Өндірістік шығыңдар есебін ұйымдастыру

Жоспар.
Кіріспе..............................................................................................................
І-бөлім Өндірістік шығыңдар есебін ұйымдастыру.............................
1.1. Шығындардың мәні, түрлері, жіктелуі және тәртібі...............
1.2. Өндірістік шығын есебінің әдістері және өнімнің,
1.3. Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың және шығыңды есепке
2-бөлім. Басқарушылық есеп және мұнда қолданылатын шығындары.....
2.1. Басқарушылық есеп және мұнда қолданылатын шығындарды
2.2. Басқарушылық ұйымдастыруды және бақылауды негіздеу шығындары туралы
Қорытынды...............................................................................................
Қолданылған әдебиеттер........................................................................
АННОТАЦИЯ
Диплом жұмысы «Құрылыс ұйымдарындағы үстеме шығыстар және пайдалылықты
Студент:
Дипломдық жұмыс жетекшісі:
Қазіргі нарықтық экономика жағдайымызда пайданы максимизациялау басты мәселелердің
Жұмыстың құрылымы мен көлемі:
Жалпы көлемі:
Кесте: 13;
Сызба: 3.
Зерттеу объектісі: «Интеграция-Құрылыс» ЖШС
Зерттеу ғылыми маңызы: Қазіргі нарықтық экономикада кәсіпорындардың есеп
АНЫҚТАМАЛАР.
Шығындар - активтердің келуі немесе пайда болған өндіріс
Негізгі - өндірістің технологиялық процесімен тікелей байланысты: шикізат
Үстеме - өндірісті ұйымдастыру, оған қызмет ету және
Бір элементті - бір элементтен тұрады (еңбекақы, материалдар,
Кешенді - бірнеше элементтен тұрады (құрамына қызметкердің еңбекақысы
Тікелей - өнімнің нақгы бір түрін өндіретін өндіріспен
Жанама - өнімнің жеке түрлеріңің өзіндік кдоына тікелей
Өзгермелі - оның көлемінің өзгеруі өндіріс көлемінің өзгеруіне
Тұрақты - өнім өндірісі көлемінің өзгеруіне тәуелді емес
Қысқартулар
ХҚЕС –Халықаралық қаржылық есеп стандарттары
БЕС – Бухгалтерлік есеп стандарттары
НҚ – Негізгі құралдар
МЕА – Материалдық емес активтер
ЖШС – Жауапкершілігі шектеулі серіктестік
ҒТП – Ғылыми-техникалық прогресс
ІІМ – Ішкі істер министрлігі
Кіріспе.
Нарықтық экономикада басқаруды жетілдіруде бухгалтерлік есептің ролі мен
Кез-келген өнімді (жұмыс, қызмет) өндіру белгілі бір шығындармен
Бірінші бөлімде, жалпы шығындар туралы толық мәлімет төрт
Екінші бөлімде, басқару есебі пәнімен танысу, ондағы шығындармен
Үшінші бөлімде, «Интеграция-Құрылыс» ЖШС мысалында, оның есеп саясатын
Зерттеу объектісі: «Интеграция-Құрылыс» ЖШС
Зерттеу ғылыми маңызы: Қазіргі нарықтық экономикада кәсіпорындардың есеп
ЖШС-тің өндірістік жоспарымен танысу. Өндірістік жоспардың негізгі нысаны,
Дипломдық жұмыс негізгі үш тараудан тұрады.
І.Өндірістік шығыңдар есебін ұйымдастыру.
1.1. Шығындардың жіктелуі (классификация) және тәртібі.
Кез келген өнімді (жұмыс, қызмет) өндіру белгілі бір
Шығындар - активтердің келуі немесе пайда болған өндіріс
Ақшалай формадағы субъект шығынына өңімнің өзіндік құн жатады.
Өзіндік шығындарды дұрыс ұйымдастыру үшін оның ғылыми-негізделген жіктелімі
пайда болу орны бойынша - өндіріс, цех, учаске,
өнім (жұмыс, қызмет) түрлері бойынша - оның өзіндік
шығьн түрлері бойынша немесе өнімнің өзіндік құнына көшіру
экономикалық элементтер бойынша және калькуляциялау баптарымен.
