Кіріспе.
1. Қазақстан егемендігінің жариялануы және Түркия республикасымен қарым-қатынастардың
1.1 Қазақстан Республикасының Түркия арасындағы дипломатиялық қарым-қатынастың
1.2. Қазақстан мен Түркия арасындағы экономикалық қатынастардың басты
1.3. Қазақстан Түркия бірлескен кәсіпорындардың құрылуы және оның
2. Қазіргі таңдағы Қазақстан-Түркия арасындағы экономикалық қарым-қатынастары.
2.1 Қазақстан мен Түркия республикасы арасындағы халықаралық байланыс
2.2. Қазіргі кездегі Қазақстан-Түркия қатынастарының өзекті мәселелері.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Кіріспе
Мұстафа Кемал Ата Түрік Түркия Республикасының 10
«Бүгін Кеңестер Одағымен доспыз, көршіміз. Бұл достық бізге
1923 жылы 29-қазанында Мұстафа
Сонымен тұңғыш Түркия Президенті Мұстафа Кемал болжағандай 57
«1990 жылы тұнғыш рет Түркияадан мәдениет министірі Намук
«1991 жылы 15 наурызда Қазақ КСР-і Президентінің шақыруы
Қазақстан мен Түркия арасында саяси, экономика, мәдени қатынасы
Ал 1994 жылы екінші түрік мемлекетінің басшыларының бас
«Қазақстан мен Түркия арасында 9-жылдық дипломатиялық қарым-қатынаста 66
Қазақстан тәуелсіздігін алғаннан кейін Түркия Республикасымен сауда-экономикалық қарым-қатынас
Қазақстан территориясында Түркия кәсіпорындары Қазақстан кәсіпорындарымен бірлесіп жұмыс
Осы кәсіпорындар Қазақстанда қазіргі таңда ТМД елдерінің арасында
«1995 жылы Түркия Президенті Сүлеймен Демирел мен Н.Назарбаев
Сүлеймен Демирел екі ел арасында транспорт қатынасы туралы
Туысқан ел арасында мәдениет қатынасы дамуда. Қазақстан тәуелсіздігін
«1996-1998 жылдары аралығында Қазақстан мен Түркия арасындакғы мәдени
Бұл хаттамада мәдениет және өнер саласындағы байланыстарды одан
2000 жылы қазан айының 19-21 күндері аралығында Түркия
«Түркістанның 1500 жылдық мерейтойы қарсаңында Қожа Ахмет Ясауи
Қазақстан мен түркия Республикасы арасында ғылым мен білім
Екі туысқан елдің ғылымдары конференциялар ұйымдастырылды.Бұл конференцияларда екі
Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінде Түркістан
Қазір лицейде 6 мыңдай қазақ жастары оқиды. Олар
Осылайша Қазақстан мен Түркия Республикасының жан-жақты салада қатынастарын
Сонымен Қазақстан мен Түркия Республикасының қарым-қатынастары туралы сол
Қазақстан мен Түркия Республикасының қарым қатынастарын бастамасы екі
Н.Назарбаев тәуелсіздік алған кезде тұңғыш мойындаған және туысқан
1996 жылы Түркия Республикасында Қазақстан мен Түркия Республикасының
2000 жылы Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің профессорлары мен оқытушылары
Н.Назарбаев 1994 жылы Түркияға ресми сапармен барғанын және
1. Қазақстан мен Түркия қатынастарының дамуы және оның
1.1 Қазақстан Республикасымен Түркия арасындағы дипломатиялық қарым-қатынастың орнауы.
