ЖОСПАР:
КІРІСПЕ ………………………………………………………………. 3
1 ШАРУАШЫЛЫҚ ЖҮРГІЗУДІҢ ҚАРЖЫ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ……………………………………………….…...
4
1.1 Шаруашылық жүргізудің қаржы
1.2 Шаруашылық жүргізудің әртүрлі меншік формаларының сипаттамасы…………………………………………………………
10
2 КӘСІПОРЫНДАҒЫ ҚАРЖЫЛЫҚ ШАРУАШЫЛЫҚ ЖҰМЫСЫНЫҢ НЕГІЗДЕРІ……………………………………….
13
2.1 Кәсіпорынның қаржылық шаруашылық жұмысының ерекшеліктері……………………………………………………….
13
2.2 Кәсіпорынның қаржысын басқару ………………………………. 22
Қорытынды…………………………………………………………… 28
Қолданылған әдебиеттер тізмі …………………………………….. 30
КІРІСПЕ
Кәсіпорындағы шаруашылық қаржы жұмысын жургізу — бірыңғай
Кәсіпорындағы шаруашылық қаржы жұмысын жүргізу қаржы жүйесінің сферасы
Кәсіпорын қаржы жұмысын жүргізуші мемлекеттің қаржысы сияқты, тауар
Кәсіпорындағы шаруашылық қаржы жұмысын жүргізуші ақша нысанында ұлғаймалы
Кәсіпорынның шаруашылық қаржысын жүргізу қоғамдық пайдалы
1. ШАРУАШЫЛЫҚ ЖҮРГІЗУДІҢ ҚАРЖЫ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ
1.1 Шаруашылық жүргізудің қаржы
Ұлттық шаруашылықтың әрбір саласы қаржысының бұл саланың техникалық-экономикалық
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысы жалпы қаржылар сияқты бөлу
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысының бөлгіштік функциясының ерекшелігі қаражаттардың
Оның мазмұны жай және ұдайы өндіріс кезінде материалдық
Бөлу - өндіру мен тұтыну арасындағы байланыстырушы буын.
Шаруашылық жүргізудің қаржы жұмысның
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы сферасындағы сан алуан қатынастар
басқа әр түрлі кәсіпорындармен және ұйымдармен (олар: өнім
өзінің еңбек ұжымымен (бұл қатынастар еңбекке ақы төлеуді,
мемлекетпен - бюджетке салықтар төлеу, бюджеттен қаржыландыру кезінде,
банктермен (қаржы қатынастарының бұл тобы банк несиелерін алу,
сақтық органдарымен - мүлікті, қызметкерлерді, коммерциялық және коммерциялық
жоғары ұйымдармен - ішкісалалық қайта бөлу шегінде (пайданы,
құрылтайшылармен (бұл қатынастар құрылтайшылардың жарғылық капиталды қалыптастыру үшін
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысына, бір жағынан, жалпы қаржылардың
1) қаржы қатынастарының көпқырлылығы, олардың нысандары мен
2) өндірістік құралдардың (капиталдардың) міндетті болуы
3) жоғары белсенділік, шаруашылық қызметінің барлық жағына әсер
4) шаруашылық жүргізуші қаржысы бүкіл қаржы жүйесінің айқындаушы
Сөйтіп, шаруашылық жургізу қаржысы деп өнім (жұмыс, қызметтер
Шаруашылық жүргізудің әртүрлі формаларының сипаттамасы құрамына материалдық өндірістің
Шаруашылық жүргізудің сипаттамасы – кәсіпорындар мен ұйымдар (фирмалар,
Межелеудің ец жалпы белгісі кәсіпорындар мен ұйымдарды қызмет
Қоғамдық өндірістің екі сферасының аталған қағидалы айырмашылықтары бұл
Сыныптаманың басқа белгісі шаруашылық жүргізуші қаржылық қызметінің сипаты
Коммерциялық жане коммерциялық емес қызмет болып межелену Қазақстан
Өз қызметінің негізгі мақсаты ретінде пайда келтіруді кездейтін
Коммерциялық ұйым болып табылатын заңи тұлға мемлекеттік кәсіпорын,
Коммерциялық емес ұйым болып табылатын заңи тұлға мекеме,
Сыныптаудың бұл белгісіне қатысты қаржыны ұйымдастыру қызметті қамтамасыз
Өндірістік емес сфера мекемелерінің едәуір бөлігі: мемлекеттік басқару,
1.2. Шаруашылық жүргізудің әртүрлі меншік формаларының сипаттамасы
Шаруашылық жүргізудің маңызды белгісі меншіктің белгілі бір нысанына
Мемлекеттік меншік республикалық және коммуналдық меншік болып ажыратылады.