Сонымен бірге:
а) экономикалық элемент бойынша - өнім өндіру үшін
- материалдық шығындар;
- еңбекақы шығындары;
- аударым;
- құралдың тозуы;
- басқадай шығындар;
ә) калькуляция баптары бойынша - өнімнің жекелеген түрлерінің
БЕС 7-ге сәйкес оған жататындар:
- материалдар;
- еңбекақы;
- аударым;
- үстеме шығындар.
Элементтер бойынша шығындарды топтастыру
Кесте 1
(мың, теңгемен)
Экономикалық элементтер Сома Калькуляция баптары Сома
1. Материалдык шығындар 78000
2. Еңбекакыға кететін шығындар 17000
3. Аударым 3980
4. Құралдың тозуы 6300
5. Басқадай шығындар 11720
Барлығы: 117000 6.
Өндірістік емес шотқа есептен шығарылады (-) (кайтарылған
Аякталмаған өндіріс қалдығының өзгеруі (+)
600 8. Үстеме
9. Басқадай шығындар 17500 7200
Барлығы: 114000 Барлығы: 114000
Экономикалық шығындар бойынша шығын (117000 теңге) және калькуляция
Алайда, экономикалық элемент және бап бойынша шығынды есепте
Экономикалық элемент бойышша топтастыру оның құрылымын зерделеу, өндірістік
Өндіріске арналған шығындар басқа белгілердің қатары бойынша жіктелуі
Кесте 2
№ Жіктеу тобы Шығындар
1 Өндіріс процесіндегі экономикалық роль бойынша •
• үстеме
2 Өнімнің өзіндік құнына салу тәсілі бойынша •
• жанама
3 Құрамы бойынша (біртектілік) • бір элементті
• кешенді
4 Өндіріс көлеміне қатынасы бойынша • өзгермелі
• тұракты
5 Пайда болу кезеңі бойынша • ағымдык
• біруақыттық
6 Өндіріс процесіне қатысуы
• әкімшіліктік
• коммерциялык
7 Тиімділігі бойынша • өндірілетін
• өндірілмейтін
8 Бақылау мүмкіндігі бойынша •
• реттелмейтін
9 Орташалау деңгейі бойынша •
• орташа
10 Пайданы генерациялау кезеңіне
• кезеңге
Негізгі - өндірістің технологиялық процесімен тікелей байланысты: шикізат
Үстеме - өндірісті ұйымдастыру, оған қызмет ету және
Бір элементті - бір элементтен тұрады (еңбекақы, материалдар,
Кешенді - бірнеше элементтен тұрады (құрамына қызметкердің еңбекақысы
Тікелей - өнімнің нақгы бір түрін өндіретін өндіріспен
Жанама - өнімнің жеке түрлеріңің өзіндік кдоына тікелей
Шығындар бір бөлімшеде тікелей, екінші бір бөлімшеде жанама
Шығындардың тікелей және жанама болыш бөлінуі салалық ерекшеліктерге,
Өзгермелі - оның көлемінің өзгеруі өндіріс көлемінің өзгеруіне
Жалпы өзгермелі шығын өндіріс көлеміне үйлесімді (пропорционально) өседі.
