Мазмұны
КІРІСПЕ 2
I. ЛИЗИНГТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ .4
1.1. Лизингтің мәні, маңызы және қалыптасуы мен даму
1.2. Лизинг операцияларының түрлері................................................6
1.3. Қазақстандағы лизингтік қатынастардың пайда болуы............12
II. ҚАЗАҚСТАНДА ЛИЗИНГТІК ҚАТЫНАСТАРДЫҢ ДАМУЫН «АТФ ЛИЗИНГ» ФИРМАСЫ
2.1. Лизингтік төлемдерді есептеу шарттары ....................................16
2.2. «АТФ Лизинг» АҚ лизингтік операцияларын талдау
2.3. «АТФ Лизинг» технико-экономикалық көрсеткіші...................26
III. КӘСІПОРЫННЫҢ ҚЫЗМЕТІН ДАМЫТУДА ЛИЗИНГТІК ОПЕРАЦИЯЛАРДЫ ІСКЕ АСЫРУДЫҢ
3.1. Қазақстандағы лизингтік қатынастар механизмін жетілдіру................................................................................................30
Қорытынды 37
Қолданылған әдебиеттер көздері: 39
КІРІСПЕ
Қазіргі уақыттағы Қазақстандағы кәсіпкерлікті дамытудың негізгі проблемасы
Қазақстандағы құрал- жабдықтардың 80%- ға жуығы тозған және
Елімізде лизингтік қызметпен айналысушыларға мемлекет көптеп қолдау
Сонымен қатар, лизинг инвестициялық қызмет болғандықтан, лизинг алушы
Лизинг негізінде кәсіпкерлік субъектілерін мемлекеттік қолдауды ЖАО «Казагрофинанс»
ЖАО «Казагрофинанс» келесідей шарттарда агроөнеркәсіптік кешендегі лизингтің мемлекеттік
АҚ «Шағын кәсіпкерлікті дамыту қорында» лизинг мерзімі 5
Лизингтік келісімдерді жүзеге асыруға мүмкіндік беретін келесідей банктербар:
Қазіргі уақытта лизингтің үлесі жалпы инвестиция көлемінде ҚР
Дамыған елдерде лизинг үлесінің жалпы инвестиция көлемінде негізгі
Жалпы айтқанда лизингтік саланың дамуы бірнеше бағыттағы экономикалық
Лизинг шағын және орта бизнес субьектісінің дамуына әсер
Лизинг капитал салымдарының көлемін көбейтеді, себебі ол ұзақ
Лизинг қосымша қаржылық ресурстарды тарту көзі болғандықтан, негізгі
Лизинг қаржылық қызмет нарығында қосымша бәсекелестікті тудырады. Лизингтің
Лизинг өнімдерді өткізудің бір жолы болып табылады. Лизинг
Қазақстанның нарықтық экономикаға өтуі өндірістік кәсіпорындар алдына бірқатар
Осының ішінде ең басты проблемалардың бірі, негізгі құралдардың
Осы айтылған мәселелерді тиімді шешу жолы – лизинг.
Лизингтің теориялық негіздері
1.1. Лизингтің мәні, маңызы және қалыптасуы мен
Лизинг - бұл жаңа ұғым емес. Ол туралы
Басқа мәліметтерге сүйенетін болсақ, тарихта лизингке ұқсас операцияның
к
е
з
е
ң
д
е
р
Сурет № 1 - Әлемдік нарықтағы лизингтік қатынастардың
Ең алғашқы лизингтік компания 1952 жылы Сан-Франциско қаласы
Әлемнің көптеген елдерінде лизингтік операция инвестициялық бағытталғандығымен түсіндіріледі.
