МАЗМҰНЫ:
Кіріспе......................................................................................................3
Халықаралық экономикалық интеграция..................4
Халықаралық экономикалық интеграция түсінігі мен мәні..............................................................................................4
Халықаралық экономикалық интеграцияның сауда-экономикалық одақтары............................................................6
Елдердің сауда-экономикалық одаққа кіруінің экономикалық салдары..............................................................8
Әлемдегі интеграциялық процестер..............................11
2.1. Посткеңестік кеңістіктегі интеграциялық процестер..................11
2.2. Қазіргі интеграциялық процестердің негізгі әлемдік орталықтары...........................................................................................13
Дүниежүзілік экономикалық байланыстағы Қазақстанның алатын орны...............................................16
Қорытынды.....................................................................................18
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі...................................20
Кіріспе
Шаруашылық өмірді интернационалдандыру қазіргі дүниежүзілік шаруашылық дамуының жетекші
Менің курстық жұмысымның мақсаты - әлемдегі негізгі халықаралық
Курстық жұмысымның бірінші бөлімінде мен халықаралық экономикалық интеграцияға
Екінші бөлімінде посткеңестік кезеңнен бастап, қазіргі кездегі әлемде
Үшінші бөлімімді мен еліміздің қазіргі әлемдік экономикалық байланыстардағы
І. Халықаралық экономикалық интеграция.
1.1.Халықаралық экономикалық интеграция түсінігі және мәні.
Интеграциялық процестердің дамуы халықаралық тауар айырбасы мен оларды
ХХ ғасырдың екінші жартысынан бастап жетекші индустриалды елдердің
Сонымен, интеграция (латын тілінен «integer» - толық) –
Халықаралық экономикалық интеграция дегеніміз – экономиканың өзара бейімделуі
Халықаралық экономикалық интеграция шаруашылық өмірдің интернационализациялануы процесінде ерекше
Интеграцияның аймақтық сипаты бар. Ол былай байланысқан, яғни
Көптеген экономистер мемлекеттер интеграциясының мынадай алғышарттарын бөліп көрсетеді:
Интеграцияланушы елдердің экономикалық даму деңгейі мен нарықтық дәрежесінің
Елдердің жағрапиялық жақындығы ортақ шекараларының және тарихи қалыптасқан
Экономикалық интеграция экономикалық және басқа да жалпыға ортақ
Демонстрациялық эффект. Интеграцияланған мемлекеттердің белгілі бір экономикалық жетістіктерге
«домино эффектісі» Осы және басқа региондағы көптеген елдер
Интеграцияның алғышарттары алуан түрлі болып келеді. ҒТП-тің қазіргі
Көптеген мемлекеттер үшін экономикалық интеграция ғылыми-техникалық зерттеулерде өте
Қазіргі халықаралық экономиканың пайда болуы мен дамуындағы сансыз
Масштабтың экономикалық басымдылығын пайдалану. Масштаб экономикасы теориясының негізі,
Қолайлы сыртқы экономикалық ортаны құру. Көптеген интеграциялық бірлестіктердің
Сауда саясаты мақсатын шешу. Аймақтық интеграция БСҰ-ға мүше
Экономиканың құрылымдық қайта құрылуына көмектесу.
Ұлттық өнеркәсіптің жас салаларын қолдау.
Жалпы алғанда, интеграциялық процестерге экономикалық себептер ғана емес,
1.2. Халықаралық экономикалық интеграцияның сауда-экономикалық одақтары.
Интеграциялық процестердің дамуы олардың белгілі бір құқықтық негізде
Мұндай одақтардың негізгі түрлерін атап көрсететін болсам, олар:
Еркін сауда аймағы;
Кедендік одақ;
Ортақ одақ;
Экономикалық одақ;
Толық экономикалық интеграция.
Аталған одақ түрлердің әрқайсысына сипаттама беріп өтейін.
Еркін сауда аймағы дегеніміз келісімнің бір түрі,
Кедендік одақ. Бұл одақтың және сауда аймағының арасындағы
Кедендік одақ сауда-экономикалық одақтың қисынды түрде аяқталған формасы
Ортақ одақ. Сауда-экономикалық одақтың бұл түрі қатысушы елдер
Өндіріс факторлардың белгілі бір топ ішінде еркін қозғалуы
Жиынтық ресурстардың өте рационалды пайдалануына;
Еңбек бөлінісі мен өндіріс специализациясының дамуына;
Өндірістік құрылымдардың оптимизациясына және т.б.