Кесте 3
Көлем, бірлікте. Бірлікке шаққандағы өзгермелі
шығын Бірлікке шаққандағы жалпы өзгермелі шығындар, теңгемен
100 10 1000
200 10 2000
300 10 3000
400 10 4000
Тұрақты - өнім өндірісі көлемінің өзгеруіне тәуелді емес
Егер көлем 10%-ке артса немесе кемісе, онда жалпы
Кесте 4
Көлем, бірлікте Бірлікке кететін тұрақты шығын, теңгемен Бірлікке
1 300 300
2 150 300
5 60 300
15 20 300
20 15 300
25 12 300
30 10 300
Ағымдағы - жиі қайталанатын кезеңдік шығын (шикізат, материалдар
Бір жолғы - демалыс төлемі, жөндеу жүргізу және
Өндірістік - тауарлық өнімді дайындаумен және оның өндірістік
Әкімшілік - жалпы басқарумен байланысты шығындар және жалпы
Коммерциялық (өндірістен тыс) - өнімді сатып алушыға өткізумен
Өндірушілік (жоспарланған) - ұғымды технология мен өндірісті ұйымдастыру
Өндірушілік емес (жоспарланбаған) — технологияның жетіспеушілігінен және өндірістің
Реттелетін - атқарушы шығын деңгейш реттейтін немесе оған
Реттелмейтін - қызметкер оның деңгейіне елеулі ықпал ете
Жалпы - өндірілетін өнімнің барлық көлеміне кететін шығынды
Орташа - есепте бір өнім бірлігіне кететін шығын.
Өнімге - өнімнің өзіндік құнына жұмсалатын шығын (тікелей
Кезеңге - кезең шығындары: жалпы және әкімшілік шығындары,
Өндірілген өнімді бағалау, экономикалық шешімдерді қабылдау, жоспарлау, бақылау
1. Өндірілген өнімді бағалау үшін шығындарды топтастыру:
негізгі - өндірістің технологиялық процесімен тікелей байланысты;
үстеме - өндірісті ұйымдастыруда пайда болады;
тікелей - өнімнің нақты бір түрін өндірумен байланысты
жанама - жекелеген өнім түрлерінің өзіндік құнына тікелей
кірістік (болашақта табыс әкелетін ресурстарға ие болу және
біткен (шығынға кеткен материалдар).
2. Шешім қабылдау және жоспарлау үшін шығындарды топтастыру:
өзгермелі - оның көлемі өндіріс көлеміне қарай үйлесімді
тұрақты - өнім өндіру көлемінің өзгеруіне тәуелді емес;
қайтарылмайтын - өткен кезеңнің шығыны мен табысы;
міндеттік (вмененные) - ресурстар шектеулі болған жағдайда пайда
айыптық (өсетін) - қандай да бір өнім партиясын
маржиналдық (шектеулі) - қосымша шығындар, бірақ есепте өнім
релеванттық - тапсырыстардың (заказ) сақталуы мен орындалуыша байланысты.
3. Шығындарды басқару мақсатында бақылау және реттеу процесін
реттелетін;
реттелмейтін;
тиімді (өндірмелі, яғни (производительные);
тиімсіз (өндірілмейтін);
бақыланатын;
бақыланбайтын.
1.2. Өндірістік шығын есебінің әдістері және өнімнің, алынған
Өнімнің өзіндік құны - бұл өндіріске және өткізуге
Калъкуляциялау - бұл барлық тауарлық өнімдердің де әрі
Калькуляцияда субъект шығындары ақшалай түрде қорытындыланады.
