ӘОЖ 94(5-011)
ӨТЕГЕНОВА КЛАРА ЖҰБАТҚАНҚЫЗЫ
ХХ ғасырдың 60-90-шы жылдарындағы Таяу Шығыстағы
соғыстар тарихы
07.00.03 – Жалпы тарих (шығыс елдері)
Тарих ғылымдарының кандидаты ғылыми
дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның
авторефераты
Қазақстан Республикасы
Алматы, 2007
Жұмыс Қазақстан Республикасы Білім және ғылым
Ғылыми жетекші:
профессор М.Қ. Әбусейітова
Ресми оппоненттер:
профессор К.Қ. Кожахметов
тарих ғылымдарының кандидаты,
А.М. Шыңғысбаев
Жетекші ұйым:
педагогикалық университеті
Диссертация 2007 жылы «20» қыркүйек сағат
ғылыми дәрежесін қорғауға арналған Диссертациялық Кеңес
Диссертациямен Қазақстан Республикасы Білім және ғылым
Автореферат 2007 жылы «17 » тамызда
Диссертациялық кеңестің
ғалым хатшысы,
тарих ғылымдарының кандидаты
Кіріспе
Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Диссертацияда ХХ
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қуаныш пен қайғы,
Мұндай қайшылықтардың бүкіл жиынтығы жергілікті елдердің
Республикада Таяу Шығыс елдерінің тарихы мәселелерін
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Қарастырылып отырған мәселе
Сонымен қатар, осындай іргелі зерттеулер қатарындағы
Сондай-ақ, Шығыстану институтының «Мұнай доллары мен
Тақырыпқа қатысты кейбір мәселелер
Аталған аймақтың тарихы бойынша бірқатар арнайы
Ресейлік тарихнама АҚШ-тың тарихына, оның сыртқы
Ресейлік зерттеушілер президент Дж.Буш үлкенінің жеке
«Шөлдегі дауыл» операциясының дипломатиялық тарихы жайлы
Л.И. Медведконың [10] еңбегі елеулі
Қазақстандық зерттеушілердің арасында Таяу Шығыс тарихының
Бұл еңбектермен қатар, Қазақстан Республикасы мемлекеттік
Американдық зерттеушілердің еңбектерінен С. Коэннің [16],
Ал, «A Concise History of the
Бұл мәселе бойынша араб елдерінің мерзімді
Бұл еңбектер мен мақалалар ХХ ғасырдың
Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері.
- Таяу Шығыстағы мемлекеттердің ішкі және
- 1967-ші жылғы араб-израиль соғысына, оқиғалардың
- 1973-ші жылғы
- ХХ ғасырдың 80-90-шы
- ХХ ғасырдың 80-90-шы
- Кувейттегі Ирак басқыншылығының
Зерттеудің деректік негізі болып ХХ ғасырдың
Дерек көздердің арасында Таяу Шығысқа қатысты
Зерттеліп отырған мәселенің нақты маңызын ашуға
Израильдің бұрынғы премьер-министрі Голда Мейрдің «Менің
Диссертациялық жұмыстағы негізгі пайдаланылған және
Зерттеу жұмысының әдістемелік және теориялық негізін
Бұл жерде тарихилық пен обьективтілік секілді
Зерттеу жұмысының хронологиялық шегі 1960-1990-шы
Диссертациялық зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы қазіргі
- тұңғыш рет Таяу Шығыстағы ХХ
- шетелдік тарихнамадағы осы соғыстар жайлы
- диссертацияда қарастырылған әрбір соғыстың шығу
- соғыстарға қатысқан адамдардың,
- арабтар мен еврейлер арасындағы
- Таяу Шығыста өз мүдделерін көздеген
- Таяу Шығыста тоғысқан кеңестік
Қорғауға ұсынылатын негізгі тұжырымдар. Қорғауға жұмыстың
1. ХХ ғасырдың 60-90-шы
2. 1967-ші, 1973-ші жылдардағы Таяу
3. ХХ ғасырдың екінші
4. Саддам Хусейннің саяси режимі
5. 1967-ші, 1973 және 1990-1991-ші жылдардағы
6. ХХ ғасырдың 90-шы жылдарының
Диссертациялық зерттеу жұмысының теориялық және тәжірибелік
Таяу Шығыстағы соғыстар тарихы мәселелерін жалпы
Зерттеу жұмысының сыннан өтуі. Диссертациялық жұмыс
Диссертация құрылымы. Жұмыс қысқарған сөздер мен
ЖҰМЫСТЫҢ НЕГІЗГІ МАЗМҰНЫ
Жұмыстың кіріспе бөлімінде тақырыптың өзектілігі
«ХХ ғасырдың 60-70-ші жылдарындағы Таяу Шығыстағы
израиль қарулы шиеленістері» - деп аталатын
XX ғасырдың 60-70-ші жылдарындағы Таяу Шығыстағы
Израиль басшылығы ең бірінші Мысырға соққы
1967-ші жылдың 1-ші маусымында
1967-ші жылғы маусым айында соғыс аяқталғаннан
Соғысқа әзірлік туралы стратегиялық жоспар құру
Абдәл Насыр заманындағы жоспарлар мен ой-пікірлер
Сөйтіп, қорыта айтқанда 1967-ші жылғы маусым
1973-ші жылғы тамыз айында Мысыр Араб
1973-ші жылғы 6-шы қазанда мысырлық
1973-ші жылғы 6-шы қазанда мысырлық әскерлер
Соғыстың алғашқы күндері мысырлық және сириялық
14-ші қазанда мысыр әскерлері шабуылға шығу
Осы уақытта израильдік генерал Шарон барлаудан
Сөйтіп, 16-шы қазан күні таңертең президент
1973-ші жылдың 22-ші қазанында БҰҰ-ның
1973-ші жылғы қазан соғысы үш мемлекет
Араб әлемі Садаттың стратегияларын қабылдаған жоқ.