1.2. Лизинг операцияларының түрлері
Халықаралық тәжірибеде лизингтің 29 түрі кездеседі. Соның тек
Шұғыл (оперативтік) лизинг – бұл мүліктің қызмет ету
Шұғыл лизинг кезінде лизингтік компаниялар болашақтағы жалға алушыны
Келісімді одан әрі пайдалы шарттар негізінде ұзарту;
Лизинг берушіге құрал-жабдықты қайтару;
Лизинг берушіден құрал-жабдықты нарықтағы қазіргі бағасымен сатып алу;
Лизинг алушы шұғыл лизинг кезінде мүлік меншігімен байланысты
Болашақта болатын табыс лизингке алынған құрал-жабдықтың бастапқы құнын
Құрал-жабдық қысқа мерзімге керек болғанда (маусымдық жұмыстар және
Құрал-жабдықтардың арнайы техникалық қызмет көрсетулер керек болғанда;
Келісімнің объектілері ретінде жаңа немесе әлі пайдаланбаған құрал-жабдық
Шұғыл лизинг ауыл шаруашылығында, транспортта, кен өнеркәсібінде, құрылыста,
Қаржы лизингі – бұл уақытша пайдалануға берген лизинг
Қаржылық лизингтің төмендегідей сипаттары бар:
Үшінші жақтың қатысуы (келісімнің объектісі - өндіруші және
Жалға алынған негізгі мерзім ішінде келісім-шартты бұзуға болмайды
Лизингтік келісім мерзімінің ұзақтығы
Қаржылық лизинг кезінде келісім-шарт объектісі жоғарғы құнымен ерекшелінеді.
Лизинг алушы лизинг берушіге өзінің таңдауын 6 айға
Шұғыл және қаржылық лизинг арасындағы айырмашылықты көп жағдайда
Шұғыл лизинг Қаржылық лизинг
Қысқа және орта мерзімге жасалған келісімге сәйкес Орта
Жалға берудің бірінші кезеңінде құрал-жабдықтардың жартылай амортизациясы келісім-шарт
Лизингтік контрактідегі дәреже бойынша лизинг беруші құрал-жабдықтардың жөндеу
Келісім-шарттың жұмысын қалаған уақытыңызда тоқтатуыңызға болады Келісі-шартты негізгі
Құрал-жабдықтарды өндіруші компаниялар және олардың лизингтік фирмалардың филиалдары,
Инвестициялауға ұқсас. Капитал салымдарының ұзақ мерзімге несиелеуіне ұқсас.
Лизинг беруші меншік иесінің және тәукелділік мәселесін құқықтық
Кесте №1 - Лизингтің негізгі түрлері
Осы лизингтердің отандық және халықарлық тәжірибеде қолданылатын мынадай
Ішкі лизинг – бұл оның қатысушыларының бір елден
Халықаралық лизинг – бір тарап немесе барлық тараптардың
Сыртқы лизинг – экспорттық және импорттық болып бөлінеді.
Лизинг түрлерінің классификациясы
Келісім-шарттқа қатысушыларының құрамы бойынша
Тікелей
Үш жақты
Жанама
Көп жақты
Мүлік түріне байланысты
Жылжымайтын мүлік лизигі
Жылжитын мүлік лизингі
Өзін-өзі ақтау дәрежесіне байланысты
Толық ақтайтын
Жартылай ақтайтын
Амортизация талаптары бойынша
Толық амортизациямен
Толық емес амортизациямен
Қызмет көрсету көлеміне байланысты
Таза
Толық қызмет көрсету
Толық емес қызметкөрсету
Нарық секторына байланысты
Ішкі
экспорт
Сыртқы
импорт
Салықтық және амортизациялық төлемдерге байланысты
Действительный
фиктивный
Лизингтік төлемдерге байланысты
Ақшалай
Компенсациялық
Аралас
Заңды және жеке тұлғалардың лизингтік келісім-шартқа қатысуларына байланысты
Мемлекеттік органдар және кәсіпорындар
Муниципалдық (жергілікті) органдар
Жеке кәсіпкерлік (коммерциялық) фирмалар
Коммерциялық емес ұйымдар
Тұрғындар (азаматтар)
Атқаратын функцияларына байланысты лизингтік келісімдердің субъектілері рнтінде келесілер
Мүлікті сатушы – машиналар мен құрал-жабдықтарды өндіруші кәсіпорындар,
Лизинг беруші – мүлік формасына байланыссыз лизингтік қызметтерді
Тәуелсіз лизингтік компаниялар
Банктер мен банктермен байланысты фирмалар
Құрал-жабдықтарды өндіруші фирмалардың лизингтік филиалдары
Басқа да лизинг берушілер. Олардың инвестициялауды қаржыландыру ресурстарының
Лизинг алушы
Несие беруші
Гарант т.б.