Калькуляцияның мына түрлері болуы мүмкін:
• жоспарлы - еңбек шығынының, озық техника
• есеп берушілік (нақты) калъкуляция - өнімнің
• нормативті калъкуляциялар - ағымдағы жоспарлы калькуляцияның
• жобалық калькуляциялар - келешекке құрылған жоспарлы
• алдын-ала жүргізілетін калъкуляция — нақты
Калькуляция барысында шығын есебінің объектісін және өнімнің өзіндік
Шығын есебінің объектісі — кәсіпорын өндіріс шығын есебінің
Калькуляциялау объектісі - кәсіпорын калькуляциялайтын өнім (жұмыс, қызмет)
Кешенді өндірістерде біртұтас технологиялық процесте шикізаттың бір түрінен
Шығынды шығарып тастау әдісі - мұнда өнім өндірудің
Құрамдастырылған (комбинированный) әдіс - негізгі және ілеспе өнімнің
Кезеңдер:
• кешенді шығынның жалпы сомасынан ілеспе өнімнің
• шығынның қалған сомасынан нақты өнімге тікелей
• шығынның қалдығы белгіленген коэффициентгерге сәйкес өнімдерге
• тиісті өнімдердің өзіндік құнының жалпы шамасы
Шығын есебінің объектілері бойынша тапсырыстық калькуляцияның процестік әдісі
Тапсырыстық әдіс - технологиялық мақсаттарға арналған материалдар шығынын,
Өндірістік шығынның тапсырыстық есебін ұйымдастыру мына жағдайларда жүзеге
Барлық тікелей шығындар жекелеген тапсырыстар бойынша шығын номенклатурасында
Жеке тапсырыс шығын есебі мен калькуляциялаудың объектісі болын
Есептің тапсырыстық әдісіне мына ерекшеліктер тән:
• тапсырыстар бойынша шығындарды қорьггындынау (жалпылау)
• тапсырысты орындау барысында оны есептен шығару
• тапсырыстар есебінің карточкасын жүргізу, сондай-ақ жанама
900 «Негізгі өндіріс» талдамалық шоттар саны кәсіпорынға орналастырылған
Қайта бөлу әдісі біркелкі өнім өндірістің барлық кезеңінде
Әдістің мәні мынада - тіпті бір қайта жасаудан
Шығын есебінің қайта бөлістік әдісінің ерекшеліктеріне мыналар жатады:
Жаппай өндіріс жағдайьтада бір текті өнімдер жай калькуляцияларда
Бұл әдіс екі элементтен тұратын шартты түрде дайын
Шығындарды калькуляциялауды әдістермен жүзеге асыруға болады: ФИФО -
Шығынның жиынтық есебі шығын есебінің нұсқаларының біреуімен және
• жартылай өңделген өнімсіз (бесполуфабрикатный) - оны бір
жартылай өңделген өнімдік (полуфабрикатный) - бухталтерлік есеп жүйесінде
Жартылай дайындалған өнімдік нұсқада есептік жазбалар былайша жүргізіледі:
Кесте 5
Шаруашылық операцияларының мазмұны Дебет Кредит Сома
1. Жартылай өнім бірінші цехта дайындалды (айдың басындағы
2. Жартылай дайындалған өнім одан әрі өвделуге №2
3. Жартылай өнім №2 цехында дайындалды (айдың басывдағы
4. Жартылай дайындалған өнім №3 цехына одан әрі
5. Дайын өнім қоймаға кіріске алынады (сатып алушыларға
Өзіндік құнды калькуляциялаудың процестік әдісі біртекті немесе шамамен
Бұйымның бір бірлігінің өзіндік құны белгілі бір кезеңдегі
Мұндай өндіріске кен өндіруші өнеркәсіп пен энергетика салалары
Шығындардың толық қосылуына қарай толық шығын және өзгермелі
• пайда болу орындары бойынша барлық шығындарды
• шығынды негізгі өнімді (конечный продукт) шығармайтын
• үстеме шығынды негізгі өнімді шығарушы бөлімшелерге
Бөлудің бірнеше базаларын пайдалануда бұл әдістің мынадай кемшіліктері
Пайда жанама салығы жоқ түсім мен өндірілген өнімнің
Өзгермелі (тікелей) шығын әдісінде толық емес өзіндік құнның
« Директ – костинг » жүйесі бойынша шығын
Жүйенің мәні: тікелей (өзгермелі) шығындар дайын өнім түрлері
«Дирекг-костинг» жүйесі бойынша өзіндік кұнды калькуляциялау кез келген
«Директ-костинг» жүйесін айрықшалап көрсететін бірнеше ерекшеліктері бар:
1. Өндірістік шығындар өзгермелі және тұрақты болып бөлінеді.
2. Шектеулі шығындар бойынша өнімнің өзіндік құнын калькуляциялайды.
3. Есеп беруді жасау көп сатылы болады.
Есеп процесі екі кезеңде болады:
Өзіндік қүнның 1-ші есеп айырысуы:
• сатудан түскен табыс - 500 000;
• өзгермелі шығын - 150 000;
• маржиналданған табыс - 130 000.
