МАЗМҰНЫ
Кіріспе 3
1. Инфляцияның мәні және оның түрлері. Инфляцияның пайда
1.1. Инфляцияның мәні және мазмұны 4
1.2. Инфляцияның пайда болу себептері және оның балама
1.3. Инфляцияның түрлері. 9
2. Инфляцияның әлеуметтік-экономикалық зардаптары. Инфляцияға қарсы күрес.
2.1. Инфляцияның экономикалық және әлеуметтік салаларға әсері. 13
2.2. Антиинфляциялық саясат 17
3. Қазақстан Республикасындағы инфляция процесі және оған қарсы
3.1. Қазақстанда инфляцияның пайда болу себептері және
3.2. Қазақстандағы антиинфляциялық саясат. 24
Қорытынды 28
Қолданған әдебиеттер 30
Кіріспе
Қазақстанның нарықтық даму жолына өту барысында, Республика бұрыңғы
Инфляция дүние жүзіндегі көптеген елдердің экономикалық және әлеуметтік
Инфляция тауар бағаларының өсуінен көрінгенмен, ол тек ақшаға
Жоғарыдағы айтылғандарды ескеріп, инфляция
Менің осы тақырыпты таңдап алуымның басты себебі- инфляцияның
Осы курстық жұмыстың негізгі мақсаты - инфляцияны қазіргі
1) инфляцияның мәнін ашу, оның түрлерін анықтау және
2) инфляцияның әлеуметтік-экономикалық, зардаптары мен антиинфляциялық күрестің қазіргі
3) Қазақстандағы инфляциялық процестің дамуы мен оған қарсы
1. Инфляцияның мәні және оның түрлері. Инфляцияның пайда
1.1. Инфляцияның мәні және мазмұны
Экономикалық құбылыс ретінде инфляция ұзақ уақыт өмір сүруде.
Инфляция терминінің сөзі латынның – inflatio - iciнy,
Қағаз ақша деп - толық құнды ақшаның орнына
Инфляцияның жалпы, әдеттегі анықтамасы - айналымдағы ақша массасының
Бірақта инфляцияның мазмұнын әр автор әр түрлі жазып
Бұл анықтаманың басты кемшілігі, айналымдағы ақша белгілерінің аса
1999 жылы Алматыда шыққан "Толық экономикалық орысша-қазақша сөздікте"
Осының бәрін еске алып, инфляция дегенді былай анықтаған
"Айналым арналарының артық ақща белгілерімен аса толып кетуінің,
Инфляция тек қағаз ақшаға ғана тән және ол
Олай болса, оларға жұмыс жасайтын ақшаның да саны
Алайда инфляцияны айналым процесін құнсызданған қағаз ақшамен толтыра
Әсіресе, инфляции қауырт жағдайларда байқалады (мысалға: соғыс, төңкеріс
Инфляцияның қазіргі кездерде өзіне төн біршама ерекшеліктері бар:
егер инфляция қарқыны бүрын бір жердің аумағынан шықпаса,
егер инфляция бұрын бір мезгілде ғана жүрсе, қазір
егер инфляция бұрын тек ақшаның әсерінен туындаса, қазір
1.2. Инфляцияның пайда болу себептері және оның балама
Инфляцияға төменде көрсетер пайда болар себептерімен қоса, осы
Инфляцияға әсер ететін бірінші топтағы ақшалай факторлар ақшаға
Екінші топқа тауарлар бағасын және шығындарды өсіретін ақшалы
Бұндай диспропорция, біріншіден, өндірістің кенет қысқаруынан, екіншіден, айналымдағы
Инфляция - өндіріс процесінің бұзылуы, шаруашылық салаларының бір-бірімен
Сонымен, инфляцияның пайда болуын қорытындыласақ мынадай тұжырымдамаларға келеміз:
1. мемлекет кірісі мен шығысының бұзылуы, балансының бұзылуы.
2. әскери шығындардың өсуі немесе инвестицияның милитаризациялануы.