2005 жылғы шілдедегі ҚР «Қаржылық лизингі» туралы заңына
Оперативті лизинг– бұл ағымдағы жал келісімі, әдетте мұндай
Кемшіліктері : басқа лизинг түрлеріне қарағанда айтарлықтай жоғары
Қаржылық лизинг – ұзақ мерзімді келісім, мұнда жалдау
Оперативті лизингке қарағанда қаржылық лизинг мүлік иесінің тәуекелін
Қайтарымды лизинг – екі келісімді білдіретін жүйеден тұрады.
Іскерлік лизинг – лизингтік келісімде үшінші жақтың (инвестордың)
Тікелей лизинг – мұнда жалгер, лизингтік фирма мен
Сублизинг – бұл лизингтің түрі алынған құрал –
Халықаралық сублизинг, халықаралық лизингтің бір түрі болып табылады.
Мазмұны мен әдіс түрлеріне байланысты халықаралық лизинг операциялары
Қаржы лизингі. Келісім шарт мерзімінде лизинг алушының лизингтік
Ағымдағы немесе оперативті лизинг. Қаржыға берілетін жабдықты сатып
Оперативті лизингтің түрлері:
Толық көлемді лизинг. Келісім шартының барлық мерзімінде
Жартылай төлемдер лизингі. Келісім шарттың мерзімінде лизингтік компания
Қайта қалпына келтірілетін лизинг. Лизинг алушының талабы бойынша
Топтық лизинг. Үлестік қатысу негізінде лизинг беруші рөлінде
Жеткізіп берушіге берілетін лизинг. Лизинг алушының қолданылуы үшін
Қаржының қатысуымен жасалатын лизинг. Лизинг алушының қарызға беретін
1.3. Қазақстандағы лизингтік қатынастардың пайда болуы
Қазақстанда лизингтік қызмет нарығы 2000 жылдан бастап белсенді
Еліміздегі лизингтік қатынастардың қалыптасуы мен даму ерекшеліктеріне сипаттама
Жылдар аралығы Кезеңдердің аты Қысқаша сипаттама
І кезең
1989-1992 Пайда болу кезеңі Алғашқы лизингтік компаниялар құрылды
ІІ кезең
1992-1994 Баяулау кезеңі Қазақстанның ішкі нарығында экономикалық дағдарыстардың
ІІІ кезең
1995-2000 Жандану, қайта даму кезеңі Лизингтік қатынастарды мемлекеттік
ІҮ кезең
2000-2003 «Банктік лизинг»кезеңі Банктік лизингтік компанияларың құрылуымен байланысты
Кесте №2 - Қазақстандағы лизингтік қатынастардың қалыптасу
Бұл кестеде көрсетілген кезеңдерді 2004 жыл және одан
Қазіргі кезде Қазақстанда қаржыландыру көздеріне байланысты концептуалдық жоспарда
Мемлекеттік лизинг – мемлекеттің бюджетінің есебінен іске асырылатын
Коммуналдық (мунеципалдық) лизинг – бұл жергілікті бюджет есебінен
Коммерциялық лизинг – лизингтік компаниялар және банктердің есебінен
Аралас лизинг немесе мемлекет және коммерциялық компаниялардың белгілі
Қазақстан Республикасындағы лизингтік нарық көлемінің жыл сайын өсіп
Көрсеткіштер Жылдар
2000 2001 2002 2003 2004
Лизингтік нарық көлемі, млрд.т. 2,28 6,36 6,40 12,6
Негізгі қорларға салынған инвестиция, млрд.т. 595,7 943,4 1100,0
Инвестициядағы лизингтің үлесі, % 0,38 0,67 0,59 1
Жалпы ішкі өнім, млрд.т. 2599,9 3256,3 3776,3 4449,8
Жалпы ішкі өнімдегі лизингтің үлесі, % 0,09 0,19
Кесте №3 - Қазақстан Республикасындағы лизингтік нарық көлемі
Бұл суреттен көріп отырғанымыздай, лизингтік операциялардағы ауыл шаруашылық
Қазақстандағы лизингтік қатынастарды басқару тетіктерін жетілдіру, реттеу жолдарын
ЛИЗИНГТІК ҚАТЫНАСТАРДЫ БАСҚАРУ
Мегадеңгей
Халықаралық ұйымдар деңгейінде басқару
Лизингтік қатынастарды реттеу бойынша ұсыныстар беру арқылы лизингтік
Макродеңгей
Мемлекеттік деңгейде басқару
Тұрақты құқықтық базаны жасау арқылы, лизингтік қатынастардың дамуын
Медиадеңгей
Лизингке беруші субъектілер деңгейінде басқару
Лизингтік қатынастардың тиімді моделін қалыптастыру
Микродеңгей
Лизингке алушы субъектілер деңгейінде
Лизинг объектісін пайдалану арқылы қажетті тиімділікке қол жеткізу
Сызба №2 - Лизингтік қатынастарды басқару деңгейлері
