ЖОСПАР
КІРІСПЕ................................3-6
І. БАНКІЛІК ҚЫЗМЕТ АНЫҚТАМАСЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАҒДАЙЛАРЫ
1.1 Банкілік қызметтің теориялық негіздері........................7-10
1.2 Азаматтық құқықтағы банктік қызмет көрсету шарттары.............11-14
1.3 Банктік шот шарты.................14-20
1.4 Ақша аудару туралы шарт.........................20-30
ІІ. БАНК ҚЫЗМЕТІ ТУРАЛЫ БАНКТІҢ ҚҰҚЫҚТЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ПРАКТИКАЛЫҚ
2.1 Банк жүйесіндегі банктік құқықтық қатынастар.........31-34
2.2 Банктік қызмет: экономикалық және азаматтық – құқықтық нормалары.........................35-37
2.3 Банктік құқықтың пәні, әдістері, жүйесі, қайнар көздері...............38-43
2.4 Банктік заннама: мәні-маңызы және банктік қызметті ұйымдастыру
2.5 Банктік қызметті пруденциалдық реттеу ерекшеліктері................54-56
ІІІ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БАНК ҚЫЗМЕТІНІҢ АЯСЫНДАҒЫ АЗАМАТТЫҚ – ҚҰҚЫҚТЫҚ
3.1 Қазақстанның Ұлттық банкі қызметінің аясындағы банктік құқықтық қатынастар........................57-62
ҚОРЫТЫНДЫ-------------------------------------------------------------------------63-68
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.....................69-70
КІРІСПЕ
Диплом жұмысының өзектілігі. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің «Қазақстан-2030»
Қазақстандағы банктік қызмет аясын реттеуге бағытталған заңдардың жүзеге асу
Бүгінгі таңда нарықтық қатынастардың дамуына орай аса көңіл бөлетін
Банктік қызмет аясын реттеуге арналған арнайы заң актілерінің қатарына
Батыстағы банк жүйелері мен олардың құқықтық негіздері ғасырлар бойы
1987 жылға дейін банк жүйесі үш монополист — банкті
Нарыққа өту жағдайында экономиканы басқаруды орталықсыздандыру экономиканы басқару механизміндегі
1988 жылғы 26 мамырда қабылданған КСРО-ның «КСРО-дағы кооперация туралы»
Кеңес билігінің бүкіл тарихы бойына жаңа экономикалық саясаттан кейін
Осымен бір мезгілде заң азаматтарға берілген құқықтарды іс жүзінде
Заңның 23-бабына сәйкес, «кооперативтердің одақтары (бірлестіктері) шаруашылық-есептік салалық немесе
Сонымен қатар осы заңның бірқатар ережелері, әсіресе кооперативті банктерді
Осының барлығы кәсіпорындар мен ұйымдардың, олардың жоғарыдан жоспарланбаған қаржылық
Осылайша, «КСРО-дағы кооперация туралы» заңының қабылдануы елде кооперативтік және
Уақыты брйынша соңғы болған, КСРО-ның мемлекеттік мамандандырылған банктерінің қызметін
Сонымен қалыптасып жатқан, нарықтық қатынастарға бара-бар ақша — несиелік
Диплом жұмысының мақсаты. Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің жалпы бөлімінің
Диплом жұмысының міндеттері. Диплом жұмысына қойылған мақсаттарға байланысты мынадай
банк қызметі туралы мәліметтер жинақтау;
- банкілік қызмет анықтамасы және оның құқықтық
- банк жүйесіндегі банктік құқықтық қатынастарды зерттеу;
- банктік қызмет: экономикалық және азаматтық –
- банктік заннама: мәні-маңызы және банктік қызметті ұйымдастыру
- Қазақстандағы банк қызметінің аясындағы азаматтық
Диплом жұмысының құрылымы. Диплом кіріспеден, үш бөлімнен, қорытынды және
І. БАНКІЛІК ҚЫЗМЕТ АНЫҚТАМАСЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАҒДАЙЛАРЫ
1.1 Банкілік қызметтің теориялық негіздері
Нарықтық экономика жағдайында. кәсіпкерліктің дамуында ел экономикасы үшін пікірдің
Әкімшілік немесе пәндік критерий банкілік іске айрықша ерекшеліктер беріп,
Негізінен заңдарды алсақ, банкілік қызметті банктер мен несие ұйымдарының
Француз ғалымдары К. Гавальда мен Жан Стуфле банкілік қызметті
Сонымен банкілік қызметке теориялық тұрғыдан берілген анықтамаларға тоқтала келіп,
Енді кезекте банкілік қызметті құқықтық тұрғыдан түсіндіріп өтейік. Банкілік
"Банктер және банкілік қызмет туралы" 31.08.1995 жылы қабылданған Қазақстан
Ресей ғалымдары банкілік қызметке түрлі анықтамалар береді. О. М.
Ал кең мағынада банкілік қызмет туралы мәселе тек заңмен
Бұл анықтамалардан келесідей тұжырымды жасауға болады. Банкілік қызметті тек
Сонымен банкілік қызметті жалпы мақсатты біріктірілген ақша және басқа
болады. Банктік операциялар жиынтығы банкілік қызметте келесі белгілер болғанда
-жүзеге асырылу жүйелілігі, яғни жай асырылатын әрекеттерді біріктіретін белгілер
- тұрақтылық, операцияларды жүзеге асыру қызметі, яғни нақты операциялар
- барлық операцияларды тұтас алғандағының бағыттылығы.
Тағы бір қарастыра кететін мәселе, банктік қызметтің өзіне тән
- өздерінің ғана емес, сонымен қатар
- мемлекеттің болуы мен оның қамтамасыз ету шарты
- алғашқы екі ерекшеліктің болуымен бірінші кезекте жалпы мүддені,
Банкілік қызметте өзіне тән құқықтық режимдері болады. Бұл жерде
Банкілік қызметтегі ерекше шектеулер өндірістік, сауда және сақтандыру қызметтеріне
Банкілік қызмет теориялық тұрғыдан алғанда фактілердің әрекеті мен әлеуметтік-экономикалық
Мұндай анықтамалар "Банктер және банкілік қызмет Заңның
■ депозиттер қабылдау мен несие беру операциялары;
■ кассалық операциялар;
■ ақша аудару операциялары;
• сейфтік операциялар;
•.ломбарттық операциялар;
• төлем карточкалары мен чек кітапшаларын жүргізу операциялары.