Дипломатиялық қатынастар – «Халықаралық құқық ережелеріне және тәжірибесіне
Дипломатия-дегеніміз ол Мемлекеттің сырқы саясатын жүргізу тәсілі, яғни
«Дипломатия» ұғымын, халықаралық ынтымақтастықты кеңейту және тереңдетумен, сонымен
Тәжірибедегі ең негізгі және ең кең тараған дипломатиялық
Мемлекеттің дипломатиялық қызметін Үкімет тікелей басқарса-сыртқы істер ведомствосы
1990 жылы сәуір айында Нұрсұлтан Назарбаев Қазақ ССРО-інің
Республика шет мемлекеттермен экономикалық және сауда байланыстарын еріктілік
1991жылы 4 наурызда Алматыдағы Қазақ КСР Президенті Нұрсұлтан
Қазақ КСР сыртқы істер министірі А.Х.Арыстанбекова мен Түркия
Екі ел сыртқы істер министірліктері Қазақ КСР-і менТүркия
Хаттаманың 4-ші бабында: екі ел сыртқы істер министірліктері
Қазақстан Республикасының 1991жылы 16 желтоқсан күні жариялаған тәуелсіздігін
Түркияның бұл дипломатиялық белсенділігі Қазақстанда үлкен бір қуанышпен
«Түркия Республикасы мен Қазақстан Республикасының арасындағы дипломатиялық байланыстардың
Қазақстан Республикасы біріші Дуайені Алматыда Түркия елшісіне берді
Дуайені дегеніміз-қабылдаушы мемлекеттің дипломатикалық корпусы әріптестерінің арасында бірінші
1992 жылдың қазан айының 30-31-ші күндері Анкара қаласында
Бұл кездесуде Түркия Республикасы Орта Азиядағы Түркі мемлекеттерге
1993 жылы 9 сәуірде Алматыда ресми түрде Түркия
Қазақстан мен Түркия Республикасының делегациясының арасында даму шеңберінің
Түркия Президенті Тұрғыт Озал 1993жылы қаңтар айында тәуелсіз
Тұрғыт Озал Қазақстан Президентінің инициативасын қолдады. Инициативасында Азия
Біздің айрықша қуантатын жәй сіздің республикадағы тұрақтылық,
1993 жылы 17 сәуірінде Тұрғыт Өзал дүние салды.
Тұрғыт Өзал сыртқы саясатта көрнекті тұлға еді. Түркияны
1993 жылы мамыр айында Түркия республикасының 9-Президенті Сүлеймен
1994 жылы қазанның 17-де Анкарада Түркия мен Қазақстанның
Түрк ия Президентінің Анкарадағы резиденциясында салтанатты қол
«Екі елдің арасында «туысқандық, жақындық» қатынастар бар екенін
Ал Түркия республикасының Президенті Сүлеймен Демирел Қазақстанмен қарым-қатынас
Осы кездесуде екі елдің сыртқы істер мин истрліктері
Бұл кездесуге сырттағылар ала көзденуін қоймады. Әйткенмен кедедергіге
Бұл кездесудің мақсаты-мұның алдындағы жоғары деңгейдегі кездесуден кейінгі
Бұл кездесуде Нұрсұлтан Назарбаев түркі мемлекет басшыларына Еуразия
Нұрсұлтан Назарбаев конференцияда шығып сөйлеген сөзінде: Бүгінгі таңда
ОрталықАзия құрлығы – аумағы жөнінде, экономикасы жөнінде де,
Көмектесуде халықаралық проблемаларға тоқталған түркияның Президенті Кавказдағы «отты
Нұрсұлтан Назарбаев 19-на Алматыға қайтып оралды. Ел басы
«Түркияға бұл сапарымыз, деп атап өтті, мемлекетіміздің басшысы,
1995жылы 13-ші маусымда таңертең республикамыз басшысының Сарайы алдында
Мәртебелі мейман мен оның зайыбын Нұрсұлтан Назарбаев зайыбымен
Елбасының Сарайында екі мемлекеттің басшылары оңаша отырып өзара
Түркия Президенті Сүлеймен Демирел Н.Назарбаев екі ел арасындағы
Ал 14 маусымда Президент Нұрсүлтан Назарбаев Түркия Президенті
Олар Түркістан қаласындағы Қожа Ахмет Яссауи кесенесінде оны
Түстен кейін облыс орталығына келген Қазақстан мен Түркия
Сондай-ақ мемілекет башылары Шымкент Педагогикалық дене тәрбиесі
Олардың алдында ат спортының ұлттық түрлерінің болашақ мамандары
Ал кеткесін С Демител бастаған Түркия делегацисы Шымкенттен
1995 жылы 15-ші тамыз күні Алматыда Түркияның
Нұрсұлтан Назарбаев пен Түркия Премьер-министрі Танссу Чиллер Президенттінің
Екі жақ бірі-бірін өз елдеріндегі саяси және экономикалық
Түркия премьер-министрі Қазақстанда жүріп жатқан, нарықтық принциптерге демократиялық