Сонымен бірге, ортақ нарыққа кіруші мемлекеттердің жүргізіп отырған
Экономикалық одақ – бұл форма қатысушы елдердің келісілген
Мынаған көңіл бөлетін болсақ, экономикалық саясатты келісу процесі
Толық экономикалық интеграция - бұл жағдайда келісім
Бұл кездегі ең негізгі шарттарды атап өтетін болсам:
Ортақ салық саясаты,яғни топқа кіруші барлық елдерде бірдей
Біртұтас стандарттар, мысалы: азық-түлік өнімдеріне арналған консерванттар, пайдаланылған
Техника қауіпсіздігінің біртұтас ережелері;
Біртұтас еңбек заңдылығы, яғни жұмысқа қабылдау мен одан
Біртұтас монополияға қарсы күрес заңдылығы және оны қолданудың
Жаңа фирмаларды құру мен тіркеудің жаңа ережелері.
Толық экономикалық интеграция формасындағы сауда-экономикалық одақтың маңызды компоненті
Атап айтқанда, тауарлар мен қызметтердің ірі тапсырыс берушісі
1.3. Елдердің сауда-экономикалық одаққа кіруінің экономикалық салдары.
Кез келген елдің сауда-экономикалық одаққа бірігуі ол елдің
Статистикалық талдау;
Динамикалық талдау.
Осы талдаулардың әрқайсысын толығырақ қарастырайық.
Статистикалық талдау шеңберінде сауда-экономикалық одаққа кіру салдарының екі
Ағымды туындатушы эффект;
Ағымды ығыстырушы эффект.
Ағымды туындатушы эффект дегеніміз елдің интеграциялық топқа бірігуі
Ағымды ығыстырушы эффект дегеніміз сауда-экономикалық одаққа кіру нәтижесінде
Осы жерде мынадай сұрақтар туындайды: Интеграциялық топқа бірігудің
Екінші вариант мынандай жағдайларда туындауы ықтимал, егер: одаққа
Бұл жағдайларда олардың қатысушы елден шығарылатын импорт бағасы
Статистикалық талдаудың бір маңызды кемшілігі бар. Оның мәні
Осы альтернативалық варианттардың әрқайсысын қарастырайық.
Одаққа енудің төмендегідей артықшылықтары бар:
Нарық көлемінің ұлғаюы отандық фирмаларға өндіріс масштабын ұлғайтудан
Халықаралық сауданың және сыртқы экономикалық қызметтің басқа да
Белгілі бір жағдайларда одақтың қызмет ету шығындары өте
Сауда-экономикалық одаққа енудің төмендегідей негізгі кемшіліктері, яғни кері
жағдайлардың белгілі бір ағымында елден ресурстар ағылып кетуі
егер интеграцияға қатысушы елдердің жекелеген фирмалары арасындағы өте
кей жағдайда өте үлкен компанияларды құрумен байланысты өндіріс
ІІ. Әлемдегі интеграциялық процестер.
2.1. Посткеңестік кеңістіктегі интеграциялық процестер.
ХХ ғасырдың 80-ші жылдарының соңындағы басты дүниежүзілік оқиға
Сондықтан 90-шы жылдар жаңа тәуелсіз мемлекеттердің қалыптасу кезеңі
Біріншіден, бұл жаңа тәуелсіз мемлекеттерің ұйымдық-құқықтық тәркіленіп, экономикалық
Екіншіден, бұл халықаралық нормаларға негізделген өзара жаңа саяси
Кейбір саясаткерлер басты мақсатты жаңа туған мемлекеттер интеграциясы
келісімі бойынша біртұтас мемлекет ыдырап, орнына жаңа 15
Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы 1991 жылдың 8-ші желтоқсандағы ТМД
Ресейдің әлеуметтік-саяси зерттеулер Институтының ғалымдары жасаған талдауы
Өзінің экономикалық саясатын тәуелсіздігіне толық негіздеп, оны басқа
Бұл мемлекеттер өз кәсіпорындарының шетелмен нарықтық қатынастарын қолдап,
Бұл мемлекеттер мемлекетаралық интеграцияның жоғарғы деңгейімен сипатталынылады. Бұл
несие-ақша саясатын үйлестіруде. Бұл топқа – Ресей мен
2.2. Қазіргі интеграциялық процестердің негізгі әлемдік орталықтары.
Қазіргі кезде халықаралық экономикалық қатынастардың дамуын анықтайтын негізгі
Бұл үш ауданға жататындар:
Латын Америкасы;
Батыс Еуропа;
Оңтүстік-Шығыс Азия.