Нәтижедегі 2-ші есеп айырысу:
• тұрақты шьғын – 300 000;
• өндірістің рентабельдігі, яғни пайдалылығы – 12.55 пайыз.
«Директ-костинг» жүйесінің артықшылығы - баға белгілеудің тиімді саясатын
Бұл жүйе өндірісті өткізуге бағдарланған. Өткізу мөлшері неғұрлым
Нормативті әдіс.
Өнім өндіруге кететін материалды айдың басында цех шығын
Ауытқу есебі ( + — ) жабдықтың, шикізаттың,
Нормадан (мөлшерден) ауытқуға мыналар себепші болады: материалдың ауыстырылуы,
Материал шығыны бойынша нормадан ауытқу мына әдістермен анықталады:
• құжаттау әдісі - материалды ауыстыру салдарынан
• топтамалық пішу (партионного раскроя) әдісі -
түгендеу әдісі - осы әдіспен ауысым, бес күндік,
Бухталтерия кезең сайын ауытқулар туралы, оның себептері мен
Ауытқуларды анықтау тауарлық өнімнің өзіндік құнына және аяқталмаған
Өнімнің бір бірлігінің нақты құны шығын баптары бойынша
Өнімнің нақты өзіндік құны нормативті өзіндік құнға үстемелеу
«Стандарт-кост» жүйесі бойынша шығын есебінің әдісі.
«Стандарт» - өндіріске аса қажетті машина және еңбек
«Кост» - бұл өнімнің бір бірлігін әзірлеуге кететін
Америкалық әдебиеттерде «стандарт-кост» ұғымы өндірістің тікелей бұйымдарын реттеуге
«Стандарт-кост» жүйесінің артықшылығы - өндіріс пен бұйымды өткізудің
Ауытқу - нақты және нормативті (жоспарлы) шығындардың арасындағы
Жоспарлау және есеп объектісіне өндірістің заттай негізін құрайтын
Барлық стандарттар жиынтығы үш топқа бөлінеді:
• баға деңгейінің есебіне қабылданғанға байланысты:
1) идеалды - әлдеқайда қолайлы (жайлы) баға мен
2) қалыпты - экономикалық кезең ішінде орташа бойынша
3) ағымдық - нақты есептік кезеңдегі болжалды әрі
4) базистік - жылдың басында белгіленеді және жыл
• қуаттылықты пайдалану деңгейіне қарай:
1) теориялық - кәсіпорын оны жақсы немесе идеалды
2) өткендегі орташа орындау — статистикалық деректермен есептеледі
3) қалыпты орындау - алдағы кезеңдегі норма кернеуінің
• өнім шығару көлеміне қарай:
1) теориялық - кәсіпорынның теориялық қуаттылығы алдын ала
2) практикалық - кәсіпорын жақсы орындаумен қол жеткізеді,
3) қалыпты - кезең ішінде өндірістің жоғары және
4) болжалды - өнім шығарылымының болжалды көлеміндегі өндірістің
Бұл сипаттамалар мынаны көрсетеді: америкалық фирмаларда шығын баптары
«Стандарт-кост» жүйесі - тікелей шығындарды басқару құралы.
1-ші нұсқа. Шығындар 900 «Негізгі өндіріс» шотының дебетіне
2-ші нұсқа. 900 «Негізгі өндіріс» шот дебетінде қорытыланған
Америкалық фирмалар әдетте стандарттықтан болатын нақты шығын ауытқуының
Алынған пайданың өзіндік құнын калькуляциялау мен пайдалылықты анықтау.
Кез-келген шығындарды жіктеу басшыға дұрыс, тиімді негізделген шешімдерді
Өзіндік құнды және алынған пайданы анықтау үшін шығындар
кіретін (входящие) және өтіп кеткен (истекшие);
тікелей және жанама;
негізгілер мен қосымшалар;
өнімнің өзіндік құнына кіретін және өндірістен тыс
бір элементті және кешенді.
