Банк депозиттері

Мазмұны
Кіріспе................................................................................................................... ..5
1 Банк депозиттері
1.1 Депозит нарығының мәселелері ................................................................. ..8
1.2 Депозит түрлері.............................................................................................. 11
1.3 «Қазақстан Халық Банкі» ұсынатын қызмет түрлері ................................ 17
1.4 Қазақстан Халық Банкінің депозиттік операциялары ............................... 20
2 Ақпараттық жүйелердің түрлері және оларды талдау................................. 25
2.1 Автоматтандырылған басқару жүйелерiнiң пайда болуының
алғы шарттары .....................................................................................................
25
2.2 Программалық қамтамасыздандыру жүйелері ........................................... 33
2.3 Автоматтандырылған жұмыс орны ............................................................. 35
3 Delphi ортасында «Банк депозиттері» автоматтандырылған
жұмыс орнын құру ..............................................................................................
38
3.1 Borland Delphі ортасының интерфейсі ..................................................... 38
3.2 Жобаның кестелерін байланыстыру әдістері ........................................... 52
Қорытынды .......................................................................................................... 58
Пайдаланылған әдебиеттер ................................................................................ 60
Қосымшалар.......................................................................................................... 61
Кіріспе
ХXI ғасырға Қазақстан Республикасы елеулі өзгерістер мен үлкен және
Компьютер технологиясы дамуымен көп процестерді автоматтандыру мүмкіндігі пайда болды.
Технология дамыған заманда бұл өте қажет нәрсе. Қазіргі уақытта
Автоматтандырылған жұмыс орны – бұл техникалық кешен, ақпараттық және
Ал баспа құрылғылары әр түрлі құжаттық формаларды толтыру үшін
Дипломдық жұмыстың тақырыбы: «Халық Банк депозиттері» автоматтандырылған жұмыс орны.
Қазіргі таңда барлық бағдарламалау тілдері - объектке бағытталған бағдарламалау
Жұмыстың Borland Delphi объектке бағытталған программалау ортасында жасалыну себебi,
Екіншіден, ол Windows операциялық жүйесінде программалаудың ыңғайлы құралы болып
Автоматтандырылған жұмыс орны банк жүйесінде де қолданылады. Бұл жұмысты
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Қазіргі кезде қоғамның дамуы адамзатқа қажетті
Зерттеу жұмысының объекті: «Қазақстан Халық Банкі» АҚ - өз
«Қазақстан Халық Банкі» акционерлік қоғамы бұрынғы Қазақстан Республикасы Жинақ
2001 жылы жүргізілген Халық банкін жекешелендіру рәсімі нәтижесінде Банк
Банк VISA International және MasterCard International төлем жүйесінің карточкаларын
Қазақстан Халық Банкі мақсатына шағын және орта бизнес субъектілерімен
Халық Банкінің негізгі міндеттері болып клиенттер сұраныстарын барынша сапалы
Қазақстан Халық Банкі қаржылық серіктестік ретінде сенімді деп таныған
халықаралық рейтинг агентігі Standart & Poor’s «В++» дан «ВВ+»
халықаралық рейтинг агентігі Fitch Ratings «ВВ-» дан «ВВВ+» дейін.
Зерттеу жұмысының мақсаты: Банк қызметкерінің жұмысын Borland Delphi программалау
Зерттеу жұмысының теориялық негізі – Қазіргі кезде барлық алгоритмдік
1. Банк депозиттері
1.1 Депозит нарығының мәселелері
Депозит нарығының экономикалық мәні. Кез келген қаржы институты шаруашылық
Депозиттік операциялар ең алғашқы монеталық двор және айыр бастаушыларда
Қазіргі таңда депозиттік операциялар әртүрлі
Депозит дегеніміз – клиенттердің барлық салымдары болып табылады. Оларға
Бүгінде коммерциялық банктер әртүрлі депозиттің түрлерін қарастырады. Қазақстанның
Талап еткенге дейінгі депозиттер;
Мерзімді депозиттер;
Жинақ салымдары.
Қазақстанның депозит нарығының құрылымы. Қазақстанның
Институционалдық құрылым – қадағалаудың реттеуші органдары
Депозит нарығының қаржылық институттары болып
Сурет 1 - Қазақстан Республикасы депозит
Сурет 2 - ҚР депозит нарығының сегменттері
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Қазақстан
Қазақстанда депозиттерді сақтандыру жүйесі. Банктерде тұрғындардың жинағының өсуі,өзіндік тұрақтылық
Қазақстан Республикасында 2000 жылдың 1 қаңтарынан бастап жеке тұлғалардың
халықаралық стандарттарға өту бойынша бағдарламаларға
банктің меншікті капитал мөлшері бекітілген
қорға өтініш беру уақытына дейін
берілген сұрақ бойынша Ұлттық банктің
Ұлттық банктің тізіміндегі халықаралық аудиторлық
Банктің өтініш беруінен кейін қор
1.2 Депозит түрлері
Нарықтық қатынастардың дамуына байланысты, сондай-ақ ескі банктік жүйе үшін
Банктік тәжірибеде барлық тартылған қаражаттарды жинақтау тәсілдеріне байланысты үлкен
депозиттер;
депозиттік емес тартылған қаражаттар.
Тартылған қаражаттар ішінде ең көп бөлігін депозиттер құрайды. Депозиттер
Депозит – бұл клиенттің (жеке және заңды тұлғалардың) банктегі
Депозитік емес банктік ресурс көздері мен депозиттер өзара ажыратылады.
Депозиттік емес тартылған ресурстармен көбіне ірі екінші деңгейлі банктер
Депозиттік операциялар активті және пассивті болып бөлінеді. Активті депозиттік
Пассивті депозитті операциялар - бұл клиенттердің уақытша
Қазіргі банктік тәжірибеде салымдардың, депозиттердің және депозиттік емес ресурстардың
Экономикалық мазмұнына қарай депозиттерді мынадай топтарға бөледі:
талап етуіне дейінгі депозиттер;
мерзімді депозиттер;
жинақ салымдары;
бағалы қағаздар.
Сондай-ақ, оларды мынадай белгілеріне байланысты жіктеуге болады:
мерзімдеріне қарай;
салым иелерінің категорияларына қарай;
қаражаттарды салу және қайтарып алу шартына қарай;
пайыз төлеу тәсіліне қарай;
банктің активтік операциялары бойынша жеңілдіктер алуына қарай;
тағы басқалары.
Салым иелерінің категорияларына байланысты депозиттік шоттар мынадай түрлерге бөлінеді:
жеке тұлғалардың шоттарына;
қаржылық мекемелердің шоттарына;
шетелдік азаматтардың шоттарына.
Талап етуге дейінгі депозиттер - бұл салым
Отандық банктік тәжірибеде талап етуіне дейінгі депозиттерге мыналар жатады:
мемлекеттік, акционерлік кәсіпорындардың, сондай-ақ әртүрлі шағын коммерциялық құрылымдардың ағымдық
әр түрлі мақсатқа тағайындалған қорлардың қаражаттары;
есеп айырысудағы қаражаттар;
жергілікті бюджеттер қаражаттары және олардың шоттарындағы қаражаттар;
басқа банктердің корреспонденттік шоттарындағы қаражат қалдықтар.
