымдық сұлбасы
2.10-сурет. АВК сұлбасында қозғалтқыш тұрақтысы
Жоғарыда жүйеміздің жұмыс нүктесінде сызықтандырылған динамикалық құрылымдық сұлбасы келтірілген.
2.11-сурет. Жүйенің жұмыс нүктесінде сызықтандырылған Matlab ортасындағы құрылымдық
Өзіміздің қарастырып жатқан қозғалтқышымыздың мәндерін қойып, Matlab ортасында құрылымдық
2.12-cурет. Ротор тізбегіндегі ЭҚК-ға қатысты жылдамдықтың өтпелі сипаттамасы.
2.5 Мұнай құбырларының жеке құрылыстарын автоматтандыру
Магистральды мұнай құбырларын автоматтандырудың негізгі мақсаты − бір орталықтан
Магистральды құбырдың негізгі құрылыстары, олар − тасымалдаушы насостық бекеттер
Автоматтандыру дәрежесі және жүйесі техникалық-экономикалық анализ арқылы анықталуы тиіс.
Қазіргі уақытта автоматтандыру дәрежесі бойынша тасымалдаушы бекеттерді келесі топтарға
Қолмен істелінетін басқаруы бар бекеттер;
Қолмен істелінетін басқаруы, сигнал беруі, және насостық бекетте немесе
Жергілікті диспетчерлік пунктінде орналасатын басқару қалқанынан орындалатын автоматты қорғауы
Тасымалдаушы бекеттердің біреуінде немесе тіпті мұнай құбырының трассасынан басқа
Қолмен басқарылатын насостық тасымалдаушы бекеттер бұрын жасалынатын; қазіргі кезде
Бекет кірісіндегі және шығысындағы қысым;
Әр жұмыс істейтің агрегаттың айдамалау сызығындағы қысым;
Бекеттен өтетін сұйық тұтынуы;
Резервуарлардағы (олар бар болған жағдайда) сұйық деңгейі;
Резервуарлардағы жоғары және төмен деңгейдің сигнал беруі;
Құбырларда тасымалданатын және резервуарлардағы сұйықтың деңгейі;
Насостар сальниктерінен кеміп қалуларын жинайтын резервуарда жоғары деңгейдің сигнал
Осыған қоса, БӨП қалқанына көптеген жағдайларда қосымша қызметтердің –
Жоғарыда айтылған тасымалдаушы агрегаттарының бақылау нүктелеріндегі температура туралы ақпараттарынан
Орталық диспетчерлік пунктінен басқарылатын толығымен автоматтандырылған насостық бекеттер бағдарламалық
Мұнай өнімдерінің құбырларындағы тұтқырлығы жоғары және тез қатып қалатын
Технологиялық үрдістің параметрлерін бақылау және олар нормалы мәндерден ауытқып
Қолмен басқарылған кезде, жылулық бекеттер сипаттаушы нүктелерде температураларын бақылау
Бірізді тасымалдауларды орындайтын мұнай құбырларындағы насостық бекеттер өнімдерді бөлу
Автоматтандырылған насостық бекеттерде бұл құрылғылар қабылданған құбыр басқару схемасына
2.6 Магистральды мұнай өнімдерінің құбырларының негізгі құрылыстарын автоматтандыру
Мұнай базаларында автоматтандыруды ендіру технологиялық құбырлардың дәлдігі жоғарырақ схемаларын,
Бұл, тасымалдау бекеттерінде негізінен мұнайдың және мұнай өнімдерінің бір
Магистральды құбырларды автоматтандыру, ең алдымен қолданылатын құрал-жабдықтырға арнайы талаптар
Жоғары сенімділік;
Сенімді қорғау жүйесі;
Құрылғылар мен мойынтіректердің сырттарына, және электр қозғалтқыштарының орамдарына салынған
Жабдықтарды бақылау және өлшеу құрылғыларымен және автоматика аппаратурасымен (басқару
Автоматты жұмысқа бейімделген майлаудың сенімді жүйесі;
Қауіпті вибрацияларды минимумге дейін түсіретін, жабдықтың біркелкілігі және теңгерілуі;
Өрттен қорғаудың сенімді шаралары − жүйенің герметикалығы, сенімді вентиляция,
2.7 Тез қататын және тұтқырлығы жоғары мұнай үшін салынған
Тез қататын және тұтқырлығы жоғары мұнай және мұнай өнімдерін
Басты алаңына келетін мұнайдың немесе мұнай өнімінің температурасы. Бұл
Резервуарлардағы мұнай немесе мұнай өнімдерінің температурасы; сипаттаушы нүктелердің саны
Қыздырушы құрылғылардың (жылу алмастырушыларының, пештердің) кірісіндегі және шығысындағы мұнай
Пеш шығысындағы температураны келесілер арқылы реттеуге болады:
Температура реттеуішімен басқарылатын реттеуші клапанмен пештің оттығына отынды жіберу
Екі параметр − отынның жұмсалуы және шығып тұрған отынның
Екі параметр − отынның қысымы және шығатын мұнайдың немесе
2.8 Мұнайды тасымалдауға даярлау
Мұнай кен орындарын өңдеу қағида бойынша скважиналардан фонтан болып
Әр түрлі кен орындарындағы скважиналардан шығатын қабаттық сулар оларда
Мұнайда судың бар болуы тасымалданатын сұйық көлемдерінің өсуімен және
Өңделетін өнімнің сапасы үлкен дәрежеде шикізаттың, яғни мұнайдың сапасына
Мұнайда механикалық қоспалардың (құм және лай бөлшектерінің) бар болуы
Жоғарыда келтірілген себептер мұнайды тасымалдауға дайындау қажеттілігін түсіндіреді. Затында,
2.9 Мұнайды тасымалдағанға арналған насостар
Насостар жөнінде қысқаша мәліметтер. Энергия берілген кезде қысым арқылы
Насостар туралы қазіргі заман ғылымы оларды жұмыс істеу принципі
Қалақты насостарда энергияны түрлендіру доңғалақ қалақтарын айнала ағып, олардың
Қалақты насостар центрден тепкіш (тарамдалған), диагональ және осьтік (пропеллерлі)
Қалақты насостардың ПӘК 0,95-0,98 мәндеріне дейін жетеді де, орташа
Насостардың негізгі параметрлері. Насостардың негізгі параметрлері болып жіберу, қысым,
Жіберу. Насостың нақты жіберуі деп уақыт бірлігінде қысымдық патрубоктен
Насостың теориялық жіберуі (QT, GT) деп уақыт бірлігінде насостың
(2.3)
Q нақты көлемдің жіберуін өлшеуіштермен, көлемдік санауыштармен өлшейді.
