ЖОСПАР
Кіріспе 3
1. Нарық туралы жалпы түсінік 5
2. Нарық механизмінің мәні және ерекшеліктері 8
3. Нарықтың атқаратын қызметтері, шарттары және түрлері 12
4. Нарықтың құрылымы және инфрақұрылымы 22
Қорытынды 25
Қолданылған әдебиеттер тізімі 26
Кіріспе
Бүгінгі таңдағы ауқымды өзгерістер кезеңі қоғам өмірінің барлық
Сонымен, экономикалық білім көптеген күрделі мәселелерді шешуге көмектеседі.
Біріншіден, экономикалық проблемаларды белсенді түрде талдай білуге, әсіресе,
Екіншіден, әрбір болашақ маман өз елінің тұлғасы дерлік
Үшіншіден, басқарудың бұрынғы әкімшіл-әміршілдік әдісінен экономиканы нарық механизмі
Біздің ойымызша, нарықтық экономиканы қалыптастыру біздің Қазақстан Республикасында
1. Нарық туралы жалпы түсінік
Адамзаттың өмір сүру тарихында экономиканы ұйымдастырудың екі негізгі
Шаруашылықты әміршілдік - әкімшілдік әдіспен ұйымдастыру өндірушінің үстемдігіне
Нарықтық механизм бұған қарама – қарсы принципке негізделген,
Не өндіру керек? Бұл жағдайда, тұтынушы бір
Қалай өндіру керек? Ол тауар өндірушілердің арасында болатын
Кім үшін өндіру керек? Бұл сұрақ, сұраным
қарай зерттеу қажет.
Жоғарыда көрсетілген шаруашылықты ұйымдастырудың барлық экономикалық жүйелерге тән
Шетелдік мамандардың пікірінше экономиканы ұйымдастырудың әміршілдік немесе нарықтық
2. Нарық механизмінің мәні және ерекшеліктері
Нарық, қоғамдық тұтынушылар мен өндірушілерді байланыстырудың тиімді механизмі
Сонымен бірге нарықтық механизм идеалды емес, оның елеулі
Реттелмейтін таза нарықты экономика адамның еңбек ету, білім
алу, жеке басының қауіпсіздігі, табыс табу сияқты әлеуметтік
Нарық механизмі ғылым мен техника жетістіктерін, еңбек ресурстарын,
Енді нарық дегеніміз не? Ең алдымен осыны анықтап
Нарық мәселелерінің, қоғамды қайта құру теориясы мен практикасында
Нарық – бұл өндіріс факторларын немесе оның нәтижелері
Нарық – бұл сатушылар мен сатып алушылар арасындағы
Нарық – тауарларды сатып алу – сату мен
Нарық – бұл тауарды өткізуге байланысты айырбас саласында
Келтірілген көзқарастардың қай – қайсысы да жеткілікті түрде
Нарық қызметін тек қана айырбас саласымен шектеу –
Осы тұрғыдан алғанда, нарықты әртүрлі тауар өндірушілер мен
Берілген анықтамада әңгіме, біріншіден, тек өндірушілер мен тұтынушылардың
шаруашылық қызметтердің варианттарын және оңтайлы өткізу бағасын таңдаудағы,
Біздің ойымызша, нарықты бұлай түсіну, оның мүмкіндік сипатын
3. Нарықтың атқаратын қызметтері, шарттары және түрлері
Жалпылама тұрғыдан алғанда нарықтың мәні оның атқаратын қызметтері
Нарықтың маңызды атқаратын қызметтерінің бірі-оның ұдайы өндіріс процесінің
Нарықтың басқа бір атқаратын қызметі-ақпараттық. Нарық тауарлар бағасы
Экономикалық игіліктерді және қызметерді, өндірушілер мен тұтынушыларды байланыстыратын
Экономиканың жағдайы туралы объективті ақпараттың қайнар көзі. Бәсеке
Тауардық қоғамдық мағыналығын мойындау. НАРЫҚТЫҢ АТҚАРАТЫН ҚЫЗМЕТТЕРІ Еңбекке
Өндірістік шығындарды азайтуды экономикалық ынталандыру.
Сонымен бірге нарық механизмі мынадай қызметте атқарады-бәсеке күресінің
Біздің нарық терең монополияландырылған, сондықтан нарықты ортаны қалыпты
Осылармен қатар, маңыздылығы жағынан басқалардан кем түспейтін нарықтың
Нарық күрделі экономикалық категория ретінде өз бетінше емес,
шаруашылық субъектілердің дербестігі мен тәуелсіздігі;
меншік қатынастарының алуан түрлі нысандары;
өндіріс қуатының белгілі бір резерві мен бос жұмыскерлердің
нарық инфрақұрылымын жасау;
тауар өндірушілердің сан алуан түрлерінің болуы;
контрагенттер өздерінің өнімдеріне баға белгілеу құқы.
Шаруашылық субъектілердің дербестігі мен тәуелсіздігі. Меншік қатынастарының алуан
НАРЫҚТЫ ЭКОНОМИКАНЫҢ ШАРТТАРЫ
Тауар өндірушілердің және сауда делдалдарының бәсекесі Контрагенттер
Енді осы шарттарға толығырақ тоқталайық.