Сондай-ақ банктер бағалы қағаздар рыногында дилерлік, клирингтік қызметтермен де
Келесі кезекте банкілік іске анықтама беріп өтейік. Экономикалық сөздікте
Бұл жерде банкілік іс анықтамасынан байқайтынымыз, банкілік іс: банкілік
Банкілік қызмет дегенде түсінетініміз, банкілік операциялар мен қызмет көрсетулер
1.2 Азаматтық құқықтағы банктік қызмет көрсету шарттары
ҚР АК-ң 38-тарауында банктік қызмет көрсету туралы жалпы ережелер
Біздің заңнама банктік қызмет көрсетуге қатысты жалпы нормаларды бекіте
Банктік қызмет көрсету шартын ажыратудың маңыздылығы - оны жүзеге
ҚР Азаматтық кодексі банктік қызмет көрсету шарттарының төмендегідей түрлерінің
1) Банктік шот шарты;
2) ақша аудару шарты;
3) банк салымы шарты, ол негізінен несиелік қатынастарды қамтамасыз
4) заңнамамен немесе тараптар келісімімен көзделген өзге де шарт
Өз қаражаттарына меншік құқығын жүзеге асыру мүмкіндігін клиенттің кедергісіз
Есеп айырысу қызметтерін көрсету бойынша шарттарға төлем тапсырыстарымен есеп
Банктік шоттармен байланысты шарттардан басқа, төлем айналымына жәрдемдесу бойынша
Сондай-ақ бағалы қағаздар нарығында клирингтік операцияларды жүзеге асырумен байланысты
Аталған шарттардың кейбіреулерін кейінірек қарастырамыз. Төлем айналымына әсер ететін
Азаматтық-құқықтық және есеп айырысу көзделген өзге де қатынастардың әртүрлі
Заңды тұлғалар мен азаматтардың ақша қаражаттарын олардың келісімінсіз алып
Банк қандай да бір негіздер бойынша ақша қаражаттарьгн аудара
Бірінші кезекте адам өмірі мен денсаулығына келтірілген зиянды өтеу
Екінші кезекте еңбек шарты бойынша, оның ішінде келісім-шарт бойынша
Үшінші кезекте клиенттің бюджет алдындағы міндеттемелері бойынша ақша алу
Төртінші кезекте басқа да ақшалай талаптарды қанағаттандыру көзделген атқарушы
Бесінші кезекте клиентке қойылған басқа да талаптарды қанағаттандыру үшін
Бір кезектілікке жататын талаптар бойынша ақша алу атқарушы құжаттардың
Клиент болып табылатын заңды тұлға тараған кезде кредит берушілердің
Банк құпиясын жария етпеуге банк кепілдік береді. Банк құпиясы
Банк құпиясын құрайтын міндеттерді беру тәртібі, сондай-ақ олар берілуі
Банктік қызмет көрсетудің кейбір түрлерін банктік қызметтің жекелеген түрлерін
Азаматтық кодекстің 746-бабында банктік қызмет көрсету бойынша барлық жекелеген
Клиенттің жауапкершілігі азаматтық құқықтағы жауапкершілік туралы жалпы ережелерге, арнайы
1.3 Банктік шот шарты
Банктік шот шарты бұл - кешенді есеп айырысу міндеттемелерінің
Қазақстан Республикасының "Төлемдер және ақша аударулары туралы" Заңында банктік
1) Клиентке тиесілі ақшалардың болуы мен пайдалануын банктің қамтамасыз
2) Клиент пайдасына ақшаны қабылдаумен байланысты;
3) Банктік шот шартымен немесе банк салымы шартымен көзделген
4) Егер бұл банк салымы не банктік шот
5) Банктік шот немесе банк салымы шартымен көзделген тәртіпте
6) Банктік шот немесе банк салымы шартымен көзделген тәртіпте,
7) банктік шот немесе банк салымы шартымен анықталатын
8) Клиентке шартта, заңнамада немесе банктік тәжірибеде қолданылатын іскерлік
Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы"
Банктік шот шарты бойынша бір тарап (банк) екінші тараптың
Банктік шот шарты консенсуалды сипатқа ие. Ол оның барлық
Бірақ бұл айтылған сөз клиенттер таңдау мүмкіндігінен айырылады дегенді
Банктік шот шарты жазбаша нысанда жасалуға тиіс. Банктік шот
Шарт элементтері. Шарт тараптары: банк және клиент - бұл
Шарт пәнін (ақша қаражаттарын) ақша (теңге немесе шетел валютасы)
Бантік шот шарты бойынша банк тиісті шот ашуға тиіс.
Банктік шот шарты бойынша клиентке немесе ол көрсеткен тұлғаға
Банк шарт жағдайларына, заңнама талабына және іскерлік айналым дағдыларына
Банк клиенттің пайдасына келіп түскен ақшаны қабылдауға, сондай-ақ клиенттің
Банктік шоттар бойынша көшірмелер беруді банктер шартқа сәйкес жүргізеді.
Егер заңнамада немесе банктік шот шартында өзгеше көзделмесе, банк
Резидент - заңды тұлғалардың шотын ашу үшін қол және
Клиент бір банкте (оның филиалдары мен өкілдіктерінде) бірнеше шоттар
Сондай-ақ, клиенттің міндеттерін шот бойынша операцияларды жүргізу кезінде банктік
Клиент шоттағы ақшаны өз қалауынша жұмсауға құқылы. Ол шоттағы
Егер ақша азаматпен енгізілсе, онда банктегі ақшаға билік етуге
Егер ақша заңды тұлгамен енгізілсе, онда банктегі ақшаға билік
Клиент, егер заңнаманы немесе шартпен өзгеше көзделмесе, кез келген
Банктік шот шартын бұзу клиенттің бір ізге түсірілген дербес
Жалпы банктерге және банктік емес ұйымдарға жатпайтын жеке және
Корреспонденттік шоттарды ашумен және жүргізумен байланысты қатынастардың тәртібі корреспонденттік
Корреспонденттік шот қатынастарының тәртібі корреспонденттік шот шартына сәйкес қызмет
Бұл жағдайда жалпы банктік шот шартының негізгі белгілері яғни
Жоғарыда атап өткеніміздей, банктік шот шартының субъектілік құрамы -
Бұл шарт кәсіпкерлік болғандықтан және ол өздері үшін бизнес
Банктік шот шарты азаматтық-құқықтық мәнісі бар бірқатар жағдай-ларды қамтуға
Шартта корреспонденттің корреспонденттік шоттарды ашу мен жүргізуге ұлттық банктің
Корреспонденттік шот шартына сәйкес респондент өз шоты бойынша Қазақстан
Корреспондент респонденттік корреспонденттік шоты бойынша банктік операцияларды корреспонденттік шарттарды
Корреспонденттік қатынастарды орнату Ережелерінің 18-тармағында корреспонденттік шоттарды жабу тәртібі,
Респондент шотты жабу туралы мэлімдемені беру жолымен кез келген
Шарттың әрекет етуі заңнамада немесе шарттың өзінде көзделген негіздер
1.4 Ақша аудару туралы шарт
Әдетте, банктік шоттар кәсіпкерлік қызметпен айналысатын су-бъектілер үшін қажет.
Алайда бірқатар азаматтар басқа көрсетілген тұлғаларға ақша аудару-мен байланысты
Біздің қоғам мұшелерінің жоғарыда аталған қажеттіліктері ескеріле отырып, заңнамада
Ақша аудару туралы шартқа ҚР Азаматтық кодекстің 754,755-баптары арналған.
Ақша аудару туралы шарт бойынша бір тарап (банк) екінші
Ақша аудару шарты консенсуалды шарт ретінде тұжырымдалады. Бірақ, ҚР
Ақша аудару туралы шарт ақылы шарт болып табылады. Қазақстан
Бұл шарт бір жақты болып табылады, себебі клиенттің төлем
Біздің ойымызша заңнамада бұл шарттың жария сипатқа ие екендігін
Заңнамада белгілі бір шамада несие беруші тарап жағында басым
Ақша аудару туралы шарт ауызша нысанда бекітіледі.
Аударулар ұлттық та, шетелдік валютада да жүзеге асырылуы мүмкін.