3. нарықтың өзіндік ерекшеліктері. Бұл олигополиялық немесе монополиялық
4. бұл автаркиялық рынокта пайда болатын құбылыс. Елдегі
5. Инфляцияның пайда болуының тағы бір себебі -
Сұраныс инфляциясы негізінен ақшалы факторларға байланысты туындайды, яғни
Ақша массасының "көтерілуі" себептерінің ең негізгісі - әскери
Сөйтіп, сұраныс инфляциясы кезінде шектеулі ұсыныспен салыстырғанда айналыста
Шығындар инфляциясы өнімге
Тауар бағасының өсуі халықтың табысын төмендетіп, жалақыны қайта
Шығын инфляциясы өнімнің әрбір өлшемінің шығыны көтеріліп, соған
Шығындар инфляциясы мен сұраныс инфляциясы бір-бірімен тығыз байланыста
1.3. Инфляцияның түрлері.
Дүниежүзілік тәжірибеде инфляцияны мына шартты түрлерге бөледі:
экономияны қамтитын аумағына байланысты жергілікті және әлемдік инфляция.
жүру қарқынына байланысты біркелкі (баға үнемі төмен қарқынмен
даму қарқынына байланысты - жылжымалы инфляция (ползучая) -
Инфляцияның тауар бағаларының өсуінен көрінуіне байланысты инфляцияны ашық
Жылжымалы инфляция. Өнеркәсібі дамыған елдерге жылжымалы инфляция тән,
Стагфляция.
Көпшілік мемлекеттердің экономикасында кейде мынадай жағдай қалыптасады: бағаның
Стагфляция монополиялардың нарықтағы үстемдігіне байланысты болады деген көзқарас
Көптеген зерттеушілер стагфляцияның пайда болу себебін инфляциялық күтумен
Шет елдер нарықта болатын инфляциялық тепе-теңдік формаларына байланысты
Еркін баға белгілеу экономикасына тән ашық инфляция бағаның
Жасырын инфляция деп аталатын басылыңқы инфляция реттелмелі бағалар
Басылыңқы инфляция өнім сапасының төмендеуімен, ақшаның амалсыз жиналуымен,
2. Инфляцияның әлеуметтік-экономикалық зардаптары. Инфляцияға қарсы күрес.
2.1. Инфляцияның экономикалық және әлеуметтік салаларға әсері.
Инфляцияның зардаптары күрделі және көп түрлі болады. Экономикалық
бюджет тапшылығын тудырады. Айта кетерлік жағдай, әскери шығындардың
өндіріс құлдырайды, оның тиімділігі төмендейді. Ойлап қарасақ, сұраныс
Шығындар инфляциясында шикізат бағасы және тағы да басқа
Тауар бағасының өсуі халық табысын төмендетіп, жалақыны қайта
Бір жағынан, алып қарасақ, инфляцияның жоғарғы деңгейі баға
Ешбір нарық жеке дара емес. Ол екінші нарықпен
Инфляцияның әлеуметтік зардаптары да бар, ол ұлттық табысты
Инфляцияның зардабын барлық жағдайда жалдамалы жұмысшылар, еркін кәсіп
Инфляцияны тежеу үшін экономикада "жұмыссыздар" санын өсіру арқылы
Бұл аталғандар инфляцияның әлеуметтік-экономикалық зардаптарының тек бір ғана
Филлипс қисығы.
Инфляцияның экономикалық және әлеуметтік салаларымен қатар жұмыспен қамсыздандыру
А.Филлипстің есептеулерінің теориялық негізін экономист Р.Липси қорытып шығарған.
Абцисса осінде - жұмыссыздық деңгейі, ордината осінде -
Егер үкімет И1 —жұмыссыздық деңгейін (оған, Р1 тауар
Экономиканы реттеу тәжірибесінен Филлипс қисығының тек қана қысқа
Мемлекет тарапынан жұмыссыздықтың төмен деңгейін инфляция құнына «сатып
Оның орнына табиғи жұмыссыздық деңгейі теориясы пайда болды.