Кіретін (входящие) шығындар алынған және бар ресурстар,
Өтіп кеткен (истекшие) шығындар осы шақта кіріс
Мысалы, алып-сату үшін тауар өндірісіне жұмсалған шығындар, егер
Сызба 1
Сонымен, кіретін шығындар "шығындар" терминінің синонимі, болып табылады,
Өнімнің жеке түрлерінің өзіндік құнына жатқызу әдістеріне байланысты
Өнімнің нақты түрін өндірумен нақты жұмысты (қызмет көрсету)
Өнімнің бірнеше түрін өндіру үшің жалпы сипат атқаратын
Өнім бірлігіне шаққандағы тікелей шығындар мөлшері іс жүзінде
Шығындар белгіленуіне байланысты негізгі және қосымша болып бөлінеді.
Өнім өндіруге тікелей байланысты шығындар негізгі болып табылады
Қосымша (жанама) шығыстар өндірісті ұйымдастыру, кызмет ету және
Қосымша шығыстар екі топқа бөлінеді:
Қосымша (өндірістік) шығыстар. Бухгалтерлік есепте олар жайлы
Қосымша (өндірістік емес) шығыстар кезең шығыстары. Бұл
Қосымша өндірістік шығыстарға (жабдықты ұстау мен пайдалануға) майлайтын,
Өндірісті басқаруға шыққан шығыстар (кезең шығыстары) еңбекақыны және
Қолданыстагы баптар номенклатурасы өндірісті дайындау міндетін аткаруға, ұйымдастырушылық
Шығындарды жіктеудің таңдалған бағыты шығыстарды пайда болған жерлерінде
Кәсіпорынның басқа шығындары сияқты қосымша шығыстар басқару есебінде
Біртекті өнім шығаратын кейбір кәсіпорындарда, мысалы, өнеркәсіптің әнергетикалық,
Өндірістік және өндірістен тыс (мерзімдік шығындарды немесе кезең
Мұндай жіктеу бухгалтерлік есептің халықаралық стандарттарына жауап береді,
Сондықтан шығындар басқару есебінде мыналарға жіктеледі:
өндірістік (өнімнің өзіндік құнына кіретін);
өндірістен тыс (есепті кезең шығындары немесе жиі-жиі болатын
Өнімнің өзіндік құнына кіретін шығындарға. тек қана өндірістіқ
Өңдірістік қорлар материал қорларында, бітпеген өндіріс көлемінде қәсіпорын
Кезең шығыстары қорларды бағалағанда есептелмейді, жасалған есепті кезендерінде
Сонымен қатар шығындар бір элементті және кешенді болып
Өндіріске жұмсалатын біртекті шығындар бір элементті деп аталады.
Соған орай, бұл кәсіпорында қосылғыштарга бөліп орналастыруга келмейтін
Кешенді шығындар бірнеше Экономикалық әлементтерден тұрады. Іс жүзінде
1.3. Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың және шығыңды есепке
Кәсіпорынның басқарушы есебі, есептің бір бөлігі ретінде, жіктеумен,
Кәсіпорынды басқарудын екі нүскасын кездестіруге болады.
Бірінші нүсқада тек есептік функция орындалады: жауапкершілік орталығы
Ал екінші нүсқада таза есептік функциямен қатар өндіріске
Сөйтіп, өндірістік (басқару) есеп қаржылық есебін кеңейтеді және
Стандарт-кост жүйесі бойынша өндіріске кеткен шығындарды есепке алу.
Қаржылық және өндірістік (басқару) есебін салыстыру кестесін келтіріп
Кесте 6
Салыстыру аясы Қаржылық есебі Басқару есебі
1 2 3
Акпаратты пайдаланатын негізгі тұтынушылар.
Бухгалтерлік есеп
жүйесінің түрлері Шаруашылықтан тыс
ұйымдармен жеке
тұлғалар
Екі жақты жазба жүйесі Фирма ішіндегі әртүрлі басқарушы
Екі жақтың жазба жүйесімен
шектелмейді, яғни нәтиже беретін кез келген жүйесі пайдаланады
Таңдау
еркіндігі Бухгалтерлік есептің
жалпы қабылданған
белгілерін міндетті
түрде басшылыққа алу Нормалар мсн шектеулер жоқ:
бірден-бір өлшем жарамдылығы
Пайдаланылатын
өлшемдері Шаруашылық жағдайының фактісі болған тұсында әрекет етіп
адам-сағаты, машина сатушы және т.б.