Жеке тұлғалардың төлем қағаздары мынадай міндетті реквизиттерді қамтуға тиіс:
1) Төлем қағазының атауы;
2) Төлем қағазының нөмірі,
3) ақша жөнелтуші - жеке тұлғаның және
4) ақша жөнелтушінің немесе бенефициардың бірыңғайландырылған жеке коды. Егер
5) банк жөнелтуші мен банк бенефициардың ұйымдастырушылық-құқықтық нысанымен қоса
6) ақша жөнелтушінің коды "КОД", бенефициардың коды "КБЕ", Қазақстан
7) Егер аудару олардың жеке бірыңғайландырылған кодын көрсетумен жүзеге
Коммуналық қызметке ақы төлеу жөніндегі хабарландырушы шоттардан басқа телем
Алушы - банк ақша жөнелтушіден төлем қағазын алған кезде
Ақша жөнелтушінің төлем қағаздарына сәйкес ақша аудару мына сәттердің
а) бенефициардың банктің шоты бойынша оның пайдасына ақша
б) Егер бенефициарда банктік шот болмаса - оған оның
Ақша аудару туралы шарт белгілі бір міндеттерді бенефициардың банкіне
Ақша аудару туралы шарт үшін міндеттеменің атқарылуын куәландырудың ерекше
Сонымен бірге, қолма-кол ақшаны алу кезінде міндеттемені атқаруды қабылдайтын
Ақша аудару бойынша қызмет көрсеткені үшін банк клиенттерден комиссиялық
Егер ақша аударуды жүзеге асыру мүмкін болмаса, онда жөнелтушінің
Жөнелтушінің банкіне акша қайтарылғанда бүл сома банктік шот болған
Бенефициардың банкі ақшаны қайтарғаннан кейін ақша жөнелтушінің банкі қайтарылған
Егер ақшаны қайтару ақша аудару туралы нұсқаудың қателігінен болса,
Қайтару орын алған жағдайда, ақша жөнелтушіде банктік шот болмаған
Шарт бойынша тараптардың жауапкершілігі жалпы ережелер бойынша анықталады. Алушы
Банк салымы шарты бойынша бір тарап (банк) екінші тараптан
Бұл шарт банктермен салымшыларды несиелеуді қамтамасыз етеді. Ол заем
Келтірілген тұжырымдамаға сәйкес банк салымы шарты консенсуалды, алайда іс
Жинақтаушы шот ашылатын болғандықтан (жеке бірыңғайландырылған код беріледі), бантік
Банктік салым шартының нысанына қойылатын талаптар ҚР АК-ң 758-бабына
Оған қойылатын нақты талаптар банк заңнамасымен де анықталады, соның
Аталған нұсқаудың 14-тармағына сәйкес салымның мәнді жағдайлары болып мыналар
Салымдар және соған сәйкес, банктік салым шарттары бірнеше түрге
- талап етілмелі салым;
- мерзімді салым;
- шартты салым;
Талап етілмелі салым салымшының бірінші талап етуі бойынша толығымен
Мерзімді салым белгілі бір мерзімге, әдетте, бір жылға дейін
Шарт мерзімі. Банк салымы шарты салым сомасы банкке келіп
Банк салымы шартының элементтері болып объект, тараптар, мазмұны табылады.
Егер банк салымы шартының мазмұнына тоқталатын болсақ тараптардың дәл
Тараптардың құқықтары мен міндеттері. Банк салымы шарты біржақты шарт
Клиент салымдарды қолма-қол ақшамен де және қолма-қол ақшасыз аударулар
Банк үшінші тұлғалардан салымшының атына түскен ақшаны қабылдауға міндетті,
Банк, сондай-ақ салымшыға банк салымы шартымен анықталатын мөлшерде салым
Егер шартта өзгеше көзделмесе, банктің салым бойынша сыйақының мелшерін
Сыйақы төлеу тәртібі шартпен белгіленеді. Егер ол шартта көзделмесе,
Талап етілмелі салым бойынша салымшы салым бойынша өзіне тиесілі
Егер салым шартты болса, онда салымшының өзіне тиесілі сыйақыны
Жалпы, салымдар бойынша сыйақы төлеу үшін салымдарды қайтару үшін
Салымшы шартты біржақты түрде бұзуға және салымды өзіне қайтаруға
Шетел валютасымен енгізілген салым, егер заң актілерінде, банк салымы
Банк салымшының салымды немесе оның бір бөлігін қайтару туралы
Бірқатар жағдайларда банк салымы шарттары (мерзімді және шартты) олардың
Тұрғылықты халықөз ақшасын банктерге салатын болғандықтан банктердің қызмет етуінің
Салымшылардың құқықтарын қорғау банк салымын қайтаруды қамтамасыз ету жөніндегі
Мысалы, 29 наурыз 2000 жылғы Қазақстан Республикасының "Банк құпиясының
Үшінші тұлғалардың пайдасына салымдар. ҚР АК 764-бабының мәнісінен туындайтыны
Алайда, ерекшеліктер туралы айта отырып, біз үшінші тұлға пайдасына
Жоғарыда атап өткеніміздей, пайдасына салым енгізілген салымшы шарт бойынша
Үшінші тұлға пайдасына жасалатын шарттың негізгі ережелеріне үшінші тұлға
Бұл шартты салымды енгізу кезінде салым енгізетін тұлға мен
Бұл салымды енгізу кезінде келісілген талап пайдасына салым енгізілген
Осылайша, үшінші тұлғаның пайдасына шартты салым енгізген кезде ол
Салым енгізген тұлға шарт бойынша белгілі бір құқықтарға ие
Уақытша жинақтаушы шот. Аталған қатынас шарты салым шартын білдіреді.
Көріп отырғанмыздай, уақытша жинақтаушы шотты ашу бойынша банк салымы
ІІ. БАНК ҚЫЗМЕТІ ТУРАЛЫ БАНКТІҢ ҚҰҚЫҚТЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ПРАКТИКАЛЫҚ
2.1 Банк жүйесіндегі банктік құқықтық қатынастар
Бүгінде Қазақстан Республикасындағы көптеген экономикалық қаржылық және құқықтық құбылыстардың
Қазақстан Республикасының қазіргі банк жүйесінің нарықтық даму үрдісіне (тенденцияларына)
Соңғы он жыл ауқымында экономиканың банктік секторында және коғам
Соңғы кездерде Қазакстан Ұлттық Банкі, Қазакстаннын Даму Банкі және
Нарықтық экономиканың дамуы жағдайында шаруашылық қатынас -байланыстар аясында тиісті
Демек, нарықтық қатынастардағы банктердің өзіндік және тартылған капиталдары көмегімен
Қазақстан Республикасы банк жүйесінің тиісінше жұмыс істеуі, қазақстандық банктердің
Қазақстандағы банк жүйесі, оның жұмыс істеуін қамтамасыз ететін банктік
Демек құқық саласы ретінде банктік құқықты жоғары оқу орнының
Тиісті жоғары оқу орындары мен факультетгерде банктік құқықтық дербес
Осы орайда банктік құқық саласы бойынша жанаша дайындалған заңгер
Осындай кәсіби мамандар, яғни бүгінгі болашақ зангерлердің жаңа буыны
Сіздердің назарларыңызға ұсынылып отырған осы шағын көлемді оқу
Оның он бір тараудан тұратын жалпы және ерекше бөлімдерінін
ғылыми танып-білудің қазіргі заманғы жанаша жолдары көрініс тапқан.
