Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
Факультет Филология
Кафедра Қазақ тіл білімі
Диплом жұмысы
Тақырыбы: Модаль сөзді баяндауыштар
Мазмұны
Кіріспе .................................................................................................................3
І Тарау. Баяндауыштың жалпы сипаты. .....................................................5
І.1. Баяндауыш жайлы тіл біліміндегі пікірлер................................................5
І. 2. Баяндауыштың сұраулары....................................................................14
І. 3. Баяндауыштың жасалу жолдары, түрлері................................................16
ІІ. Тарау. Модаль баяндауыштың жасалу жолдары................................24
ІІ. 1. Қазақ тіліндегі модаль сөздер..................................................................24
ІІ. 2. Қазақ тіліндегі модальділік категориясы...............................................38
ІІ. 3. Жалаң және күрделі құамды модаль баяндауыштар.............................43
Қорытынды......................................................................................................47
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі....................................................................50
Кіріспе
Елбасының Қазақстан халқына жолдаған Жолдауында
Грамматиканың негізгі саласының бірі - синтаксис. Тіл -тілдің бәрінде
Дипломдық жұмыстың өзектілігі. Сөйлемді құрауға негіз болатын мүшенің бірі-баяндауыш.
Жұмыстың негізгі нысаны. Модаль сөзді баяндауыштар, олардың жасалу жолдары
Жұмыстың мақсаты мен міндеттері. Жұмыстың негізгі мақсаты -қазақ тіліндегі
— Жалпы баяндауыштың, соның ішінде модаль сөзді баяндауыштардың сөйлем
— Тіліміздегі модаль сөзді баяндауыштардың қалыптасып, даму жолдарын көрсету.
- Модаль сөзді баяндауыштың жалаң және күрделі
Жұмыстың синтаксисіне арналған зерттеулер, оқулықтар, монографиялар қарастырылды. Қазақ тіліндегі
Халық ауыз әдебиеті мен халық ақындарының, көркем шығармалар мен
Дипломдық жұмыстың құрылымы.
Жұмыс кіріспеден, екі тарауданжәне қорытынды бөлімнен тұрады. Бұған қоса
I тарау. Баяндауыштың жалпы сипаты
I. 1. Баяндауыш жайлы тіл біліміндегі пікірлер
Баяндауыш, оның ережелері туралы пікірлер қазақ тіл білімінде көп.
Бірінші сөйлем: Қой үрікті. He үрікті? - қой. Бастауыш
Кім айқайлады? - адам. Бастауыш адам деген сөз болып
Сөйтіп, бұл сөйлемдердің ішінде бастауыш атаған нәрселердің амалын көрсетуші
Енді тысқы белгісімен тауып көрейік. Баяндауыштың тысқы белгісі—«не етпек?»,
Мұнда «не етті?», «қайтті?» деген баяндауыш сұрауларына жауап беріп
Сөйтіп, бұл сөйлемдердің ішінде бастауыш атаған нәрселердің амалын көрсетуші
1)Мен сөйлеушімін, сен тыңдаушысың. Мұнда сөйлеушімін, тыңдаушысың деген сөздер
2) Заман өзгерген, білім күшейген. Мұнда өзгерген,күшейген деген
3) Біреу беретін, біреу алатын. Мұнда біреу жайынан беретіндігі
Есімше мен көсемше қосар күйінде баяндауыш болатынына мысалдар:
1)Бала жылай берген. Кім жылай берген?—бала (бастауыш) Бала не
2) Оспан оқып жүрген. Кім оқып жүрген?—Оспан (бастауыш). Оспан
3) Асан айтқан екен. Кім айтқан екен?—Асан (бастауыш).
Көсемше баяндауыш болатынына мысалдар:
1)Ат тулай берді. Не тулай берді?—ат (бастауыш).
2) Әлжан алып берді. Кім алып берді? -
3) Тауық ұша алмайды. Не ұша алмайды?—тауық
4)Ақын айта беріпті. Кім айта беріпті?—ақын (бастауыш),айта беріпті (баяндауыш).
Екінші – баяндауыш болатын сын есім.
