МАЗМҰНЫ
КIРIСПЕ .............................................................................................................3
I ЭОНОМИКАДАҒЫ БАНКТЕРДIҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГIЗДЕРI ..............5
Банктік жүйе және оның мәнi мен қызметтерi
1991 жылға дейінгі банк жүйелерінің дамуы мен
кезеңдері ...................................................................................................11
II ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БАНК ЖҮЙЕСI
2.1 Қ.Р-да банктiк жүйенiң қалыптасуы .....................................................13
2.2 Ұлттық банк – Қазақстан Республикасының Орталық банкі
2.3 Коммерциялық банктер – банк жүйесінің екінші деңгейлі
құрылымы ........................................................................................................21
ҚОРЫТЫНДЫ ................................................................................................24
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР .................................................................25
КIРIСПЕ
Банктiк жүйеде қоғамның барлық ақшалай қорлары шоғырландырылған: мемлекеттiк
Қазақстан Республикасының қазiргi банк жүйесiнiң құрылуы 1990 жылдың
Әлемдiк тәжiрибе көрсеткенiндей экономикада нарықтық қатынастар өз-өзiн реттей
Елiмiздiң өз егемендiгiн алғаннан берi нарықтық қатынастар күннен-күнге
Экономиканы ақша-неиселi реттеудi қаржы саласының басты секторы банк
Орталық банк ұлттық валютаны айналымға шығарады, мемлекеттiң алтын
Қазiргi таңда нарықтық экономикада банктiк жүйенiң ролi ерекше.
Қазақстан Республикасында екi деңгейлi банктiк жүйе 1990 ж.
Осылайша банктiк жүйе елiмiзде қалыптасып, экономиканың тиiмдi қызмет
Қазiр елiмiзде банк жүйесi егемендiң алғаннан берi жүргiзiлiп
Мiне, сондықтан мен курстық жұмысымның тақырыбын “Банк
Бұл тақырыпты орындаудағы алдыма қойған негізгі мақсатым және
Банктік жүйесінің несие жүйесінің маңызды буыны ретінде қарастыру;
Банктік жүйенің дамуы мен қалыптасу ерекшеліктерін, банктік жүйенің
Қазақстандағы банктік жүенің 1991 жылдан бергі ұлттық жүйе
Банк жүйесінің негізгі элементтері болып табылатын Орталық банктер
I ЭКОНОМИКАДАҒЫ БАНКТЕРДIҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГIЗДЕРI
1.1 Банктік жүйе және оның мәнi мен
Банктiк жүйе – нарықтық экономиканың ең маңызды және
Банктердiң және тауарлы-ақшалай қарым-қатынастардың дамуы тарихи тұрғыдан қатарлас
Қаржылық делдалдар осылай қоғамға ақша капиталын салааралық ,
Банктер нарықтық экономикада басты қаржылық делдалдар болып табылады.
Әр түрлi көздерден ақша капиталын жинау арқылы банктер
Нарықтық экономикада банктер монополистерге айналыды және барлық қаржылық
Банктiк жүйенiң мақсаты мен мiндеттерi негiзiнен экономиканы жалпы
Банктер басқарудың экономикалық әдiстерi мәселен, несиелеу арқылы, экономикалық
Банктер есеп айырысу операцияларын жүргiзудiң тәртiбiн бұзғаны үшiн
Банктер өз қызметтерiн орындау кезiнде функционалдық (экономикалық), салалық
Банктерде басқарудың басқа органдарындағы жоқ ағымдағы ақпараттар болады.