Егер доллармен жүзеге асырылса, онда доллардың іс жүзіндегі
Талдаудың негізгі
объектісі Шаруашылық бірлік
тұтас алынады Шаруашылық бірлігінің әртүрлі
құрылымдық бөлімшелері.
Есеп беру жиілігі Тұрақты негізде,
кезеңдігі бойынша Қажет болған реестр тұрақты
емес нсгізде жасалуы да мүмкін.
Сенімділік дәрежесі Объектіні талап
етіледі: кезеңдігі
бойыша еткен
жағдайлармен
фактілерді сипатгайды Жоспарлау мақсатына тікелей
байланысты болып келеді; бірақ
қажет кезде дәл дсректерде
пайдаланады; табиғаты жағынан
футуристік болып келеді (бола-шаққа ақпарат беруге қабілетті).
Стандарт-кост жүйесінің негізгі ерекшелігі мынадай: өндіріске жұмсалатын барлық
Шетел фирмаларының тәжірибесі көрсеткендей, олардың басым көпшілігі стаңдарт-кост
Стадарт-кост жүйесінің жұмыс істеуі негізіне фирманың өзі белгілеген
- теориялық стандарттар — бұл
- ағымдық стандарттар — стандарт белгілеген мерзіміне өндіріс
- базистік (негіздік) стандарттар - өндіріс процесінде болған
Материалдарға, энергия тарифтеріне, қызметтерге жасалған баға өзгерістері базистік
Шығыстарға жатқызылатын баптар бойынша фирманың келесі қызметі олардың
Жьл соңыңда әрекет етіп тұрған стандарт арталығымен қайта
Нормалардын қатаң сақталуын бақылауды цех қызметкерлері жүзеге асырады:
Егер де кәсіпорын ауытқудың есебін құжатталған түрде жүргізетін
Стандарт-кост жүйесі қолданатын жекелеген фирманың шеңберінде өнімнің өзіндік
Директ-костинг жүйесі бойынша өндіріс шыгындарын есепке алу. Соңғы
Директ-костинг жүйесін пайдалану идеясы біз үшін жаңалық емес.
Шығындарды өндіріске толық жатқызу жүйесі мен директ-костинг жүйесі
Сызба 2
Сонымен, директ-костинг жүйесінің негізі стандарт-кост жүйесінде жасалған, бірақ
Директ-костинг жүйесін пайдалану белгілі қиындықтар туғызады: үстеме шығыстарды
ІІ. Басқарушылық есеп және мұнда қолданылатын
2.1. Басқарушылық есеп және мұнда қолданылатын үстеме шығындарды
Басқарушынық есептің пәніне өндірістік басқару процесінің барлық кезеңіндегі
1. Өндірістік ресурстар. Ол
• негізгі құрал - еңбектің қорын елемейтін, пайдалы
• материалдық емес активтер - ұзақ мерзімді жұмсалым
• материалдық активтер - еңбек қүралының
2. Шаруашылық процестері
• дайындау процесі - алу, сақтау,
• өндіріс процесі - өнім (жұмыс, қызмет) өндірудің
• қаржылық-өткізушілік қызмет - бұл өнімді өткізу, буып-түю,
Ұйымдастырушылық топ - субъектіні заңды тұлға ретінде, оның
Басқарушылық есеп пәніне субъектінің ақпарат жүйесіндегі басқарушылық есеп
Басқарушылық есептің негізгі әдістері:
• құжаттау - алғашқы
• түгендеу - объектінің нақты жағдайын, сондай-ақ есептік
• бағалау, топтау және қорытындылау, бақылау шоттарын пайдалану
- өндірістің өзіндік ерекшелігі;
- басқарудың технологиялық және ұйымдастьфушылық қурылымы, басқару
Топтастырынған ақпарат оперативтік және стратегиялық шешім қабылдауға керекті
Бақылау шоты — бұл есептік кезең операцияларының қорытынды