Нарықтық даму жағдайындағы қоғам өмірінің әр алуан әлеуметтік-экономикалық мүдделерінің
Осы орайда банктік құқықтың мән-жайын және қажеттілігін негіздеу үшін
Ең алғашкы банктер ретінде тауарлар мен акша қаражаттарын сақтауға
Дегенмен аталған банктік операциялар толық мәнінде банктік қызмет болып
Дүние жүзіндегі елдердің банктері кезінде Ганзейлік банктер, кенеппен сауда
Қазіргі уакытта банктер меншік нысандарына қарай мемлекеттік банк; жеке
Банктер алғашкы кездерде негізінен ақшалай операцияларды, сондай-ақ сақтау, есепке
Бүгінде банктер эмиссиялық, депозиттік, кредиттік, төлемдік, кассалық, лизингтік, трасталық,
Банктер негізгі аспектілеріне орай ақша сақтайтын орын; кредиттік мекеме,
1987—1988 жылдары реформалауға ұшыраған банктер егемен Қазақстанда 1991 жылы
1993 жылы «Қазақстан Республикасының Ұлттык Банкі туралы» және «Қазақстан
Банктік қызмет: экономикалық және азаматтық – құқықтық
нормалары
Бүгінде мемлекетімізде жүргізіліп жатқан жан-жақты реформалар банктік қызмет аясына
Қазіргі уақытта банктік қызмет коғам мүддесі мен мемлекет қажеттілігіне
Бүгінде қоғам мен мемлекеттің экономикалык-қаржылық мүдделерін қамтамасыз етуді кездей
Банктер өз қызметтері (операциялары) барысында барынша пайда табуға ат
Банктік операциялар мен мәмілелерді тиісті заңнамалық актілер негізінде және
Банктік қызметтің қоғамдық және мемлекеттік маңызы мен мәні конституциялық,
Банктік қызмет (операциялар) Қазақстан Ұлттық Банкі, Қазақстан Республикасының қаржы
Сонымен, банктік қызмет ел экономикасының банктік секторындағы барлық банктердің
Банктік қызметтің және банк жүйесінің айтарлықтай ерекшеленуі және жанаша
Демек банктік құқықтың дербес құқық саласы ретінде жаңадан құрылуы
Банктік құқық мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге ат салысады
Банктік құқык экономиканың банктік секторындағы банктік іс пен банктік
Банктік-құкықтық реттеу ауқымындағы банктік қызмет барынша пайда табуға бағытталған,
Банк жүйесінде, банктік қызмет (операциялар) барысында туындайтын қоғамдық банктік
Банктік құқықтың кешенді құқықтық реттеу әдісі банк жүйесінің жұмыс
Кешенді құқық саласы банктік құқық заңи біртұтас құқықтық құрылым
Демек, банктік құқық Қазақстан Республикасы экономикасының банктік секторындағы Қазақстан
2.3 Банктік құқықтың пәні, әдістері, жүйесі, қайнар көздері
Банктік құқықтың құқықтық реттеу пәнін банк жүйесін құрып және
Банктік құқықтың пәніне жататын қоғамдық қатынастар өздеріне тән мынадай
1) олар Қазақстан Ұлттық Банкі мен Қазақстаннын Даму Банкі
2) олар коммерциялық банктердің лицензияланған операциялары мен мәмілелеріне байланысты
3) олар жүйелі, мақсатты әрі тұрақты сипатта болады;
4) олар банк жүйесін және банктік қызметті мемлекеттік реттеу
5) олар мемлекеттің қаржы, ақша-кредит және инвестициялық саясаты ұстанымдарын
6) олар мемлекеттік монетарлық билік органы Қазақстан Ұлттық Банкінің
7) олар Қаржы рыногы мен қаржылық ұйымдарды реттеу және
8) олар Қазақстан Ұлттық Банкінің Қазақстанның Даму банкінің мемлекеттік
9) олардың объектілеріне ақшалар, бағалы қағаздар, валюталық құндылықтар және
10) олардың ішінен банктік шоташу, есеп айырысу, депозит тарту,
11) олардың жүйесі банктік және өзге де заңнамалық актілерге,
12) олар қаржылық инструменттер айналымынан пайда алу барысында туындайды;
13) олар негізінен сенімгерлік сипатта болады.
Банктік құқықтың құқықтық реттеу әдістері оның құқықтық реттеу пәнін
Банктік-құқықтық реттеу әдістері банк жүйесіндегі және банктік қызмет ауқымындағы
Банктік құқық ауқымында мемлекеттік өктем-әмірлі- императивтік әдіс, қос (не
Императивтік банктік-құқықтық реттеу әдісі тиісті заңнамалық актілердегі мемлекеттің әмірлі
Диспозитивтік банктік-құқықтық реттеу әдісі қоғамдық банктік қатынастардағы тараптардың құқықтары
Кешенді банктік-құқықтық реттеу әдісі негізінен қоғамдық банктік қатынасқа қатысушылардың
Демек императивтік және диспозитивтік банктік-құқықтық реттеу әдістерінің өзара байланысы
Банктік құқықтың жүйесі оның ішкі нысанын (құрылымын) білдіреді. Банктік
Осындай құқықтық нормалар мен институттардың банктік құкық саласы ішінде
Банктік құқықтын жүйесі мақсаттары мен міндеттерінің және функцияларының бірынғайлығына
Банктік құқықтың құқықтық нормалары мен институттарын іштей жүйелеу және
Құқық саласы ретіндегі банктік құқықтың Жалпы бөлімі:.
1. Банктік құрылыстың құқықтық негіздері.
2.Банктік қызмет саласындағы мемлекеттік басқару-реттеудін құқықтық негіздері.
3. Мемлекеттік банктік бақылау-қадағалаудын құқықтық негіздері.
4. Банктік құқық бұзушылық үшін жауапкершілікті құқықтық реттеу сияқты
Банктік құқықтың Жалпы бөлімі елдің банк жүйесінің құрылуы және
Банктік құқықтың Жалпы бөлімінің құқықтық нормалары оның Ерекше бөлімінде
Құқық саласы ретіндегі Банктік құқықтың Ерекше бөлімін:
1. Банктердің банктік шот ашу — жүргізу операцияларын құқықтық
2. Банктердің депозиттік операцияларын құқықтык реттеу.
3. Банктердің кредиттеу операцияларын құқықтық реттеу.
4. Банктердің төлемдік — есеп айырысу операцияларын құқықтық реттеу.
5. Банктердің бағалы қағаздармен жасайтын операцияларын құқықтық реттеу.
6. Банктердің валюталық операцияларын құқықтық реттеу сияқты ірі функционалдық
Банктік құқықтың қайнар көздері елдің банк жүйесінің құрылуына және
Банктік құқықтың қайнар көздеріне Қазақстан Республикасының Конституциясы, арнайы және
Уәкілетті мемлекеттік органдар шығарған, құрамында банктік құқықтың нормалары бар
Банктік құқық ғылымы банктік құқықтың құкық саласы ретінде дамуы,
Банктік құқық ғылымы құқық саласы ретіндегі банктік құқықтың ағымдағы
Банктік құкық ғылымының құрамына:
— банктік құқық ғылымының функциялары;
- банктік құқық ғылымының пәні;
— банктік құқық ғылымының әдіснамасы;
— банктік құқық ғылымының жүйесі;
- банктік құқық ғылымының библиографиясы сияқты элементтер қосылады.