Насос қысымы. Насос қысымы Н деп насостан өтетін сұйық
(2.4)
мұндағы: рН, zH, vH – айдамалау жағындағы ағымның қысымы,
рВ, zВ, vВ – насос кірісіндегі параметрлер.
Қуат. Насостың жұмсалатын P қуаты ватт және киловатпен өлшенеді.
(2.5)
Pп пайдалы қуатының P жұмсалатын қуатқа қатынасы насостың жалпы
(2.6)
Жұмсалатын қуат P келесі формуламен анықталады:
(2.7)
Жылдамдық коэффициенті. Жылдамдық коэффициенті қалақтық насостардың салыстырмалы сипаттамасы болып
(2.8)
n айналу жиілігі берілген болған кезде ns жылдамдық коэффициенті
Мұнай кен орындарында мұнайды және мұнай эмульсияларын тасымалдағанға негізінен
Центрден тепкіш насостарда сұйық қозғалысы жұмыстық доңғалақтардың сұйықты айналдырған
Центрден тепкіш насостар бір доңғалақты (бір сатылы) және бірнеше
Мұнай өнеркәсібінде көбінесе бір және бірнеше сатылы, НД және
Егер де бір насостың керекті жіберуді немесе қысымды қамтамасыз
Центрден тепкіш насостардың келесідей артықшылықтары болады: шағын габариттер, біршама
Центрден тепкіш насосқа қозғалтқыш таңдаған кезде, қозғалтқыштың айналу жиілігіне
(2.9)
(2.10)
(2.11)
(2.12)
мұндағы М – қозғалтқыш моменті.
Мұнайды және мұнай өнімдерін құбырлық тасымалдауға арналған насостар 6-7
Ең көп тараған центрден тепкіш насостарының негізігі техникалық мәліметтері
2.1-Кесте
Центрден тепкіш насостардың техникалық мәліметтері
Насос маркасы Жіберуі
м3/сағ Қысымы, м Электрлі қуаты, кВт Айналу жиілігі, мин-1
Бір сатылы бақылау насостары
1,5-К
6-14
20,3-14
2,2
2900
60,5
2К-6
10-30
34,5-24
4
2900
78
ЗК-6
45
54
20
2900
301
ЗК-9
30-54
34,8-27
7
2900
141
4К-6
90
87
55
2900
496
НК типті насостар
НК-65/35
65-35
7-24
13-90
3000
80-200
НК-200/120
200-180
7-21,0
35-180
3000
100-300
НК-560/335
560-335
7-30
100-600
3000
200-700
МС типті бірнеше сатылы секциялы насостар
ЗМС-10×2
34
46
7
1950
185
ЗМС-10×3
34
69
10
2950
213
ЗМС-10×4
34
92
14
2950
241
ЗМС-10×5
34
115
17
2950
269
4МС-10×2
60
66
17
2950
220
4МС-10×3
60
99
25
2950
254
4МС-10×4
60
132
33
2950
280
4МС-10×5
60
165
42
2950
324
Бірнеше сатылы мұнай насостары
8НД-9×2
150-180
95-140
29
1500
1837
8НД-9×3
200-250
210-305
45
1500
3370
8НД-10×5
300
420
500
2950
3492
8МБ-9×2 400 300 400 3000 1875
14Н-12×2 1100 370
3000 4900
Қазіргі уақытта мұнай тасымалдаушы бекеттерінің центрден тепкіш насостарының жұмыс
2.10 Магистралды мұнай құбырының сызықты бөлігінін ерекшеліктері мен қасиеттері
Қазіргі заманда мұнаймен жабдықтау жүйесінің негізгі ерекшелігі олардың кең
Басқа энергетикалық жүйелермен салыстырғанда мұнай және газ жабдықтау жүйесінің
Тағы да бір айрықша белгісі-технологиялық процестердің айтарлықтай жай жүруі.
Мұнаймен жабдықтау жүйесінің сипаттамасы:
Оларды құру мұнай ресурстарынын жоспарлы көлемі өзгерген жағдайда жүйе
Басқарудың иерархиялық құрылымының күрделілігі. Баскару ұйымы орталыктандырылған
3.Жүйелік - бұл бір есептің әртүрлі деңгейдегі есепшелері және
Мұнай және газбен жабдықтау жүйесінің өлшемділігі. Өте үлкен санды
5. Тұтастығы. Мұнай және газбен жабдықтау жүйелері технологиялық тұрғыда
6. Материалды-техникалық ресурстар жоспарының өзгеруі. Ауыл шаруашылығындағы кейбір диспропорциялардан,
Мұнай және газбен жабдықтау жүйесінің технологиялық принципіне сай өндіру
2.11 Бақылау және басқару практикасы
Айдау сорабын автоматтандырудың мақсаты оларды қауіпсіз және апатсыз пайдаланылуын
Айдаушы сорапты автоматтандырудың қабылданған көлемі оларды қашықтан басқару мүмкіндігін
Қарастырылған есептерді орындау үшін сораппен айдаушы магистралды мұнай құбырында
Онан басқа «сораптан-сорапқа» схемасы бойынша жұмыс жасайтын айдаушы мұнай
Көмекші жүйелерді автоматтандыру операторлық пен диспетчерлік бакылау мен басқару
Бірінші топ жүйелерін автоматтандыру кезінде әдетте олардың бір бағдармен
Бірінші топтың көмекші жүйелері автоматты түрде «көмекші жүйелердің, жіберілуі»
Толығымен автоматтандырылған магистралды мұнай құбырларында айдаушы сорапты бақылау және
«Сораптан-сорапқа» жұмыс жасайтын магистралды мұнай құбырларды; аралық станцияларында, айдаушы
Сыйымдылықпен жұмыс жасайтын магистралды мұнай құбырларының станцияларында жұмыс жасайтын
Магистралды мұнай құбырымен басқаруды орталықтандыру үшін, телемеханика жүйелерін енгізу
Аралық станциялардың соруындағы қысымды міндетті түрде, станцияны магистралдан өшіріп
Станцияларды айдамалауда құбырдағы қысымды бақылау үшін диспетчерлік бөлмеде дыбыстық
Операторлық бөлмеде толығынан айдаушы сораптау бөлмесіндегі бақылаумен басқару диспетчерлік
2.12 Автоматтандыру жүйелерін құру бойынша негізгі талаптар
Магистральді мұнай құбырларының
магистралъді сораптық;
сүзгі-балшық ұстаушылар торабы;
қысым толқындарын бәсеңдету жүйесі (ҚТБЖ);
жапқыш арматуралы қысымды реттеу торабы;
тазарту және диагностика құралдарын қабылдау мен іске косу (өткізу)
Негізгі технологиялық жабдықтың жұмыс жағдайын тікелей қамтамасыз етудің қосалқы
жылыстауларды жинау мен айдаудың;
промвалсыз қосылысты камераларды қосымша желдетудің;
электр залды қосымша желдетудің;
электр қозғалтқыштарды қосымша желдетудің;
үй-жайларды ағынды-сорғыш желдетудің қосалқы жүйелері бар.