Қазақстанда лизингтік қатынастардың дамуын «Альянс лизинг» фирмасы негізінде
2.1. Лизингтік төлемдерді есептеу шарттары
Лизингтік келісімнің мысалы ретінде 2003 жылдың 2 желтоқсанда
Лизинг шарттары:
Құрал-жабдықтың келісімдік құны, USD 980000
Келісім-шарт мерзімі (жыл) 4
Лизинг бойынша төлем кезеңдерінің саны 14
Кезеңдегі күндер саны 90
Кедендік баждар 0,00%
ҚҚС ставкасы 20,0%
Қаржы министрлігінің пайыз мөлшерлемесе 7,0%
Банктің пайыз мөлшерлемесе 2,0%
Лизинг бойынша банктің комиссиондық ставкасы 0,50%
АҚ «Агро-Лизингтің» комиссиондық ставкасы 0,75%
Кедендік қызметтер 0,20%
Лизингтік төлемдердің құрамына төмендегілер кіреді:
Құрал-жабдықтың құны
Кедендік рәсімдеу
Несие бойынша пайыздар
Банкке немесе лизингтік компанияға сыйақы
Төлемдердің барлық түрі бойынша ҚҚС
Басқа да шығындар
Лизинг алушы банкке келесідей лизингтік төлемдерді төлейді:
қаржылық лизинг төлем ақысы – жалға берілген мүліктің
жалға беру төлемдері – несие ресурстарының төлемі, банкке
Банк бюджетке төлейтін ҚҚС
Лизинг алушы банктен жалға алған құрал-жабдықтың құнын 15
Банктің және лизинг алушының баланстарындағы құрал-жабдықтың құнын есептеу
Кезең-дер Күні Банктің балансындағы құрал-жабдықтың құны Лизинг алушының
1 15.03.2004 981 960.00 0,00
2 15.06.2004 981 960.00 0,00
3 15.09.2004 981 960.00 0,00
4 15.12.2004 981 960.00 0,00
5 15.03.2005 981 960.00 0,00
6 15.06.2005 981 960.00 130 928.00
7 15.09.2005 872 853.33 130 928.00
8 15.12.2005 763 746.67 130 928.00
9 15.03.2006 654 640.00 130 928.00
10 15.06.2006 545 533.33 130 928.00
11 15.09.2006 436 426.67 130 928.00
12 15.12.2006 327 320.00 130 928.00
13 15.03.2007 218 213.33 130 928.00
14 15.06.2007 109 106.67 130 928.00
Барлығы:
1 178 352.00
Банктің балансындағы
құрал-жабдықтың құны
(ҚҚС есептелмегенде)
Лизинг алушының
балансындағы құрал- =
жабдықтың құны
(ҚҚС есептелгенде)
Лизинг алушының
құрал-жабдықтың
құнын төлеуі
құны
Лизинг алушының
Банктің пайыз мөлшер
лемесі бойынша қаржы
министрлігіне төлейтін
төлемі
АҚ «Агро-Лизингке»
Комиссиондық
төлемдер
саны/36
2. 2. «Альянс Лизинг» АҚ лизингтік операцияларын талдау
Қолайлы макроэкономикалық климат және қолайлы нормативтік климат. Бұл
Әртүрлі халықаралық ұйымдар үкіметтік емес ұйымдардың, университеттердің, халықаралық
Лизингтік қатынастарды басқарудың нарық талаптарына сәйкес келетін тиімді
Лизингтік қатынастарды әртүрлі келісім-шарттық қатынастардың элементтерінен тұратын инвестициялау
Қазақстан Республикасында лизингтік қатынастарды құру қағидаларын толық қалыптастыруға
Соңғы кездері еліміздегі лизингтік нарықтағы өзекті мәселелердің бірі
Лизингке беруші субъектілердің қызметтеріне бақылау жасауды күшейту мақсатында,
«Альянс Лизинг» АҚ мемлекеттiк тiркеу (қайта тiркеу) туралы
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік «Альянс Лизинг» алғашқы мемлекеттік тіркелген
«Альянс Лизинг» АҚ қызметiнiң түрлерi
лизингтің эртүрін жэне нысандарын жүзеге асыру, соның ішінде
ақша талап етуін беріп қаржыландыру (факторинг);
тасымалдауларды сату;
заңды түлғаларды, жеке тұлғаларды, шетелдік өкілдіктерді, фирмаларды жолаушы
авиациялық техниканы комерциялық пайдалану;
өз атынан жəне басқа тұлғалардың делдалдылығы арқылы сауда-саттық
ішкі жэне халықарлық туризмде, соның ішінде арнайы, отбасылық,
Қазахстан республикасының заңнамасымен тыйым салынбаған қызметтің басқа да
«Альянс Лизинг» АҚ негiзгi қызметiнiң түрлерi бойынша сатудың
Жағымды сəттерге мына факторларды жатқызуға болады:
салық жеңілдіктері;
несиелер бойынша пайыздық мөлшерлемелердің төмендеуі;
қаржы салымдарының көбеюі.