Талап етуге дейінгі депозиттік шоттардың артықшылығы олардың иелері үшін
Ал, кемшілігі - бұл шот бойынша пайыз мүлде
ақша салу және оны алу кез келген уақытта ешқандай
шот иесі банктен осы шотты пайдаланғаны үшін пайыз түрінде
банктер талап етуге дейінгі шоттарда ақшалай қаражаттарды сақтағаны үшін
талап етуге дейінгі депозиттер бойынша, екінші деңгейлі банк Орталық
Мерзімді депозит - бұл банктерде белгілі бір
Бұл депозит түрі алдын ала хабарлаудан кейін немесе
Бұл салымдардың ерекшелігі - талап еткенге дейінгі
Депозиттің бұл түрін алдын-ала хабарлау негізінде немесе уақыты жеткен
Мерзімді депозиттер мынадай түрлерге бөлінеді:
меншікті-мерзімді депозиттер;
алдын ала алуы ескертілетін мерзімді депозиттер.
Меншікті-мерзімді депозиттер сақталу мерзіміне қарай жіктеледі:
30 күнге дейінгі;
30-90 күнге дейінгі;
90-180 күнге дейінгі;
180 күннен 360күнге дейінгі;
360 күннен жоғары.
Мерзімді депозиттер бойынша, салым иесіне алдын-ала хабарлау депозиті бойынша
Мерзімді депозиттердің мынадай ерекшеліктері болады:
есеп айырысу үшін пайдаланылмайды, әрі мұндай шоттарға ешқандай да
шоттағы қаражат баяу айналады;
тұрақты пайыз төленеді;
пайыз мөлшерінің ең жоғарғы деңгейі Ұлттық банкі тарапынан реттеліп
ақшаны алу туралы салым иесінің алдын ала хабардар етуі
бұл шоттағы қаражаттар бойынша ең төменгі мөлшерде резервтер белгіленеді.
Тағы бір кеңінен таралған депозиттердің түрі -
Банктер үшін мұндай шоттар қосымша жұмыстарды талап етеді: операцияны
Мерзімді депозиттер және жинақ салымдары депозиттік ресурстардың біршама тұрақты
Жинақ салымдарының тұрақты мерзімі болмайды. Бұл салымдардың түрі бойынша,
Жинақ салымдарының мынадай ерекшеліктері бар:
ақшалай қаражаттарды сақтауда тұрақты мерзімі болмайды;
шоттағы қаражатты алдын ала алу барысында ешқандай да ескерту
ақшаны шотқа саларды немесе шоттан аларла міндетті түрде
Отандық банктік тәжірибеде жеке тұлғаларға ашылатын жинақ салымдары
мерзімді жинақ салымдары;
қосымша жарна қосылатын мерзімді жинақ салымдары;
ұтыс салымдары;
ақшалай-заттай ұтыс салымдары;
мақсаттық және ағымдық салымдар;
алдын ала алуын хабарлайтын салымдар;
валюталық салымдар.
Мерзімді жинақ салымдарға тұрақты мерзімі белгілентін және сол мерзім
Мерзімді депозиттер және жинақ салымдары депозиттік ресурстардың біршама тұрақты
Ағымдық жинақ салымдары, негізінен, жалақы, зейнетақы, үздіксіз төлемдерді төлеу
Мерзімді депозиттер мен жинақ салымдарының бір түріне депозиттік және
Депозиттік және жинақ сертификаттары – бұл салым иесіне белгілі
Депозитті және жинақ сертификаттары иемденушісіне қарай екі түрге бөлінеді:
Атаулы сертификаттар;
Мәлімдеуші сертификаттар.
Атаулы депозиттік жинақ сертификаттары бұл салым иелерінің атынан толтырылып
Депозиттік және жинақ сертификаттары сатылған тауарлар және көрсетілген қызметтер
Әлемдік банктік депозиттік сертификаттардың екі түрі бар:
Аударылатын;
Аударылмайтын.
Аударылмайтын депозиттік сертификаттар салым иелерінің қолдарында болады, уақыты жеткен
Аударылатын депозиттік сертификаттар басқа бір тұлғаларға екінші нарықта сатып
Жинақ сертификаты жеке тұлғаларға арналып шығарылады. Жинақ сертификатының мерзімі
Мерзімді депозиттік және жинақ сертификаттары мерзімінен бұрын төлеуге ұсынылуы
Банктік сейфті жалға алу сіздің қолма-қол ақшаңызды ғана емес,
сақтау мерзімдері барынша ыңғайлы. сіз ақшаңыз бен бағалы заттарыңызды
сейфтік сақтаумен бірге жүретін қосымша қызметтер. Мысалы, үшінші тараппен
Банктің барлық сейфтік депозитарийлерінің сертифи-кациясымен расталған сақтау қауіпсіздігінің кепілдігі
АҚШ-тың банктік тәжірибесінде, талап етуге дейінгі депозиттік шарттармен қатар,
Нау-шоттар бұл пайыз төленетін, чектік депозиттер болып табылады.
Нау шоттың мынадай өзіне тән ерекшеліктері болады:
бұл шот түрі бойынша пайыз төленеді;
бұл шот жеке тұлғаларға немесе пайда таппайтын ұйымдарға ашылады;
салым иелерінен бұл шотты ең төменгі қаражат болуы талап
Куәландырылған чектер шоттары – бұл куәландырылған чектерді төлеу үшін,
Куәландырылған чектер – бұл банктің, шоттағы қаражаттың барлығын чектер
Американдық банктік тәжірибелерде жаңа депозит түріне ақша нарығының депозитті
Оның мынадай ерекшеліктері бар:
ақша нарығының басқа құралдары бойынша мөлшерлемелерінің өзгеруіне байланысты, әр
шот бойынша ең төменгі қалдықтың болуының талап етілуі;
салымдардың сақтандырылуы;
иемденуші, үшінші жақтан төлемдер үшін айына шоттан алты рет
Банктердегі депозитте түріндегі бағалы қағаздар мынадай түрлерге бөлінеді:
кәсіпорындар және акционерлік қоғамдардағы банктердің акциялары мен облтгациялары;
банкке сақталуға берілген және ссудамен қамтамасыз етілген акциялар мен
шетелдік валюталрмен жасалатын операциялар бойынша бағалы қағаздар мен құндылықтар.