Негізгі технологиялық жабдықтар
операторлық (бір алаңда
жабық тарату кұрылғысы (ЖТҚ);
басқару станциясының қалқаны (БСҚ);
байланыс торабы;
электрхимиялық қорғаныс құрылғысы (ӘХҚ);
- апаттық электр станциясы және кепілді қорек кұрылғысы.
МҚС-та автоматты өрт сөндіру жүйесі (қондырғысы) көзделген. Басты МҚС-та
қосымша сораптық;
мұнайды есепке алу торабы (қажетіне қарай);
сұйық қойма паркі бар.
МҚС-тың автоматтандыру нысандары:
магистральді сораптықтар;
қосымша сораптықтар;
сұйық қойма парктері (СП);
мұнайды есепке алу тораптары (MET).
Автоматтандыру деңгейі МҚС-ты операторлықтан, бір алаңда орналасқан жағдайда бірнеше
Операторлықта МҚС технологиялық жабдығының жұмыс істеу параметрлерін көрсету мен
ЖДП-те МҚС-ты, ММҚ желілік бөлігін, сұйық қойма паркін, мұнайды
ӨДҚ-де (ОДП-та) МҚС пен ММҚ желілік бөлігінің телемеханикасы жүйесінің
2.13 Магистральды сораптардың манометрлік режимімен тиімді басқару есебінің математикалық
ТҮАБЖ-нің тапсырмасы болып электр энергияның минималды шығыны кезінде сораптар
(2.13)
(2.14)
мұнда: - сорапқа берілетін қысым; QH
Динамикалық бағдарламалау көмегімен әрбір магистральды сорапқа келетін қысымның бөлінуін
Мұнайды сығу үшін қажетті энергияның толық шығындары мына теңдеумен
QH = E = ∑K((Pi/Pi-1)2-1)
Pi және Рі+1 - сораптың кірісіндегі және шығысындағы мұнайдың
Q = K((Pi/Pi-1)a-1)
Бізге қажетті қысымның бөлінуін алуға болатын, әрбір сорапта басқарушы
P0≤P1≤P3(2≤P1≤40) (2.17)
мұнда: Ро- кірістегі қысым (2 атм.); Р3 - шығыстағы
Q/K = Q* = ∑((Pi/Pi-1)a-1) (2.18)
Соңғы 3-сорап үшін жазамыз:
P =((Pi/Pi-1) -1)
Р - Рі мүмкін (шекті) мәндерінің ауданы.
Р2 берілгендіктен, берілген айнымалылар бойынша минимум іздеудің қажеті жоқ:
P =((P /P ) -1)
2-сорап үшін:
P =(P P )
Бұл кезде:
Р2опт максимумды немесе минимумды беретінін білу үшін, Ψ
∂ ψ /∂P =α(α-1) ∙ P
∂ ψ /∂P =2α P
Сәйкесінше Р2опт шынымен де Ψ2 функциясының минимумын береді. (2.22)-өрнегін
P =((P P )/P -1)+(P
P = (((P /P )
(2.24)
∂ψ /∂P = αP /P
Бұл кезде: P P =
P =(P P )
Сондықтан Р минимумы
P=((P P ) /P )+(P
Сонымен, Q*=f (Р0) тиімділік критерийін алдық, Q-ді есептеу
2.13.1 Алты сораптың сипаттамалық есебі
Алты сорап көлемі бойынша роторлық насостарға жатады, әрбір орын
Оның шарты өзгертуімен бірдей өнімділік тасымалдау
айналым саны өзгеру қаралған
(2.27)
(2.28)
айдаланатын сұйықтықтың тұтқырлығы өзгеруі қаралған
(2.29)
(2.30)
-өнімділік, қуат, айналу саны, барлық және көлемдік ПӘК, айдаланатын
Көлемдік коэффициенттің мөлшері алдынғы айдалынған өнімнің
(2.31)
1-есеп. Мұнай айдау кезінде және
1. Шешуі: НМ 1250-260 сораптың сипаттамасы:
2. НМ 1250-260 насосында дөңгелек сұйықтық екі кірісін, Рейнольд
(2.32)
3. Рейнольд өтпелі және шектеулі саны, сонымен қатар коэффициенті
(2.33)
Дәл осылай сияқты ,онда қысымды қайта
4. Коэффициенттерді қайта есептейік мына формулалармен:
(2.34)
(2.35)
k =1- lg =1-0,352*lg .
5. Мына формуланы пайдаланамыз:
(2.37)
в
(2.39)
(2.40)
.
(2.41)
Тұтқырлығы жоғары мұнай тасымалдануы мына формуламен анықталады:
(2.42)
2-есеп. Тасымалдау шарттарына арналған коэффициенттер есептеу
Шешуі:
1. Сорап номинальды түрде жоғары тұтқырлы мұнайды айдау барысында
(2.43)
2. Сорап обьектісі мына есептеумен:
(2.44)
3. Төмендегі есептеудегі ізделіп отырған коэффициенттерді табамыз, m=1 мен
(2.45)
(2.46)
(2.47)
4. Төмендегі есептеумен мұнай айдау m=0,25 турбулентті тәртібі тегіс
3-есеп.
1. НМ 1250-260 типті насостардың айдау май шығынды 0,6
Шешуі: насостан алынған сипаттамалар
(2.48)
кезінде
2. Төмендегі есептеуден насостын қысымы жоғарлауын көрсетеді:
(2.49)
3. Насостың ПӘК-ті мына есептеумен:
немесе 30,3 %.