Банктік құқык ғылымының принциптері құқық саласы банктік құкықты ғылыми
Банктік құқық ауқымындағы ғылыми зерттеулер мен зерделеулер осы банктік
Банктік құқық ғылымының принциптері ретінде объективтілік; дәйектілілік; шынайылылық; жүйелілік;
Банктік құқық ғылымы езіне тән талдамалы (аналитикалық), сынау (критикалау),
Банктік құқық ғылымының пәніне құқық саласы банктік құқык және
Банктік құқық ғылымының пәні құқық саласы банктік құқықтың жүйесіне
- банктік құқықтың принциптері;
- банктік құқықтың әдістері;
- банктік құқықтың қайнар көздері;
- банктік құқықтың нормалары;
- қоғамдық банктік қатынастарды құқықтық реттеу практикасын талдау;
- құқық қолдану және құқық шығару практикасы;
- ұлттық банк жүйесінің тарихи дамуы;
- банктік заңнаманың тарихи дамуы;
- банктік құқық, банк жүйесі және банктік заңнама дамуының
- рыноктык үлгідегі банк жүйесін құру, банктік заңнаманы жетілдіру
Банктік құқық ғылымының әдіснамасы өз пәнін танып-білу және ғылыми
Банктік құқық ғылымының әдістері банктік құқық ауқымымындағы банктік қызметті
Банктік құқық ғылымың негізгі әдістері формальды-догматтық салыстырмалы-құқықтық, салыстырмалы-тарихи, басқа
Банктік құқық ғылымының жүйесі құқық саласы банктік құқықтың жүйесімен
Дегенмен құқық саласы ретінде банктік құқык жүйесіне қарағанда банктік
Банктік құқық ғылымының библиографиясы банктік құқыққа қатысты түбегейлі ғылыми
Банктік құқық ғылымының библиографиясы аталмыш құқық ғылымы бойынша қол
Қазіргі рыноктық даму кезеңінде қандай болмасын заңгердің кәсіби дайындығының
Осы орайда банктік құқық дербес оқу пәні, яғни жоғары
Банктік құқықты оқу пәні ретінде оқыту (дәрістеу) барысында жоғары
Банктік құқықты оқу курсы ауқымында оқыту объектісіне: банктік құқықтың
Оқу пәні ретінде банктік құқықтың өзіне тән жүйелілік; объективтілік;
Оқу пәні ретіндегі банктік құқықтың Жалпы бөлімінін институттары: Банктік
Ал оқу пәні ретіндегі Банктік құқықтың Ерекше бөлімі: банктердің
Банктік құқық ғылымы мен оқу пәнінің ішкі жүйесі, әдетте
2.4 Банктік заннама: мәні-маңызы және банктік қызметті ұйымдастыру
Банктік заңнама мемлекеттік банктік менеджмент және банктердің банктік қызметі
Банктік заңнама тиісті банктердің, банк жүйесінің және банктік құқық
Осындай арнайы банктік заңдар қатарына: «Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі
Банктік заңнамалық актілер өздеріне тән мынадай белгілерімен ерекшеленеді:
1) банктер, банктік қызмет, банк жүйесі, сондай-ақ оларды мемлекеттік
2) олар әрдайым ерекше іс жүргізу нормаларын сақтай отырып
3) олар тек мемлекеттің монетарлық билігі мен банктік
4) олар заңғы тәуелді нормативтік банктік құқықтық актілерді қабылдауға
Банк жүйесі мен банктердің жұмыс істеу режиміне, қоғамдық банктік
Демек Қазақстан Республикасының банктік заңнамасы тікелей (арнаулы) банктік заңнамалық
Банктік заңнамалық актілер мемлекеттің банктік менеджменті және ел экономикасының
Банк жүйесінің кредиттік-қаржылық орталық ретіндегі мәні мен маңызы, нағыз
Банк жүйесіндегі кредиттік-қаржылық процестерді мемлекеттік, корпоративтік және т.б. тұрғыдан
Банк жүйесіндегі банктік қызмет Қазақстан Ұлттык Банкі құзырынын ауқымында
Банктік қызмет уәкілетті орган берген лицензиялар-рұқсаттар негізінде барлық банктік
Банктер жүзеге асыратын банктік операциялардың тиісті заңнамалық актіде нақтылы
Бүгінде Қазақстан Ұлттық Банкі мен Қаржы рыногы мен қаржылық
— екі тараптың (жактың) мудделерін құжат жүзінде айқындап,
— заңи, техникалық-экономикалық ресми құжаттар негізінде қайтарымды, мерзімді әрі
— ресми құжаттар нысанында қолма-қол ақшасыз есеп айырысу
Банктердің банктік кызметінің экономмкалық-құқықтық маңызы мен мән-жайлары оның аясында
Банк жүйесін және банктік кызметті ұйымдастырушы-реттеуші уәкілетті мемлекеттік органдар
Алайда Қазақстан Ұлттық Банкі атқарушы билік органы болып табылмағанымен,
Қазақстан Ұлттык Банкі мемлекеттік орган ретінде ел экономикасының елеулі
Қазақстан Республикасының банк жүйесі мен банктік қызмет аясы ақшаның
Ақша-кредит саясатын жүргізуші мемлекеттік монетарлық билік органы Қазақстан Ұлттық
Қазақстан Ұлттық Банкі жүргізетін мемлекеттік банктік менеджмент аясындағы әр
Коммерциялық банктер жүргізстін операцияларға қойылатын жалпы талаптар қоғам мүддесіне
Банктік операцияларды жүргізудің жалпы шарттылықтары туралы ережелерде: қабылданатын депозиттердің
Банктік қызметті жүзеге асырудың ішкі ережелерінде банк бөлімшелерінің құрылымы,
Қазақстан Республикасының банк жүйесіндегі банктердің операциялық қызметін тікелей және
Мемлекеттік ұйымдастыру-реттеу банктердің операциялық қызметіне байланысты құқықтық және экономикалык
Сонымен уәкілетті мемлекеттік органдар тарапынан банктерге және олардың қызметіне
Банктік қызмет саласындағы мемлекеттік басқару банктерге және олардың операциялық
Банктік қызмет саласы тікелей (әкімшілік) және жанама (экономикалық) мемлекеттік
Уәкілетті мемлекеттік органдардың басқарушы-реттеуші функциялары елдің ақша-кредит жүйесінің тұрақтылығын
Бұл ретте айта кететін бір жайт, мемлекеттік басқару органдарына
Ал банк жүйесіне, банктерге, сондай-ақ олардың қызметіне, іс-әрекеттеріне, мәмілелеріне
Банк жүйесін, банктерді және банктік қызметті мемлекеттік басқару барысында
1) банктік операциялардың нақтылы түрлерін және оларды жүргізу тәртібін
2) банктерге кредит береді.
3) банктер алған кредиттер бойынша олардын Қазақстан Ұлттық
4) шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастырады.
5) банк жүйесіндегі кредиттер бойынша сыйакы ставкаларын реттейді.
6) төлемдік жүйелердің жұмыс істеуін ұйымдастырады.
7) банктерге валюталык құндылықтарды пайдалануға байланысты операциялар жүргізуге лицензиялар
8) банктік операциялар жүргізу кезінде электрондық, банктік қызмет көрсету
9) валюталық реттеуді жүзеге асырады.
10) банктердің жиынтық балансын жасайды.
11) банктік шоттардың режимін белгілейді.
12) банктердің операциялары бойынша сандық шектеулер белгілейді.
13) банктердің каражатын өз резервінде ұстайды.
14) банктерге байланысты өз қызметінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің
15) банктердің қарыз алуының жалпы көлемін
16) банктердің қолма-қол ақшаны сақтауы, тасымалдауы және есепке
17) банктердің операциялық қызмет жүргізуіне лицензиялар берудің шарттарын және
Қазақстан Ұлттық Банкі жүзеге асыратын мемлекеттік экономикалық басқару банк
Қаржы рыногы мен қаржылық ұйымдарды реттеу және қадағалау жөніндегі
Банктердің қызметін реттеу және қадағалау мақсатында Қазақстан Республикасы Агенттігі:
1) өзі белгілеген тәртіппен банктер ашуға, оларды ерікті түрде
2) өзі белгілеген тәртіппен банктін басшы қызметкері лауазымына үміткерлерді
3) өзі белгілеген тәртіппен банктік операциялардың жекелеген түрлерін
4) банктік қызметтің аудитін жүргізуге лицензия береді.