Дегенмен, Кэмп-Дэвид Садат дипломатиясының ең биік
«Таяу Шығыстағы бейбітшілік аясы» құжатына сай,
Бес жыл ішінде Мысыр, Иордания және
1973-ші жылғы қазан соғысының барысы мен
Мысыр басшылығына АҚШ пен Израильдің өзіне
Қазан соғысының нәтижесі болып Израильдің араб
1974-ші жылдың 18-ші қаңтарында Каир-Исмаилия жол
1975-ші жылғы 4-ші қыркүйекте АҚШ-тың
Мысырлықтар Израильге қарсы күш қолдануға немесе
Әнуар ас-Садат Израильге қарсы ешқандай үгіттеу
Келісімнің бір тарауында «дәнекер аймақта» американдық
Келісімде Мысыр жағының да Израиль жағының
1973-ші жылғы қазан соғысы үлкен жаңғырыққа
Садаттың қол жеткізген жалғыз нәрсесі –
1978-ші жылғы қыркүйекте Кэмп-Дэвидте жасалған келісімнің
АҚШ-тың жоғарыда аталған бейбіт келіссөздердің жалғыз
Келісімнің Палестина мәселесін шешуге арналған бөлімінде
Кэмп-Дэвидте жасап шығарылған келісімдер 1979-шы жылдың
Мысыр мен Израиль арасында бейбітшілікті орнату,
Келісім-шартта Синай түбегіндегі Мысырдың егемендігі жайлы
Сөйтіп, ұзақ тартыстан кейін екі жақ
«Таяу шығыстағы ХХ ғасырдың 80-90-шы жылдарындағы
ХХ ғасырдың 80-ші жылдарында бұл аймақтағы
Жалпы Таяу Шығыс аймағындағы, атап айтқанда
Шығанақ аймағында екі негізгі саяси ағым
Билеуші күштердің сыртқы саяси бағдардағы көзқарастары
80-ші жылдары Парсы шығанағы аймағындағы қарама-қайшылықтар
Парсы шығанағындағы бұл экономикалық және саяси
ХХ ғасырдың 80-ші жылдары иран-ирак соғысына,
1990-шы жылдардың бас кезінде Иракпен қатынастар
Сағат түнгі 2 болатын (1990-шы жылдың
Ирактың 1990-шы жылғы 2-ші тамыздағы, бар
Ирак 1990-шы жылдың 2-ші тамызында Кувейтке
Кувейттің байлықтары орасан зор болатын. Саддам
Өзінің қаражаттық жағдайын тұрақтандыру мақсатымен Ирак
Кувейтті аннексиялап, Саддам Хусейн стратегиялық бағытта
Дегенмен, жалпы алғанда Саддамның пайымдаулары қателік
Кувейтті басып алу Батыстың да, сонымен
Алтыншы тамызда БҰҰ-ның Қауіпсіздік Кеңесі 13
Көп ұзамай Иракқа қарсы мәжбүрлі санкция
19-шы тамызда АҚШ үкіметі американдық әскери
«Шөлдегі дауыл» операциясы 1991-ші жылғы 17-ші
Соғыстың аяғына қарай жалпы сомасы 600
Кувейт дағдарысы осылайша аяқталуына жетті. Жалпы
«Шөлдегі дауыл» операциясының жердегі жүргізілген уақыты
1990-шы жылдың 2-ші тамызы мен 1991-ші
БҰҰ-ның тарихында бірінші рет оның ұранымен
Иракқа қарсы соғыс барысында американдық әскери
Қорыта айтқанда, «Шөлдегі дауыл» операциясының нәтижелері
Кувейтке шапқыншылық, Ирак әкімшілігінің пайымдауы бойынша,
Шиеленісті бейбіт жолмен шешудегі барлық қолданған
Жеті айға созылған эмиграциядан кейін, елге
Қорытынды
Араб-израиль шиеленістерінің сипаты, барысы және бейнеленуімен
1967-ші, 1973-ші және 1990-1991-ші жылдардағы таяу
Қауіпсіздікке кепіл беруге және израильдік қоныстанушыларды
Қазақстан өз тәуелсіздігене еріскен кезден бастап,
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ДЕРЕКТЕР ТІЗІМІ:
Примаков Е.М. Анатомия ближневосточного конфликта.- М.:
2 Шарипов У.З. Персидский
3 Нефтедоллары и социально-экономическое развитие стран
4 Осипов А.И. США и арабские
5 Тимохин П.П. Военно-силовая политика США.–М.:
6 Звягельская И.Д. Конфликтная политика США
7 Соловьев В.А. Ближневосточный
8 Мелмукян Е.С. Кувейт в
9 Сафрончук В. Дипломатическая история «Бури