Меншіктің аталған нысандарының ішінде шаруашылықты жүргізудің ұйымдық-құқықтық нысандарының
1. Мемлекеттік меншікке негізделген мемлекеттік кәсіпорындар, соның ішінде:
республикалық - Қазақстан Республикасының экономикалық және әлеуметтік дамуының
коммуналдық меншіктегі кәсіпорындар - тиісті аумақтың халқының әлеуметтік-экономикалық
2. Заңи тұлгалардың жеке меншігіне негізделген кәсіпорындар: әр
3.Қоғамдық бірлестіктердің меншігіне негізделген кәсіпорындар.
4. Құрылтайшылардың, соның ішінде шетелдік заңды тұлғалар
5. Азаматтардың меншігіне негізделген жеке меншікті кәсіпорындар.
6. Меншіктің жоғарыда келтірілген әр түрлі нысандарының
Меншіктің барлық нысандарының теңдігі мен меншік субъектілерінің құқығын
Шаруашылық жүргізудің ұйымдық-құқықтық нысаны Қазақстан Республикасының Азаматтық
Кәсіпорындардың ұйымдық-құқықтық нысандары мен олардың мөлшерін ажырата
Жалпы меншіктің әр түрлі нысандары кәсіпорындарының қаржысы ортақ
Бұл ең алдымен жарғылық капиталды қалыптастыру көздеріне,
Шаруашылық жүргізудің ұйымдық-құқықтық нысаны жарғылық капиталды жасаудың процесіндегі
Кәсіпорындардың ұйымдық-құқықтық нысандарын жіктеудің критерийлері мыналар болып
Экономиканы реформалау, нарықтық қатынастардың дамуы мемлекеттік, жекеше немесе
Кәсіпорындардың, ұйымдардың, мекемелердің әр түрлі сыныптамалық сипаттамаларының сан
2. КӘСІПОРЫНДАҒЫ ҚАРЖЫЛЫҚ ШАРУАШЫЛЫҚ ЖҰМЫСЫНЫҢ
2.1 Кәсіпорынның қаржылық
Кәсіпорынның қаржылық шаруашылық жұмысының ерекшеліктері
Кәсіпорындарды ұйымдық-құқықтық нысандары бойынша межелеу олардың қаржысын ұйымдастырудағы
Меншік нысандарына қарай шаруашылық жүргізуші субъекгілердің қорларын қалыптастырудың
Кәсіпорындар мен ұйымдардың мүлкін жалға бергенде айрықшалықты төлем
Өндірістің бастапқы қорларының қалыптасуына сәйкес шаруашылық қызметтің мынадай
Үлестік жарна негізінде жұмыс істейтін кәсіпорындардың - шаруашылық
Қазақстан Республикасы Президентінің "Шаруашылық серіктестіктері туралы" заң күші
1) толық серіктестік;
2) сенім серіктестігі;
3) жауапкершілігі шектеулі серіктестік;
4) қосымша жауапкершілігі бар серіктестік;
5) акционерлік қоғам.