Қандай жүйе болмасын оның өзiнiң формалары мен қызметтерi
Уақытша бос ақша қаражатын тарту, жинақтау және оны
Кәсiпорындарға, мемлекетке, жеке адамдарға несие беру, бағалы қағаздармен
Ақша айналымын реттеу. Банк - әр түрлi
Айналымға несие құралдарын шығару. Банк клиентiне тек
Экономикалық және қаржылық ақпарат берiп отыру ;
Орындайтын айрықша қызметтерiне байланысты банктер: эмиссиялық және
Эмиссиялық банк – ол айналысқа ақша белгiлерiн эмиссиялауға
Мемлекеттегi басқа банктердiң барлығының да ақша белгiлерiн шығаруға
Ендi ұлттық банктiк жүйенi былай жiктеуге болады (сызба
Инвестициялық және инновациялық банктердiң екi түрi де ұзақ
Ипотекалық банктер – жердi және жылжымайтын мүлiктердi кепiлдiкке
Сурет-1 – Банк жүйесiнiң негізгі формалары
Бағанадан бергi банктiк жүйеде басты банк деп айтып
Банкноталарды монополиялы түрде эмиссиялау;
Ақша – несиелiк қатынастарды реттеу;
Сыртқы экономикалық қатынастарды жүргiзу;
Банктердiң банкiсi болу және үкiмет банкi қызметi,
Орталық банктiң ең алғашқы қызметi – ежелден қалыптасқан
Орталық банктiң эмиссиялық монополиясы оны банк жүйесiнiң эмиссиялы-кассалық
Орталық банктiң ақша несиелiк реттеу қызметi. Экономиканы
Орталық банктiң сыртқы экономикалық қызметi – ол орталық
Орталық банктiң банктердiң банкiсi қызметi – ол орталық
Коммерциялық банктердiң кассалық резервтерiн сақтауға қабылдаумен қатар орталық
Орталық банк банктердiң банкiсi ретiнде елдiң төлем жүйесiнiң
Орталық банктер қадағалау мен бақылауды негiзiнен мынадай бағытта
Банктiк қызмет түрлерiне лицензия беру;
Кейбiр операция түрлерiн жүргiзуге,
Банктер берген қаржылық есептi тексеру және талдау;
Клиенттердi ревизиялау (тексеру);
Мiндеттi резервтердiң нормативтi және экономикалық нормативтердiң жүйесiн белгiлеу,
Орталық банктiң үкiмет банкiсi қызметi. Үкiметтiң банкирi ретiнде
Қорыта айтқанда, орталық банктiң атқаратын қызметтерi бiрiмен-бiрi тығыз
Мемлекеттiң несие жүйесiнде коммерциялық банктердiң алатын орны өте
Коммерциялық банктер – нарықтық экономикада несие жүйесiнiң негiзгi
Ақша қаражатын шоғырландыру және тарту қызметi – банктердiң
Коммерциялық банктердiң атқаратын келесi қызметi - несие
Ұйымдасқан және жұмысы қалыптасқан есеп айырысу жүйесiнсiз тұрақты
Коммерциялық банктердiң ерекше қызметi құралдарын шығару арқылы
Коммерциялық банктер акция және облигация түрiндегi бағалы қағаздарды
Банктер сенiмхат бойынша клиенттердiң мүлкiн басұару қызметiн де
Экономикалық мағлұматтарды өзiне жинақтауы банктердiң клиенттерiне кеңес беру
1.2 1991 жылға дейінгі банк жүйелерінің дамуы мен
Кеңес үкіметі тұсында Қазақстан одақтас республикалардың бірі болғандықтан
Ресейдің банк жүйесі батыс елдердің банк жүйесіне қарағанда
Мемлекеттік банк (1860 жылы);
Қоғамдық қалалық (252 банк) және жер банктері;
Көп буынды жеке банктер: акционерлік банктер, өзара несиелейтін
1917 жылы қазан төңкерісінен кейін банк ісін ұйымдастыруды
1927 жылы КСРО орталық атқару комитеті халық комиссарияты
1930-1932 жылдардағы жүргізілген несие реформасы елдегі банк жүйесінің
Сонымен 1930-1932 жылдардағы жүргізілген несие реформасынның қорытындысында жоспарлы
Елдің әлеуметтік-экономикалық өркендеуін жеделдету және ақша-несие қатынастарының маңызын
Мемлекеттік банк – банктердің банкісі ретінде елдің ақша
Өнеркәсіп құрылыс банкі - өнеркәсіп салаларын несиелеу болды;
Аграрлы-өнеркәсіп банкі, яғни агро-өнеркәсіптік кешендерді дамыту;
Тұрғын және әлеуметтік банкі;
Жинақ банкі;
Сыртық экономикалық банкі.