1-ші сөйлем: Қыс жақсы. Қыс қалай?-жақсы.
2-ші сөйлем : Мал семіз. Мал қалай?-семіз.
3-ші сөйлем: Ел тоқ. Ел қалай?-тоқ.
Мұнда жақсы, семіз, тоқ деген сөздер қыстың малдың, елдің
Ол баяндауыштың ішкі-тысқы белгісі бірдей осы сөздерге келгенін көрсетеді.
Үшінші-баяндауыш болады зат есім. Мысалы: Ат-көлік. Атшы-кісі. Қамшы
Көлік, кісі, қару деген сөздер «немене?» деген баяндауыштың сұрауына
Көлік, кісі, қару—зат есімдер.
Төртінші—бастауыш болатын сан есім. Мысалы: Ер кезегі үш. Не
Баяндауыш болатын сөзде оның ішкі-тысқы белгілері болу керек. Ер
Үш деген сөз «немене?» деген баяндауыштың сұрауына жауап беріп
Бесінші—баяндауыш болатын есімдік. Мысалы: Медеуі—мен, Омары—ол, Өтегені -
Медеуі қайсы?—мен. Омары қайсы?—ол. Өтегені қайсы? - өзі. Мен,
Оның үстіне мен, ол, өзі деген сөздер «қайсы?» деген
Ішкі-тысқы белгісі бірдей келген соң, бұл сөздер, әрине, баяндауыш
Алтыншы –етістікпен қосыла одағай және басқа сөздер баяндауыш болады.
Мылтық: от, күн, ет, беретіні деген сөздер—бастауыштар.
Баяндауыш болатын сөзде ішкі-тысқы баяндауыш белгісі оларға керек. Мылтық
Жетінші—баяндауыш болады—бүтін сөйлем. Мысалы: Білемін деген (бастауыш). «Білемін» деген
Бұл айтылған мысалда бастауыш та,
Мен кітап оқыды, сен жазу
Мысалы; мен жаспын,
Мысалы; мен де жас,
Етістіктен болған баяндауыштардағы ымыра
Баяндауыш жекелік, көптік жүзінен
Сөйтіп, баяндауыш бастауышпен жеке
Х. Басымов: «баяндауыш мүше
І.Бәйтенов: а) қара сөзде сөйлемнің
С. Аманжолов: бастауыштың ісін,
М.Балақаев: бастауыштың жайын, ісін білдіретін
Р.Әміров: Предикативтілік іс-әрекетті, сапаны
Баяндауышқа байланысты бұдан басқа да
Ең алдымен, осы ережелер бойынша нендей
2. Баяндауыштың сөйлемдегі ойды тиянақтап тұратындығы;
3. Баяндауыш бастауыштың әр түрлі
4. Баяндауыштың бастауышпен жақ, жекеше, көпше
5.Предикативтілік білдіруі;
6. Олардың екі
7. Сөйлемнің бас мүшесі екендігі;
Бастауышты сөйлемдегі негізгі ойға ие
Баяндауышсыз жалпы (атаулы
Баяндауыш бастауышқа бағынышты
Әрине, баяндауыштың, бастауыштың мұндай қасиетін
Баяндауыш қай сөз табынан
әр түрлі қасиетін айқындауда
Бір етістіктен болған баяндауыштар бастауыштың
Сын есім, сан
Осы ережелердегі амалын, мезгілін деген
Ал мезгілді білдіру арқылы
Кейбір ережелерде ғана бастауыштың
Бұл біріншіден, тек бастауышқа
Сол сияқты кейбір ережелерде баяндауыш
Сонымен, баяндауыш бастауышқа бағынып,
Әрбір сөйлем мүшесіне тән өзіндік
I.2 Баяндауыштың сұраулары. Баяндауыштың негізі
А.Байтұрсынов: не етпек?
С.Аманжолов: не қылдың?
Х.Арғынов: не істеді? Не
М.Серғалиев: Қайтті? Не қылды?
Ғ.Әбуханов: не қылды?