Толық серіктестіктің пайдасы мен залалдары қатысушылар арасында, егер
Акционерлік қоғамдар туралы Қазақстан Республикасының заңына сәйкес өзінің
Қаржы қатынастарының акционерлік қоғамға сәйкес белгілі бір ерекшеліктері
Акционерлік қоғамның баланстық таза табысы заңнамамен қарастырылған тәртіппен
Меншіктің акционерлік нысаны экономикалық жағынан дамыған елдерде тиімді
Экономикада едәуір орынды мемлекеттік сектор алады. Бұл секторда
1) шаруашшық жүргізу құқығына негізделген кәсіпорындар; бұл құқық
2) жедел басқару құқығына негізделген (қазыналық кесіпорын)
Мемлекеттік меншіктіңтүріне қарай кәсіпорындар:
1) республика меншігіндегі кәсіпорындар - республикалық
2) коммуналдық меншіктегі кәсіпорындар - коммуналдық мемлекеттік кәсіпорындар
Басқа мемлекеттік кәсіпорын құрған мемлекеттік кәсіпорын еншілес мемлекеттік
Мемлекеттік кәсіпорын үшін мемлекеттің тапсырмасын орындау міңдетті болып
1) мемлекеттің қорғаныс қабілетін материалдық жағынан қамтамасыз ету
2) экономиканың жеке меншік секторы қамтыған немесе
3) мемлекеттік монополияға жатқызылған немесе мемлекеттің функциясы болып
Кәсіпорынға қатысты уәкілді орган меншік иесінің және Мемлекеттік
Меншік иесі кәсіпорынды құру, оның қызметінің предметі
Меншік иесіне аударуға жататын таза табыстың үлесі уәкілді
Мемлекеттік кәсіпорындардың мұлкін негізгі құрал-жабдықтар мен айналым қаражаттары,
Шаруашылық жүргізу қуқыгындагы мемлекеттік кәсіпорын қызметтің
Кәсіпорын өңдіретін тауарлардың (атқарылатын жұмыстардың, кәрсетілетін қызметтердің) бағалары
Мемлекеттік тапсырысты орындау есебіне кәсіпорын өндіретін және откізетін
Кәсіпорын мемлекеттік тапсырыстан тыс өндіретін және өткізетін тауарлардың
Кәсіпорын өз қызметінен алған меншікті табыстар есебінен ұсталады.
Кәсіпорын иесіне аударылуға тиіс табыстың (пайданың) үлесі жыл
Жедел басқару қуқыгындагы мемлекеттік мүлікке ие кәсіпорын қазыналық
Қазыналық кәсіпорындар заңнамада белгіленген тәртіппен:
1) төтенше және авариялық жағдайларда кен-құтқару
2) заңнамада қаржыландырудың арнайы тәртібі белгіленген мемлекеттік
3) пошта байланысы мен телекоммуникация, жалпы республикалық
4) топографиялық-геодезиялық және картографиялық жұмыстар жүргізу;
5) денсаулық сақтау, табиғатты қорғау, білім беру, әлеуметтік
Қазыналық кәсіпорынның сметадан тыс алған табыстары тиісті бюджетке
Еншілес кәсіпорын - өз мүлкінің есебінен басқа мемлекеттік
Еншілес кәсіпорындар негізгі кәсіпорынды, соның ішінде монополияға қарсы
Кәсіпкерлік қызметті жүргізудің тиімді ұйымдық-құқықтық нысандарының бірі шетелдік
Экономиканың кооперативтік секторы бірыңғай ұлттық шаруашылық кешені
Өндірістік кооператив мұлкін жарғы салымдары, оның қызметінен алынған
Кооператив жыл сайынғы пайдасынан аударымдар жасаудың есебінен резервтік
Өндірістік кооперативтщ пайдасы жыл қорытындысы бойынша анықталады. Салықтар
Тұтыну кооперативі сауда-саттық және тұрмыстық қызмет кәрсету арқылы
Қазақстан Республикасының заңына сәйкес селолық тұтыну кооперативі мүшелік
Заңи тұлға да селолық тұтыну кооперативіне мүше бола
Селолық тұтыну кооперативтері коммерциялық емес ұйымдар болып табылады
Селолық ұтыну кооперативтері сауда, дайыңдау, өткізу, өндеу, қызмет
Пәтерлер иелерінің тұтыну кооперативтері - ПИК өзгеше ұйымдық-құқықтық
Кәсіпорындарда қаржы менеджментінің объектілері мыналар болып табылады: жылжымайтын
Қаржы менеджменті уәждемелерге - адамдардың немесе ұжымдардың қажеттіліктері
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржы бөлімдері (службалары) кредит және