Осы аталған жаңадан құрылған банк жүйесі бұрынғыдан да
Банк жүйесін қайта құрудан кейін маманданған банктер арасында
Банк реформасының келесі кезеңі осы қателіктер мен кемшіліктерді
Банк жүйесін бірсыпыра реттеген 1990 жылдың аяқ шенінде
II ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БАНК ЖҮЙЕСI
2.1 Қ.Р-да банктiк жүйенiң қалыптасуы
Қазақстан Республикасының қазіргі банк жүйесінің құрылуы 1990 жылы
Өз егемендiгiн алғанға дейiн Қазақстан Республикамызда банк
Қазақстан Республикасының экономикасы нарықтық қатынастарға көшу кезеңiнде несиенi
Қазақстан Республикасында банктiк жүйенi реформалаудың қажеттiлiгi, дүниежүзiлiк банктiң
Қазақ Кеңес Социалистiк Республикасының территориясында жинақталған несие ресурстары
Кәсiпорындардың, ұйымдардың, кооперативтер мен азаматтардың несие-есеп жұмыстарын жүргiзу
1991 – 1993 жылдары елiмiзде экономиканың күрт құлдырауымен
Осылайша 1993 жылы өзiмiздiң төл ақшамыз теңгенi енгiзуге
Ұлттық валютаның енгiзiлуi сәтiнен бастап, 1995 жылға дейiн
Бағдарлама 1995 жылдың соңына дейiн сәттi жүзеге асырылған
Ұлттық банктiң негiзiнен классикалық орталық банктерге тән валюталық
Экономикалық ынталандыруды дұрыс қолдану мен нормативтiк реттеудi жетiлдiру
Банкаралық несиелiк және валюталық нарықтарды дамыту және тереңдету
Республикалық бюджеттiң тапшылығын Ұлттық банктiң тарапынан тiкелей несиелеуден
Шаруашылық жүргiзушi субъектiлер арасында төлемдердiң қауiпсiз, уақтылы және
Орта және ұзақ мерзiмдi инвестициялық жобаларды инфляциялық емес
Бағдарламаның өткiрлiгiне қарамастан, iстiң нақты жағдайын ескере отырып,
Банктердiң қайта қаржыландыру механизмдерiнде маңызды өзгерiстер болды. 1995
1995 жылы Ұлттық банк мемлекеттiк бағалы қағаздар нарығының
Ұлттық банк жүргiзген валюталық бағам саясаты нарықтық жағдайлардың
1995 жылы алтын валюталық резервтердi басқару бойынша көптеген
Осы жылы ел экономикасын сауықтыру мақсатында макроэкономикалық ретеу
1995 жылы екiншi деңгейдегi банктер жүйесiнде өзгерiстер болды.
Ұлттық банк пен Үкiмет бiрiге отырып, бұрынғы салалық
Реформаның құқықтық қамтамасыз етiлуi және банктiк жүйенiң қызмет
1995 жылы Қазақстан банктiк жүйесiн реформалау бағдарлмасын жүзеге
Оның мақсаты мен мiндеттерi тұтастай алғанда, 1995 жылғы
Мiне осылайша осы уақытқа дейiн егемен елiмiзде банктiк
Бұл жағдайда экономикада инфляцияның төмендеуiнде және олардың нарықтық
Елiмiзде 1993 жыл 15 қараша айынан бастап өзiмiздiң
Мемлекеттiк меншiкке кәсiпорындарды жекешелендiрудi қайта құруға банктiк жүйенiң
Банктiк жүйенiң реформасы инвестициялық қорлардың ролiн жоғарылату және
Банктiк жүйенiң реформасы жеке кәсiпорындардың банктен несие алуын
Сөйтіп Қазақстан республикасының банк жүйесінің қалыптасуы мен дамуы
Бірінші кезең, 1917 жыл мен 1930 жыл аралығы
Екінші кезең, 1930 жыл мен 1987 жыл
Үшінші кезең, 1988-1991 жж. аралығы – елде мемлекеттік
Төртінші кезең, 1991 жылдан қазіргі уақытқа дейін –
Енді банктік жүйенің даму тарихы кезеңдерінің ішінде ең
2.2 Ұлттық банк – Қазақстан Республикасының Орталық банкі
Орталық банктер бүкiл елдiң несие жүйесiн бақылаушы әрi
Әлемдiк тәжiрибе көрсеткенiндей, мемлекеттiң Орталық банкке кең өкiлеттiк
“Қазақстан Республикасының Ұлттық банкi туралы” Заңы бойынша Қазақстан
Ұлттық банк - заңды тұлға, дербес балансы
Ұлттық банктiң негiзгi мiдеттерi – ұлттық валютаның iшкi
Ақша айналымы, несие, банктiк есеп айырысу мен валюталық
Ақша, несие және банк жүйелерiнiң тұрақты қызметiн қамтамасыз
Несие берушiлер мен салымшылардың , сондай-ақ шетел валютасын
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкiнiң қызметтерi мен операциялары.