Міне, осы сұрақтардың өзінен
Екіншіден, бір сұраудың бірнеше
Морфологиялық еңбектердегі есімдік
А.Байтұрсынов баяндауыштық сұраулардың құрамында
Сұраулардың осы сияқты құрамды түрлері
Жалпы алғанда, етістіктің де,
Л.Д. Чеснокова грамматикалық жағынан
I.3. Баяндауыштың жасалу жолдары, түрлері. Барлық түркітану және қазақ
Зерттей келгенде, есімдіктер де басқа есімдер сияқты баяндауыш қызметінде
Әдетте сөйлем мүшелері сөйлемнің негізгі элементі дейміз де, сөйлемнің
Сонымен баяндауыш, оның жасалуын мына топ арқылы көрсетуге болады:
Дербес мағынасы бар сөз топтарының қатысы арқылы жасалуы;
Негізгі сөз бен көмекші сөздер (көмекші етістік, көмекші есім,
Тұрақты тіркестер арқылы;
Сөйлемнің сөйлем мүшесі болуы арқылы;
- нікі, -дікі қосымшасы арқылы;
Жеке дыбысты сөйлем мүшелері арқылы.
Баяндауыштың түрлері. Түркітану және қазақ тіл білімінде де баяндауыштардың
А. П. Поцелуевский баяндауыштың әрі есім, әрі етістіктерден жасалуын
А. Н. Кононов, Н. Сауранбаев, қарақалпақ тілінің мамандары есімді,
М. Балақаев 1949 жылғы мектеп грамматикасы мен 1954 жылғы
Сонымен, баяндауыштарда түрлері жағынан онша алшақтық жоқ. Бірақ кейбір
Есімшенің баяндауыш қызметінде жұмсалуы. Есімшенің морфологиялық өзгерісінің молдығына сәйкес
Есімшелер баяндауыш қызметінде жұмсалған кезде әрі етістікті тұлға да
Қимыл есімдердің баяндауыш қызметінде жұмсалуы. Етістіктердің ішінде баяндауыш қызметінде
Қимыл есімдері таза түрінде келуі арқылы баяндауыш
Қимыл есімді етістіктер септеліп келіп те баяндауыш болады. Ондай
Қимыл есімді баяндауыштар күрделі түрде де жұмсалады. Ондай кезде
Таза қимыл есімді баяндауышқа көмекші сөздердің тіркесуі арқылы баяндауыш
Қимыл есімді күрделі баяндауыштардың бірінші сыңарлары көбіне барыс, кейде
Шартты райлы етістіктердің баяндауыш қызметінде жұмсалуы. Әдетте шартты райлы
Шартты райлы етістіктер сабақтас құрмалас сөйлемнің баяндауышы ретінде жіктеліп
Шартты райлы етістіктердің тиянақты баяндауыш қызметінде жұмсалуында көмекші сөздердің
Етістіктің категорияларының аралас түрде баяндауыш қызметінде жұмсалуы.