Нұрсұлтан Назарбаев Түреия конституциясында жақында қабылданған өзгертулерді туысқан
Н.Назарбаев пен Түркия премер-министрі аймақтық және халықаралық саясатты
16 тамыз күні Түркия премер-министрі Танссу Чиллер Қырғызстан
1997 жылы 3-7 наурыз аралығында Қазақстан Республикасының премьер
Осы бас қосуда сөз сөйлеген Қазақстан Республикасының премьер
Қазақстан Республикасының премьер –министрі Әкежан Қажыгелдиннің өзі айтқандай
Қазақстан Республикасының премьер –министрі Әкежан Қажыгелдиннің бұл сапары
Қазақ мұнайының Стамбұлдың Алтын базарында өңделіп сатылуы,Еуропаға жеткізілуіндегі
Сапарлар бір жағынан дипломатиялық қатынастарды екінші жағынан экономикалық
1998 жылы 29 қазан айында Түркия республикасы
Анкара мереке құшағында. Сан елдің тулары желбіреді. Солардың
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев 28 қазан күні
28 қазан күні кешкісін Түркия Республикасының Президенті
Ал 29 қазан күні тойдың ресми рәсімдері өтті.
Ресми рәсім Ата Түрік кесенесіне келіп тәу етуден
Жоғары мәртебелі меймандар Түркия парламентінде жиналды.Осында С.Демирел мырза
Қазақстан Республикасының бауырлас Түркия мен түркі салаларындағы
Екі елдің басшылары арасында жүйелі түрде болып тұратын
«1999 жылы Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев пен
Екі елдің басқа деңгейдегі байланыстары ды үдемелі түрде
Анкара Каспий аймағының көмірсутегі шикізатын әлемдік нарықтарға тасымалдауға
2000 жылдың 12-ші маусымда Президент Н.Назарбаев Астанадағы өзінің
Бұл «Түркия сыртқы ведомство басшысының елімізде тұңғыш сапары.
Ал екеу ара әңгімеде Қазақстан мен Түркия ынтымақтастығ
Ел басы мен Түркиялық дипломат кездесу кезінде үш
Тараптар бүгінгі таңдағы екі ел арасындағы эконмикалық ықпалдастық
Сыртқы істер министірлігінің ғимаратында Қазақстан ішкі істер министірлігі
Қазіргі кезде ТМД кеңстігі сыртында Қазақстан мен өте
Кезінде Қазақстанның егемендігі мен тәуелсіздігін ең алғаш таныған
1999 жылы қаңтар айында өткен Қазақстандағы президенттік сайлауға
1999 жылы тамыз айындаТүркиядаболып өткен сұрапыл жер сілкінісі
Жер сілкінісінен зардап шеккен Дегирмендер елді мекенінің тұрғындары
Қазақстан мен Түркияның арасындағы екі жақты қатынастардың дамуымен
Екі елдің халықаралық деңгейдегі ынтымақтастығы халықаралық және аймақтық
2000 жылы 5 мамырда Түркия мемлекетінде оныншы Президент
2000 жылы 19 қазан күні Түркия Республикасының оныншы
«Қазақстан басшысы екі ел мемлекет арасында серпінді дамып
«Нұрсұлтан Назарбаев еліміздің тәуелсіздігі жарияланған сәттен бастап жоғары
Мемлекет басшылары өзара мүдделі халықаралық проблемалар төңірегінде де
Н.Назарбаев пен А.Сезер сондай-ақ Еуразия кеңістігінде тұрақтылықты нығайту
«Президенттердің екеу ара кездесуінен кейін делегациялады кеңейтілген құрамдағы
Кеңейтілген құрамдағы келіссөздер аяқталғаннан кейін екі жақты құжаттарға
Елбасы журналистер алдында өзінен Түркиялық әріптесін Қазақстанға тұңғыш
Сезер мырза Түркия Президенті болып сайланғаннан кейін –
Қазақстан Республикасының тәуелсіздік күніне байланысты үстіміздегі жылдың 15
Жиынның басында елшілік дайындалған Қазақстанның өткен жылғы жер
Қазақстанның тәуелсізлігін ең алғаш таныған туысқан Түркия мемлеке
2000 жылы 20-қазандағы тек қана халық үшін ғана
Екі ел арасындағы достық пен ынтымақтастықтың айқын дәлелі
Түркия мемлекетінің министрі А.М.Чай өз кезегінде туысқан Қазақстан
1.2. Қазақстан мен Түркия арасындағы экономикалық қатынастардың басты
«Орта Азия мен Кавказ тауының маңында орналасқан түрік
Қазақстанның «ішкі экономикалық саясатын» республика салаларында тағы да
Түркия тәжірибесі –Қазақстан өндіріс, технологиясы, ауыр машина құру,
Қазіргі Түркия-индустриалды-аграрлы ел орта күшпен шығарушы деңгейде дамыған.