Айналыстағы ақша массасының көлемiн реттеу жолымен ҚР-да мемлекеттiк
Ұлттық банк өзінің бағалы қағаздарын шығарады, сонымен қатар
Кепiл берушi Үкiмет болып табылатын ҚР-ның iшкi және
ҚР-сы аумағында еншiлес банк ашуға рұқсат бередi;
Қазақстан Республикасы аумағында, одан тыс жерлерде банк филиалдарын
Банктердiң бағалы қағаздар эмиссиясы жобасының оның тiркелуiне дейiн
Ол банктерге несие беруге , банктердiң қарыз капиталы
Банктердiң жұмысына және шетелдiк валютаны сатып алу, сату
Қазақстан Республикасында ресми мөлшерлемелердi өзгерту арқылы банктiк пайыз
Қазақстан Республикасында есеп айырысу тәртiбiн, жүйесiн және нысандарын
ҚР-да валюталық реттеу мен валюталық бақылауды жүзеге асырады
Бақылау және қадағалау функцияларын қамтамасыз ету үшiн банктерге,
Қолма-қол банкноталар мен монеталарды есепке алу, сақтандыру,
Iшкi және сыртқы активтер бойынша болжамды есептер щығарады;
ҚР-ғы банктiк жүйеге кадрларды даярлауға қатысады. Ұлттық банктің
Сондай-ақ ҚР-ның заңдарына сәйкес болатын басқа да қызметтердi
ҚР-ның Ұлттық банкi “банктердiң банкi” ретiнде
Ұлттық банк “банктердiң банкi” қызметiн атқару үшiн:
коммерциялық банктердiң резервтерiн сақтайды;
коммерциялық банктерге қысқа мерзiмдi қажеттiлiктерiне байланысты қысқа мерзiмдi
жалпы ұлттық ауқымда қолма-қолсыз есеп айырысуларды жүргiзедi;
банктердiң қызметiне бақылау және қадағалау жүргiзедi.
Ұлттық банк – коммерциялық банктердi және басқа да
“Қазақстан Республикасының Ұлттық банкi туралы” Заңында былай жазылған:
Қорытындылай келе, ҚР-ның Ұлттық банкi ҚР-ның орталық банкi
Бүгінгі таңда Ұлттық банктің ақша-несие саясаты өзінің алдына
2.3 Коммерциялық банктер – банк жүйесінің екінші деңгейлі
«Қазақстан Республикасының банктер және банк қызметі туралы» республика
Қазіргі Қазақстанның нарықтық банк жүйесіндегі әр түрлі меншік
Мемлекеттік банк – үкімет қаулысымен құрылған екінші деңгейдегі
Инвестициялық банк – тікелей және портфельдік инвестиция тартумен
Шетелдің қатысуымен құрылған банк – акциясының 50 проценттен
Қазақстан Республикасының резиденті емес;
Қазақстан республикасының резиденті – заңды тұлға, 50 проценттен
Резиденттер еместердің қаражаттарын басқаратын сенімді адамы – республиканың
Мемлекетаралық банк - халықаралық келісім негізінде құрылған
Банк емес несие-қаржы мекемелері – Ұлттық банктің лицензиясы
Коммерциялық банктер – кәсіпоырындар мен ұйымдарға, сондай-ақ халыққа
Елiмiздегi банктiк жүйе екi деңгейлi екенiн бiлемiз, яғни
Депозиттiк – қарыздық операцияларды жүзеге асыра
Коммерциялық банктердiң басқа қаржы
Коммерциялық банктердiң қызметтерi мен
Коммерциялық банктер желiсi ақша
Коммерция банктер негiзiнен өз клиенттерiнiң