(2.50)
4. Насостың қабылдау қуаты:
(2.51)
5. Алты насостың электр қозғалтқышының қуаты:
(2.52)
2.14 Автоматтандыру жүйесінің құралдары
Жүйе аппаратты түрде екі бөлікке бөлінуі мүмкін:
процессорлық бөлік;
қосымша бөлік.
Екі бөлік те өзара интерфейсті шина PROFIBUS-DP арқылы байланысқан.
оператор панелі ОР37;
қоректендіру блогы PS 307;
орталық процессор CPU 314 ІҒМ;
аналогты сигналдарды енгізу модулі, оптикалық оқшаулау, 2 кіріс,
кедергінің, термопаралардың, ток күшінің, кернеудің сигналдарын өлшеу,
диагностика, 9/12/14 бит рұқсат ету, кернеу астында қондыру/алмастыру;
аналогты сигналдарды шығару модулі, оптикалық оқшаулау, 2 шығыс,
кернеудің ток күшінің шығыс сигналдары, 11/12 бит рұқсат ету,
дискретті сигналдардың кіріс-шығыс модулі, оптикалық оқшаулау, 16
кіріс және 16 шығыс.
Қосымша бөлікке кіретіндер:
орталықтанбаған периферия SM 332құрылғысы;
батырмалы панель PP17;
қоректендіру блогы PS 307;
интерфейсті модуль 1М 365;
аналогты сигналдарды енгізу модулі, оптикалық оқшаулау, 8 кіріс,
кедергінің, термопаралардың, ток күшінің, кернеудің сигналдарын өлшеу,
диагностика, 9/12/14 бит рұқсат ету, кернеу астында қондыру/алмастыру;
аналогты сигналдарды енгізу модулі, оптикалық оқшаулау, 8 кіріс,
PtlOO, Pt200, Pt500, PtlOOO, CulO, N1100, Nil20, Ni200, №500,
Ом, 0...300 Ом, 0...600 Ом сиғналдарын өлшеу, 16 бит
4 топ;
аналогты сигналдарды енгізудің 2 модулі, оптикалык оқшаулау, 8 кіріс,
кедергінің, термопаралардың, ток күшінің, кернеудің сигналдарын өлшеу,
диагностика, 9/12/14 бит рұқсат ету, кернеу астында қондыру, алмастыру;
дискретті сигналдарды енгізу
дискретті сигналдарды шығару модулі, оптикалық оқшаулау,
шығыс 24В;
дискретті сигналдарды шығару
шығыс=24В.
Төменгі деңгейдің техникалық құрылғылары технологиялық; қондырғылардың күйі туралы ақпаратты
Төменгі деңгейдің техникалық құрылғыларының құрамына датчиктер, қалыпқа келтіруші түрлендіргіштер,
ББ ТҚ таңдау келесі принциптерге негізделеді:
нақты уақыттағы таратылған басқару жүйесіндегі жұмыс (жоғарғы дәрежедегі жылдам
программалық қамтамамен және басқару алгоритмдерін орындағаннан
кейін объектпен үйлесімділігі;
ашық архитектура;
адамсыз технологиялар талаптарына
объектті-бағыттық компоновка;
стандарттау мен унификациялау принциптерін ескере отырып, қазіргі
заманғы микропроцессорлық техниканы қолдану.
ББ жобалауда жоғарыда аталып өткен принциптерді жүзеге асыру модульды
ББ SIEMENS (Германия) фирмасының SIMATIC тобының техникалық құрылғыларында іске
Бұл фирманың өнімдері ISO 9001 талаптарына сәйкес келеді және
ББ МАС-ның технологиялық қондырғыларының түйіндерінің (немесе жүйешелерінің) жұмысы туралы
токтың унифицирленген сигналдары 4-20 мА;
дискретті сигналдар «құрғақ» контакт (байланыс) 24В;
айнымалы кернеу сигналдары ±10мВ;
Pt100 кедергі термометрлерінен түсетін сигналдар.
2.14.1 Арматура және бақылау-өлшеу аспаптары. Құбырлық арматура
Міндетіне байланысты арматураны келесі топтарға бөледі:
жапқыш;
сақтандырушы;
реттеуші;
Арматураның негігі параметрлері - өткізу тесігінің шарттары диаметрі, шартты
Арматураның шартты диаметрі деп қосылған құбырлардың натылы өткізу диаметрін
Шартты қысым – бұл қолайлы температуралық жағдайлардағы бұйымды пайдалану
Жұмыстық қысым – бұл нақты температуралық жағдайында пайдалану кезіндегі
Жапқыш арматура аппаратураны, аспаптарды және құбырлар желісінің кейбір бөліктерін
Жапқыш арматураға крандар, ысырмалар және вентилдер жатады. Жапқыш арматураның
Крандар, әдетте, төмен қысымдағы құбырлар желісінде қолданылады. Жапқыш кран
Ысырмалар. Мұнай, газ және су тасымалдаушы құбырлар жүйесінде қолмен
Вентилдерді – бақылау - өлшеу аспаптарын жалғау үшін, үрлеу
Сақтандырғыш клапандар қысымның берілген мәнінен асып кетуі немесе жүйенің
Кері клапандар тасымалданатын өнімнің берілген бағытқа қарама – қарсы
Реттеуші арматура технологиялық процестің параметрлерін берілген аралықта автоматты түрде
2.14.2 Бақылау - өлшеу аспаптары (БӨА)
Бақылау - өлшеу аспаптары қысым мен температура шамаларына бақылау
Температураны өлшеу үшін термометрлерді қолданылады, барлық термометрлердің жұмыс істеу
заттың көлемі – аспаптарды ұлғайту термометрлері деп атайды;
тұйықталған ыдыстағы қысым – манометрлік термометрлермен;
электрлік кедергілер – кедергілер термометррі, термо – электрлік;
қозғалмалы күш – термоэлектрлік пиро – метрлерімен;
сәуле шығару қабілеттілігі – сәулелену термометрлерімен;
Ұлғайту термометрлері спиртті (төменгі температуралар үшін) және сынапты (жоғары
Манометрлік термометрлер – 60-тан 400°С-ге дейінгі аралықтағы температураны өлшейді.
Кедергілер термометрі – 50-ден 650°-ге дейінгі аралықтағы температураны өлшейді.
Термоэлектрлік пирометрлік – 50-ден 2500°С-ге дейінгі аралықтағы температураны өлшейді.