1.3 «Қазақстан Халық Банкі» ұсынатын қызмет түрлері
Шотты ашу және енгізу. Банктің сервис менеджерлер бөлімшесі сізге
Ағымдағы шот жұмысы аясында сервис менеджерлер сізге бизнесіңізді ыңғайлы
Мысалы: Егер сіз Банктік құжаттарды төлеу үшін қалада жол
«Банк-офис» жүйесі» – сіздің бір қалада ашылға шотыңыз бойынша
Аудио қызмет көрсету – Компанияның басшылары үшін оларға қажетті
Клиенттік карточка – сіздің сенімді қызметкеріңіз арқылы, сіздің Банкке
Аударма операциялары. Байланыстың заманға сай құралдары және банк жұмысын
ағымдағы шотқа ақшаны сол күн ішінде тегін аудару;
тауарға, қызметке және басқа да мақсаттарға банктің операциялық күні
валюталау күнімен аударған кезде қызмет көрсетуге шығындар үнемделеді;
теңгедегі шұғыл аударымдар бір сағат ішінде жүзеге асырылады;
сіздің операцияларыңызды жүргізу үшін банктің операциялық күні Алматы уақыты
Банктің халықаралық аударымдарды сізге тиімді UniCredit Group Банктері арқылы
Шетел валютасын айырбастау және конверсиялау бойынша опреациялар. Егер сіз
шетел валютасын сатып алу\сату, сіздің қалауңыз бойынша сол күні
алдын ала жоспарланған ірі көлемді айырбастау не\немесе конверсиялау тиімді
Кассалық операциялар. Егер сіз сауда агенті болсаңыз, сіздің бизнесіңіз
ақшаны санағанда жоғары дәлдік пен жылдамдықты;
іс сапарлық шығындарға кез келген шетел валютасын беруді;
күзеттің ілесіп жүруін;
талап етілген номиналда ақшаны қабылдау және беру;
Қазақстан Республикасының және шетел мемелекеттерінің ақша белгілеріне, егер олардың
монеталар мен купюраларды айырбастау және ірілеу;
сауда кәсіпорындарының кассаларын айырбасталатын монеталармен қамтамасыз ету;
шетел мемлекеттеріндегі төлем жасалмайтын (ескі) ақша белгілерін (АҚШ доллары,
Депозиттер. Егер сіз Қазақстан Халық Банкі депозиттеріне еркін ақшаларыңызды
ХАЛЫҚ-Көшбасшы депозиті. Бос ақшаны іске жаратудың ең қарапайым әрі
«ХАЛЫҚ-Классик» депозиті. Ай сайынғы кірісті қалай ұлғайтып отыруға болады?
«ХАЛЫҚ-Корпоративті» шарт мерзімі аяқталысымен сыйақы төленеді;
«ХАЛЫҚ-Маркет» - бұл депозит ақшаларды орналастыру үшін қазыналық рамалық
Депозиттердің шарттары депозитке жарналардың сомасы мен саны жағынан шектеусіз
Егер сіздің қызметіңіз арнайы спецификамен байланысты болса (жер асты
Қазақстан Халық Банкі депозиттерінің айтарлықтай артықшылықтары - әр клиент
Тендерлік кепілдіктер. Егер сіз тауарлар, жұмыстар мен қызметтерді мемлекеттік
Осы жағдайда, Қазақстан Халық Банкі тендерлік кепілдікті жабу қызметін
Сейфтік сақтау. Егер сіз іскерлік сапарларда және демалыс уақыттарында
1.4 Қазақстан Халық Банкінің депозиттік операциялары
Қазақстан Халық Банкі түрлі мақсатта ашуға болатын депозиттердің кеңейтілген
Қазақстан Халық Банкіі көп жылдық жұмыс тәжірибесінің негізінде және
ХАЛЫҚ-Көшбасшы депозиті. Бос ақшаны іске жаратудың ең қарапайым әрі
Депозиттің көшбасшылық сапалары:
Жоғары пайыздық мөлшерлеме;
Ақшаны еркін басқару;
Сыйақыны жоғалтпай ішінара алу мүмкіндігі;
Шарт мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда сыйақы депозит мөлшерлемесінің 100%
Сыйақының 24 айға белгіленген мөлшерлемелері;
Әрбір салымшыға VISA не MasterCard төлем карточкасы – сыйлыққа!
Депозит мерзімі: 12 айдан 5 жылға дейін.
Кесте 1 - ХАЛЫҚ-Көшбасшы депозитінің сыйақы мөлшерлемесі
Депозит валютасы 12 ай 13-36 ай
Теңге 10,0% (10,6%) 11,0% (11,7%) 11,3%
АҚШ доллары 7,5% (7,9%) 8,5% (8,9%)
Еуро 7,5% (7,9%) 8,5% (8,9%) 9,0%
Депозиттің ең аз сомасы:
70 000 KZT, 600 USD, 500 EUR. Акцияға осы
VIP-орталық үшін - 100 000 USD, 90 000 EURO,
Ерекше талаптар:
шарт мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда сыйақы депозит мөлшерлемесінің 100%
- бір валютадан екіншісіне айырбастағанда сыйақыны жоғалтпай жеңілдікті шарттар.
Депозит ашу үшін қажетті құжаттар:
жеке куәлік (паспорт);
СТТН.
«ХАЛЫҚ-Классик» депозиті. Ай сайынғы кірісті қалай ұлғайтып отыруға болады?
Депозиттің артықшылықтары:
Бүкіл депозит мерзіміне белгіленген сыйақы мөлшерлемесі;
Сыйақыны жоғалтпай шарт күшінде болатын мерзім ішінде депозит валютасын
Депозит сомасының 50% мөлшерінде кредит лимитін беру және Қазақстан
Депозит мерзімдері – 1 айдан 10 жылға дейін.
Кесте 2 - ХАЛЫҚ-Классик депозитінің сыйақы мөлшерлемесі
Депозит валютасы 1-12 ай 13-36 ай
Теңге 10,0% (10,6%) 11,0% (11,7%) 11,3%
АҚШ доллары 7,5% (7,9%) 8,5% (8,9%)
Еуро 7,5% (7,9%) 8,5% (8,9%) 9,0%
Депозиттің ең аз сомасы:
филиалдар мен ЕКБ үшін - 70 000 KZT, 500
Алматы қ. VIP-орталық үшін - 140 000 KZT, 1
ШҚО ЕКБ үшін - 15 000 KZT, 100 USD/EUR
Сыйақы мерзім аяқталғанда не тоқсан сайын төленеді, бірақ депозит
Ерекше талаптар
ең аз сома - 60 000 USD, 10 жылға
шарт мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда сыйақы төленетін ыңтайлы кесте.
Депозит ашу үшін қажетті құжаттар:
жеке куәлік (паспорт);
СТТН.
«ХАЛЫҚ-Көшбасшы» депозиті. Депозит валютасын таңдағанда біз бәріміз де валюталар
Депозиттің көшбасшылық сапалары:
Жоғары пайыздық мөлшерлеме;
Ақшаны еркін басқару;
Сыйақыны жоғалтпай ішінара алу мүмкіндігі;
Шарт мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда сыйақы депозит мөлшерлемесінің 100%
Сыйақының 24 айға белгіленген мөлшерлемелері;
әрбір салымшыға VISA не MasterCard төлем карточкасы – сыйлыққа!