Бұл теорияның мәні мынада: ұзақ уақытқа жоспарлауда инфляцияның
Алайда, жұмыссыздықтың табиғи деңгейін, инфляцияның деңгейін төмендететін экономикалық
Инфляцияның философиясы мынада: бірте-бірте тереңдеуіне байланысты экономиканы уақытша
2.2. Антиинфляциялық саясат
Инфляция зардаптарын бейтараптандыру мақсатымен мемлекет инфляцияға қарсы саясат
бірінші, жаңа ақша жүйесін құру - ол алғашқыда
екінші, ақша жүйесінің кейбір элементтерін өзгерту, яғни жаңа
Соғыс және революциядан кейінгі жылдары көптеген мемлекеттер ақша
Нуллификация - ол құнсызданған ақшаны жойып, орнына жаңа
Реставрация - ол ақша өлшемінің бұрынғы алтын құрамын
Девальвация - ақша өлшемінің алтын құрамын төмендету. Ол
Деноминация - ол "нольдерді сызу" әдісі, яғни баға
Сонымен қатар, инфляцияға әсер ететін факторларға жауап ретінде
Дефляциялық саясат
Табыс саясаты
Индексациялау
Дефляциялық саясат - бұл ақша және несие механизмі
Дефляциялық саясаттың әрекет етуіндегі басты ерекшелік, яғни экономикалық
Табыс саясаты — бағаға және жалақыға бақылау жасау
Индексациялау (толық немесе жартылай) — ақшаның құнсыздану нәтижесінде
Инфляция экономикалық "аурудың" ерекше түрі. Ол бір мезгілде
Антиинфляциялық саясаттың маңызды элементтерінің бірі-қаржыны сауықтыру және халық
Баға саясатын жүргізудің екі жолы бар: біреуі-бағаның өсуіне
Баға саясатының инфляция процесіне тигізетін әсерін төмендегі сызбадан
Батыс елдерінде инфляцияны жиынтық сұранымның жыл сайынғы өсу
Қорыта айтқанда, инфляциямен күрес әдістері - мемлекеттің экономиканы
3. Қазақстан Республикасындағы инфляция процесі және оған қарсы
3.1. Қазақстанда инфляцияның пайда болу себептері және
Қазақстандағы инфляция барлық ТМД елдері сияқты ел экономикасының
Қазақстанның 1993 жылдың қазанына дейін Ресейдің рублдік аймағында
Қазіргі инфляцияның бір көрінісі - тауар тапшылығының біздің
бұрынғы КСРО-да 20-шы жылдардың өзінде-ақ нарықтық экономиканы жою.
КСРО-ның экономикасында көп жылдар бойы үйлесімсіздік қалыптасуы, яғни
3. бұрынғы КСРО-ның ұлттық табысының жартысына жуығы
4. КСРО-да ұлттық жиынтық өнімнің 25-30% ғана
Біздің елде (бұрынғы КСРО-ның бір республикасында болғандықтан)
Мемлекет жүйелі түрде көтерме сатып алу бағаларын қайта
Сөйтіп тауардың көтерме сатып алу бағасы мен бөлшек
Өндірушілердің өнімінің сапасын жақсартып, оның өз құнын төмендетуге
Стагфляция себептері туралы теориялық даудың тәуелсіз Қазақстан мемлекеті
3.2. Қазақстандағы антиинфляциялық саясат.
Қазақстанда антиинфляциялық саясатты Қазақстан Ұлттық банкі жүргізеді. Инфляцины
Проценттік саясат ақша-несие саясатының негізгі құралдарының бірі болып
Ұлттық банк өзінің проценттік саясатын нарықтық проценттік ставкаларға
Проценттік саясаттың негізгі мақсаты - проценттік ставкаларды үлкейткен
1994ж. қаңтар-ақпанында қайта қаржыландыру ставкасы 270 процент деңгейінде
Минимальды резервті талаптар. Банктер беретін несиенің көлемін реттеу,
Ашық нарықтағы операция дегеніміз Ұлттық банктің ақша массасының
Қазақстанда 1992 жылдан бастап нарықтық өзгерістер аясында жүргізілген
Кейінірек, Үкімет пен Ұлттық
Ақшаның айналымдағы саны азайса бір жағынан, оның бағамын
Антиинфляциялық саясаттың маңызды элементтерінің бірі -қаржыны сауықтыру және
Жалпы экономикадағы инфляция деңгейін тұтыну бағасының индексі көрсетеді.