Компания бизнесінің дамуындағы жағымсыз сəттеріне мына факторларды жатқызуға
мол бəсекелестік;
қаржы салымдарының азаюы.
Эмитенттiң өз өнiмiн (жұмыстарын, қызмет көрсетудi) сатуды ұйымдастыру
Жеткізушілер:
Компанияның техника жəне құрал жабдықтар жеткізушілеріне тура бағынушылығы
Жеткізушілер:
«Алматинский Автоцентр КаМаЗ» ЖШС Алматы қаласы Жүкті өздігінен
«Выставочный центр» ЖШС Алматы қаласы Арнаулытехника 12,40%
«Туркуаз Машинери» ЖШС Алматы қаласы Арнаулытехника 10,30%
Тұтынушылар:
Бір лизингалушыға шақ келетін 6,7% үлес ең жоғарғы
Тұтынушылар
«Олжас Лтд» ЖШС Алматы қаласы Қаржылық лизинг 6,70%
«Кезби» ЖШС Актау қаласы Қаржылық лизинг 4,40%
«СтройСервисПроект» ЖШС Астана қаласы Қаржылық лизинг 4,23%
«Акмарал» ЖШС Алматы қаласы Факторинг қызмет көрсету 3,44%
«Гюрал» ЖШС Астана қаласы Қаржылық лизинг 3,36%
«ТД Каражыра-Жетысу» ЖШС Талды-Қорган қаласы Факторинг қызмет көрсету
«Алматыспецавто-ай» ЖШС Алматы қаласы Қаржылық лизинг 3,27%
«АКЭП» ЖШС Өзкемен қаласы Факторинг қызмет көрсету 2,40%
«Group City Stroy» ЖШС Алматы қаласы Факторинг қызмет
«Казахстан Коммерция» АҚ Алматы қаласы Факторинг қызмет көрсету
Қызмет барысында «Альянс Лизинг» АҚ əртүрлі тəуекел түрлерімен
Экономикалық жəне саясаттық тəуекелдер
Операциялық орта: Компанияның негізгі операциялары Қазақстан
Республикасының аймағында жүргізіледі. Қазақстан Республикасының
кəсіпкерлік қызметін реттейтін Заңдары мен нормативті актілері жиі
Компанияның активтері мен операцияларына тəуекел туғызатыны ықтимал.