Депозит мерзімі: 12 айдан 5 жылға дейін
Кесте 3 - ХАЛЫҚ-Көшбасшы депозитніңі сыйақы мөлшерлемесі
Депозит валютасы 12 ай 13-36 ай
Теңге 10,0% (10,6%) 11,0% (11,7%) 11,3%
АҚШ доллары 7,5% (7,9%) 8,5% (8,9%)
Еуро 7,5% (7,9%) 8,5% (8,9%) 9,0%
Депозиттің ең аз сомасы:
70 000 KZT, 600 USD, 500 EUR. Акцияға осы
VIP-орталық үшін - 100 000 USD, 90 000 EURO,
Ерекше талаптар:
шарт мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда сыйақы депозит мөлшерлемесінің 100%
бір валютадан екіншісіне айырбастағанда сыйақыны жоғалтпай жеңілдікті шарттар.
Депозит ашу үшін қажетті құжаттар:
жеке куәлік (паспорт);
СТТН.
«ХАЛЫҚ-Келешек» депозиті. Бәріміз де балаларымыздың болашағы туралы ойлаймыз. Оларға
Депозиттың артықшылықтары:
Банк шоты белгілі бір үшінші тұлғаның атына ашылады;
Шот иегері белгілі бір талаптарды орындағанда депозит сомасына өкімдік
Шарт күшінде болатын мерзімде сыйақыны жоғалтпай депозит валютасын өзгерту
Жыл сайын сыйақыны капиталдандыру
Депозит мерзімдері 3 жылдан 10 жылға дейін
Кесте 4 - ХАЛЫҚ-Келешек депозитінің сыйақы мөлшерлемесі
Валюта түрі 3 жыл 5 жыл
Теңгеде 10,0% (10,1%) 10,5% (10,7%) 11,0%
АҚШ долларында 6,5% (6,6%) 7,0% (7,1%)
Еурода 5,5% (5,6%) 6,0% (6,1%) 6,5%
Депозиттің ең аз сомасы
филиалдар мен ЕКБ үшін - 75 000 KZT, 500
Алматы қаласындағы VIP-орталық үшін - 140 000 KZT, 1
ШҚО ЕКБ үшін - 15 000 KZT, 100 USD/EUR
Мөлшер санына шек қоймай кем дегенде 15 000 KZT,
Ерекше талаптар
ең аз сома - 15 000 USD, 10 жылға
шарт мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда сыйақы төленетін ыңтайлы кесте.
Депозит ашу үшін қажетті құжаттар:
жеке куәлік (паспорт);
СТТН.
2 Ақпараттық жүйелердің түрлері және оларды талдау
2.1 Автоматтандырылған басқару жүйелерiнiң пайда болуының
алғы шарттары
Басқарудың автоматтандырылған жүйелерiнiң пайда болуының алғы шарттары 60-жылдардың басында
1-кезең өткен ғасырдың 60-70 жылдары өндiрiстi басқару БАЖ-ға көшiрiлдi.
БАЖ–ды енгiзудiң бұрын кәсiпорынды басқарудың ұйымдай құрылымын мұқият тексерiп
есептелетiн ресурстар бойынша қызметтегi мiндеттердi
басқару объектiсiн комплекстi түрде қамтитын дұрыс яғни техникалық процесстiң
2-кезең БАЖ–нің техникасының құралдары ретiнде II-буын ЭЕМ–дерiн пайдалану кәсiпорынды
БАЖ–ды құруға арналған методикалық материалдар жазылды. Кейбiр шешiмдер модельдендi.
3-кезең. Қазiргi кезде БАЖ интегралдық жүйе болып табылады. өндiрiстi
Дамыған елдер БАЖ-н барлық салаларға енгiзiлуде. Мысалы қолмен iстейтiн
Сондықтан да материалдарға және дайын өнiмдерге заявкалар толтырумен айналысатын
Кәсiпорындарда БАЖ бiр ғана мiндеттi орындауда. Көптеген мiндеттер шешiмi
БАЖ-ды жетiлдiру төмендегi бағытта жүргiзiледi [2].
ЭЕМ есептерiн шешу көбеюде;
алда тұрған мiндеттердi түзу кезiнде есептеу операцияларын автоматтандыру арқылы
машина информация өңдеуде, автоматты машинаның салмағы қол еңбегiнде арта
БАЖ жаңа түсiнiк болып табылады халық шаруашылығында адам орнын
Автоматты жүйеде оның жұмыс iстеу кезеңiнен кейiн адамның араласуын
Адам машиналар жүйесiнде маңызды болып саналатын бiр жағдай –
БАЖ-дағы информация өңдейтiн ең басты техникалық құрал ЭЕМ болып
кибернетика жанды және жансыз объектiлердiң басқару процесiн зерттейдi;
информатика информацияны жинау, сақтау, өңдеу әдiстерiн зерттейдi.
БАЖ құруда экономикалық объектi өндiрiс процестi модельдеу және математикалық
Бiздiң айнала қоршаған өндiрiстiк және шаруашылық объектiлер көптеген элементтерден
Жүйе бұл бiр–бiрiмен байланысты және бiрлесiп әрекет жасайтын көптеген,
Элемент бұл қажеттi жағдайда жүйе ретiнде қарастыруға мүмкiншiлiк беретiн
Басқару жүйенiң алдында тұрған мақсатқа жетуге және жетудің жағдайын
Басқару жүйесi басқарылатын және басқарылатын бөлшектерден тұрады. Олардың қимылы
Iшкi информация тiке байланыс. Бұл жүйедегi элементтердi iс параметрлерiн
БАЖ-ды жұмыс iстейтiн белгiсi бойынша анықтау. БАЖ-ды ұйымдастыруды басқару
Материалдар тасқыны сипатына сәйкес техникалық процестер үздiксiз және дискреттi
үздiксiз өндiрiс. Оның қатарына мұнайды қайтып өңдейтiн, газ, химия
дискреттi техникалық процес үздiктi өнiм шығаруға тән сипаталынуына тиiсiнше
БАЖ құрылым негiзiне жүйелiк қатынас жатады. Бұл бөлiктердiң немесе
Жүйе – дегенiмiз объектiлердiң жиынтығы, оның басты қасиеттерi осы
Жүйенi синтездеу белгiлi алға қойған мақсатты жұмыс iстеу барасында
БАЖ–дың жаңа үлгiлерiн жасау жиi iс–әрекеттерi БАЖ–дың одан әрi
Техникалық тапсырма барлық берiлгендердiң жобалардың негiзiнде алға қойылған мақсаттарға
Ондағы алға қойылған (шарттар) басты мiндет кәсiп-орындардың өндiрiстiк шаруашылық
Жұмыс iстейтiн құрылымды зерттеу кәсiпорынның барлық құрылымындағы, деңгейiндегi басқару
Материалды тасқындарды зерттеу өндiрiстiң сипаты мен ерекшелiктерiн ашуға мүмкiндiк
Хабарламалық тасқындарды зерттеу жасаушы мен заказшы қызметкерлердi өзара түсiнiсiн
жоба жасау алдындағы кезеңнiң соңғы аяқталар сатысы технологиялық тапсырмалар
жоба жасау кезеңi бекiтiлген тапсырмалар негiзiнде технологиялық жоба (ТЖ)
Сурет 3 - МикроЭЕМ құрылымдары
Жұмысшы жобасы технологиялық жоба негiзiнде жасалады. Жұмысшы жобасы сатысында
Технологиялық құралдар кешенiн және Есептеу орталығын iске қосады, жобада
Пайдалануға беру кезеңi. БАЖ–ды пайдаланауға беру, құрылған жүйелердiң есептерiн
МикроЭЕМ-нiң жүйелiк программалық қамтамасыздандыруының құрылымы және атқаратын қызметi.