1.Қ.А.Ясауи ХҚТУ «профессор –оқытушылар құрамының ғылыми-теориялық және оқу-әдістемелік
2. Нарибаев М. «Казахстан-Турецкие экономические отношение» Саясат-1999ж. №3
«Экономикалық либерализм саясаты жеке кәсіпкерлердің және базар механизимін
Индивифатты жоспарды тану негізінде әлеуметтік-экономикалық жоспар бойынша даму
«1995 жылы шілде айында жетінші бес жылдық жоспар
Елдің қазіргі экономикалық жағдайы жеткілікті түрде күрделі болды.
«1997 жылдың мамыр айында жаңа коалицияндық өкімет құрылды.
Түркияда экономикалық проблемалардың шешуші жақсы мамандар қажеттілігі
Түркиямен екі жақты байланыстардың артуымен бірге Қазақстанның сырқы
«1996 жылы Түркия мен Қазақстан арасында сауда айналымы
Түркия Қазақстанның негізгі саудадағы әріптесі болып табылады. «1997
Ерсүңгір мырзаның таблицасының көрсетуі бойынша 1998 жылы Қазақстанның
Негізінде Қазақстанның Түркияға экспорт структурасы, шикізат бағытындағы, ауыстыру
«Екі ел арасында 2000 ж сауда айналымы 400
Қазақстан мен Түркия Республикасының арасында тронспорт пен коммуникация
Қазақстан өз тәуелсіздігін алған соң тұңғыш рет шетелге
Автомобиль траспорты- бұл негізінен мемлекет арасындағы жүк саудасын
«Бұл ірі Жапон және Оңтүстік Корея капиталындағы (Сони,
Қазақстан Республикасының бауырлас Түркия мен түрлі салалардағы өз
Қазақстан Республикасы тәуелсіздігін алғаннан кейін, 1992 жылдан бастап
Түркияның Қазақстанға байланысты бағдарламасы бойынша экспорт толығымен өндірістік
1995 жылы 13 маусымда Түркия Республикасының президенті Сүлеймен
Н.Назарбаев пен С.Демирел екеуі екі елдің арасындағы сауда-экономикалық
«1997 жылдары статистика түріктер жағынан бәсекелестікті айтады. Соңғы
«1995 жылы Қазақстан мен Түркия республикасының арасында ынтымақтастыққа
Қазақстан байланыс саласында Түркияның «Telsini», « Turkcell»
Повладар-«Весиет», Оралда-«Комтел», Семейде-«Хесбанламыс» жұмыс істейді.
Қазақстан жерінде Түркия кәсіпкерлері мұнай мен газ саласында
Келісімге сәйкес бірлескен Қазақстан Түркия фирмасы 1994 жылы
Келісімге қол қою рәсімінде сөйлеген сөзінде С.Әбішев: «Қазақстан
С.Әбішев Қазақстан мен Түркия арасында елуге жуық келісім
«Түркия мемлекеті Қазақстанға 2000 жылдың ішінде 1,5 млрд
1.3. Қазақстан-Түркия бірлескен кәсіпорындарының құрылуы және оның қызметі.