10 Медведко Л.И. Седьмая Ближневосточная война.М.:
11 Кожахметов К.К. Движение солидарности
12 Шынгысбаев А.М. Историческая роль
13 Избаиров А. Взаимоотношения Казахстана с
14 Назарбаев Н.А. Новый Казахстан в
15 Токаев К.К. Дипломатия Республики Казахстан.-
16 Коэн С. Американская политика
17 Най Дж. Какой новый
18 Виланн Дж. О пользе
19 Пайос Р. Военные полномочия президента
20 Mandelbaum M. The Buch
21 Ian J.Bickerton, Carla L.
22 Перес Ш. Новый Ближний Восток.
23 Абу Мазен (Махмуд Аббас). Путь
24 محمو د خليل؛ تعقيدات
25 محمد حسنين هيكل؛ "أكتوبر
26 أسامة الغذالي حرب؛ "ربع قرن
27 مصطفي علوي "الاطار السياسي لحرب
29 المصري محمد كمال "بين التسوية
30 Walter Laquer. Confrontation:
31 Bregman A., El-Tahri J.
32 Insight on the Middle East
33 Белогонов А.М. Министерство иностранных дел.
34 Вавилов А. «Буря в пустыне»
35 Геймбах Д.Р. Доктрина «справедливой войны»
36 Rubinstein A.Z. New World
Диссертациялық жұмыстың неғізі мазмұны бойынша жариялған
1. ХХ ғасырдың 60-90-шы жылдарындағы Таяу
2. ХХ ғасырдың 60-ші - 70-ші
3. Ирак басқыншылығы және АҚШ-тың Таяу
4. 1967 жылғы араб-израиль соғысы тарихынан
5. 1973-ші жылғы араб-израиль соғысы тарихынан
6. 1990-1991-ші жылдардағы Кувейттегі Ирак басқыншылығы
7. Араб әлеміндегі соғыс пен бейбітшілік
Резюме
Утегенова Клара Джубаткановна
История войн на Ближнем Востоке в
07.00.03 – Всеобщая история (восточные страны)
Диссертация на соискание ученой степени кандидата
В ХХ в. перед человечеством особенно
Цель исследования определяется всесторонним анализом истории
- охарактеризовать созревание внутригосударственных и международных
противоречий на Ближнем Востоке;
- проанализировать арабо-израильскую войну 1967 г.
военной цепи событий;
- рассмотреть историю арабо-израильской войны 1973
- охарактеризовать обострение политической ситуации
в 80-90-х гг. ХХ в.;
- показать роль и значение военного
заливе в 80-90-х гг. ХХ в.;
- рассмотреть историю иракской агрессии в
«Буря в пустыне».
Методология исследования связана с важнейшими методологическими
Хронологические рамки данного исследования охватывают период
Научная новизна диссертационного исследования определяется тем,
Практическая ценность диссертации состоит в том,
Во введении обосновывается актуальность темы,
В первой главе рассматриваются проблемы внутригосударственных
Во второй главе исследуются проблемы обострения
В заключении диссертации отражены основные выводы
Основное содержание диссертации отражено в 7
Summary
Utegenova Klara Djubatkanovna
A History of Wars in the
Speciality 07.00.03 – World History (Eastern
Dissertation Presented on Сompetition for Scientific
In the XX century there is
The aim of this research is
- to characterize formation of intergovernmental
- to analysis Arab - Israel
- to research a history
- to characterize shaping of political
- to show a role and
- to research a history of
. Methodology of research connects with
Chronological limits of this research are
Scientifically novelty is that at the
Practical value is that worked out
In introduction of the thesis defines
In the first chapter problems of
In the second chapter problems of
In conclusion of the thesis there
The main contents of the thesis
2