Салықтар: ортақ экономикалық жағдай нəтижесі болған, Қазақстандағы іскерлік
Қүнсыздану тəуекелі. Қүнсыздану едəуір биік болғанда, инвесторлардың айналмалы
Пайыздық тəуекел. Пайыздық мөлшерлемелердің деңгейі өзгеруінен пайда болатын
Валюталық тəуекел - бұл қаржылық құралдардың құны шетел
Бəсекелестік ықпалы. Лизингтік қызмет көрсету нарығында 20 астам
Экологиялық тəуекелдер. Саланың ерекшелігіне байланысты осы тəуекел Қоғам
Техникалық тəуекелдер. Техникалық тəуекелдер компьютерлік программаларды қате қолданған
Соңғы екi жылда немесе нақты жұмыс iстелген кезеңде
(орындалған жұмыстардың, қызмет көрсетудiң) нақты немесе сандық өлшем
Көрсетілген қызмет 2004 2005
Қаржылық лизинг (мың, тенге) 215 779 296 108
Факторинг үшін алынатын комиссия (мың, тенге) 71 027
Тік ұшақ жалдау (мың, тенге) 0 7 737
Операциялық жалдау (мың, тенге) 0 25
Жалпы және әкімшілік шығындар
323 047,4
Табыс жинағы (мың, тенге) 286 806 488
Негізгі қызметтен түскен пайда (мың, тенге)
89 717,8
Салық салынбағанға дейінгі пайдасы (мың, тенге)
183 116,9
Таза пайда (мың, тенге)
178 935,0
Компанияның ағымдағы активтері 1.01.06 жылдың басында 4 172
Ақша қаражаттары – 215 664,6 мың тенге; Қысқа
Өзінің жұмысында «Альянс Лизинг» компаниясы өздерінде лизинг алушылар
Лизингтік мәміле схемасы:
• Клиентті «Альянс Лизинг» АҚ қаржыландыру шарттармен таныстыру
• Жоба сараптамасын жүргізу жөніндегі шартты жасасу, сарапртама
• Компанияның несие жөніндегі комитетімен жобаны жүзеге асыруды
• Жеткізіп берушімен (жеткізіп беруші, лизингтік компания және
• Лизинг алушының жобаның басталуы тәуелді болатын шарттық
• Құрал-жабдықтарды (мүлікті) сатып алу-сату өзара келісім шарттары
• Жеткізіп беруші, лизингтік компания және лизинг алушы
• Лизинг тақырыбын ««Альянс Полис» Сақтандыру Компаниясы» АҚ
• Құрал-жабдықтарды (мүлікті) лизинг шартының әрекет ету мерзімі
• Құрал-жабдықтарды (мүлікті) иелену құқығының лизинг алушыға лизинг
Қаржыландырудың базалық шарттары:
Лизингке тапсырылатын құрал-жабдықтардың ең төмен құны 25.000
Алдын ала төлем мөлшері құрал-жабдықтар құнының 20%
Лизинг мерзімі 37 айдан 60 айға дейін
Құрал-жабдықтарды жасау және жеткізу мерзімі 3 айдан
Лизингтік төлемдер Ай сайын немесе маусымдықты ескере
Сыйлықақы қойлымы Жылына 16-20%, 12-14% - ауылшаруашылық
Шешімнің қабылдану мерзімі 5-10 күнтізбелік күн (құжаттардың
Сақтандыру ««Альянс Полис» Сақтандыру Компаниясы» АҚ, Компания
Жұмыстың нақты шарттары әр клиентпен жүзеге асырылып отырған
2.3. «Альянс лизинг» АҚ-ң технико-экономикалық көрсеткіші
«Альянс лизинг» АҚ негізінен лизингті берумен айналысады. Қазақстанда
2003 – 2004 жж. Негізгі технико – экономикалық
№ Негізгі көрсеткіштер өлшем бірлігі 2004 жыл 2005
1 Өткізілген өнімнен түскен табыс мың тг. 6020,6
2 Өткізілген өнімнің өзіндік құны мың тг. 5114,0
3 Жалпы табыс мың тг. 906,6 913,5 6,9
4 Кезең шығындары мың тг. 443,9 421,3
5 Негізгі қызметтен түскен табыс Мың тг. 462,7
6 Таза пайда мың тг. 291,8 296,6 4,8
7 Негізгі қорлардың орташа құны мың тг. 793,2
8 Қор қайтарымдылығы тенге 759,0 330,0 -429,0 43,5
9 Қор сыйымдылығы тенге 13,0 30,0 17,0 2
10 Персоналдың орташа тізімдік саны Адам 1013,0 1048,0
11 Еңбек ақы қоры мың тг. 162,3 183,0
12 Орташа айлық еңбекақы мөлшері мың тг. 13,4
13 Еңбек өнімділігі мың тг. 5943,3 5824,3 -119,0
14 Сату рентабельділігі % 4,5 4,7 0,2 -
15 Өнімнің рентабельділігі % 5,7 5,9 0,2 -
16 Қормен қорлану мың тг. 783,0 1763,0 980,0
Кестені қарастыратын болсақ 2 жыл бойынша мәліметтер арасында
Сол өзгерістердің себептерін талдайық.