5) банктік қызмет және банктерді тарату мәселелері жөнінде
6) банктердің ірі қатысушыларын және банктік холдингтерді анықтау мақсатында
7) банктерден және олардын аффилиирленген тұлғаларынан қаржылық есептемені және
8) Қазақстан Ұлттык Банкімен бірлесіп халықаралық банктік стандарт нысандарына
9) банктердің және олардың филиалдарының қызметін өзі немесе аудиторлық
10) банктік топтардың қызметін реттейді.
11) банктерге, банктік топтарға арналған пруденциалдық нормативтерді және банктер
12) банктерге есеп айырысу-кассалық бөлімдерін ашуға келісім береді.
13) банкті консервациялау және оның уақытша басқарушысын тағайындау туралы
14) банктердің, олардың лауазымды адамдарының, соның ішінде тарату комиссиялары
15) банктік заңнамада белгіленген жағдайларда Қазақстан Республикасының банктік заңнамалық
Өзіне жүктелген міндеттерін орындау барысында Қаржы рыногы мен қаржылық
1) банктердін операциялық қызметінің стандарттарын белгілейді;
2) банктерді корпоративтік басқару жағдайын жақсарту жөніндегі іс-әрекеттерді ынталандырады;
3) қазіргі заманғы банктік технологияларды енгізу мән-жайларын ынталандырады;
4) банктердің операциялық қызметі және қаржылық қызметтер көрсетуі
5) елдің қаржы жүйесіндегі тұрақтылықты сақтауға жәрдемдесу мақсатында банк
Қаржы рыногы мен қаржылық ұйымдарды реттеу және қадағалау жөніндегі
Қазақстан Республикасының банк жүйесінде банктік қызметін жүзеге асыруға құқылы
Заңды тұлға банк ашуға рұқсат беру жөнінде Қаржы рыногы
Банктің құрылтайшылары уәкілетті органнан банк ашуға берген рұқсатты алған
Банк ашуға берілген рұқсат осы банкке банктік операциялар жүргізу
Банктік және өзге де операцияларды жүргізуге арналған тиісті лицензияларды
Банктерге берілетін лицензиялар банктік қызмет (операциялар) көлемдеріне қарай:
1) бірынғай банктік технологиялық кешенге енетін банктік қызметтің бірнеше
2) капитал қозғалысына байланысты, сондай-ақ рұқсат етілген көлемдегі, салмақтағы
3) «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы»
Валюталық құндылықтарды пайдалануға байланысты операцияларды жүргізуге арналған лицензиялар нысанын
Банктік операцияларды, клирингік және есеп айырысу ұйымдарының қызметтерін, банктік
Лицензиялар беру лицензияланатын банктік және өзге де операцияларды жүргізуге
Лицензия алу үшін қажетті құжаттарға:
1) белгіленген үлгідегі өтініш;
2) қызметтің жекелеген түрлерімен айналысу құқығы үшін алынатын лицензиялық
3) заңды тұлғаның мемлекеттік тіркелгені туралы куәліктін нотариалдық куәландырылған
Банктік операцияларды жүргізуге лицензия алу үшін өтініш беруші тұлға
- барлық ұйымдастыру-техникалық шараларын орындауға (банктік қызмет жүргізуге жарамды
— жарғылық капиталға төлем жасауға тиіс.
Жұмыс істеп тұрған банк қосымша банктік операцияларды жүргізуге лицензия
— банктік операцияларды жүргізуге лицензия алуға өтініш берген
- банктік тәуекелдер және ішкі бақылау жуйелері белігінде уәкілетті
Банктік операцияларды жургізуге лицензия беру туралы өтініш Қазақстан Республикасы
Ұлттық және шетелдік валютамен жүргізілетін банктік операцияларға арналған лицензиялар
Банктік операциялардың барлық түрлерін жүзеге асыру құқығы берілген лицензияда
Қазақстан Ұлттық Банкі лицензиялайтын банктік операцияларға (банктік операциялардың жекелеген
1) төлемдерді жинау, салыстырып тексеру, сұрыптау және растау, олардың
2) сейфтік жәшіктерді, шкафтарды және үй-жайларды жалға беруді коса
3) төлемдік карточкаларды шығару;
4) банкноттарды, монеталар мен қазыналарды инкассациялау;
5) шетел валютасымен жүргізілетін айырбастау операцияларын ұйымдастыру;
6) валюталық құндылықтарды пайдалануға байланысты операциялар;
7) капитал қозғалысының операциялары;
8) резидент жеке тұлгалардын шетелдік банктерде шоттар
9) резидент заңды тұлғалардын шетелдік банктерде
Қаржы рыногы мен қаржылық ұйымдарды реггеу және қадағалау жөніндегі
1) занды тұлғалардың депозиттерін қабылдау, банктік шоттарын ашу
2) жеке тұлғалардың депозиттерін кабылдау, банктік шоттарын ашу және
3) банктер мен банктік операциялардың жекелеген түрлерін жүзеге
4) заңды тұлғалардың металл шоттарын ашу және жүргізу;
5) банкноттар мен монеталарды кдбылдау, беру, қайта есептеу,
6) заңды тұлғалар мен жеке тұлғалардың ақша аудару
7) занды тұлғалар мен жеке тұлғалардын вексельдері мен өзге
8) ақылылық мерзімділік, қайтарымдылық талаптарына сәйкес ақшалай түрде несие
9) жеке тұлғалар мен заңды тұлғалардын, оның ішінде корреспондент
10) сенім білдірген тұлғаның мүддесін көздеп және оның тапсырмасымен
11)банкаралық клиринг;
12)сейфтік операциялар;
13) ломбардтық операциялар;
14) төлемдік карточкалар шығару;
15) банкноттарды, монеталар мен қазыналарды инкассациялау;
16) шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру;
17) төлемдік құжаттарды (вексельдері коспағанда) инкассоға қабылдау;
18) чек кітапшаларын шығару;
19) аккредитивті ашу (ұсыну) және растау, соңдай-ақ ол бойынша
20) ақшалай түрде орындалуды көздейтін банктік кепілдік беру;
21) үшінші тұлғалар үшін ақшалай түрде орындауды көздейтін банктік
22) қымбат бағалы тазартылған металдарды (алтын, күміс, платина, платина
23) құрамында бағалы металдар мен асыл тастар бар зергерлік
24) вексельдермен жасалатын операциялар;
25) лизингтік қызметті жүзеге асыру;
26) акцияларды коспағанда өз меншігіндегі бағалы қағаздарды эмиссиялау;
27) факторингтік операциялар;
28) форфейтингтік операциялар;
29) шетелдік валютамен және туынды бағалы кағаздармен жүргізілетін делдалдық
30) шетелдік валютамен, туынды бағалы қағаздармен жүргізілетін дилерлік қызмет;
31)инвестициялық портфельді басқару;
32) кастодиандық қызмет жатады.
2.5 Банктік қызметті пруденциалдық реттеу ерекшеліктері
Банктік қызметті пруденциалдық реттеу банктер және банктік холдингтер сақтауға
Пруденциалдық нормативтер және сақталуға (орындалуға) міндетті өзге де нормалар
Банктердің міндетті түрде сақтауларын көздей отырып қаржы рыногы мен
1) банктің жарғылыө капиталының ен төменгі мөлшерінен;
2) өз капиталының жеткіліктілігі коэффициентінен;
3) бір карыз алушығы қатысты жасалатын тәуекелдін ең көп
4) өтімділік коэффициентінен;
5) ашық валюталық позиция лимиттерінен тұрады.