-нікі, -дікі жұрнақтары есімшелер т.б. жұрнақты сөздер де кездесе
а) Көсемше мен есімшеге көмекші етістіктердің тіркесі
ә) Көсемше +дай жұрнақты есімшеге ондай кезде көмекші етістіктердің
б) Көсемше есімшеге модаль сөздердің тіркесуі арқылы:
в) Көсемшеге есімшеге жоқ сөзінің тіркесуі арқылы:
г) Көсемше мен тәуелдік жалғаулы есімшенің тіркесі арқылы:
д) Бірнеше көсемше мен тәуелдік жалғаулы есімшенің тіркесі арқылы:
з) Көсемшеге -мақ, -мек жұрнақты есімше, онан соң көмекші
Көсемше мен қимыл есімнің тіркесі арқылы:
а) көсемше мен таза қимыл есімі немесе оның тәуелді
ә) Көсемше мен қимыл есіміне модаль сөздердің тіркесі арқылы:
б) Бір не бірнеше көсемшеге барыс жалғаулар қимыл есімі
II тарау.Модаль баяндауштың жасалу жолдары
II.1. Қазақ тіліндегі модаль сөздер
Сөйлем мазмұнының ақиқат шындыққа қатынасы жөніндегі сөйлеушінің пікірін білдіретін
Модаль сөздер тюркологияда өз алдына тек соңғы жылдар ішінде
Модаль сөздер есімді ( керек, қажет, тиіс, сияқты, сықылды,
Тіл білімінде модаль сөздер туралы біршама пікірлер айтылса да,
Модаль сөздердің түрлі қасиеті жеке түркі тілдерінің материалдары негізінде
Қазан төңкерісіне дейінгі түркі тілін зерттеген ғалымдар модаль сөздерді
60-жылдарына дейін жалғасты. 60- жылдардан бастап модаль сөздер жеке
Р. А. Камильджанова , қырғыз тілінде Н. Шаршеев, түркімен
Дж. Кекилова т.б. еңбегін атап өтуге болады. Дегенмен де
Модальділік – жалпы тілдерге тән категория . Сондықтан
Модаль сөздер туралы
Модаль сөздердің сөз табындағы орны да анықталмағандығын жоғарыда айтқан
Біріншіден, бұлар лексикалық мағынасы жағынан да, категориялық мағынасы жағынан
Рас , керек, мүмкін, сияқты тағы басқа сөздерді модаль
Модаль мағына тек грамматикалық мағына болуы керек деген пікір
Қазіргі дәстірлі грамматикамызда сөздерді топтастырғанда сөздердің түрлі белгісін өлшем
Модаль сөздерді семантикалық топтарға да бөлу дәстүрі бар. Мысалы,
Н.Е. Петров модаль сөздердің лексикалық мағынасы мен грамматикалық мағынасы
1.Сөйлемде айтылған ойдың нақтылығын, дәлдігін көрсету үшін қолданылады. Оларға
2 Сөйлемде айтылған амал-әрекеттің қажеттілігін, мәжбүрлігін білдіреді. Олар: керек,
3. Сөйлемдегі айтылған
4.Сөйлемдегі айтылған ойға жорамал, шама мағынасын қосады. Олар: мүмкін,
5.Сөйлемдегі айтылған ойға салыстыру, ұқсату, теңестіру мағынасын қосады.Олар:
6. Текстегі ойды жалпылау, қорытындылау мағынасында қолданылады.
Олар: демек, жалпы, қысқасы, негізі.
7. Сөйлемдегі айтылған ойға байланысты айтушының өкінішін,
ылажсыздығын т.б. көзқарасын білдіреді.Олар: тым болмаса, тым құрыса, құдай
Сөйлемдегі ойға байланысты айтушының қанағаттанарлы, риза болған көзқарасын білдіреді.Олар:
Сөйлемдегі айтылған ойды санамалап, нақтылап көрсету мақсатында да қолданылатын
10. Бар, жоқ, көп, аз сөздері де модаль мағынада
Қазіргі қазақ тілінің сөздік құрамында модаль сөздердің саны онша
Оқулықтарда екен толымсыз көмекші етістіктерін де модаль сөздердің қатарына
Модаль сөздерді жеке сөз табы деп санаудағы екінші сүйенетін
белгіміз—олардың өзіндік морфологиялық белгісі. Басқа функционалды көмекші сөздерден айырмашылығы—
тәуелденуі; сын есімдердің
жоғарыда, төменде
айтқанда, етістік пен тарихи жақтан байланысы бар үстеулер
септелінбейді .Модаль сөздердің
Модаль сөздер кейбір сөз тудырушы жұрнақ қабылдап басқа сөз
сөздердің морфемаларға ажыратылатындығын байқауға болады.
Мысалы, шынында, турасы, негізінде, ақиқатта, расында, ұқсайды.