“Қазақстан Республиксындағы банктер және банктiк қызмет туралы” Заңға
ақылы негiзде депозиттердi тарату;
клиенттер мен банк корреспонденттердiң шоттарын жүргiзу және оларға
қайтарымдылық, мерзiмдiк және төлемдiк шарттарымен заңды және жеке
инвестицияланатын қаражаттар иелерiнiң немесе иемденушiлердiң тапсырмалары бойынша капиталдық
заңда көрсетiлген тәртiппен бағалы қағаздарды шығару;
төлем құжаттарын сатып алу, сату және сақтандыру, оларме
банктiк операциялар бойынша брокерлiк қызметтердi көрсету, клиенттердiң
коммерциялық мәмiлелердi қаржыландыру;
клиенттердiң тапсырмалары бойынша сенiмдiк операцияларды (қаражаттарды қарау, орналастыру
лизингтiк операцияларды жүзеге асыру.
Уақытша бос ақшалай қаражаттарды жинақтау – коммерциялық банктердiң
Коммерциялық банктердiң екiншi басты қызметi – экономиканы және
Сонғы жылдары екiншi деңгейдегi банктердiң несиелеу үлесi артуда,
Әсiресе инвестиция тарту арқылы ұлттық экономиканы дамыту ,
Жалпы айта келе елiмiздегi екi деңгейлi банктiк жүйенiң
Ал еліміздегі жалпы коммерциялық банктердің банктік жүйедегі даму
ҚР-дағы банк жүйесіндегі екінші деңгейлі банктер үлесі
Несие жүйесінің элементтері 2002 2003 2004 2005
1. Екінші деңгейдегі банктердің барлығының саны:
44
38
35
34
Оның ішінде
Мемлекеттік 1 2 2 2
Мемлекетаралық 1 1 - -
Шетел капиталы қатысуымен:
Оның ішінде
- 100% / 50%- ден аса:
Оның ішінде
Еншілес банктер: 16
9/7
12
16
9/6
11 17
9/6
11
16
10/4
10
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорыта келгенде, нарықтық экономиканың тиімді ұйымдастырылып, тиімді қызмет
Сонымен, банктiк жүйе – нарықтық экономиканың ең маңызды
Жалпы жұмыс барысында мен банктiк жүйенiң екi
Ұлттық валютаның енгiзiлуi сәтiнен бастап, 1995 жылға дейiн
Осы жасалған бағдарламалар нәтижесінде және еліміздің қаржы саласының
Бүгінгі таңда жалпы елiмiздiң банк жүйесi нарықтық экономика
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Н.Ә. Назарбаев., “Қазақстан, – 2030” ұзақ мерзiмдi
“Қазақстан Республикасының Ұлттық банкi туралы” ҚР-сы Президентiнiң
“Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi туралы” ҚР-сы
«Деньги, кредит, банки» Учебник
2-е, - Москва: 1999г.
Мақыш С.Б. Коммерциялық банктер операциялары. Оқу құралы.
Баян Көшенова , Оқу құралы / Ақша,
Ақша, несие, банктер: Оқулық /
Банки Казахстана, 2003 г. №12; “Банковскаы
Банки Казахстана, 2004 г. №1; “О некоторых
Вестник КазНУ, экономическая серия, 2001 г. №4;
Мырзабеков Ш. Қазақстанның банк жүйесi ТМД көлемiнде
Сайденов А. Г. «О перспективах развития денежно-кредитной
25
Орталық банк
(эмиссиялық орталық)
Коммерциялық банктер
Жинақтаушы
Муниципалды банктер
Несие-ақша айналысын реттеу
Инновациялық
Ипотекалық
Сақтандырушы
Салааралық