Банктер тобының міндетті түрде сақтаулары үшін уәкілетті
1) жарғылық капиталдын ен аз мөлшерінен;
2) өз капиталының жеткіліктілігі коэффициентінен;
3) бір карыз алушыға қатысты жасалатын тәуекелдін ең көп
Сонымен бірге Қазақстан Республикасының Агенттігі халықаралық банктік тәжірибеде пайдаланылатын
Пруденциалдық реттеу (экономикалық шектеу қою) барысында Агенттігі есептеу әдістемелерін,
• валюталық позицияларды есептеу тәртібін және олардың лимиттерін, оларды
■ Қазақстан Республикасынын Агенттігі пруденциалдық нормативтерді және сақталуға міндетті
Қазақстан Республикасының Агенттігі өзі белгілеген пруденциалдық нормативтердің және сақталуға
а) міндеттеме жүктейді;
ә) банкпен жазбаша келісім жасасады;
б) ескерту жасайды;
в) атқарылуға міндетті жазбаша нұсқама береді. Банктерге ықпал етудің
Банктік қызмет процесінде орын алған кемшіліктер мен келеңсіз жәйттер
ІІІ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БАНК ҚЫЗМЕТІНІҢ АЯСЫНДАҒЫ АЗАМАТТЫҚ – ҚҰҚЫҚТЫҚ
3.1 Қазақстанның Ұлттық банкі қызметінің аясындағы банктік құқықтық қатынастар
Қазақстан Республикасынын Ұлттық Банкі Қазақстан Республикасының орталық банкі болып
Д.Г. Алексееваның тұжырымы бойынша «Орталық банк бір мезгілде мемлекеттік-құқықтық
Э.Д. Соколова «Ресей Банкі Ресей Федерациясының басты банкі болып
Демек, Қазақстан Республикасы банк жүйесінің жоғары (бірінші) деңгейін білдіретін
Қазақстан Ұлттык Банкі өзіне жүктелген негізгі мақсат пен міндеттерді
- Қазақстан Республикасында айналыстағы ақша көлемінің мөлшерін реттеу
- Қазақстан Ұлттық Банкі эмиссия жасайтын бағалы қағаздар мемлекеттік
- Қазақстан Республикасының Үкіметімен келісім бойынша Қазақстан Республикасы
- банктерге, сондай-ақ Қазақстан Ұлттық Банкі Басқармасының шешімі
- Қазақстан Ұлттық Банкінің басқармасы белгілейтін тәртіппен
- банктік операциялардың мынадай түрлерін жургізу: банктердің және
- Қаржы рыногындағы сыйақының рыноктық ставкаларына ықпал етуді жүзеге
- Қазақстан Республикасында инфляциялық процестерге ақша-кредит әдістерімен
- Қазақстан Республикасында ақша төлемдері мен аударымдарын жүзеге асыру
- валюталық құндылықтарды пайдалануға байланысты операцияларды жүргізуге лицензиялар береді;
- банк қызметі, ақша телемдері мен аударымдары, заң актілерімен
- барлық қаржылық ұйымдар орындауға міндетті
- бухгалтерлік есепке алу және қаржылық есептілік жүйелерін
- уәкілетті органмен келісім бойынша барлық қаржы ұйымдарының
- валюталық реттеу мен бақылау мәселелері бойынша, есептілік тәртібін,
- Қазақстан Республикасы Үкіметінің келісімі бойынша, ақша төлемдері мен
- Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің бірыңғай қазынашылық шотына қызмет
- Қазақстан Ұлттық Банкінің нормативтік
- Қазакстанның Ұлттық Банкі мен Қазақстан Республикасының Үкіметі
- банктік шоттардың режимін белгілейді;
- банктер беретін кредиттердін көлемін реттеу мақсаттары үшін,
Қазакстан Ұлттық Банкінің осындай құзыреті шегінде жүзеге асырылатын басқарушы,
Осындай банктік құқықтық қатынастардың ішінен, әсіресе, ақша-кредит саясатын жүргізуге
1) қарыздар беруге;
2) депозиттер қабылдауға;
3) валюталық интервенцияларға;
4) Қазақстан Ұлттык Банкінің қысқа мерзімді ноталарын шығаруға;
5) мемлекеттік және басқа да бағалы қағаздарды сатып алуға
6) коммерциялық вексельдерді кайта есепке алуға;
7) Қазақстан Ұлттық Банкі басқармасының шешімі бойынша басқа да
Қазақстан Ұлттық Банкінің ұлттық валюта - теңгемен:
1) Қазақстан Ұлттық Банкінде ашылған есепшоттарының иелеріне бір
2) өтеу мерзімі бір жылдан аспайтын, саудаға шығарылған
3) мемлекеттік бағалы қағаздарды сатып алу
4) Қазакстанның Ұлттық Банкі кредиттерді қамтамасыз ету үшін
5) депозиттерді қабылдау, ақша төлемі мен аударымдарын жүзеге
6) туынды қаржы құралдарымен операцияны
7) қажет болған жағдайда Қазақстан
8) чек жазып беру және
9) егер заңда тікелей тыйым салынбаған болса, басқа банктік
Демек, Қазақстан Ұлттық Банкінің кәсіпкерлік қызмет субъектісі ретінде жүзеге
«Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 57-бабына
- шет ел валютасын сатып алады
- шет мемлекеттердің үкіметтері немесе халықаралық қаржы ұйымдары
- өздері тіркелген мемлекеттердің заңдары бойынша
- өздері тіркелген мемлекеттердің зандары бойынша
- алтын мен басқа да бағалы
- Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарында белгіленген тәртіппен бағалы
- Қазақстан Республикасының аумағында және сыртқы рынокта алтын
- ең төменгі деңгейін Қазақстан Ұлттық Банкінің басқармасы айқындайтын
- ақша рыногының банкаралық депозиттер, репо және кері репо,
- форвард операциялары, своп операциялары және кредиттік рейтингін Қазақстан
Мемлекеттің (58-баптың ережесінде Қазақстан Ұлттық Банкінің деп көрсетілген) алтын-валюта
Осы мемлекеттің алтын-валюта активтерінің құрылымын ұлғайту, сапасын өзгерту Қазақстан
- бағалы металдар мен асыл тастарға
- Қазақстан теңгесіне (естелік және кәдесый тиындарын қоса)
- Қазақстан Ұлттык Банкінің шет ел
- Қазақстан Ұлттық Банкінің тазартылған алтын, күміс,
- Қазақстан Ұлттық Банкі халықаралык қаржы ұйымдарынан,
Сонымен, жоғарыда баяндалған, Қазакстан Ұлттық Банкінің банктік операциялары мен
Қазақстан Ұлттык Банкінің өз құзыреті шегінде жүзеге асыратын реттеу
Осы мақсатта Қазақстан Ұлттық Банкі: валюталық операцияларды жүзеге асыратын
Мысалы, Қазақстан Республикасындағы валюталық реттеуді жүзеге асыру барысында
1) валюталық құндылықтарды пайдалануға байланысты қызметін жүзеге асыратын
2) резиденттер мен резидент еместер жүргізетін валюталық операцияларды
3) қызметін Қазақстан Республикасының аумағында жүзеге
4) уәкілетті мемлекеттік органдармен жасалған өзара келісім негізінде
ҚОРЫТЫНДЫ
Сонымен, дипломдық жұмысты қорытындылай келе, І – бөлімінде мынадай
"Банктер және банкілік қызмет туралы" 31.08.1995 жылы қабылданған Қазақстан
банктік қызметтің өзіне тән ерекшеліктері болып табылады. Банкілік қызмет