шығар, жарайды, даусыз, көрінеді т.б. Бұл сөздерді
морфологиялық жол арқылы жасалынған туынды түбір модаль
сөздер деп атауға негіз жоқ. Дұрыс, бұлар осы формада
қалыптасып, десемантизацияға ұшырап, модаль қатарына
семантикалық жолмен ғана өткен. Бір ескертетін нәрсе, кейбір
сөздер (аз болса да) екі формадада десемантизацияға ұшырап
модаль сөз
расы, расында, расында да т.б. Бұл сияқты септік жалғаулары
басқа формаларда тұрақталып бір сөз табынан екінші бір сөз
табының құрамына енген, өткен
Модаль сөздер тұлғалық құрамына
Модаль сөздер синтаксистік қызметі жағынан да басқа сөз таптарынан
сөйлемнің баяндауышы ретінде;
сөйлемнің оқшау мүшесі ретінде қолданылады. Сөйлемнің оқшау мүшелері туралы
Сөздерді топтастырғанда өлшем
Сияқты модаль сөзінің
Қазіргі әдеби тіліміздегі қажет және тиіс сөздері модальдық мәнде
Шамасы, тәрізі, зады. Бұлар сөйлемде қыстырма сөз позициясында қолданылады.
Сөйлеуші адамның сөйлеу мазмұны мен ақиқат шындықтың өзара қатынасы
Мүмкін модаль сөзі сондай-ақ анықтауыш мүшеге де , кейде
Рас сөзі расында, расы түрінде де жұмсалады. Әдеби тіліміздегі
Ғалымдардың зерттеулеріне сүйенсек, модаль сөздер баяндауыш қызметін атқарады. Синтаксисте
іс-әрекетті болжау сипатымен атауды білдіретін формалар; бұл формалар іс-әрекетті,
іс-әрекеттің, предикативтік сапаның субъектіге танылу сипатын білдіретін формалар, бұлар
іс- әрекетті жасанды ретте сипаттайтын формалар;
іс-әрекетті пікірді нанымсыз версия сипатында білдіретін формалар. Бұл формадағы
5) пікірді авторын таныта отырып білдіретін формалар.
Модальдық тілімізде тек баяндауыштық формалар арқылы ғана көрініп қоймайды.
Іс- әрекетті жасанды ретінде көрсетуге арналған баяндауыштар. Іс- әрекетті
Солардың бірі жедел өткен шақ етістік + болды,
Баяндауыштың екінші түрі мына құрамда жасалады: жедел өткен шақ
II.2 Қазақ тіліндегі модальділік категориясы
Адам сөйлегенде я жазғанда белгілі бір жайт туралы жалаң
Модальдік реңк жеке сөйлеушінің, я жазушының тілінде ғана немесе
Сөйлеу тілінде көңіл-қошына, ой көлеңкесіне қатысты әр қилы реңктер,
Сөйтіп, сөйлеуші лебізінің я сөйлеуші пікірінің ақиқат шындыққа қатысын
Модальдік категорияның етістік формалары арқылы берілетін амал-тәсілдерінің жүйесі етістіктің
Етістіктің райы — мазмұн жағынан да, форма жағынан да
Рай категориясы сөйлеуші (субъекті) мен амал-әрекеттің арасындағы қатынастың қилы-қилы
Ашық (негізгі) райда арнаулы грамматикалық көрсеткіштер болмайды, неғайбыл (жәрдемші)
2) Ашық (негізгі) рай, амалды (әрекетті...)