1-ші көрсеткіш - өткізілген өнімнен түскен табыс деп
2-ші көрсеткіш - өткізілген өнімнің өзіндік құны. Базалық
3-ші көрсеткіш - бұл жалпы табыс. 2004 жыл
4-ші көрсеткіш – кезең шығындары. Мұнда есепті жылы
5-ші көрсеткіш-негізгі қызметтен түскен пайда. Бұл көрсеткіш бойынша
6-шы көрсеткіш- таза пайда. Базалық жылмен салыстырғанда есепті
7-ші көрсеткіш – негізгі қорлардың орташа құны. Мұндағы
8-ші көрсеткіш – қор қайтарымдылығы. Базалық жылы бұл
9-шы көрсеткіш – қорсыйымдылығы деп аталады. Мұнда 2004
10-шы көрсеткіш – қызметкерлердің тізімдік саны. 2004 жылы
11- ші көрсеткіш- ебек ақы қоры. Еңбек ақы
12- ші көрсеткіш- орташа айлық еңбекақы мөлшері. 2004
13- ші көрсеткіш – еңбек өнімділігі. Базалық жылы
14- ші көрсеткіш сату рентабельділігі. 2004 жылы бұл
15- ші көрсеткіш - өнімнің рентабельділігі. Базалық жылы
16-шы көрсеткіш- қор қорлануы деп аталады.2004 жыл бұл
Осы талдаулардан кейін біз «Алекс» ЖШС- ң қаржылық
КӘСІПОРЫННЫҢ ҚЫЗМЕТІН ДАМЫТУДА ЛИЗИНГТІК ОПЕРАЦИЯЛАРДЫ ІСКЕ АСЫРУДЫ ЖЕТІЛДІРУ
Қазақстандағы лизингтік қатынастар механизмін жетілдіру жолдары.
Кәсіпкер өзіне қажетті құрылғыларды лизингке алу ұшін келесідей
Еліміздегі лизингтік қызметтер нарығында бүгінгі күні қалыптасып отырған
I-белгі
Лизингтік келісімдер:
Сегмент№1-шағын
Сегмент№2-орта
Сегмент№3-ірі
Лизингтік қызметтер
Нарығының сегменттері II-белгі
Лизингке алушылар:
Сегмент№1-шағын
Сегмент№2-орта
Сегмент№3-ірі
Сурет Лизингтік қызметтер нарығының сегменттері
Лизингтік қызметтер нарығы сегменттерінің бір белгісі ретінде лизингтік
Енді, осы суретте көрсетілген лизингке алушы тұлғалардың әрбір
Қаржыгерлердің III Конгресінде ҚР-ң Елбасы Н.Ә. Назарбаев ҚР-ң
Міне осы шағын кәсіпкерліктің дамуына әсер ететін факторлардың
Шағын кәсіпкерлік субьектілеріне коммерциялық банктерден
бөлінген несиелер
12.99 12.00 12.01 12.02 11.03
Банктік несиелер
Оның ішінде:
Шағын кәсіпкерлікке
қысқа мерзімді
ұзақ мерзімді 148830
39857
20423
19434 276218
74222
40115
34107 489417
121954
60153
61801 672407
146515
63048
83467 924283
210623
80943
120718
ҚРҰБ-ң статистикалық бюллетені 2003, 12
Осы кестеден көріп отырғанымыздай, соңғы бес жылда коммерциялық
Осы сегментке тән сипаттық белгілердің бірі-шағын кәсіпорындарды қаржыландыру
Шағын кәсіпорындардың көбісінің кепілге қоятын өтімділігі жоғары мүліктері
Шағын кәсіпорындарда біліктілігі жоғары мамандардың аздылығы немесе жоқтығы;
Қарызға алынған қаражаттардың өз мақсатына пайдалануына бақылау жүргізудің
Осы себептерге сәйкес шағын бизнеспен жұмыс істеуге шешім
Көптеген экономикалық және қаржылық ақпараттарды талдаудағы және шағын
Шағын кәсіпорындардың пайдаланатын құрылғыларының көр түрлілігі.