Шаруашылық серіктестіктерінде қаржыны басқаруда басқа функциялармен қатар, жоғарғы
2.2 Кәсіпорынның қаржысын басқару
Қаржыны басқару стратегиялық, яғни қаржыны жалпы басқару және
Көп жағдайда басқарушы аппараты арқылы қаржыны басқаруға
1) республикалық бюджетті әзірлеу және оның атқарылуы
2) Республикалық бюджет комиссиясын құрады, ол туралы
3) Қазақстан Республикасының аумаплада төтенше мемлекеттік бюджет
4) мемлекеттегі жағдай мен республиканың ішкі және сыртқы
5) Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын басқару
6) Қазақстан Республикасындағы тетенше немесе жағдайларында
Қаржыны жалпы басқару Қазақстан Республикасының заң шығару қызметін
Департаменттер өз кезегінде нақтылы функциялық міндеттерді орындайтын басқармалардан,
Министрліктің мынадай ведомствалары бар: Қазынашылық комитеті, Кедендік бақылау
Қазынашылық комитетінің ұйымдық құрылымы Қаржы министрлігі құрамындағы Қазынашылықтың
Қазынашылық органдары мынадай міндеттер мен функцияларды орындайды:
республикалық бюджетті ұйымдастыру, оның кассалық атқарылуын жүзеге асыру,
касса бірлігі қағидатын негіздей отырып, Қазынашылықтың шоттарындағы ақша
республикалық және жергілікті бюджеттер арасында өзара есеп
республикалық және жергілікті бюджеттер арасында салықтарды және басқа
мемлекеттік мекемелердің валюталық операцияларын басқару және есепке алу,
мемлекет қаржысының мән-жайы туралы ақпаратты жинау, өңдеу және
республикалық бюджеттің қолма-қол ақшасының ағынын болжау;
мемлекеттік сыртқы қарыздарды және мемлекеттің кепілдігі бар мемлекеттік
бухгалтерлік есеп пен бюджет жүйесіндегі есептемені және қазынашылық
Қазынашылықтың құзырына жататын мәселелер бойынша есептік операцияларды жүргізудің
Қазынашылық қызметкерлерінің мемлекеттің қаражаттарын пайдаланатын мемлекеттік кәсіпорындардың,
Қаржылық, бақылау комитеті бақылау саласындағы ұйымдық-әдіснамалық және талдамалық
Мемлекеттің кірістерін жүмылдыру жөніндегі аса маңызды функцияларды Салық
Салық комитеті органдарына салық және бюджетке төленетін басқа
Қаржы министрлігі жүйесінде ең қөбі жергілікті қаржы органдарының
Жергілікті қаржы органдарының міндеттеріне мемлекеттік қаржы тәртібін сақтауды
Салық заңнамасына сәйкес салық органдарына облыстар, республикалық маңызы
Салық органдары тиісті жоғарғы салық службасы органына төменнен
Мемлекеттің қаржысын басқаруға өзінің фунқцияларының өзгешілігіне сәйкес Қазақстан
Қаржыны басқаруға Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі мен
Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігінде мына департаменттерді бөліп
Елімізде Республиқалық бюджеттің атқарылуын сыртқы бақылаумен байланысты мәселелермен
Қорытынды
Курстық жұмысты қорыта келе, кәсіпорынның қаржылық
Кәсіпорында аралық өтімділік коэффициентінің төмен және жалпы өтеу
Осы кезде тұтынушының өнімдер мен қызмет көрсетулер
Нарық экономикасы жағдайында ел шаруашылығының негізін сан жағынан
Көптеген кәсіпорындар үшін аралық өтімділіктің төмен коэффициентінің жалпы
Осы мақсатта өндірістік қорлардың, дайын өнімнің, аяқталмаған өндірістің
Қолданылған әдебиеттер тізімі
К.Ш.Дүйсенов., Э.Т.Төлегенов., Ж.Г.Жұмағалиева «Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау». Алматы.
Ишмухамбетова Т.Р., Қапанова А.К. «Кәсіпкерлік іс-әрекеттің
Ишмухамбетова Т.Р., Мендебаев Т.М. «Өнімнің өзіндік құнын
Лисицын Н.А. и др. «Экономика , организация и
Власова В.М. и др. «Основы предпринимательской деятельности»-Москва.: Финансы
Гамрат- Курек Л.И. «Экономическое обоснование дипломных проектов» -М.:
26