Артық қысымды өлшеу үшін манометрлерді, вакуумды өлшеу үшін вакуумметрлерді,
Манометрлер мен вакуумметрлерді құрылысы ұқсас. Олардың айырмашылығы мынада, яғни
2.14.3 Ультрадыбысты деңгейлі датчик
Ультрадыбысты деңгейлі датчиктер ДУУ4 әртүрлі сұйық өнімдердің (мұнай және
Датчиктер төмендегідей жұмыс істей алады:
сұйық өнімдердің деңгейін контактті автоматты түрде өлшеу;
араласпайтын сұйық өнімдердің 4 – деңгейге бөліп, контактті автоматты
бақыланатын ортаның температурасын бір нүктеде өлшеу;
бақыланатын ортаның қысымын өлшеу;
Шығу сигналдарының шығу типіне байланысты датчиктарды келесі комплексті түрінде
ДУУ 4– ТВ комплекті датчиктігі өздігінен хабар береді (әрі
ДУУ 4 – ДС – дан және ұшқынды қауіпсіз
ДУУ 4– RS – ПП және ұшқынды қауіпсіз блок
Датчиктердің әр түрлі комплекттерден тұруы технологиялық процестерді басқару жүйесінде
ДУУ – ТВ датчигі 4...20мА ток сигналдарымен қамтамасыз етеді.
ДУУ 4 – RS комплектісі ағымдағы RS –
ГОСТ 1550 – ге сәйкес климатты факторлардың номинальды көрсеткіші
сыртқы ортаның жұмыс жасау температурасы – 45 тен +75
ауа ылғалдылығы 35 С кезінде 100%;
атмосфералық қысымның өзгеруі 84 тен 106,7 кПа;
атмосфера түрі 3, 4;
ДУУ 4 датчигінің техникалық сипаттамасы
2.1 ДУУ 4 – 01...-04 датчиктері үшін сезімтал элементтердің
2.2 ДУУ 4 – 01...-04 датчиктері үшін төменгі өлшенбейтін
(0,1+Н )метрден, ДУУ – 05...08 (0,15+ Н
2.3 Екі қалтқы арасындағы өлшенбейтін деңгейі аймағы көп
2.4 Өлшенбейтін деңгейдің көлемі қалтқылардың өлшемінен анықталады.
2.5 Бақыланатын орталардың көрсеткіштері :
жұмыстың қысымы;
ДУУ 4 – 01 ...08 датчигі үшін 2 МПа
ДУУ 4 – 10 – 12 – 14 –
температура – 45 тен +65 С дейін;
сұйықтың тығыздығы 500 ден 1500 кг/м .
Жалпы құрылғылары және датчиктердің жұмыс жасау принципі
Датчик бақыланатын параметрлердің ағымдағы көрсеткішін өлшеуді қамтамасыз ететін ПП
Өнім деңгейі өлшеу уақытпен өлшенетін деформациялық қысқа импульсінің сталды
ПП – да уақыт ток импульсінің пайда болу кезінен
Н,м деңгейіндегі көрсеткіш төмендегі формуламен анықталады:
H = B-L
мұнда В – датчикті орнататын база,м. L –
Белгі беру (сигнализация) және жауып тастау (блакировкалау) үшін электроконтактілі
2.15 Программалық қамтамасыздандырудың сипаттамасы
STEP7 программалық қамтамасыздандыру пакеті SIMATIC S7, М7, С7 бағдарламаланатын
қамтамасыздандырудың бір бөлігі болып табылады. Сонымен қатар, ол ДГ.
STEP7 негізгі (базалық) пакеті қолданушыға оның жобасын жүзеге асыру
SIMATIC Manager - SIMATIC S7, SIMATIC C7 және SIMATIC
үшін арналған деректер мен барлық аспаптық құралдарды оңай қарап
топтық басқару үшін. Барлық құралдар автоматты түрде SIMATIC Manager
шақырылады.
Symbol Editor - глобальды өзгерістер үшін арналған деректер мен
сынның символдық белгіленуін анықтау үшін. Символдық белгілеулер барлық
қосымшаларда көрінеді.
Hardware Configuration - барлық модульдерді параметрлеу үшін және
автоматтандыру жүйесінің аппараттық қамтамасыздандыруын программалық
конфигурациялау үшін. Барлық енгізілетін параметрлер
тексеріледі.
Communication - MPI арқылы автоматтандыру компонеттері арасында
деректерді уақыт бойынша басқарылатын циклдік тасымалдау немесе МРІ,
PROFIBUS немесе Industrial Ethernet арқылы берілетін тасымалдау оқиғалары;'
басқару тапсырмасы үшін.
System diagnosis - бақылағыш күйі туралы қолданушыға мағлұмат
үсынады.
Information functions - CPU деректерінің және қолданушымен жазылған
бағдарламаның күйі туралы жылдам мағлүмат алу үшін.
Құжаттау - колданушыға барлық жобаны
үсынады.
Программалар редакторы - қолданушы программасын кұру үшін STEP7
EN 61131-3 стандартына жауап беретін, келесі программалау тілдерінен
тұратын, программалар редакторын үсынады: Statement List (STL); Ladder
Diagram (LAD); Function Block Diagram (FBD). Сонымен
тапсырмалар үшін технологияға
деңгейдегі қосымша программалау тілдері
құрамында блоктардағы барлық
программалар бар.
STEP7 STEPS-ке ұқсас негізгі нүсқаулар (командалар) жиьштығьша ие. Бұл
Екілік логика, ығыстырулар, сөздері бар операциялар;
Таймерлер / санағыштар; Салыстыру, түрлендіру операциялары;
Математикалық функциялар (соның
дәрежелі, логарифмдік функцияларды да косқанда);
Программамен басқару (жақшалар, ауысымдар, шақыртулар);
Үзу нүктелерін орнату; Кіріс/шығыстарды орнату; көп процессорлы
жұмысты қолдау (тек қана S7-400).
ОР27 оператор панелін программалау үшін Pro Tool / Pro
Автоматтандырудың қазіргі заманғы концепциясы процестердің визуализациялануына жоғары талаптар қояды.
-ч*
машиналық деңгейде архивациялау қажет.
Ал, жаңа, РС-бағытты адам-машина интерфейсіне негізделген SIMATIC Pro Tool
SIMATIC Pro Tool / Pro Runtime келесілерді қамтамасыз етеді:
Векторлык графиктік, сонымен қатар, динамикалық атрибуттарды,
графиктерді, аумақтарды, стандартты кіріс-шығыс өрістерін кеңінен таңдау
арқылы визуализациялау процесін;
Хабарламалармен алмасудың интегралданған жүйесін;
Процесс деректері мен хабарламаларын архивациялауды;
Қолданушы функциясы үшін арналған Visual Basic;
Оптикалық интерфейсті қоса санағанда және SIMATIC S5 / S7
басқа да
интерфейстерді.