Осындай қаржылық инвестициялардың тәуекелділігінің жоғарлығы шағын кәсіпорындар үшін
Ал, лизингтік қатыстар осындай тығырықтан шығудың бір жолы
Біздің ойымызша, бүгінгі күні лизингтік компаниялар шағын
Міне осы стратегия осы сегментте белгілі бір жетістікке
Сонымен біздің ойымызша, шағын кәсіпкерлер сегментімен лизингтік қатынастар
Осындай тығырақтан шығудың бір жолы ойымызша, лизингтік қатынастарға
Сонымен бірге, лизингтік компаниялар құрылғыларды тиімді басқаруды ұйымдастыру
Осындай жұмыстар атқарылғаннан кейін лизингтік компания белгілі бір
І – кезең дайындық жұмыстарын жүргізу, яғни шағын
Егер осындай бағалау білікті түрде жүргізілсе, онда нарықтан
Әрине, бұндай қызмет лизингтік компанияның міндетіне жатпайтындығы белгілі.
Сондықтан олар лизингтік компаниялар үшін мейлінше толық ақпараттар
құрылғының стандарттылығы;
құрылғыны өндіріс процесінде бірнеше рет қайталап пайдалану мүмкіндігі,
құрылғының өтімділігі.
Осындай сипаттамалардың барлығы мүліктік тәуекелділіктерді төмендетуге және құрылғының
Сонымен, осы кезеңге жүргізілетін жұмыстарды жүйелеу үшін лизингтік
ІІ – кезеңді лизингке деп те атауға болады.
Содан кейін лизингке алушылардан өтініштер жинақталынады. Өтініштер жинақталынып
ұсынылатын лизингтік төлемдер саны;
кәсіпорынныңағымдық экономикалық жағдайы;
кепіл немесе кепілдемелердің т.б. түрлерінің пайдалануы;
персоналдың тәжірибесі мен біліктілігі және т.б.
Перспективті клиенттер анықталғаннан кейін лизингтік құны бекітіледі және
Сонымен, осындай схема белгілі бір құрылғылар үшін жетістікпен
Қорыта айтқанда, лизингтік компаниялардың қосымша қызметтер атқарунын дамыту
Әсіресе, шағын кәсіпорындар біліктіліктерінің жеткіліксіздіктерінен жобаның инвистициялық мүмкіндіктерін
Бұл схема белгілі бір түрдегі шағын кәсіпорындарды қаржыландырудың
Лизингке алушылардың келесі бір типі орта және ірі
Сонымен, лизингтік қызметтер нарығын жоғарыда көрсеткендей белгілі бір
Қорытынды
Қазақстанда лизингтік нарық жұмыс істейді және лизингтік индустрия
Лизинг дамуының бастапқы кезеңінде мемлекет көмек көрсетуі тиіс.
Лизингтік қатынастардың Қазақстан Республикасында болашағы бар нарықтарды белгілі-бір
Қолданылған әдебиеттер көздері:
Мақыш С.Б. «Коммерциялық банктер операциялары»- Алматы: Қазақ ун-ті,
Оралбаева Ж.З. «Қазақстандағы лизингтік қатынастарды басқару тетіктерін жетілдіру:.
Дунаев В.М., Мусин С.М., Оспанов М.Т. «Салық терминдерінің
Толковый терминологический словарь-справочник «1000 терминов рыночной экономики по
«Мир финансов» журналы, 2004ж, №12
«Банки Казахстана» журналы, 2005ж, №9
«КазНУ хабаршысы», экономика сериясы, 2005ж, №3 (49)
Аскарова З.Б. «Развитие лизинга в Республике Казахстан: состояние,
Тагашев И.Е. «Организационно-экономические аспекты использования лизинга в сельском
Смагулов А. «Организационно-экономический механизм и проблемы развития лизинга
«Маркетинг товаров и услуг» журналы. 2006ж. №9 (55)
Адилбек Смагулов «Лизинг»- Алматы: «Балауса» баспасы, 1996 –
Сагадиев К.А., Смагулов А.С., Мырзахметов А.И. «Лизинг в
http:// www. kase.kz
http://www.aikyn.kz
http://www.leasing.kz
1
ІІ. 1950-1960жж.
ІІІ. 1960-1970жж.
ІҮ. 1970-1980жж.
Ү. 1980-қазіргі уақытқа дейін
Лизингтік қатынастардың қалыптасуының алғашқы кезеңі
Американдық кезең
Лизингтік қатынастардың әлемге таралу кезеңі
Лизингтік «шу» кезеңі
Әлемдік лизингтік одақтардың құрылу кезеңі
І. ХІХ ғ.соңы-ХХғ. басы