Қазiргi кезде ЭЕМ-нiң қолдану саласы артып келедi, оларды заводтарда,
аппараттық қамтамасыздандыру;
программалық қамтамасыздандыру.
Программалық қамтамасыздандыру деп ЭЕМ-де есеп шығаруға мүмкiндiк беретiн программалар
қолданбалы программалық қамтамасыздандыру – деп микроЭЕМ-нiң пайдаланушыны қызықтыратын нақтылы
жүйелiк программалық қамтамасыздандыру деп ЭЕМ-де информацияны өңдеу процессiн ұйымдастыратын
2.2 Программалық қамтамасыздандыру жүйелері
Электронды есептеуіш машинаны пайдаланудың тиімділігін арттыратын және пайдаланушының программаларын
Сурет 4 - Программалық қамтамасыздандыру жүйелерiнiң
классификациялық құрылымы
ПҚЖ құрамына түрлі программалар кіруі мүмкін. Мысалы, пайдаланушының программасын
Программаны автоматтандыру жүйелерінің құрамына программалау тілдері, трансляторлар және жұмыс
Қазіргі таңда көптеген өндірістерде халықтың тұрмыстық жүйелерін басқаратын концепция
Бірақ бұл жағдайда: өңделген информацияның шешімдерінің маңызды бөлігі және
Электронды есептегіш машинада басқару процесін қамтамасыз ететін программалар комплексін
Өңдеуіш программалар электронды есептеуіш машинада жаңа программалар құруға және
Техникалық қызмет жасау программалары (ТҚЖП) ЭЕМ–ді профилактикадан өткізу және
Қолданбалы программалар пакеті (ҚПП) конфигурациялы есептеу жүйелерін құруға мүмкіндік
ЭЕМ-нің ақпараттық құралдарының жиыны мен оны программалық қамтамасыздандыру есептеуіш
2.3 Автоматтандырылған жұмыс орны
Автоматтандырылған жүйелік басқару тасымалдау, қабылдап алу станциясының функционалды шек
Автоматтандырылған жұмыс орны – бұл техникалық комплекс, ақпараттық және
Ал баспа құрылғылары әр түрлі құжаттық формаларды толтыру үшін
Автоматтандырылған жұмыс орны ішкі істер бөлімінде де қолданады. Бұл
Автоматтық жұмыс орны немесе шетел терминологиясында «жұмыс станциясы» (works-station),
Элемде кеңінен жайылған IBM PC архитектуралы дербес компьютер
Қазіргі таңда көптеген өндірістерде халықтың тұрмыстық жүйелерін басқаратын концепция
Бірақ бұл жағдайда: өңделген информацияның шешімдерінің маңызды бөлігі және
Анықталынған басқарудың идеясын іске асыру үшін әр деңгейде басқаруды
жүйелігі;
майысқақтығы;
беріктігі;
эффективтілігі.
Көрсетілген әр принциптердің мағыналарын түсіндірейік.
Жүйелігі. Автоматтық жұмыс орнының құрылысы функцияналдық тағайындалуымен анықталынатын жүйелер
Майысқақтығы. Барлық ішкі жүйелерді модульді құру және олардың элементтерін
Беріктігі. Автоматтандырылған жұмыс орнының негізгі принципі мынадай, автоматтандырылған жұмыс
Автоматтандырылған жұмыс орны эффективтілігін жоғарыдағы сипатталған принциптердің іске асырылған,
Алайда мұндай бағытты автоматтандырылған жұмыс орнын өңдеу және функциялау
Кез келген мамандықтың автоматтандырылған жұмыс орны бірқатар жалпы талаптарды
деректерді өңдеу үшін құралдардың болуы;
диалогтық режимде (интерактивті) жұмыс істеу мүмкіндігі;
эргономиканың негізгі талаптарын орындау: операциялар автоматтандырылған жұмыс орны комплектінің
автоматтандырылған жұмыс орны жүйесінде жұмыс істеу дербес компьютердің
деректер қоры есептерін шешудің мінездемесіне ұқсастығы;
процессорларды автоматтандыру деңгейінің максималдылығы;
мамандарды автоматтандырылған жұмыс орны операторлары ретінде өзіндік қызмет етуінің
мамандарды автоматтандырылған жұмыс орнының құралы ретінде қолдануды қамтамасыз ету;
Автоматтандырылған жұмыс орнының құрылысы мынадай ішкі жүйелерді қосады: техникалық,
Басқармада құжаттық істер жүргізу және өңдеу қолмен жазбаша жүргізілетін,
Мамандарға көп көлемдегі мәліметтермен жұмыс істеуге тура келеді. Осы
Автоматтандырылған жұмыс орны бұл еңбек өнімділігін арттыру және басқару
3 Delphi ортасында «Банк депозиттері» автоматтандырылған
жұмыс орнын құру
3.1 Borland Delphі ортасының интерфейсі
Объектке бағытталған бағдарламалау адам ойлауының процесін көрсететін бағдарламалау әдісін
Borland Delphi объектке бағытталған программалау ортасы MS Windows операциялық
Windows терезесi арқылы Borland Delphі-дi iске қосу командасы: Iске
Сурет 5 - Borland Delphi интерфейсi
Негiзгi терезеде орналасқан негiзгi мәзiр (сурет 6) Borland Delphi
Сурет 6 - Негiзгi терезе мәзірі
Жағдайға қарай командаларды пайдалану мүмкiн болмайтын кездер кездеседi. Мысалы,
Borland Delphi-дiң негiзгi мәзiрi келесi мәзiр пункттерiнен тұрады [4]:
File
Edit (Редакциялау);
Search (Iздеу);
View (Информацияны көрiп шығу);
Project (Проект параметрлерi);
Run (Проектiнi iске қосу);
Component (Компоненттер);
DataBase (Берiлгендер қоры);
Tools (Инструменталды құралдар);
Help (Көмек).