Біріншіден, экономикалық субъектілердің дербестігі мен тәуелсіздігі, олардың келісім
Екіншіден, меншіктік қатынастардың алуан түрлі нысандарының болуы, олардың
болар еді. Бүкіл дүниежүзілік тәжірибе көрсетіп отырғанындай, қазіргі
Нарықты экономикаға көшу кезінде ескеретін маңызды жәйт –
Үшіншіден, әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғанындай, нарықтың тиімді жұмыс
Төртіншіден, нарық механизмінің үзіліссіз қызмет істеуі үшін оның
Нарықты экономика жалпылама негіздегі ерекше инфрақұрылым – несие
Бесіншіден, нарық механизмінде мемлекеттік қаржы жүйесінің, оның негізін
Екіншіден, нарықты экономикада мемелекеттік бюджеттің шығынын болдырмауды қамтамасыз
Алтыншыдан, өндірушілердің өнім өндірудегі және оны сатудағы монополиясына
Нарық жағдайында бәсеке күресінің бірнеше түрлері болады: а/
бір тауардың негізгі массасын тек қана бірнеше ірі
Таза бәсеке нарығын бір – біріне ұқсас тауарлардың
Монополистік \грекше «монос» - жалғыз, «полсо» - сатамын\
Олигополияық \грекше «олигос» - көп емес, «полео» -
Таза монополия жағдайында, жеке кәсіпорындар бәсекелестердің болмауына байланысты
Монополизммен күресу үшін бір – бірімен байланысты екі
Шаруашылық субъектілерінің нарық туралы нақтылы мәліметі, олардың өздері
Қазіргі нарық құрылымы жағынан сан – алуан элементтерден
Территориялық белгілеріне қарай нарық мынандай түрлерге бөлінеді; дүниежүзілік
Дүниежүзілік нарық, сатушылар мен сатып алушылар арасындағы тауарлар
Еларалық бірлестіктер нарығы деп, экономикалық айырбастың ерекше формалары
Ұлттық нарық бір елдің мемлекеттік шекарасының аумағымен шектелген
Аймақтық нарық – бұл бөлек территориялық бөлімше нарығы
Жергілікті оқшауланған нарық – кейбір елді пункттердің жиынтығы
Нарықтық қатынастардың жетілу шамасына қарай нарықты: дамыған /кемелденген/
Олигополиялық нарық, баға белгілеу саясатына тым сезімтал және
Монополиялық бәсеке нарығы, саласы, қасиеті, сыртқы безендірілуіне қарай
Осыған байланысты нарықты «сатушылар нарығы» және
Қолданылып жүрген заңдылықтарға сәйкес нарықты көлеңкелі /астыртын/ және
Нарықтың дамуының сәйкестігіне/пропорционалдылығына/ байланысты теңестірілген/балансыланған/ және теңестірілмеген /балансыланбаған/
Тауар ерекшеліктеріне қарай нарық-салалық және сала ішіндегі нарық
Нарықты көлемді тауар топтары /азық-түлік және өндіріс тауарлары/,
4. Нарықтың құрылымы және инфрақұрылымы
Адамдардың әрекет ету ортасына және сатып алу –
Нарықты экономикаға қажетті элементтердің бірі – оның инфрақұрылымы.
НАРЫҚТЫҢ ИНФРАҚҰРЫЛЫМЫ
Аукциондар Консультациялық-делдалдық фирмалар
Биржалар және брокерлік кеңселер Бизнестің коммерциялық орталықтары
Банктер Сақтық және аудиторлық компаниялар
Коммерциялық орталықтар және компаниялар Жарнама-ақпараттық қызмет
Мемлекеттік резервті және сақтық қорлары Қойма, элеватор,
Мемлекеттік салық инспекциясы Сауда үйлері
Бағалы қағаздарға бақылау жасайтын инспекция Маркетингтік зерттеу
Құқықтық қорғау органдары Көтерме сауда орталықтары
Лизингілік компаниялар Кадрларды даярлау орталықтары
Кедендік қызмет Жәрмеңкелер
Бағалар мен стандарттарға бақылау жасайтын мемлекеттік инспекция
Тұтынушыларды қорғау қоғамдары Басқалары
Ұлттық нарықты құру, оның дүниежүзілік нарық жүйесіне енуі
Дамыған нарықтық инфрақұрылым кәсіпкерліктің барында пайдалы бағыттары мен
Мұндай инфрақұрылым әртүрлі субъектілермен, мемелекеттік контрактілік жүйенің қатысуымен
Қазақстанның «Дағдарысқа қарсы шұғыл шаралар және әлеуметтік экономикалық
Қорытынды
Әкімшілдік - әміршілдік жүйенің ұзақ жылдарға созылған үстемдігінен
Курстық жұмысты жазғандағы ең қиыны қазақ тіліндегі оқулықтардың
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Я.Әубәкіров, К.Нәрібаев, М.Есқалиев, Е.Жатқанбаев, Е.Жәйшібеков.-Экономикалық теория негіздері. Оқулық.-Алматы,
Жүнісов Б.А., Мәмбетов Ұ.Е., Байжомартов Ү.С. – Нарықты
Жүнісов Б.А., Мәмбетов Ұ.Е., Байжомартов Ү.С. – Нарықты
Б.Мәдешев – Нарықты экономика теориясына кіріспе, Алматы, «Экономика»,
Нарықты кономика мен менеджменттің негізі – Орынбор, 1992ж.
Крымова В. – Экономикалық теория, Алматы, 2002ж.
Питер Ф. Друкер – Нарық: топ жарып, алға
С.Әкімбеков, А.С.Баймұхаметова, У.А.Жанайдаров – Экономикалық теория, Астана, 2002ж.,
3