SIMATIC Pro Tool / Pro Configuration көмегімен SIMATIC C7
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
3.1 Нарыққа өткізуін бағалау
Бұл ТП-нің АБЖ-сін өндірістің көлеміне байланысты, өзгерту арқылы кез
Мұндай АБЖ-сін тек Қазақстан емес, барлық шет елдерінде қолданады.
Қазіргі кезде ішкі және сыртқы нарықта ірі және кіші
3.2 Автоматтандыру жүйесін өңдеу мен пайдалануға жұмсалатын қаражатты есептеу
Автоматтандыру жүйелерін пайдалануға
өңдеушілер жалақысы;
автоматтандыру құралдарын сатып
монтаждауға жұмсалатын қаржы.
Автоматтандыру жүйесін өңдеу үшін келесі тұлғалар талап етіледі:
Өңдеуші-инженер;
Өңдеуші-кеңесші;
Бағдарламалаушы.
Автоматтандыру жүйесінің жасалу мерзімі – 2 ай; Автоматтандыру жүйесін
3.2.1 Өндеушілер жалақысын есептеу
Өңдеушілер жалақысы келесі формуламен анықталады:
Ж’=N ∙ n ∙ b,
мұндағы N — өндеушілер саны, адам; n — өңдеу
N = 3, n = 3, b = 140000
Ж'=(Ж1'-Ж1' ∙ Нп/100%) ∙НС/1ОО%+Ж1',
Мұндағы: Нп - жалпы зейнетақы қорының шығын мөлшері, %;
3.1-кесте
Өңдеушілер жалақысы
№ Жұмысшылар Саны Жалақысы
1 Өңдеуші-инженер 1 50000
2 Өңдеуші-кеңесші 1 45000
3 Бағдарламалаушы 1 45000
3.2.2 Құрастыруға кеткен шығындарды есептеу
Өңдеуші - инженердің жалақысы - 50000 теңге
Ж1' = 3 ∙ 1∙50000 = 150000 теңге
Жө1=(150000-15000)∙0.11+150000=164850теңге Кеңесшінің жалақысы - 45000 теңге
Ж2' =3 ∙1∙ 45000 = 135000 теңге
ЖК2= (135000-13500)∙0.11 + 135000 = 148365 теңге
Бағдарламалаушының жалақысы - 45000 теңге
Ж'3 = 3 ∙ 1 ∙ 45000 = 135000
Ж'з = (135000 - 13500) ∙ 0.11 + 135000
∑Ж'ө = Ж'І + Ж'2 + Ж'3 = 164850+
3.2.3 Автоматтандыру құралдарын
Автоматтандыру құралдарының құны мынаны құрайды (3.2-кесте):
А = 19 276 086 теңге.
Қосалқы және қордағы
Үқб=А∙0,05
Үкб= 19276086∙0,05 = 963804 теңге.
Сонымен, қорытындылай келе, автоматтандыру құралдарын сатып алуға жұмсалатыны:
Б = А+Үкб,
Б = 19276086 + 963804 = 20239890 теңге.
Оларды тасымалдауға сатып алуға кеткен қаражаттың 2%-і жұмсалады:
Үтк = Б∙0,02,
Үтк= 20239890 ∙ 0,02 = 404798 теңге.
3.2-кесте
Автоматтандыру құралдары мен аспаптарына кеткен шығындар
Атауы Саны Бір данасының құны Барлығы, теңге
Метран-ТП-8043 кедергі термотүрлендіргіші 9 4560 41040
Метран-ТП-9211 кедергі
термотүрлендіргіші 3 4560 13680
Метран-ТМ-9206 кедергі термотүрлендіргіші 2 2280 4560
Метран-ТМ-9207-01
кедергі термотүрлендіргіші 4 4106 16416
Метран-3051 абсолютті қысым датчиктері 7 27360 191520
Метран-55-ДИ-515 артық қысым датчиктері 5 30400 152000
MicroMotion шығьш өлшегіші 6 188480 1130880
SIEMENS кернеу датчигі 1 24320 24320
SIEMENS 3RG60 ығысу датчигі 1 15200 15200
SIEMENS E-848 ток датчигі 1 24320 24320
ВК-310діріл (вибрация) датчигі 4 27360 109440
Күй датчигі БСПТ-10 3 5320 15960
Іске косқыш ПМЕ-
112 3 1100 3300
SIEMENS CRS-422 (TTL) айналымдар
Датчигі 1 19760 19760
Өнеркәсіптік компьютер 2 76000 152000
Программалық қамтамасыздандыруы бар SIMATIC S7-400 модульді процессоры 3 5529870
PROFIBUS-DP желісі 100 м 540 54000
Басқа да
қондырғылар
769120
Барлығы:
19276086
3.2.4 Автоматтандыру
Автоматтандыру құралдарының монтажына
ҮМК=Б∙0,025,
Үмк = 20239890 ∙ 0,025 = 505997 теңге
Нәтижесінде, автоматтандыру құралдарына кететін шығындар мынаны құрайды:
ББ=Б+Үта+Үмк,
ББ = 20239890 + 404798 + 505997 = 21150685
Автоматтандыру жүйесін өңдеу
Кш = ∑Ж'ө+ББ,
Кш = 461580 + 21150685 = 21612265 теңге
3.3 Реттеу жүйесін ендірудің экономикалық эффекттілігін есептеу
Жылдық экономикалық эффект (Эж) келесі формула бойынша есептеледі:
(3.4)
мұндағы Э – экономия, теңге; Ен – тиімділіктің
Реттеу жүйесін ендіруге кететін капиталды шығындардың экономикалық эффектісінің нормативті
(3.5)
мұндағы Б – бір кВт∙сағ электр энергиясының бағасы,
Сжк – 1 жылдағы жұмыс істейтін күндердің саны.
Ээн – тәуліктік энергия үнемдеуі.
1сағатта ЕЖҚ-машина негізіндегі НМ 1250-260 насос орташа - 200
Сонда 4800кВт ∙ 0,2=960 кВт қозғалтқышы тәулігіне 960 кВт∙сағ
Ондай болса, энергия экономиясы келесідей болады:
(4.9) формуласына сәйкес жылдық экономикалық эффект келесідей болады:
Өзін-өзі өтеу мерзімін келесі формуламен есептейміз:
(3.6)
Онда өзін-өзі өтеу мерзімі
болады.