3) Ашық райдың қолданылу өресі де, мағыналық қарымы да
тен көптеген модальдік реңктер мен басқа да таза су-
бъективтік мағыналарды білдіру үшін индикативтің
(ашық райдың) формалары аса жиі қолданылады. Онан
қала берді, ондай реңктер мен мағыналарды білдіргенде
ашық рай (индиктив) тілдегі арнаулы модаль сөздерді
де (бәлки, бәсе, әрине, әлбетте, мүмкін, ықтимал т.б.),
модаль шылауларды да (-ай; -ау; -ақ; -мыс; -ғай; сияқ-
ты, тәрізді, шығар, білем, көрінеді т.т.), модаль тіркес-
терді де (айта көрмеңіз; атай көрмеңіз; сөз жоқ; амал
қанша т.б.), демек, индикатор (ажыратқыш, айқында-
ғыш) есебінде қызмет ететін тілдің өз дәнекерлерін қа-
жетінше кең пайдаланады. Рас, бұл индикаторлар ай-
тылатын пікірдің модальдік сипатын түгел я жартылай
өзгертіп жібермейді, бірақ оған болжалдық, дүдәмал-
дық, ләзімдік, керектік, қажеттік... тәрізді нағыз мо-
дальдік реңктер үстеп, не күшейтіп. не ауыстырып, құл-
пыртып отыруға себепкер болады. Сөйтіп, ондай инди-
каторлардың көмегі арқасында хабарланатын фактіге
(я пікірге) сөйлеушінің болжалы, күдігі, сенімі, шеші-
мі адам нанарлықтай, реальді болып көрінеді де, на-
ғыз шын санарлықтай, объективті ақиқатқа әр қилы
субъективті модальдік сипаттар жамайтындай әсерлі
болады. Бұл реңктердің сөйлемде ажарлана, айқында-
ла түсуіне интонация, контекст үлкен сеп тигізіп, тая-
ныш болады. Осындай мүмкіншіліктердің арқасында
айқын емес құбылыстар айқын болып көрініп, айқын
құбылыстар айқын болмайтындай күйге көшіп, яғни
мүмкін емес амал мүмкін боларлықтай сипатқа, кері-
сінше, мүмкін әрекет басқа түрге ауысарлықтай дәре-
жеге жетеді. Осылардың нәтижесінде ашық рай мағы-
на, реңкі жағынан басқа райларға жакындап та, олар-
дың орнына қолданылып та отырады. (Мысалы:
Модаль сөздер мен модаль шылаулардың ашық рай формалармен жиі
II.3. Жалаң және күрделі құрамды модаль баяндауыштар
Баяндауыш дара және күрделі болып бөлінетіні сияқты модаль сөзді
Модальдық мағына -атын, -етін (-ар, - ер) қосымшаларынан формалы
Модальдық мағына есімшенің - ған, - ген қосымшалары +
Сонымен қатар, секілді, жоқ, шығар сөздері дара модаль сөзді
Модаль сөзді баяндауыштың күрделі түрі тілімізде көп кездеседі. өткен
(- етін т.б ) тұлғалы есімше + сияқты, зат
Өткен уақытта болған немесе келешекті болжау үшін жұмсалатын баяндауыштардың
—ған ( -ген ) + шығар ; -атын, -етін
Нақты осы шақ мағыналы баяндауыштар -ған, -ген есімшелі
Модальдық баяндауыштардың бір түрі есім сөз + болу керек
Модальдық баяндауыш құрамына есімшелер субстантивтік сапада кірігіп отыр. Сондықтан
Ауыз екі сөйлеу тілінде іс-әрекетті болжау сиптында атайтын баяндауыштық
Іс- әрекетті болжау ретінде атайтын баяндауыш бастапқы қалпына -
Есімше сөзден жасалған бастапқы формаға көрінеді көмекші етістігі қосылып
Өткен шақтық есімше мен -атын, - етін тұлғалы есімшелер
Модаль баяндауыштың өткен шақтық формасы шартты рай етістік +
Шартты рай етістіктің болымсыз түрі бастапқыда шартты рай етістіктің
Шартты рай етістіктің модальдық баяндауыш қызметі оның, арман, тілек
Іс-әрекетті болжау сипатында атайтын баяндауыш тұйық рай етістіктің тәуелдеулі
Баяндауыш құрамына кірген сөздер өзара предикативтік қатынасқа түсіп байланысады.
Қорытынды
Қорытындылай келгенде, баяндауыш зат есім, сан
Баядауыштың сұраулары туралы А. Байтұрсынов, С. Аманжолов,
Барлық түркітану және қазақ тіл
Баядауыштың жасалуын мына топ арқылы
Дербес мағынасы бар сөз топтарының
Негізгі сөз бен көмекші сөздер
Тұрақты тіркестер арқылы;
Сөйлемнің сөйлем мүшесі болу арқылы;
–нікі, -дікі қосымшасы арқылы;
Жеке дыбысты сөйлем мүшелері арқылы.