• жоспарлау - субъектінің мүмкіндігін нарық жағдайымен
бағытталған үздіксіз циклдік процесс. Ол болашақтағы проблемаларды шешумен
• мөлшерлеу - барлық ресурс түрлерін тиімді пайдалануды
• лимиттеу (шектеу) - қор мен шығын мөлшерлік
• талдау - барлық қалған элементтермен өзара эрекеттеседі,
• бақылау - белгіленген тапсырманы орындауға бағытталған жоспарлау
Өндіріс түрлері:
Өндірудің мына түрлері бар:
1. Негізгі - шығарылуы үшін кәсіпорын құрылған өнімді,
Қосалқы - өндірістік процеске аса қажетті шыныққан жұмысшылары,
Бұған қоса кәсіпорында (негізгі және қосалқы өндірісте) мыналар
а) қосалқы цехтар (побочные цехи) - қалдықтарды кәдеге
ә) қосалқы (подсобное) - өнімді негізгі материалдан дайындайды,
б) эксперименттік және тэжірибелік цехтар - тэжірибелік үлгілерді
3. Қосалқы өндіріс - өндірістік процеске аса қажетті
Қорытынды.
Қазіргі уақытта басқару ресурстарын жүйелеу мен өндіріс шығындарын
өндірістегі құрал-жабдықтарды ғылыми-техникалық прогрестің жетістіктерін ескере отырып, оларды
қоршаған орта минималды немесе мүлдем зиян келтірмейтін технологияларды
басқару, өндіру, есеп саясатының жаңа инновациялық әдістерін қолдану;
басқаруды және өндірісті ұйымдастыруға кететін шығын мөлшерін азайту.
Қазіргі кезеңде біздің республикамыздың ұлттық өндірушілерінің көпшілігі Совет
Жалпы айтқанда, кәсіпорын шығын мен баға арасындағы қатынасты
Пайдаланған әдебдиеттер.
Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет
«Анализ финансовых результатов деятельности предприятия» В.В. Журавлев журнал
Тасмағанбетов Т. А., Әлібекова Б. А., Байболтаева Н.
Дүйсенбаев К.Ш. Аудит и анализ финансовой отчетности: Уч.
Тасмағанбетов Т. А., Радостовец В. К., Әбленов Д.
Шүкімов И.Т., Тамағанбетов Т.А. Бухгалтерлік есеп (әдістемелік ұсыныстар).
Дүйсенбаев К., Тасмағанбетов Т. Шаруашылық қызметін талдау теориясы.
Абленов Д.О., Фролов А.А. Методическая и практическая разработка
Абленов Д.О., Фролов А.А. Организация оборотных средств и
«Практикум по разработке бизнес-плана и финансовому анализу предприятия»
«Финансовый менеджмент» учебник Е.С. Стоянова;
«Финансы и финансовое планирование» Энтони Гринолл, журнал «Деловая
«Управление финансовой деятельностью предприятия» Коласс Б.
«Методы финансирования инвестиционной деятельности предприятий» Бочаров В.В.
«Введение в рыночную экономику» учебник под ред. А.В.
«Инвестиционный менеджмент» Бланк И.А.
«Методы финансирования инвестиционной деятельности предприятий» Бочаров В.В.
Письмо от 19.01.2001 г. № ВБ-6-26/48 «О применении
«Положение о составе затрат на производство и реализацию
Письмо от 27.04.01 г. № ВТ-6-04/350 «О разъяснениях
3
Баланста актив ретінде тіркеледі және келесі есепті кезеңнің
КІРЕТІН
ШЫҒЫНДАР
Ағымдағы есепті кезеңнің пайда мен шығындар шотында шығыстар
ӨТІП КЕТКЕН
Жалпы (марж.)
кіріс
Таза кіріс
Тұрақты шығындар
Ауыспалы шығындар
Жалпы (марж.)
кіріс
Өткізуден түскен табыс