Мұнай тасымалдаушы бекеттерінің центрден тепкіш насостарының өнімділігін екі жақтан
4 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК
4.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау
Адамға қауіпті және зиянды
негізгілері келтірілген:
Адамның электр тогымен зақымдану мүмкіндігі. Өндірісте электр көзі кең
Оператор бөлмесінің жарықтануы. Жарықтану негізгі талаптары жарықтану жеткілікті және
Келесі негізгі фактордың бірі - шу. Жұмыс орынындағы дыбыстың
Өрт шыққан кездегі уланып қалу мүмкіндігі. Электроэнергия өндірісте өте
4.2 Ұйымдастыру шаралары
Мұнай айдау станциясының автоматтандыру жүйесіне кіретін есептеу орталығы, жобалау
Еңбек қорғау жұмысын басқару, ұйымдастыру, сонымен қатар оның жағдайына
Қауіпсіздендіру техника нұсқауынан өткен адамдар ғана, жұмысқа жіберіледі. Жобалау
1) Енгізілген нұсқау жұмысшыларды қауіпсіздік техникасының жалпы қағидаларымен, өндірістік
Нұскау жұмыс орнында нақты мамандықтар үшін қазіргі еңбек қорғау
Күнделікті нұскау өндірісте қауіпті жұмыс алдында жүргізіледі.
4.3 Техникалық шаралар
4.3.1 Электр қауіпсіздігімен қамтамасыз ету
Электроэнергия өндірісте өте кең тараған және аса кең қолданатын
Жерге қосылған құрылғы өлшемі 30x80 метр болатын тіктөртбұрышты көрсетеді.
Генераторлармен трансформаторлардың 100 кВт қуатында жерге қосылған құрылғыға жабдықтың
4.3.2 Нольдену
1000В - қа дейін кернеу бейтарап тұйық жерлендіру. Үш
Нольдік қорғаушы сым жартылай екі өткізгіштік нольдік қосындыны тұйық
Нольдік қорғаушы торапта сапалы нольдік қорғаушы қолданады, металдың конструкция
Нольдік тағайындау - тоқ өткізетін бөлік басқа металды және
Ондай қорғаушылар былай деп аталады: кедергі, автоматты максималды тоқ,
4.4 Санитарлы — гигиеналық шаралар
Кәсіпорында жұмысшыларға емдеп-сақтандыру қызметін кәсіпорынның санитарлық бөлімі іске асырады.
4.5 Жарықтың адамға әсері
Оператор бөлмесінің жарықтануы келесі негізгі талаптарға жауап беруі тиіс:
Қанағаттанбаушы жарық жұмыс жүргізуді қиындатады, жұмыс қабілеттілікті және еңбек
табылады. Объектінің кіші өлшемінің аз дәлдіктің айырымы 1 ден
Жұмыс орнында нашар жарықтанған бөлмеде 5% жарақаттану, миопия (жақыннан
Жарықтың спектрлік құрамы жұмыс өнімділігіне әсер етеді. Біз зерттеуден
Оператор отыратын орында жұмысшылардың дұрыс жұмыс істеуі үшін жарықтанудың
жұмыс бетінің деңгейін жарықтандыру осы жұмыс түріндегі гигиеналық нормасына
жұмыс орнында жарықтың бірқалыптылық және тұрақтылық деңгейі қамтамасыздандырылған,
4.5.1 Табиғи жарықтандыру
Табиғи жарықтандыру өз спектрлік құрамына байланысты адамның дұрыс жұмыс
Шағын бөлмелерде бір
4.5.2 Табиғи жарықтануды есептеу
Табиғи жарықтануды есептеу жарық өткел ауданын анықтау болып табылады.
Жарық өткелінің ауданын анықтайық:
(4.1)
мұндағы: S - жарық өткелінің ауданы;
S - бөлме еденінің ауданы;
ен- ТЖК - нің нормаланған мәні;
Кқ- қор коэффициенті;
0- жарық өткізудің жалпы коэффициенті;
- терезенің жарықтық сипаттамасы;
- бөлме бетінің шағылусында пайда болатын жақтық жарықтанудың ТЖК
- қарама-қарсы тұрған ғимараттың терезеге түсіретін көлеңкесін ескеретін коэффициент.
SE = B ∙ L = 5,4 ∙ 5,6
ЕНІІ = е ІІІ∙т∙с; (4.2)
Т = 0.9, с-0.75
ен ІІІ = 1,2;
е ІІ= 1,2∙0,9∙0,75 = 0,81.
- ді ұзындығы мен тереңдегінің қатынасы арқылы L/B=l,04 және
мұнда Һ1 = 1,2 + 1 = 2,2
яғни =16.
, есептейік.
Ол үшін аламыз: =0,8; =0,75;
Сонымен
Орташа шағылу коәффициенті = 0,5
r1 = 6,5.
Оператор отыратын бөлме жанында ғимарат жоқ деп есептейміз де
К
Қор коэффициентін аламыз
Кқ = 1,2
So- ді өрнек бойынша есептейік:
S
Біз екі терезе деп қарастырғандықтан бір терезенің былай анықтаймыз
S = So/2 = 1.43 / 2 = 0.715
Онда бір терезенің өлшемі - ені В = 0.715
Қорытындылай келе нәтиже минималды жарықтануға сәйкес екенін және бірнеше
4.5.3 Жасанды жарықтандыру
Жасанды жарықтандыру: жұмысшы, кезекші, апаттық, эвакуациялық және күзетті болып
Жұмысшы жарықтандыру адамның қалыпты жұмыс жасауы үшін керекті шарттарды
Жұмысшы жарықтандыру белгілі бір жағдаймен, сөніп қалған жағдайда апаттық
Күзетті жарықтандыру 0,5 лк жарықтандыруды қамтамасыз етеді және ол
Бұл жобада операторды жасанды жарықтандыруда газ разрядты люминесцентті шамдары
4.5.4 Жасанды жарықтандыруды есептеу
Қарастырылып отырған әдісте -қолдану еселігі есептелген бет
Оператор бөлмесінің ұзындығы 5,6 м, ені 5,4 м, биіктігі
Ртөбе =70%, қабырғанікі - 50%, ал едендікі- 30%-ға тең.
Есептелетін биіктік Һ=2 м. Сонда бөлменің индексі:
(4.3)
мұндағы А-бөлменің ұзындығы, В-бөлменің ені, Һ- есептелетін биіктік.