Форма – жобалық қосымша дайындау алдында ашылатын жоғарғы жағында
Форма - жобалық қосымшаның интерфейстiк элементi, яғни пайдаланушы форма
Delphi қосымшасында ең болмағанда бiр форма болады. Бiрақ көп
Формалардың модальды деп аталатын түрi де бар. Бұл типтегi
Барлық типтегi формалар TForm класының негiзiнде құрылады. TForm класының
Жобалық қосымша құрудың бiрiншi кезеңi форманың не онда орнатылған
Объект инспекторына объектiнiң қасиеттерiн шығару үшiн терезенiң жоғарғы тұсында
Borland Delphi-де қосымшалар оқиғалар арқылы басқарылады. Мысалы, пайдаланушы программа
Объектiлерге байланысты оқиғалар жеткiлiктi. Мысалы, формаға байланысты оқиғалар саны
Borland Delphi-де жобалық қосымша дайындау үшiн визуалды компоненттер кiтапханасы
Әдетте, Borland Delphi iске қосылған кезде компоненттер палитрасының Standard
Сурет 8 - Компоненттер палитрасының Standard бетi
Standard бетiнiң компоненттерiнiң аталуы мен орындайтын қызметтерi:
Frames – Проектiде қолданылған компонеттер тiзiмi бар сұхбаттық терезенi
MainMenu – Қосымшаның негiзгi мәзiрiн құру;
PopupMenu – Контекстi мәзiр құру;
Label – Мәтiндi шығару;
Edit – Мәтiндi енгiзу, редакциялау және шығару;
Memo – Үлкен көлемдегi мәтiндi енгiзу, редакциялау және шығару;
Button – Бетiнде жазуы бар командалық түйме;
CheckBox – Пайдаланушыға жалауша белгiсiн интерактивтi түрде орнатуға және
RadioButton – Күй ауыстырғыш. Пайдаланушыға көп жағдайдың бiрiн интерактивтi
ListBox – Тiзiмдердi ашық түрде бейнелеу;
ComboBox – Тiзiмдердi алғашқы элементi көрiнiп тұратындай етiп ұйымдастыру.
ScrollBar – Форма не компонент бетiндегi информациян көру облысын
GroupBox – Мағынасы ұқсас компоненттердi топтастыру;
RadioGroup – RadioButton компонентi сияқты. Айырмашылығы күй тырғыштар тобының
Panel – Бетiне түрлi компоненттер орнатуға болатын топтастыру контейнерi;
ActionList – Қосымшаның пайдаланушы әрекетiне жауап беруiн басқаратын операциялар
Borland Delphi ортасында компоненттер көп болғандықтан (200-ден астам) олар
Төменде Borland Delphi-дiң компоненттер палитрасының беттерi және оларда орналасқан
Кесте 5 - Borland Delphi-дiң компоненттер палитрасының беттерi
Standard Стандартты. Ең жиi қолданылатын компоненттер
Additional Қосымша. Стандарттыға қосымша компонеттер
Win32 Windows 95/98 және NT стилiндегi 32 биттiк компоненттер
System Жүйелiк. Таймер, мультимедиялық ойнатқыш сияқты жүйелiк компоненттер
Data Access Берiлгендер қорына Borland Database Engine (BDE) арқылы
Data Controls Берiлгендердi басқару
ADO Active Data Base (ADO) арқылы берiлгендер қорымен байланысу
Interbase Borland Database Engine (BDE) және Active Data Base
Midas Параллель ағынды берiлгендер қорының қосымшаларын құру
InternetExpress Internet Express қосымшаларын құру
Internet Интернетпен жұмыс iстеуге арналған компоненттер
FastNet Интернеттi iске қосу протоколдарымен жұмыс компоненттерi
Decision Cube Берiлгендердi жан-жақты талдау
Qreport Есептердi жылдам даярлау
Dialogs Сұхбаттық терезелер
Win 3.1 Windows 3.х стилiндегi комопненттер
Samples Түрлi үлгiлер, толық аяқталмаған компоненттер
ActiveX ActiveX-тiң белсендi элементтерi
Servers Кеңiнен тараған СОМ серверлерге арналған VCL қабықшалары
Компоненттi форма бетiне орнату үшiн палитраның сәйкес бетiн ашып,
Компонеттер палитрасы Borland Delphi-дiң жаңа нұсқасы шыққан сайын толықтырылып,
Borland Delphi-де программа мәтiнi программалық код деп, ол енгiзiлетiн
Код терезесiнiң сол жақ бөлiгiнде Code Explorer (Код Зерттеушiсi),
Редактор терезесiнiң тақырыбы ағымдық файл атауымен сәйкес келедi. Терезенiң
Терезенiң төменгi жағында үш элементтен тұратын күй қатары бар.
Сурет 9 - Программалық код терезесi
Borland Delphi-де проектiнiң негiзгi программасының және модульдiң коды автоматты
program Project1;
uses
Forms,
Unit1 in 'Unit1.pas' {Form1};
{$R *.res}
begin
Application.Initialize;
Application.CreateForm(TForm1, Form1);
Application.Run;
end.
Негiзгi программаның program кiлттiк cөзiнен кейiн программаның атауы жазылады.
Uses сөзiнен кейiн программа жүктейтiн модульдер тiзiмi енгiзiлген. Программадағы
{$R *.res} – компилятор нұсқауы (директива).
Begin және end қызметшi сөздерiнiң арасына программа денесi жазылған.
Әдетте негiзгi программаға ешқандай өзгерiс енгiзiлмей, Borland Delphi құрған
Жобалық қосымшада жаңадан құрылған әрбiр форма үшiн модуль құрылады.
unit Unit1;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics,
Controls, Forms, Dialogs;
type
TForm1 = class(TForm)
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
Form1: TForm1;
implementation
{$R *.dfm}
end.
Модуль мәтiнi interface (модульдiң ашық интерфейсi) және implementation (модульдi
Interface бөлiмiнде uses кiлттiк сөзiнен кейiн жүктелетiн модульдер соңынан
var
Form1: TForm1;
қатары TForm1 класына енетiн Form1 объектiнiң айнымалысы ретiнде сипатталады.
implementation бөлiмiндегi {$R*.DFM} – .dfm кеңейтiлуi бойынша сақталған файлды
Одан соңғы қатарларға программалаушы Borland Delphi тiлiнде қажеттi процедураларды
Кейде модульдiң соңына initialization (инициалдау) бөлiмi енгiзiледi. Бөлiм модуль
Borland Delphi проектiсi форма, модуль, ресурстар, проект параметрлерiн орнату
Проект файлы Borland Delphi қосымшасының негiзгi файлы. Бұл файлды
Delphi-де жобалық қосымша жаңа проект құрудан басталады. Әдетте орта
File-New Application командасы;
File-New командасы;
Аспаптар панелiнiң жылдам түймелерi арқылы.
Сурет 10 - Модульдi сақтау терезесi
Borland Delphi-де жаңа жобаны құрып болғасын, сақтап қойған жөн.
Әрбiр проектiнi жаңа бумада сақтаған дұрыс. Бұлай болмаған жағдайда
Жаңа проектiнi сақтаудың бiрнеше тәсiлдерi бар. Ең тиiмдiсi File-Save
Сурет 11 - Жобаны сақтау терезесi
Жоба файлын сақтау үшiн модуль файлы сақталып болған соң
Форма бетiне компонент орнату үшiн алдымен компоненттер палитрасынан ол
Формаға орнатылған компоненттi жылжытуға, өлшемдерiн өзгертуге болады (сурет 12).