Сөз табынан қазірше орын таба
Модальділік реңк жеке сөйлеушінің я
Тілімізде кездесетін баяндауыштар жалаң және
Баяндауыш құрамына кірген сөздер өзара предикативтік
Сілтемелер
Қазақстан Республикасының Президенті Н. Назарбаевтың
Арғынов Х. Жай сөйлем синтаксисінің методикасы. Алматы, 1964
Балақаев М. Қазақ тілі грамматикасы. Синтаксис. Алматы, 1949
Байтұрсынов А. Тіл тағлымы. Алматы, 1992
Бәйтенов І, Сөйлем мүшелері туралы. «Халық мұғалімі»
Жапаров А. Азыркы кыргыз тілі. Фрунзе, 1966
Жайнпеисов Е. Модальное слова в современном казахском языке Алма-Ата,
Зарецкий А.И О местаимении Русский язык в школе. 1940
Қазақ тілінің грамматикасы І бөлім. Морфология. Алматы, 1967
Петров Н.Е. Модальные слова в якутском языке Новосибирск ,1984
Сайрамбаев Т. Сөйлемнің тұрлаулы мүшелері Алматы ,1991
Убрятова Е.И. Исследование по синтаксису якутского языка. Москва,
Узбек тилининг грамматикасы. Тошкент, 1965
Хозирги узбек адаби тили. Тошкент, 1966
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Аманжолов С. Сауранбаев Н. Қазақ тілінің
Арғынов Х. Жай сөйлем синтаксисінің методикасы. Алматы, 1964
Аханов К. Грамматика теориясының негіздері. Алматы, 1996
Байтұрсынов А. Тіл тағлымы. Алматы, 1993
Балақаев М., Қордабаев Т. Қазіргі қазақ тілі. Синтаксис. Алматы,
Балақаев М., Сайрамбаев Т. Қазіргі қазақ тілі. Сөз тіркесі
Балақаев М. Қазақ тілі грамматикасы. Синтаксис. Алматы, 1949
Балақаев М. Қазақ тілі грамматикасының
Бәйтенов І. Сөйлем мүшелері туралы. «Халық
Болғанбаев Ә. Көп мағыналы сөздер және
Виноградов В.В. О категории модальность и
Жанпеисов Е. Модальные слова в современном казахском языке. Алма
Зарецкий А. И. О местаимении. Русский
Исаев С. Қазіргі қазақ тіліндегі сөздердің грамматикалық сипаты. Алматы,
Кекілбаев Ә. Үркер. Алматы , 1981
Қазақ тілінің грамматикасы. І бөлім. Морфология. Алматы, 1967
Қазақ тілі. Энцеклопедия. Алматы,1998
Қазақ грамматикасы. Астана, 2002
Қазіргі қазақ тілі. Алматы, 1961
Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі VII.,
Қазіргі қазақ тіліндегі сөзжасам жүйесі.
Қордабев Т. Жалпы тіл білімі.
Қордабев Т. Қазақ тіл білімінің қалыптасу,
Құрышжанов Ә. Томанов М. Орхон – Енисей жазу
Лингвистикалық түсіндірме сөздік. Алматы, 1998
Оразов Н. Көмекші сөздер. Ташкент, 1997
Сайрамбаев Т. Сөйлемнің тұрлаулы мүшелері. Алматы, 1993
Томанов М. Қазақ тілінің грамматикасы. Алматы, 1988
Убрятова Е.И. Исследование по синтаксису якутского языка. Москва,
Узбек тилининг грамматикасы. Тошкент, 1965
Ысқақов А. Қазіргі қазақ тілі. Алматы, 1991
Петров Н. Е. Модальные слова в якутском языке. Новосибирск,
Энциклопедиялық сөздік. Алматы, 1981
Хозирги узбек адаби тили. Тошкент, 1966
«Модаль сөзді баяндауыштар» деген диплом
Түйін
Сөйлем құрауға негіз болатын мүшенің
Резюме
на дипломную работу «Модальное сказуемое»
В работе подробно рассматренны способы
Summary
diploma work about
Predicates is a foundation to
1