I = 0,51.
Сонымен бөлме индексі і=0,51 тең. Бұдан қолдану еселігі
ауданы S = 30,24 м .
Керекті люминесцентті шамдар саны:
N=(Е ∙ К ∙ S ∙z)/Фл ∙ η
мұндағы Е-нормаланған жарықтандыру; Фл-жарық ағыны;
N = (600 ∙ 1,3 ∙ 30,24 ∙ 1,15)/550
Шамдарды бөлмеде бір қатар бойымен, қабырғамен қашықтығы 1,64 м,
4.6 Метеорологиялық шарттарды қамтамасыз ету
Метеорологиялық шарттарды зерттеу температураның, ылғалдылықтың, ауа қозғалысының жылдамдығын өлшеу
Ауа температурасы — уақытын автоматты реттеуішпен өзгертетін термометрмен немесе
Ауа ылғалдылығын термометрмен, салыстырмалы ылғалдылық пирометрімен
4.7 Өртке қарсы және жарылыстардың алдын алу шаралары
Адамдардың өрт және жарылыстар кезіндегі қауіпсіздігі және олардан келген
Мұнай және газ өнеркәсібінің кәсіпорындары жоғары өрт қауіптілігімен белгіленеді.
Қысқа тұйықталудан, артық жүктеуден және электр құрылғыларын қолданумен байланысты
Мұнай тасымалдаушы бекеттерін жобалаған кезде эвакуациялық шығыстардың мүмкін жолдарын
Өртсөндіргіштер сұйық, көмірқышқыл, химкөбікті, ауа-көбікті, хладонды, ұнтақты және құрама
Мұнай тасымалдаушы бекеттерінде келесідей өртсөндіргіштер қолданылады: химкөбікті, ауа-көбікті, хладонды,
Ғимараттар және құрылыстар өртке төзімділігі бойынша бес дәрежеге бөлінеді.
Өртке қарсы шараларға байланысты келесі шаралар қарастырылады:
электр жабдық жермеленген және керекті жерлерде металдан жасалған футлярмен
өрт пайда болған жағдайдағы тез арада шараларды қолдану: кернеуді
жұмыс бөліктерінде "НЕ КУРИТЬ" белгісі орнатылған;
кешенді жарықтандыру үшін факелдерді, шырпыларды, бағаналарды (свечи), керосинді фонарьларды,
құмы бар жәшіктер орнатылған;
өртке қарсы саймандары бар кесте өрттік жайма тақтасы жақын
4.1-кесте
Өрттік жайма тақтасы
Сайманның атауы, белгіленуі Жеткізуге құжаттың белгіленуі Саны
Өрттік шелек 177-00-00 ТУ 32 ЦШ - Ш -
Күрек ЛКО - 4-1300 МЕСТ 19526-87 1
Көмірқышқыл өрт сөндіргіш ОУ – 10
1
Ұнтақты өрт сөндіргіш ОП – 10
6
Киіз немесе асбестілік мата 2х2 м
1
Өрт сөндіру тәжірибесінде жануды тоқтатудың келесі принциптері ең көп
Операторлықта өртке қауіптілікті ток жүргізуші өткізгіш және ішкі кернеуде
Сумен қамтамасыз ету ішкі су өткізгішпен іске қосылады. Өрттің
Ғимараттан жұмыскерлер эвакуациясының жоспары кіру кезінде орналаскан және әр
ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР
БМАС Бас мұнай айдау станциясы
MAC Мұнай айдау станциясы
сс Сораптық станция
ЖБП Жергілікті басқару пульті
АДП Аудандық диспетчерлік пункт
АР Апаттық резервтеу
ТҮАБЖ Технологиялық үрдістерді автоматты басқару жүйесі
ТҚК Техникалық құралдар кешені
пқ Программалық қамтамасыздандыру
ДК Дербес компьютер
ББ Бағдарламаланатын бақылағыш
ТҚ Техникалык құралдар
ЕҚ Еңбек қорғау
ЕО Есептеу орталығы
ҚОРЫТЫНДЫ
Берілген дипломдық жобада магистралды сорап агрегаттарымен микропроцессорлық басқару жүйесі
Берілген дипломдық жобада мұнай құбыры арқылы мұнай тасымалын оперативті
Сонымен қатар, ақпарат жинау және оларды керекті уақытқа дейін
Дипломдық жобада, сонымен қатар, экономикалық тиімділік, өтеу мерзімі, капиталды
Еңбек қорғау тарауында БМАС-ның атқарушы қызметкерлерінін қауіпсіз жұмысы, өртке
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Емельяиов А.И., Капник О.В. Проектирование систем автоматизации
технологических процессов. М.: Энергоатомиздат, 1983.
Клюев А.С., Глазов Б.В., Дубровский А.Х., Клюев А.А. Проектирование
систем автоматизации технологических процессов. М.: Әнергоатомиздат, 1990/
Комягин А.Ф. Автоматизация производственных процессов и АСУТП
газонефтепроводов. М.: Недра, 1983.
Галлеев В.Б. Магистральные нефте-продуктопроводы. М.: Недра, 1976.
5. Галлеев В.Б. Автоматизация
нефтепроводов. М.: Недра, 1976.
Васильев Г.Г., Коробков Г.Е., Коршак А.А., Луръе М.В., Писаревский
В.М., Прохоров А.Д. Трубопроводный транспорт нефти. М: Недра, 2002.
Сулейманов Р.Н., Галеев А.С., Бикбулатова Г.И. Эффективность работы
насосных агрегатов. М.: 2004.
Нечваль A.M., Коршак А.А. Трубопроводный транспорт нефти,
нефтепродуктов и газа. М.: 2005.
Нұрсұлтанов Д.Т. Мұнайды өңдеу және тасымалдау. Алматы 2002
Отчет НИР «Разработка технологических методов защиты от коррозии нефтепроводов
Джиенбаев Н.К. Мұнайды айдау және тасымалдау. Алматы 2006
Ишмухамедова Т.Р., Капанова
экономикалық негізі. Алматы: 2002.
Сулеев Д.К., Тяжин Ж.Т., Нургалиева Г.К. и др.. Охрана
нефтегазодобывающей промышленности. Алматы: КазНТУ, 2002.
Денисенко Г.Ф. Охрана труда: Учебное пособие для ВУЗов. М.:
Высшая школа, 1985.
ҚОСЫМША
3