Сурет 12 - Форма бетіндегі компоненттер
Форма бетiндегi компоненттер тобын белгiлеп алуды екi түрлi тәсiлмен
Белгiленiп алынған компоненттер тобын бiрге жылжыту, өлшемдерiн, ортақ қасиеттерiн
Программалық код жазу барысында және оны дұрыстауда Code Insight
Егер Code Insight құралы автоматты режимде жұмыс iстеп тұрған
Функциялар мен процедуралардың параметрлерiнiң тiзiмi олардың атауларынан соң ашылған
Сонымен қатар Code Insight құралы қосымшаны дұрыстау кезiнде айнымалының
Программалық код жазудағы тағы бiр көмекшi құрал – Code
Программалық код объектiлерiнiң құрылымдық ағашын көру үшiн Object Browser
Borland Delphi-де компоненттер панелiнен формаға түрлi компоненттер орнатып, олардың
TBitBtn, TРanel, TMemo компоненттерi компоненттер панелiнiң Standard, Additional беттерiне
TМеmo – көп жолдық мәтiндi енгiзуге және шығаруға арналған
TPanel (панель) – формада орнатылған соң бетiне орнатылған бiрнеше
TRadioButton - байланысты ауыстырып қосқыш компонент. Формада оның кемiнде
TMaskEdit - арнайы шаблон (маска) бойынша мәтiн шығару компонентi.
TStaticText - TLabel компонентiне ұқсас мәтiн шығаруға арналған компонент.
TComboBox - таңдау үшiн ашылатын тiзiм. Компоненттiң Items қасиетiн
TListBox - таңдау үшiн шығарылатын тiзiм. TComboBox компонентiне ұқсас.
TStringGrid – ұяшықтарында кез-келген Үзындықтағы жолдық шамалар орналасатын кестелiк
MainMenu және PopupMenu компоненттерi визуалды болмағандықтан (форма iске қосылған
DriveComboBox – дискiнi таңдауға арналған. Компоненттi формаға орнатып iске
DirectoryListBox - каталогтар ағашын бейнелейдi. Компоненттiң Directory қасиетi пайдаланушы
3.2 Жобаның кестелерін байланыстыру әдістері
Borland Delphi объектке бағытталған программалау тiлiнде басқа деректер қорымен
Database Desktop утилитасының құрамына жататын Paradox программасы ең қолайлы
Деректер қорында екi өлшемдi кестенiң жолдары жазбалар деп, ал
Windows жүйесiнiң элементтерiмен таныс кез-келген қолданушының Paradox программасын оқып
Осы жасалынып жатқан программада Paradox программасын ендірілетін мәліметтер қорын
Ал, Borland Delphi программалау ортасында осы Paradox программасына ендірілген
Осы программалауды басқаруда Borland Delphi программалау ортасының формасында Paradox
Формада Database Desktop утилитасында құрылған кестеге қол жеткiзу компоненттер
TTable (Кесте) - кез-келген деректер қоры кестесiне қол жеткiзу;
TDataSourse (Деректер көзi) - DataSet (Деректер жиынтығы) қасиетi арқылы
DBGrid (Деректер кестесi) - DataSourse қасиетiне DataSourse
Осы амалдарды орындау үшiн төмендегi жолдарды iске асыру қажет:
Жаңа проект ашу.
Формаға Table1, DataSource1, DBGrid1 компоненттерiн енгiзу.
Төмендегi кестеге жазылған комоненттерге ретiмен қасиеттерiн орнату:
Кесте 6 – Компоненттер қасиеттері мен мәндері
Компонент Қасиет Мән
Table1 Name
DatabaseName
TableName
Active Table1
My Databases Documents(
baza.db(
True
DataSource1 Name
DataSet DataSource1
Table1
DBGrid1 Name
DataSource
Font DBGrrid1
DataSource1
Times New Roman, 12
Мұндағы Table1 компонентінің DatabaseName, TableName қасиеттерінің мәндері мәндер
DBGrid1 компонентінің DataSource (Мәліметтер көзі) қасиетіне DataSource1 мәні меншіктелген
Жалпы, Active қасиеті арқылы мәліметтер baza.db жиынтығы ашылады
DataSource1 компоненті өзінің DataSet (Мәліметтер жиынтығы) қасиеті арқылы нақты
Delphi-де TDataSet класы мәліметтер қоры объектілерінің негізгілерінің бірі. Ол
Сурет 13 - Жобаның негізгі терезесі
Сұранысты формаға түсіру. Borland Delphi-де сұраныс құрудың көп пайдаланылатын
Database Desktop-та құрылған baza.db кестесінен +++ және одан кейінгі
Жаңа проект ашып, формасын Table1, DataSource1, Query1, DBGrid1 компоненттерін
Ретімен компоненттер қасиеттеріне мәндер меншіктеу:
Кесте 7 – Компоненттер қасиеттері мен мәндері
Компонент Қасиет Мән
Table1 DatabaseName
TableName My Databases Documents
baza.db
DataSource1 Name
DataSet DataSource1
Query1
Query1 DatabaseName
SQL My Databases Documents
[TString]
DBGrid DataSource DataSource1
Form1 Font Times New Roman, 12
TString типі SQL қасиеті TQuery компонентінің ең қажетті бөлімі.