Қазақстан мен Түркия арасындағы қарым-қатынас 1991 жылдан бері
1991 ж. Қазақстан мен Түркия министрліктері ведомоствалары
«Қазақстан Республика министрлер кабинеті Түркияның іскер топтары мен
Біздің экономикамыздағы ең бір осал буын-ауыл шаруашылық өнімдерін
1993 жылы Қазақ-Түрік мұнай компаниясы құрылды. Қазақ-Түрік мұнай
1993 жылдан бастап Қазақстанға Түркияның компанияларының қатысуымен бірлескен
1994ж бастап келісімдегідей барлау, бұрғылауды Ақтөбе, Атырау, Маңғыстау
1996 жылы Қазақстанда қызмет істеген 2000-ға жуық серіктес
Ал 1999 жылы Қазақстанда жұмыс істейтін Түркия компаниялары
Алматыда «Сұлтан» макорының шығарушы Түркияның «Окан» компаниясы Алматыда
Алматыда Алмер акумлятор зауыты, Шымкентте «Yesilinma» шұлық
Қазақстанда Түркияның құрылыс фирмаларының орны ерекше: Түркістандағы Қ.А.Ясауидің
Түркия мемлекетінің құрылыс кәсіпорындары Алматыдағы бес жұлдызды «Анкара»
Қазақстан территориясында Түркия компаниялары бірінші орында. Мәселен Астана
Астана қаласында Түркияның мынандай компаниялары көзге ерекше түсті:
Түркияның Джейлан және Олан-холдинг компаниялары Астанадағы Евразия
Қазақстан республикасының Президенті Н.Назарбаевтың әлем таныған тұлға екеніне
2. Қазіргі таңдағы Қазақстан-Түркия арасындағы экономикалық қарым-қатынастары.
2.1 Қазақстан мен Түркия республикасы арасындағы халықаралық байланыс
Ұлы Түрік мемлекетінің халықаралық қатынас саласында қолы жеткен
Осман мемлекетінен Республикаға өтісімен Ататүрік бастаған
Дербес дамуының алғашқы қадамдарында-ақ тәуелсіз тең құқыктылық негізде
Нарыққа негізделген мемлекет құруды мансұқ тұтқан Қазақстан үшін
1992 жылдың қазан айының 30-ы және 31—1 күндері
Американдық ғалым Дж.Сакстың пікірінше, «қандай да бір ел
2.2. Қазіргі кездегі Қазақстан-Түркия қатынастарының өзекті мәселелері.
Қазақстан тек Түркия Республикасымен ғана емес, жалпы басқа
Түркия-Қазақстан арасындағы ғылым, білім беру және мәдениет салаларындағы
Сонымен қатар, бұл саладағы өзара туыстық байланыстардың бірегейі
Бүгінде аталмыш университетте түркі дүниесінен келген 10 мыңнан
Сонымен қатар 1999 жылдың алғашқы айларынан бастап:
Қазақстан мен Түркия өкіметі, министрліктер, түрлі қоғамдық ұйымдар,
- Түркия Республикасы коммуникациясы және Түрік Телекомның инвестицияларымен
- Қазақстанда Түркия Республикасы мердігерлік секторының қызметтерімен іске
- Тәуелсіздіктен кейінгі екі жыл ішінде Түркия мен
- Түркияда қазір 1200-дың үстінде Қазақстандық оқушы, Қазақстанда
- Түркиялық қорлар мен
- Түрік Дін Басқармасы тарапынан Қазақстанда көптеген мешіттерде
Осындай қол жеткен жетістіктерге қарамастан, Түркия мен Қазақстанның
Туған ағасындай бауырласы Түрік мемлекетінен үлгі алған Қазақстан
Түркия мемлекетімен мемлекетаралық кең көлемді қатынас орнату —
Айталық аз уақытың ішінде-ақ екі ел арасында қызу
Жоғарыда біз екшелеген жағдайларға, сондай-ақ екі ел арасында
Түркиямен ынтымақтастық Қазақстанның Азиялық аймақтық процестерге терендеп енуіне,
Сондықтан Қазақстан-Түркия қарым-қатынастары туралы ой қозғағанда екі ел