Осы аймақтардың әрқайсысында даму көшбасшысының өзіндік рөлін атқаратын
Соңғы аймақ өте елеулі дамуымен сипатталады, ол елдің
Осы орталықтардың экономикалық күш-қуаты жөніндегі ортақ көрсеткіштерді төмендегі
Еуропа Солтүстік Америка Азия- Тынық мұхиты аймағы(АТА)
Халық саны, млн.адам 352 270 1620
Жалпы Ұлттық Өнім, млрд.доллар 5467 5375 4093
Адам басына шаққандағы ЖҰӨ, доллар 15530 19740 2530
Ауданы, млн.шаршы км. 3,6 19,3 21,1
Сыртқы сауда көлемі, млрд.доллар,экспорт 1256 567 554
Ескертулер:
* Мексика көрсетілмеген
* АТА құрамына Жапония, Қытай, Оңтүстік-Шығыс Азияның жаңа
Еуропалық аймақ соғыстан кейінгі кезеңнің көп бөлігінде индустриясы
Еуропалық одақ пен еркін сауданың Еуропалық ассоциациясын салыстырып
Еуропалық одақтың шеңберіндегі интеграцияның дамуының өте жоғары деңгейі
1990 жылы ЕО пен ЕСЕА арасындағы Еуропалық экономикалық
ЕЭК жөніндегі келісімде мыналар қарастырылған:
Топтар арасындағы саудадағы қалған шектеулерді жою;
Стандарттар мен техникалық нормаларды үйлестіру;
Үкімет тапсырыстарын орналастыру барысында ұлттық компанияларына арналған артықшылықтарды
Солтүстік Америкалық Аймаққа АҚШ, Канада және Мексика
Солтүстік Америкадағы интеграциялық процесс өте ерекше болып келеді.
Осыған сәйкес, «солтүстік америкалық үшбұрыштың» мексикалық және канадалық
Енді Азия-Тынық мұхиты аймағына тоқталып өтейік. Бұл аймақ
Азия-Тынық мұхиты аймағына бірқатар субрегионалдық топтар бар: Оңтүстік-Шығыс
Ресей мен Қытай, сонымен бірге Жапония, Солтүстік және
2000 жылдың 10-шы қазанында Кедендік Одақ Келісімі бойынша
2001 жылдың 1-ші маусымында Минскіде Еуразиялық Экономикалық Қауымдастықтың
ІІІ. Дүниежүзілік экономикалық байланыстағы Қазақстанның алатын орны.
Ұлтаралық өзара тығыз қарым-қатынастар, әсіресе экономика саласында кең
Қазіргі кезде әсіресе халықаралық саудада айырбасқа түскен тауарлардың
Дүниежүзілік шаруашылықтың пайда болуының материалдық шарттары: халықаралық еңбек
Дүниежүзілік қоғамдастыққа ене бастаған Қазақстанның алғашқы қадамдарын, оның
Экспорт мүмкіндіктерін ұлғайта беру үшін, интенсивті ауыл шаруашылығын,
Қазақстанның халықаралық саудадағы ролін күшейту үшін оған тән
Қазақстанда дамыған елдер қатарына қосатын факторларға халқының жаппай
Ал, экономиканың, шикізаттың бағыты, шетел инвестициялары мен жаңа
Сондықтан, Қазақстан дербес сыртқы экономикалық саяасатты жасау мәселесінде
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорытындылай келетін болсам, Қазақстанның қазіргі әлем нарығында алатын
Экономикамыздың әрі қарай өркендеуі үшін, өндірісіміздің кемелдену мәніне
Қазақстан экономикасын дүниежүзілік шаруашылыққа интеграциялау және оның халықаралық
Еліміздің ұтымды дүниежүзілік шаруашылыққа интеграциялануы үшін дұрыс экономикалық
Алайда, Қазақстанның көптеген дамыған не дамушы мемлекеттермен қарым-қатынасқа
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Мамыров Н.Қ., Мадиярова Д.М., Қалдыбаева А.Е. «Халықаралық экономикалық
Құланбай Ә. «Интеграция – дамудың қозғаушы күші», «Егемен
Джолдасбекова Г. «Қазақстанның әлемдік сауда жүйесіне интеграциялану жағдайлары»
Р.Е. Елемесов «Халықаралық экономикалық қатынастар», Алматы, «Қазақ университеті»
Сахариев С.С., Сахариева А.С. «Әлем экономикасы» (оқулық) 1-бөлім,
Сахариев С.С., Сахариева А.С. «Әлем экономикасы» (оқулық) 2-бөлім,
2
Кәсіпорын
Тауарлар нарығы
Қоғамдық сектор
Өндіріс факторы
Шетел
Үй шаруашылығы