Терезеге операторды енгізген соң, оның Ok түймесін шерту. Form1
Query1 компонентін қайта таңдап, оның Active қасиетіне True мәнін
Сурет 14 - «Деректерді енгізу» терезесі
Сұраныс құру үшін SQL Builder (Сұраныс құрастырушы) программасын пайдалану
жаңа проект ашып, Form1 терезесіне DataSource1, Query1 компоненттерін
компоненттер қасиеттеріне мәндер меншіктеу;
Query1 компонентін оң түймемен шертіп, көрінген контекстік мәзірден SQL
кесте өрістерін таңдау керек. Ол үшін көрінген белгілегіштердің жоғарғысын
Criteria (Іріктеу шарттары) қосымша бетін ашып, төменгі панельдің сол
Query – Run командасын беру керек. Қажетті сұраныс Query
Кесте 8 – Компоненттер қасиеттері мен мәндері
Компонент Қасиет Мән
DataSource1 DataSet
Name Query1
DataSource1
Query1 DatabaseName My Databases Documents
Есепті формаға түсіру жолы. Мысалы, My Databases Documents бумасында
Жаңа проект ашып, форманың жоғарғы қатарына Table1, Button1 компоненттерін
QuickReport бетінің Table1 компонентінің астына QuickRep1 компонентін орнатып, оны
Кесте 9 – Компоненттер қасиеттері мен мәндері
Қасиет Мән
Font Times New Roman, 12
Bands(HasHeader True
DataSet Table1
QRSubDetail компоненті терезесінің бірінші, екінші қатарлары ерекшеленіп, GroupHeader, SubDetaile
Бірінші жолға QRLabel1 компонентін орнатып, оның Font қасиетіне Times
Екінші жолға QRDBText1, QRDBText2, QRDBText3 компоненттерін орнатып, олардың DataSet
Button1 түймесін екі рет шертіп, код терезесінде процедура құру:
Procedure Tform1.Button1Click (Sender:TObject);
Begin
QuickRep1.Preview;
QuickRep1.Print;
End;
Алдымен тақырып аты енгізілген көріп шығу терезесі көрініп, одан
Қорытынды
Дипломдық жұмыстың нәтижесінде «Қазақстан Халық Банкі депозиті» жұмысы туралы
Автоматтандырылған жұмыс банк жүйесінде де қолданылады. Бұл жұмысты тездетеді,
Ақпараттық жүйенің нәтижесінде мәліметтер компьютерде өңделеді. Бағдарламада банк қызметкерінің
Кез-келген бір салымшы туралы қандай да бір керекті параметрін
Осы жасалған жұмыстардың нәтижесінде заман талабына сай қолдануға болатын
Деректер қорын басқару жүйесі деректер қорын құру, мәліметтерді өңдеу,
Бұл деректер қоры Delphi программалау ортасын Paradox мәліметтер қоры
Сондықтан Windows жүйесімен таныс болған кез-келген қолданушы Delphi және
Дипломдық жұмыс кіріспе, негізгі бөлімдегі 3 тараудан, қорытынды, пайдаланылған
Кіріспеде автоматтандырылған жұмыс орны, Borland Delphi объектке бағытталған
Бірінші тарауда депозит нарығының мәселелері, депозит түрлері, «Қазақстан
Негізгі бөлімнің екінші тарауы ақпараттық жүйелердің түрлері мен оларды
Үшінші тарау «Банк депозиті» жобасын құруға арналған. Онда Borland
Қосымшада Borland Delphi объектке бағытталған программалау ортасында жазылған бағдарлама
Пайдаланылған әдебиеттер
Бойко В.В. Савиников В.Н. Проектирование информационной базы автоматизированной системы
Савинков В.М., Бойко В.В. Проектирование баз данных. –М.: Мир,
Климова Л.М. Delphi 7. Основы программирования. Решение типовых задач.
Пестриков В.М., Маслобоев А.Н. Delphi на примерах. –Спб.: БХВ-Петербург,
Бен–Ари М. Языки программирования. Практический сравнитель-ный анализ. –М.: Мир,
www.atfbank.kz
Информатика. Учебник под ред.проф. Н.В.Макаровой. –М.: Финансы и статистика,
Гринберг Ф., Гринберг Р. Самоучитель программирования на входным языке
Одинцов И.О. Профессиональное программирование. Системный подход. –СПб.: БХВ-Петербург, 2004.
Избачков Ю., Петров В. Информационные системы: Учебник для вузов.
Қосымшалар
unit Unit1;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, StdCtrls, ExtCtrls, Menus, jpeg;
type
TForm1 = class(TForm)
Label1: TLabel;
Button1: TButton;
Button2: TButton;
Panel1: TPanel;
Image1: TImage;
MainMenu1: TMainMenu;
N1: TMenuItem;
N2: TMenuItem;
Panel2: TPanel;
Image2: TImage;
procedure N2Click(Sender: TObject);
procedure N1Click(Sender: TObject);
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
Form1: TForm1;
implementation
uses Unit2, Unit3, Unit4;
{$R *.dfm}
procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);
begin
Form2.Visible:=true;
Form1.Visible:=false;
end;
procedure TForm1.Button2Click(Sender: TObject);
begin
Form3.Visible:=true;
Form1.Visible:=false;
end;
procedure TForm1.N2Click(Sender: TObject);
begin
Close;
end;
procedure TForm1.N1Click(Sender: TObject);
begin
Form4.Visible:=true;
end;
end.
unit Unit2;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, StdCtrls, DB, DBTables, Grids, DBGrids, ExtCtrls, DBCtrls, Menus;
type
TForm2 = class(TForm)
DataSource1: TDataSource;
DBGrid1: TDBGrid;
Table1: TTable;
Button1: TButton;
Button2: TButton;
MainMenu1: TMainMenu;
DBNavigator1: TDBNavigator;
procedure Button1Click(Sender: TObject);
procedure Button2Click(Sender: TObject);
procedure FormCreate(Sender: TObject);
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
Form2: TForm2;
implementation
uses Unit1;
{$R *.dfm}
procedure TForm2.Button1Click(Sender: TObject);
begin
Form1.Visible:=true;
Form2.Visible:=false;
end;
procedure TForm2.Button2Click(Sender: TObject);
begin
Close;
end;
procedure TForm2.FormCreate(Sender: TObject);
begin
DataSource1.DataSet:=Table1;
end;
end.
6
ҚР Ұлттық банкі
ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау
ДСЖ - ға кірмейтін жинақ депозиттік
Депозиттерді сақтандыру нарығы
Зейнетақы қорлары
«Қазпошта» АҚ
Коммерция
лық банктер
Жүйенің қатысушылары –коммерциялық банктер
Депозит нарығы
Мерзімді депозиттер нарығы
Талап еткенге дейінгі депозиттер
1.Депозиттік сертификаттар
2.Қысқа мерзімді депозиттер
3.Орта мерзімді депозиттер.
4.Ұзақ мерзімді депозиттер
Жинақ депозиттер нарығы
1.Ағымдық шот
2.Есеп айырысу шоты
3.Валюталық шот
4.Карточкалық шот
5.Чектік шот
1.Жинақ кітапшасы
2.Жинақ көшірмесі
3.ЖЗҚ ерікті салымдары
4.Жинақ сертификаттары
a)
Сурет 7 - Объект инспекторы терезесi
МикроЭЕМ
Аппараттың
Микропроцессор
Арифметико-логикалық құрылы
Басқару құрылғысы
Регистрлер
Программалық қамтамасыздандыру
Негiзгi жады
Оперативтi есте сақтау құрылғысы
Регистрлер
Тұрақты есте сақтау құрылғысы
Жүйелiк программалық қаматамсыздандыру
Диагностикалау және бақылау
Операциялық жүйе
Программалау жүйесi
Программалау тiлдерi
Бiрегей прогр. қамт.
Трансляторлар
Қолданбалы программалар
Қолданбалы программалар пакетi
Стандартты прог-р кiтапханасы
Программалық қамтамасыздандыру жүйелерi (ПІЖ)
Операциялық жүйелер
Программалауды автоматтандыру жүйлерi
Техникалық қызмет жасау программалары
Қолданбалы программалар пакетi
Программа-ларды басқару
өңдеушi программ-малар
Программ-малау тiлдерi
Трансля-торлар
Дұрыстау программа-лары
Модель жинақтау программалары
Программалар кiтапханасымен жұмыс жасау программалары
ЭЕМ құрылғыларымен жұмыс жасау программалары
Операциялық жүйенiң мүмкiндiктерiн кеңейту программалары
Экономикалық ғылыми есептердi шешу программалары
Автобасқару жүйелерi