- өздерінің ғана емес, сонымен қатар
- мемлекеттің болуы мен оның қамтамасыз ету шарты
- алғашқы екі ерекшеліктің болуымен бірінші кезекте жалпы мүддені,
Банкілік қызметте өзіне тән құқықтық режимдері болады. Бұл жерде
Банкілік қызметтегі ерекше шектеулер өндірістік, сауда және сақтандыру қызметтеріне
Банктік қызмет көрсету шартын ажыратудың маңыздылығы - оны жүзеге
ҚР Азаматтық кодексі банктік қызмет көрсету шарттарының төмендегідей түрлерінің
1) Банктік шот шарты;
2) ақша аудару шарты;
3) банк салымы шарты, ол негізінен несиелік қатынастарды қамтамасыз
4) заңнамамен немесе тараптар келісімімен көзделген өзге де шарт
Өз қаражаттарына меншік құқығын жүзеге асыру мүмкіндігін клиенттің кедергісіз
Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы"
Банктік шот шарты бойынша бір тарап (банк) екінші тараптың
Банктік шот шарты консенсуалды сипатқа ие. Ол оның барлық
ІІ – бөлімінде: Қазақстан Республикасы банк жүйесінің тиісінше жұмыс
Қазақстандағы банк жүйесі, оның жұмыс істеуін қамтамасыз ететін банктік
Бүгінде қоғам мен мемлекеттің экономикалык-қаржылық мүдделерін қамтамасыз етуді кездей
Банктердің банктік кызметінің экономмкалық-құқықтық маңызы мен мән-жайлары оның аясында
Банк жүйесін және банктік кызметті ұйымдастырушы-реттеуші уәкілетті мемлекеттік органдар
Алайда Қазақстан Ұлттық Банкі атқарушы билік органы болып табылмағанымен,
Бүгінде қоғам мен мемлекеттің экономикалык-қаржылық мүдделерін қамтамасыз етуді кездей
Банктер өз қызметтері (операциялары) барысында барынша пайда табуға ат
Банктік операциялар мен мәмілелерді тиісті заңнамалық актілер негізінде және
Банктік қызметтің қоғамдық және мемлекеттік маңызы мен мәні конституциялық,
Банктік қызмет (операциялар) Қазақстан Ұлттық Банкі, Қазақстан Республикасының қаржы
Сонымен, банктік қызмет ел экономикасының банктік секторындағы барлық банктердің
Банктік қызметтің және банк жүйесінің айтарлықтай ерекшеленуі және жанаша
ІІІ – бөлімінде: Қазақстан Ұлттық Банкінің кәсіпкерлік қызмет субъектісі
«Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 57-бабына
- шет ел валютасын сатып алады
- шет мемлекеттердің үкіметтері немесе халықаралық қаржы ұйымдары
- өздері тіркелген мемлекеттердің заңдары бойынша
- өздері тіркелген мемлекеттердің зандары бойынша
- алтын мен басқа да бағалы
- Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарында белгіленген тәртіппен бағалы
- Қазақстан Республикасының аумағында және сыртқы рынокта алтын
- ең төменгі деңгейін Қазақстан Ұлттық Банкінің басқармасы айқындайтын
- ақша рыногының банкаралық депозиттер, репо және кері репо,
- форвард операциялары, своп операциялары және кредиттік рейтингін Қазақстан
Мемлекеттің (58-баптың ережесінде Қазақстан Ұлттық Банкінің деп көрсетілген) алтын-валюта
Қазақстан Ұлттық Банкінің баскару, бақылау, қадағалау, реттеу, тексеру функцияларын
Сонымен, осы зерттеу диплом жұмысы көлемінде талданып, шолу жасалынған
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1.Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің «Қазақстан-2030» атты халыққа жолдауы,
2. ҚР Конституциясы
3. Гарегин Тосунян. Банковское дело и банковское законодательство в
4. 1988 жылғы 26 мамырда қабылданған КСРО-ның «КСРО-дағы кооперация
5. Олейник О.М. Основы банковского права: Учебник. М.: Юрист,
6. Кристиан Гавальда, Жын Стуфле. Банковское право: Учебник.
7. Закон СССР «О кооперации в СССР» 26
8. Олейник О.М. Основы банковского права. Учебник. М.: Юрист,
9. Гавальда Кристиан, Стуфле Жан. Банковское право: Учебник.
10. "Банктер және банкілік қызмет туралы" 31.08.1995 жылы қабылданған
11. Закон СССР «О кооперации в СССР» 26 мая
12. "Банктер және банкілік қызмет туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің
13. Аралбаева Д.А. Қазақстанның Ұлттық банкі қызметінің аясындағы банктік
14. Банковское право (отв. ред. А.А.Травкин). -М., Юристъ,
15. Банковское право (отв. ред. А.А.Травкин). -М., Юристъ, 2005.
16. Глушкова Н.Б. Банковское дело. -М., Академический
17. Алексеева Д.Г., Пыхтин С.В., Хоменко Е.Г. Банковское право.
18. Финансовое право (отв. ред.
19. «Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы» ҚР Заңы
20. «Валюталық реттеу және валюталық
21. Большой экономический словарь /Под ред. А.Ж.Азрилияна. М„ 1997.
22. Жүнісов Ж.С. Банкілік қызмет анықтамасы және оның банкілік
23. Оралбаева Д. Қазақстанның ұлттық банкі қызметінің аясындағы банктік
24. Жайлин Ғ.А: Азаматтық құқық//Ерекше бөлім, ІІ том, Алматы,
25. Мақыш С.Б. «Валюталық операциялар және валюталық мәмілелер», Хабаршы
26. Найманбаева С. «Валюталық құқықтың жүйесі», Заң және заман,
N 9- 2005
27. Худяков А.И. Финансовое право Республики Казахстан (особенная часть)
28. Қазақстан Республикасының Парламентінің Жаршысы, N 9 – 2005
30. Супугалиева Г.И. «Шетел тәжірибесіндегі банктердің есеп айырысу түрлері»,
31. Сақыпова Қ.Е. «Коммерциялық банктердің операцияларының экономикалық мазмұны», Қаз
32. Алимова М. «ҚР- дағы банктік заңдар: жүйесі, жетілдіру
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің «Қазақстан-2030» атты халыққа жолдауы,
ҚР Конституциясы
Гарегин Тосунян. Банковское дело и банковское законодательство в России:
1988 жылғы 26 мамырда қабылданған КСРО-ның «КСРО-дағы кооперация туралы»
Кристиан Гавальда, Жын Стуфле. Банковское право: Учебник. Париж, 1992.
"Банктер және банкілік қызмет туралы" 31.08.1995 жылы қабылданған Қазақстан
Аралбаева Д.А. Қазақстанның Ұлттық банкі қызметінің аясындағы банктік құқықтық
Банковское право (отв. ред. А.А.Травкин). -М., Юристъ, 2005.
3. Алексеева Д.Г., Пыхтин С.В., Хоменко Е.Г. Банковское право.
Финансовое право (отв. ред. Е.Ю. Грачева, Г.П. Тол-стопятенко).
5. «Казақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы» ҚР Заңы,
5. «Казақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы» ҚР Заңы,
«Валюталық реттеу және валюталық бақылау туралы» ҚР Заңы, 13
3