Дербес дамуының алғашқы қадамдарында-ақ Қазақстан тәуелсіз тең құқықтық
Қазақстанды дамыған елдер қтарына қосатын факторлар қатарына халықтың
Қазақстан Республикасы экономикасының шикізаттық бағыты, шетел инвестициялары мен
Ал, дамушы елдердің өз экспортын диверсификациялауға, шаруашылық қызметіне
Таргетинг — экспорттық әлуетті, негізінен мақсатты ғана
Дей тұрғанмен, кейбір «жаңа индутстриялы елдер» оның
Маман сарапшылардың анықтауы бойынша Түркия Республикасы экономикасы барынша
Қазақстан мен Түркияның екі жақты сауда, экономика және
Реті келіп тұрғанда айта кеткен жөн. Атырау мұнайын
Каспий аймағы мұнайының тағдыры оған мүдделі елдердің екі
Сондықтан болар, Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаев бұл мәселені
Бұл мұнай құбырының жалпы құны 2400 млн. АҚШ
Халықаралық бәсекеге төтеп беретін күрделі қаржының, технологиялардың және
Елбасы мен Премьер-министр Қазақстан
Қорытынды
Түркия мемлекетімен мемлекетаралық кең көлемді қатынас орнату —
Айталық аз уақытың ішінде-ақ екі ел арасында қызу
Жоғарыда біз екшелеген жағдайларға, сондай-ақ екі ел арасында
Түркиямен ынтымақтастық Қазақстанның Азиялық аймақтық процестерге терендеп енуіне,
Сондықтан Қазақстан-Түркия қарым-қатынастары туралы ой қозғағанда екі ел
Дербес дамуының алғашқы қадамдарында-ақ Қазақстан тәуелсіз тең құқықтық
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Фейзуллах Будак «Қазақстан: өткені, бүгіні мен ертеңі»
2. Келімбетов М. «Қазақстан-Түркия бауырластық бастаулары» Қазақстан Коммунисі-1991ж.
3. Келімбетов М. «Қазақстан-Түркия бауырластық бастаулары» Қазақстан Коммунисі-1991ж.
4. Ph.Robins. The Middle East and the Central
5. Мұхамедов М.Б. Тәуелсіз Қазақстанның сыртқы саясатында негізгі
6.Торгово-экономическое сотрудничество. Протокол о торгово-экономическом сотрудничестве между Правительством
7.Соглашение между Казахской Советской Социалистической Республикой и Турецкой
8. Встречи глав тюркоязычных государств Анкарское заявление. -
9. Встречи глав тюркоязычных государств: Стамбульская декларация
10. Назарбаев Н. Ә. Тәуелсіздігіміздің бес жылы.
11.Токаев К. Под стягом независимости. Оценки о внешней
12. Токаев К. Турция - стратегический партнер Казахстана.
42
13. Е.Жұхаметұлы. «Жаңа президенттің жаңа сапары» Жас
14. Нарибаев М. САЯСАТ.1999г. №3.с.69
15.«Түркия мен Қазақстан арасындағы тауар айналымының таяу арадағы
16. Таныс, Бейтаныс Түркия Егемен Қазақстан, 1997ж. 14
17. Самаат Мұса. «Туыстықтың туы жоғары» Егемен Қазақстан
18. Ғабит Мүсірепов. «Тәуелсіздік. Түркістан. Тұңғыш Президент »
19. Асылбек Рахатұлы «Барша ағайынға амандық, жақсылық тілеймін»
20. Н.Назарбаев «Ғасырлар тоғысында» Алматы 1996ж.
21. «Казахстан-Туркия 5 лет дружбы и сотрудничества» Анкара-Билинг
22. Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ Профессор оқытушылар құрамының
23. Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ: Бес жыл бес белес
24. Н.Назарбаев «Түркияға сапар жемісті болды» Халық
25. Д.Ибрагим. «Түркия мен Қазақстан» Заман қазақстан 1997ж.19