Инфляцияның Қазақстандағы ең төменгі шегі 1998 жыл болды,
1994-2002 жж. аралығындағы инфляция динамикасы (тұтыну бағаларының индексі)
Тәуелсіз Қазақстанның тәжірибелі инфляцияға қарсы күресте энергоресурстар
Мінеки, біздің Республикада инфляцияның қарқыны мен оның пайда
Қорытынды
Қазіргі кезде қоғамның, ақпарат құралдарының, барлық адамдардың көңілін
Инфляция, бұл - өмір сүрудің қымбаттауын емес, инфляцияның
Инфляция кезінде баға мен жалақы қозғалысы бірдей қарқын
Инфляция біреулерге пайда, біреулерге шығын әкеледі, себебі адамдар
Инфляция жағдайынан құтылудың басты жолы – қоғамдық өндірістің
Инфляцияны тоқтатудың сыннан өткен ескі әдісі, "бұл ақша"
Инфляцияның деңгейі мен екпіні арқылы мемлекеттік экономикалық жағдайы;
Қолданған әдебиеттер
Көшенова Б. "Ақша, несие, банктер, валюталық қатынастар", Алматы
Әубәкіров Я."Экономикалық теория негіздері", Алматы 1998ж.
Сейітқасымов F.C. "Ақша, несие, банктер", Алматы 2001 ж.
Саниев М.С. "Ақша, несие, банктер ", Алматы 2001
Макконнелл К.Р. "Экономикс", Таллинн 1993 ж.
Мақыш С.Б. "Ақша айналымы және несие", Алматы 2000ж.
Булатов А.С. Экономика. М.: Бек. 1996.
Инфляционные процессы в Казахстане / Вестник Турана, №2,
Инфляция: причины и закономерности Вопр. экономики. 1992.
Камаев В.Д. Экономика и бизнес. М.: изд-во МГТУ.
Красавина Л.Н. Инфляция в условиях современного капитализма.
Маконнелл К, Брю С. Экономикс. М.: Республика, 1993.
Макроэкономика (Часть ІІ) Учебно-методическое пособие ГАСБУ
Самуэльсон П. Экономика. М.: Прогресс, 1964.
Социально-экономическое положение Республики Казахстан за январь-февраль 1999 года
Хейне П. Экономический образ мышления. М.: Новости. 1991.
Чепурин М.Н. Курс экономической теории. Киров.:
Б. Көшенова «Ақша, несие, банктер, валюталық қатынастар» 67
Я.Әубәкіров "Экономикалық теория негіздері" (407-ші бет.)
Я.Әубәкіров "Экономикалық теория негіздері" (413-ші бет.)
Б.Кошенова "Ақша, несие, банктер, валюта қатынастары" 74-ші бет
Ғ.С.Сейітқасымов "Ақша, несие, банктер" (51-ші бет.)
М.С.Саниев "Ақша,несие,банктер" (57-ші бет)
3
Айналымдағы артық ақша
Товар мен қызметке сұранымның өсуі
Бағаның өсуі
Бағаның қайта өсуі
Өндіріс шығынының өсуі
Еңбек ақының көбейтілуі
Нарықтық баға
Бағаны бұрынғы деңгейде ұстау әрекеті
Тауардың және қызметтің бағасын жоғарылату
Өндірістік шығынның азайтылуы
Халықтың әл-ауқатын бір деңгейде ұстау үшін еңбек ақыны
Өндірістің дамуы тоқталуы, оның техникалық деңгейі төмендеуі
Өндірістің шығыны көбеюі, тауардың өзіндік құнының өсуі
Пайданың азайтуы
Бағаның қайтадан жоғарлатылуы
Тауардың жеткіліксіздігінің пайда болуы
Тауарды қымбатқа сататын «қара базар» пайда болуы
Халықтың әл-ауқаты нашарлауы
Инфляцияның қайтадан ұлғаюы, инфляциялық бұралым пайда болуы